Ιδιωτική τηλεόραση: 27 χρόνια φαγούρα

Αναδημοσιεύουμε κείμενο που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο ιστολόγιο Cogito ergo sum

 

 

Ιδιωτική τηλεόραση: 27 χρόνια φαγούρα

 

 

1. Την 1η Σεπτεμβρίου 1984 η Νέα Δημοκρατία δεν γυρίζει απλώς σελίδα στην ιστορία της αλλά αλλάζει και κεφάλαιο και τόμο. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, αν και από πολλούς εθεωρείτο ξένο σώμα, εκλέγεται πρόεδρος του κόμματος. Μαθημένος στις ίντριγκες, ο “εφιάλτης” τού Γεωργίου Παπανδρέου καταφέρνει να συγκεντρώσει 70 ψήφους έναντι 40 του αντιπάλου του Κωστή Στεφανόπουλου, ο οποίος πέφτει από τα σύννεφα όταν ανακοινώνεται το αποτέλεσμα. Όταν η Ν.Δ. θα έχανε τις εκλογές του 1985, ο Στεφανόπουλος θα έφευγε για να συστήσει την ΔηΑνα και ο Μητσοτάκης θα άρχιζε να στρίβει το κόμμα περισσότερο προς τα δεξιά.

Ένα από τα πλέον διατυμπανισμένα μέτρα που είχε στο πρόγραμμά της η Ν.Δ. σ’ εκείνες τις εκλογές, ήταν η απελευθέρωση της τηλεόρασης από τον κρατικό έλεγχο (κάτι στο οποίο δεν διαφωνούσαν τα κόμματα της αριστεράς) και η θεσμοθέτηση της μη κρατικής τηλεόρασης. Όχι τυχαία, τα στελέχη τού κόμματος δεν μιλούσαν για “ιδιωτική” αλλά για “μη κρατική” τηλεόραση, θέλοντας να αναγάγουν το θέμα σε σημαία του αντικρατισμού τον οποίο ευαγγελίζονταν. Μάλιστα δε, η Ν.Δ. δεν δίσταζε να οργανώσει μέχρι και διαδηλώσεις υπέρ της “μη κρατικής” τηλεόρασης.

 
Βέβαια, από την άλλη, το ΠαΣοΚ αντιπαρέταξε τους εργαζόμενους της ΕΡΤ, οι οποίοι πίστεψαν ότι η Ν.Δ. θα ιδιωτικοποιούσε την κρατική τηλεόραση. Ο Μητσοτάκης επέμενε αλλά, παρά την ένταση, ο Παπανδρέου δεν έκανε πίσω. Η μόνη παραχώρηση της κυβέρνησης ήταν να συμπεριλάβει στον Ν.1730/1987 (ΦΕΚ Α’ 145/18-8-1987), με τον οποίο ιδρύθηκε η ΕΡΤ Α.Ε., διάταξη με την οποία επιτρεπόταν η ίδρυση ιδιωτικού ραδιοφωνικού σταθμού κατόπιν αδείας.

Η κόντρα κράτησε ως το 1989, οπότε το ΠαΣοΚ έχασε τις εκλογές και σχηματίστηκε κυβέρνηση συνεργασίας Ν.Δ. και Συνασπισμού υπό τον Τζαννή Τζαννετάκη. Ένα από τα νομοθετήματα αυτής της βραχύβιας κυβέρνησης ήταν και ο Ν.1866/1989 (ΦΕΚ Α’ 222/6-10-1989) “Ίδρυση Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεοράσεως και παροχή αδειών για την ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών”, ο οποίος αποτελούσε ουσιαστικά επέκταση του Ν.1730/1987 και στην τηλεόραση.

Στο άρθρο 4 (“Άδεια μη κρατικής τηλεόρασης”), ο Ν.1866/1989 ορίζει ρητά ότι “είναι δυνατή η χορήγηση σε ανώνυμες εταιρείες ή οργανισμούς τοπικής αυτοδιοικήσεως άδειας ιδρύσεως και λειτουργίας τηλεοπτικών σταθμών τοπικής εμβελείας“. Επίσης, στο άρθρο 7 (“Παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών”) προβλέπεται ότι “οι εταιρείες τηλεοπτικών σταθμών διαθέτουν το 1,5% των ετήσιων ακαθαρίστων εσόδων τους (…) για την παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών (…) με απαραίτητο προορισμό την προβολή σε κινηματογραφικές αίθουσες”. Και ακόμη, στο άρθρο 9 (“Εκχώρηση ποσοστού κερδών”) ορίζεται ότι κάθε τέτοια εταιρεία “εκχωρεί κατ’ έτος στο κράτος ποσοστό των καθαρών κερδών της, το ύψος του οποίου καθορίζεται με την σύμβαση”.

Παρένθεση. Θα είχε ενδιαφέρον η πληροφορία για το πόσα χρήματα έχουν διαθέσει τα διάφορα κανάλια σε παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών. Για παράδειγμα: το 1990, στην πρώτη ουσιαστικά χρονιά του, το Mega σημείωσε ετήσιο κύκλο εργασιών 6,5 δισ. δραχμές άρα, με βάση τις διατάξεις του άρθρου 7, έπρεπε να διαθέσει 97,5 εκατομμύρια για την παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών ενώ μέχρι το 1995 θα έπρεπε να είχε διαθέσει κάπου ένα δισ. δραχμές. Όσο κι αν έψαξα, τέτοια πληροφορία δεν μπόρεσα να βρω. Κλείνει η παρένθεση.

Ο Ν.1866/1989, στην παράγραφο δ του άρθρου 4, περιλαμβάνει και μια διάταξη με νόημα: “Μεταξύ των κριτηρίων για την χορήγηση και ανανέωση της άδειας συνεκτιμώνται η πληρότητα και η ποιότητα του προγράμματος και η εμπειρία και παράδοση των μετόχων της εταιρείας στα μέσα μαζικής επικοινωνίας”. Τα περί πληρότητας και ποιότητας του προγράμματος είναι απλώς το καρύκευμα (ποιός θα κάνει την εκτίμηση και για ποιό πρόγραμμα, αφού ακόμη δεν υπάρχει κανάλι;) του κυρίως μενού που δίνει πλεονέκτημα καναλάρχη στους ήδη εκδότες.

Εν πάση περιπτώσει, ο νόμος δημοσιεύεται στις 6 Οκτωβρίου 1989. Αμέσως, σπεύδει να πάρει άδεια (τοπικής εμβελείας, μη το ξεχνάμε) μια παρέα επιχειρηματιών-εκδοτών, οι οποίοι θέλουν να στήσουν το Mega channel. Στην παρέα περιλαμβάνονται ο Χρήστος Λαμπράκης (ΔΟΛ), ο Κίτσος Τεγόπουλος (Ελευθεροτυπία), ο Βαρδής Βαρδινογιάννης (Μεσημβρινή), ο Γιώργος Μπόμπολας (Πήγασος εκδοτική) και ο Αριστείδης Αλαφούζος (Καθημερινή). Στο κατόπι τους άλλη μια παρέα εκδοτών, που θέλουν να στήσουν τον Antenna TV: ο Άρης Βουδούρης (Ελεύθερος Τύπος), ο Γιάννης Πουρνάρας (Τηλέραμα), ο Χρήστος Καλογρίτσας (Πρώτη) και ο Μίνως Κυριακού (ο οποίος έχει ήδη τον ραδιοφωνικό σταθμό Antenna) ενώ δίπλα βρίσκονται και οι εφοπλιστές Γουρδομιχάλης, Ηλιάδης, Ξανθόπουλος και Παπαδόπουλος. Και οι δυο παρέες παίρνουν την πολυπόθητη άδειά τους. Βέβαια, οι άδειες αυτές είναι μόνο για δοκιμαστικούς λόγους, άρα προσωρινές. Όμως, όπως όλοι γνωρίζουν, ουδέν μονιμώτερον του προσωρινού εν Ελλάδι…

Εκείνη την εποχή, κάποιες κακές γλώσσες υποστήριξαν ότι όλο αυτό το σκηνικό στήθηκε με την συνεργασία εκδοτών και Μητσοτάκη. Η συναλλαγή ήταν απλή: η κυβέρνηση θα έδινε στους εκδότες τις άδειές τους κι εκείνοι θα βοηθούσαν την Νέα Δημοκρατία να κερδίσει με αυτοδυναμία τις επόμενες εκλογές. Σαν να ήθελαν να επιβεβαιώσουν αυτές τις κακές γλώσσες, η παρέα τού Mega channel κατάφερε το ακατόρθωτο: ίδρυσε την εταιρεία, την οργάνωσε, στελέχωσε το κανάλι και άρχισε να εκπέμπει κανονικά μέσα σε 45 ημέρες ακριβώς (20/11/1989), χρόνος που συνιστά ασύλληπτο ρεκόρ.

Λεπτομέρεια με σημασία: Φαίνεται πως κάποιοι ήξεραν πως θα πάρουν άδεια για κανάλι πολύ σύντομα. Πώς αλλιώς να εξηγηθεί το γεγονός ότι η “Τηλέτυπος Α.Ε.” ιδρύθηκε στις 10/4/1989 με σκοπό “την παραγωγή και εμπορία τηλεοπτικών προγραμμάτων και εκπομπών, την εγκατάσταση , λειτουργία και εκμετάλλευση τηλεοπτικών σταθμών σε όλη την Ελλάδα, όταν επιτραπεί και με τις προϋποθέσεις που θα επιτραπεί”. Μη ξεχνάμε ότι οι εκλογές στις οποίες ηττήθηκε το ΠαΣοΚ και “έπεσε ο φαύλος” (όπως έλεγε το πρωτοσέλιδο του μπομπόλειου “Έθνους”) έγιναν στις 18 Ιουνίου.

Η αλήθεια είναι ότι όντως υπήρξε συναλλαγή. Ο Ν.1866/1989 ψηφίστηκε για να νομιμοποιήσει μια παρασκηνιακή συναλλαγή, η οποία δεν είναι ευρέως γνωστή. Η παρέα τού Mega είχε στα χέρια της άδεια από τις 8 Σεπτεμβρίου, έναν ολόκληρο μήνα πριν ψηφιστεί ο νόμος! Την είχαν υπογράψει από κοινού τέσσερις υπουργοί της κυβέρνησης Τζαννετάκη: Αθανάσιος Κανελλόπουλος (προεδρίας της κυβερνήσεως), Νίκος Κωνσταντόπουλος (εσωτερικών, ο μετέπειτα πρόεδρος του Συνασπισμού), Νίκος Γκελεστάθης (μεταφορών και επικοινωνιών) και Αντώνης Σαμαράς (οικονομικών). Για να νομιμοποιήσουν την απόφασή τους, οι τέσσερις υπουργοί επικαλέστηκαν την ευρωπαϊκή σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα (!) και το χουντικό Ν.Δ.1284/16-10-1972 (!!).

Θα κλείσουμε αποκαλύπτοντας μια πλευρά τής προστυχιάς και της ξετσιπωσιάς που κρύβονται στην παραπάνω υπουργική απόφαση της 8/9/1989. Είπαμε ότι η άδεια που δόθηκε ήταν προσωρινή, για δοκιμαστικούς λόγους. Στο κείμενο της άδειας γράφτηκε η φράση “πειραματικές εκπομπές”. Το Ν.Δ. 1284/16-10-1972 έχει τίτλο “Περί Λειτουργίας Ερασιτεχνικών και Πειραματικών Σταθμών Ασυρμάτου, Ειδικών Ραδιοδικτύων και Ιδρύσεως Υπηρεσίας Ελέγχου Ραδιοεκπομπών” και στο εδάφιο 2 του άρθρου 1 αναφέρει τα εξής: “Πειραματικοί σταθμοί θεωρούνται οι σταθμοί οι χρησιμοποιούντες τα ραδιοκύματα δι’ εκτέλεσιν πειραμάτων σκοπούντων εις την πρόοδον της Επιστήμης και Τεχνικής”. Συμπέρασμα: βαφτίζουμε τις μεν τηλεοπτικές εκπομπές “πειραματικές” τον δε σταθμό “πειραματικό” και “σκοπούντα εις την πρόοδον της επιστήμης και της τεχνικής”, οπότε όλα γίνονται νόμιμα! Και, μάλιστα, με την υπογραφή του αντιβασιλέως Γεωργίου Ζωιτάκη, υπογράφοντος εν ονόματι του βασιλέως Κωνσταντίνου. Καθ’ όσον η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα.
 

2. Ας ανοίξουμε εδώ μια μεγάλη παρένθεση για να δούμε μερικά στιγμιότυπα από την διαδικασία που ακολουθήθηκε προκειμένου να ψηφιστεί ο Ν.1866/1989, ο οποίος άνοιξε τον δρόμο στην ιδιωτική τηλεόραση. Σημειώστε ότι όλες οι υπογραμμίσεις στα κείμενα που ακολουθούν είναι δικές μου.

Στις 14 Σεπτεμβρίου 1989, ο νεοδημοκράτης βουλευτής Θεόδωρος Κασσίμης αναλαμβάνει να εισηγηθεί στην ολομέλεια το νομοσχέδιο του υπουργείου προεδρίας προς ψήφιση. Από εκείνη την εισήγηση σταχυολογώ δυο σημεία τα οποία αξίζει να ξαναδούμε από απόσταση 27 χρόνων:

• Οι άδειες χορηγούνται από τον Υπουργό Προεδρίας, μετά από γνωμοδότηση του Εθνικού Συμβουλίου. Αλλά λέει σε ένα σημείο ότι για να χορηγηθεί η άδεια πρέπει προηγουμένως να έχουμε ελέγξει τη συναλλαγματική κατάσταση της Χώρας και την πορεία της ανταγωνιστικότητας της ΕΡΤ. Ιδίως το δεύτερο έχει μεγάλη σημασία. Ναι να δώσουμε άδεια σε ιδιωτικούς σταθμούς, αλλά όχι να κλείσουμε και τον εθνικό τηλεοπτικό φορέα. Γι` αυτό και εκεί θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, μετρημένοι και την απόφαση αυτή θα πρέπει να παίρνει η πολιτική ηγεσία της Χώρας.
• Ακούστηκε: Γιατί όχι με πλειστηριασμό; Γιατί να μη βγάζουμε στο σφυρί ποιος θα δώσει παραπάνω για να πάρει την άδεια; Μα κύριοι συνάδελφοι, δεν είναι σούπερ μάρκετ ένας σταθμός τηλεοράσεως. Δεν είναι θέμα ποιος προσφέρει τα πιο πολλά. Το θέμα είναι ποιος είναι αυτός που θα μπορέσει κάνοντας μία επιχείρηση να ανεβάσει την ποιοτική στάθμη, να προσφέρει προγράμματα ποιότητας, σωστή ενημέρωση. Αυτό προϋποθέτει και μία εμπειρία. Εγώ θα ήθελα να μην είναι απλά προτίμηση, όπως αναφέρεται στο σχέδιο νόμου, αλλά αντιθέτως να είναι μία από τις προϋποθέσεις , να συνεκτιμάται η ικανότητα του ενδιαφερόμενου να προσφέρει προγράμματα υψηλής ποιότητας και η τυχόν εμπειρία του στο χώρο της μαζικής επικοινωνίας. Μη φτιάξουμε απλώς κάποιες κερδοφόρες επιχειρήσεις. Ξεκινώντας για πρώτη φορά το θεσμό της ιδιωτικής τηλεόρασης, ας ξεκινήσουμε στηριζόμενοι σε εκείνους που τουλάχιστον κατ’ εκτίμηση έχουν τη δυνατότητα συμμετέχοντες να προσφέρουν καλύτερο αποτέλεσμα.

Ο Αθανάσιος Κανελλόπουλος, υπεύθυνος (ως υπουργός προεδρίας) για το σχέδιο του Ν.1866/1989.

Όταν τελείωσε την εισήγησή του ο Κασσίμης, ο πρόεδρος της ΔηΑνα Κωστής Στεφανόπουλος ζήτησε τον λόγο από την προεδρεύουσα Μαρία Δαμανάκη, για να επισημάνει ένα σοβαρό τυπικό πρόβλημα: “Σύμφωνα με το άρθρο 93 παρ. 2 του Κανονισμού η εγγραφή των σχεδίων νόμων στην ημερήσια διάταξη γίνεται σε χρόνο, ώστε η έναρξη της κατ’ αρχήν συζήτησης να απέχει τουλάχιστον 3 ημέρες από την ημέρα της κατάθεσης της έκθεσης της αρμόδιας επιτροπής. Κατά την επομένη παράγραφο ο περιορισμός δεν ισχύει για σχέδιο νόμου που έχει χαρακτηρισθεί ως επείγον από τον αρμόδιο Υπουργό. Η σχετική έκθεση έχει ημερομηνία 12 Σεπτεμβρίου. Συνεπώς, τότε κατετέθη. Δεν μπορεί να κατατέθηκε νωρίτερα. Σήμερα είναι 14 Σεπτεμβρίου, άρα έχουν περάσει δύο ημέρες. Η πρώτη μέρα ήταν η χθεσινή και σήμερα είναι η δεύτερη μέρα. Η τρίτη μέρα θα ήταν αύριο, αν υπήρχε ημέρα νομοθετικής εργασίας. Γιατί εσπεύσατε; Ο κ. Υπουργός, εξ όσων βλέπω από την εισηγητική έκθεση δε χαρακτηρίζει το νομοσχέδιο ως επείγον, ούτε εζήτησε συζήτηση προ της ημερησίας διατάξεως για να συζητηθεί ως κατεπείγον. Μπορώ να μάθω γιατί επείγεται το Προεδρείο της Βουλής;”

Η Δαμανάκη αναγκάστηκε να πετάξει το μπαλλάκι στον πρόεδρο της βουλής (τότε ήταν ο νεοδημοκράτης Αθανάσιος Τσαλδάρης), λέγοντας ότι τα θέματα της ημερήσιας διάταξης ορίζονται από τον πρόεδρο και δεσμεύτηκε να τον ενημερώσει ώστε να δοθούν εξηγήσεις. Ο Στεφανόπουλος επέμεινε: “Το Προεδρείο είναι ενιαίο και αυτήν τη στιγμή προεδρεύετε για λογαριασμό του Προέδρου. Είσθε Αντιπρόεδρος και τον αναπληρώνετε υπ’ αυτή σας την ιδιότητα. (…) Ξέρετε, τι πρέπει να κάνετε; Να διαλύσετε τη συνεδρίαση. Δεν έχετε να κάνετε τίποτε άλλο. Και οποιαδήποτε εξήγηση να σας δώσει ο Πρόεδρος της Βουλής δεν είσθε υποχρεωμένη να τη δεχθείτε. Αντίθετα, είσθε υποχρεωμένη να εφαρμόσετε τον Κανονισμό. Ο κύριος Πρόεδρος της Βουλής έχει τις δικιές του επιθυμίες και ο Κανονισμός της Βουλής ισχύει για όλους και για εσάς.”

Ακολούθησε χαμός καθώς ο Τσοχατζόπουλος πήρε τον λόγο για να υποστηρίξει τον Στεφανόπουλο. Από πλευράς πλειοψηφίας ανέλαβε να βγάλει τα κάστανα από την φωτιά ο Βύρων Πολύδωρας ο οποίος χαρακτήρισε την ένσταση του Στεφανόπουλου ως “το βήμα κάμπτουσα”, παραδέχτηκε ότι “φαινομενικά και νομοτυπικά έχει κάποιο δίκιο” αλλά πρέπει να απορριφθεί διότι δεν κατατέθηκε “προ της ενάρξεως της διαδικασίας”. Η Δαμανάκη, προκειμένου να ξεφύγει, προσπάθησε να πιαστεί από την παρατήρηση του Πολύδωρα αλλά εισέπραξε την οργισμένη αντίδραση του Στεφανόπουλου: “Δεν φθάνει που παραβιάζετε τον Κανονισμό, αλλά φταίω εγώ γιατί δεν υπέβαλα την ένσταση εγκαίρως!”. Η φασαρία ανάγκασε τον Τσαλδάρη να έρθει και να δώσει μια καθόλου πειστική εξήγηση, η οποία προκάλεσε νέα έκρηξη Στεφανόπουλου: “Φοβούμαι ότι και τον Κανονισμό της Βουλής τον κανονίζουν οι κύριοι εκδότες. Εκεί έχουμε φθάσει. Το πότε θα συζητηθεί το νομοσχέδιο το κανονίζουν άλλες δυνάμεις.“

Εν πάση περιπτώσει, η συζήτηση συνεχίστηκε κανονικά, με τους βουλευτές της συμπολίτευσης να υποστηρίζουν το νομοσχέδιο και τους υπόλοιπους να το καταδικάζουν. Ανάμεσα στα όσα ανούσια ειπώθηκαν, ξεχωρίζει για την διορατικότητά της η τοποθέτηση του Κωστή Στεφανόπουλου, αποσπάσματα της οποίας αντιγράφω από τα πρακτικά της βουλής:

Αναφέρομαι στη σχετική διάταξη σύμφωνα με την οποία οι άδειες αυτές τις ιδιωτικής τηλεόρασης χορηγούνται κατά προτίμηση σε φορείς μέσων μαζικής ενημέρωσης. (…) Είναι υπόδειγμα υποταγής και συναλλαγής. Και το ένα και το άλλο. Και υποταγή έχει και εκφράζει η κυβέρνηση προς ορισμένους ανθρώπους και όλα τα κόμματα και συναλλαγή υποκρύπτεται. Διότι αυτή η προτίμηση είναι απαράδεκτη.

Μας διαβάσατε (…) μια προκήρυξη μυστικώ τω τρόπω διατυπωθείσα του κ. Μαρούδα τότε Υπουργού, ο οποίος εκαλούσε τους ενδιαφερομένους (…) να υποβάλλουν προτάσεις ενδιαφέροντος για την ιδιωτική τηλεόραση. Και υπέβαλαν οι κύριοι εκδότες και έλαβαν διαβεβαίωση από το ΠΑΣΟΚ αναμφισβητήτως, έλαβαν υπόσχεση από το ΠΑΣΟΚ. Και μας εξηγήσατε ότι βάση αυτής της υποσχέσεως παρήγγειλαν μηχανήματα, εδεσμεύθησαν οικονομικά, εδαπάνησαν κεφάλαια, δεν ξέρω τι άλλο έκαναν, αλλά (…) δεν αρκούσε μόνο η διαβεβαίωση του ΠΑΣΟΚ. Φαντάζεσθε τους εκδότες τόσο αφελείς να μην ξέρουν ή να μην υποθέτουν ή να μη φοβούνται ότι θα χάσει το ΠΑΣΟΚ τις εκλογές; Είχαν τέτοια πεποίθηση ότι θα κερδίσει το ΠΑΣΟΚ, ώστε μόνο εξ αυτής της αιτίας πιστεύοντες στις διαβεβαιώσεις του κ. Μαρούδα, αγόρασαν όσα αγόρασαν, επένδυσαν όσα επένδυσαν και εδαπάνησαν όσα εδαπάνησαν; Είχαν και τις δικές σας διαβεβαιώσεις.

Νοέμβριος 1981. Η πρώτη αποτυχημένη προσπάθεια του Κωστή Στεφανόπουλου (δεξιά) να γίνει πρόεδρος της Ν.Δ. Στη μέση, ο νικητής Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας και αριστερά ο τρίτος υποψήφιος Ιωάννης Μπούτος.

Ο κ. Κανελλόπουλος (…) είχε ανακοινώσει άδειες σε 2, αρχικώς, ομίλους εκδοτών, τους οποίους και προσδιόρισε κατά τις σχέσεις τις εταιρικές. Ήξερε ο κ. Κανελλόπουλος την εταιρική σχέση, ποιοι θ’ αποτελέσουν τον πρώτο όμιλο, ποιοι το δεύτερο; Δεν είχε έλθει σε επαφή μαζί τους; (…) Δεν ξέρω πώς το εφαντάσθη. Και θα έδινε σ’ αυτούς τους κυρίους αυτές τις άδειες.(…) Ενώ πρώτα, αν εδίδοντο με απλές αποφάσεις αυτές οι άδειες, θα ήσαν υποκείμενες σε βαριά κριτική, τώρα; Τώρα, έχουμε νόμο, τώρα έχουμε γνώμη, αν όχι σύμφωνη, έχουμε οπωσδήποτε γνώμη και ο,τιδήποτε άλλο καλό είπατε εν προκειμένω.(*)

Έχουν λοιπόν ισχυρά πολιτική δύναμη (ενν.: οι εκδότες). Σήμερα έχουν τις εφημερίδες στα χέρια τους και έχουν και τους ραδιοφωνικούς σταθμούς. Αυτό κανείς δεν σκέφθηκε ότι και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί είναι δικοί τους και τώρα θα τους δώσουμε κατά προτίμηση και τους τηλεοπτικούς σταθμούς. Γιατί; Μήπως η αλήθεια είναι ότι έτσι αποκτούν μεγαλυτέρα πολιτική δύναμη και εξουσία και δυνατότητα επιρροής από ό,τι είχαν μέχρι σήμερα;(…)

Εγώ δεν τους εχθρεύομαι, ούτε ταξικές διαφορές έχω μαζί τους. Καμία. (…) Εγώ λοιπόν, ο οποίος είμαι φιλελεύθερος, ο οποίος δε διστάζω να πω ότι ανταλλάσσω χαιρετισμό, είμαι εναντίον τους, διότι αυτήν τη στιγμή παίρνουν δύναμη σε μία δημοκρατική χώρα, πολύ μεγαλύτερη από ό,τι επιτρέπεται. Και το ξέρετε ότι παίρνουν δύναμη. Και το ξέρει και το νομοσχέδιο. Και τι λέει; Δεν επιτρέπουμε σε κανέναν εξ αυτών των κυρίων να πάρει περισσότερο από το 25% των μετοχών. Γιατί; Γιατί ξέρουμε την επιρροή την οποία έχει ή μπορεί να αποκτήσει. Αλλά, εν πάση περιπτώσει, με το 25% τον περιορίζουμε. Τι 25%; Εδώ είναι όμιλοι εκδοτών. Το 100% θα μοιραστεί μεταξύ 4 ανθρώπων που έχουν όλοι τα ίδια συμφέροντα, τους κοινούς στόχους, τις ίδιες επιδιώξεις και κατορθώνουν να επιβάλουν τις απόψεις τους.

Αξιότιμοι κύριοι συνάδελφοι, ό,τι και να κάνετε σ` αυτό το άρθρο, όπως και να το τροποποιήσετε, που δεν το τολμάτε, όπως και να αξιώσετε σύμφωνη γνώμη, που δεν θα την αξιώσετε, η Κυβέρνηση θα δώσει τις άδειες. Ένας τρόπος και μόνο υπάρχει, να παρέμβει η Βουλή και να μη δοθούν οι άδειες σε ανθρώπους επικίνδυνους, να ψηφιστεί η διάταξη κατά την οποία απαγορεύεται στους εκδότες να χορηγούνται οι άδειες. (…)

Φυσικά, ο Στεφανόπουλος έμεινε φωνή βοώντος εν τη ερήμω, οι παρατηρήσεις του κατέληξαν εις ώτα μη ακουόντων και ο νόμος ψηφίστηκε. Πριν βγει η χρονιά, δυο ιδιωτικοί σταθμοί θα είχαν ήδη βγει στον αέρα και τα καλύτερα θα έρχονταν…

—————————————————–
(*) Η αντιπάθεια μεταξύ των δυο ανδρών ήταν γνωστή. Ο Στεφανόπουλος θεωρούσε πάντοτε τον Θανάση Κανελλόπουλο ως ξένο σώμα στην Νέα Δημοκρατία, εκείνος δε ισχυριζόταν ότι “οι ικανότητες του Κωστή φθάνουν μέχρι το Ειρηνοδικείο Καλαβρύτων”.

3.Το 1990 μπήκε στην ζωή μας αγκαζέ με την πρώτη εκπομπή τού Αντέννα, η οποία ξεκίνησε παραμονή πρωτοχρονιάς και τελείωσε καμμιά τριανταριά ώρες αργότερα. Μαζί με την νέα χρονιά, έμπαινε και το νερό στ’ αυλάκι τής ιδιωτικής τηλεόρασης. Η τρίτη “δοκιμαστική” άδεια δόθηκε σε μια άλλη παρέα επιχειρηματιών, την “Νέα Τηλεόραση”. Την παρέα αποτελούσαν τέσσερις εκδότες: ο Άρης Βουδούρης του Ελεύθερου Τύπου (είχε αποχωρήσει από τον Αντέννα), ο Σωκράτης Κόκκαλης της Επικαιρότητας και οι Πάνος Καραγιάννης και Κώστας Σαραντόπουλος της Απογευματινής. Όμως, το εγχείρημα των τεσσάρων εκδοτών δεν επρόκειτο να προχωρήσει. Αργότερα, η “Νέα Τηλεόραση” θα περνούσε στα χέρια του Βαρδή Βαρδινογιάννη.

1990: Από την πολυφωνία στον σκουπιδοντενεκέ… ένα κανάλι δρόμος

Μαζί με τους παραπάνω τέσσερις εκδότες, πήραν άδεια και οι αδελφοί Κουρή, οι οποίοι έβγαλαν στον αέρα το “Κανάλι 29”. Άδεια πήρε και ο εφοπλιστής Αντώνης Κουλουκουντής, που έφτιαξε τον Seven-X. Και, βέβαια, πήρε άδεια και ο Φώτης Μανούσης, πρώην γενικός γραμματέας του ΥΠεΧωΔε και προσωπικός φίλος τού τότε υπουργού Σωτήρη Κούβελα (*), ο οποίος έστησε το New Channel. Δίπλα σε όλους αυτούς, άρχισαν να εμφανίζονται και μερικοί επίδοξοι καναλάρχες, που έστηναν σταθμούς της πλάκας, δίχως να νοιάζονται για άδειες. Ανάμεσά τους και ο Βασίλης Λεβέντης, με το αλήστου μνήμης “Κανάλι 67” απ’ όπου μοίραζε κατάρες “στον Μητσοτάκη και όλα του τα σόγια και στον Παπανδρέου και όλα του τα σόγια”.

Σύντομα άρχισαν οι ζυμώσεις στον χώρο. Οι επιχειρηματίες καταλάβαιναν ότι το παιχνίδι με την ιδιωτική τηλεόραση θα χοντρύνει όταν οι άδειες για τοπικές εκπομπές επεκταθούν σε πανελλαδικές και άρχισαν τα μεταξύ τους αλισβερίσια, σε μια προσπάθεια να πιάσει ο καθένας τους καλύτερη θέση εκκίνησης έναντι των άλλων (ήδη κάναμε νύξη για την “Νέα Τηλεόραση” και τον Βαρδή αλλά θα πούμε περισσότερα προσεχώς). Στο μεταξύ, το σχεδόν ανύπαρκτο νομικό πλαίσιο επέτρεπε στον καθένα να κάνει σχεδόν ό,τι ήθελε, ενώ η ρευστή πολιτική κατάσταση αποθάρρυνε οποιαδήποτε σκέψη πολιτικής παρέμβασης.

Κάπως έτσι φτάνουμε στα μέσα του 1993. Ο Μητσοτάκης δεν ξέρει ακόμη ότι θα ρίξει πρόωρα την κυβέρνησή του ο Σαμαράς (μέσω Συμπιλίδη) αλλά, έτσι κι αλλιώς, το 1994 θα ήταν χρονιά εκλογών, οπότε καλό θα ήταν να αναθέρμαινε τις σχέσεις του με τους εκδότες. Γι’ αυτό, στις 23 Ιουλίου εκδίδονται μια σειρά υπουργικών αποφάσεων που νομιμοποιούσαν την μέχρι τότε κατάσταση.

Στις 9 Σεπτεμβρίου, ο Συμπιλίδης κάνει την γνωστή του κίνηση, η κυβέρνηση Μητσοτάκη χάνει την δεδηλωμένη και ο τόπος πάει σε εκλογές. Την ίδια μέρα, σαν έτοιμη από καιρό, η τελειωμένη πλέον κυβέρνηση σπεύδει να σερβίρει το κυρίως πιάτο στους καναλάρχες με μια σειρά πανομοιότυπων υπουργικών αποφάσεων (δημοσιεύθηκαν στο ΦΕΚ Β’/713/10-9-1993): “Χορηγούμε στην Ανώνυμη Εταιρεία Χ άδεια ιδρύσεως και λειτουργίας τηλεοπτικού σταθμού τοπικής εμβέλειας και της παρέχουμε (σ.σ.: να και το ζουμί!) την ειδική άδεια για τεχνική δικτύωση προκειμένου να αποκτήσει εθνική εμβέλεια”. Οι αποφάσεις υπογράφονταν από τους υπουργούς Σωτήρη Κούβελα (προεδρίας), Στέφανο Μάνο (οικονομικών), Γιάννη Κεφαλογιάννη (εσωτερικών) και τον υφυπουργό Παναγιώτη Δελημήτσο (μεταφορών & επικοινωνιών). Τις άδειες, που είχαν διάρκεια εφτά χρόνια, τις πήραν οι εταιρείες:
– Τηλέτυπος Α.Ε. (Mega Channel)
– Antenna TV A.E. (Antenna)
– Νέο Κανάλι – Ραδιοτηλεοπτική Α.Ε. (New Channel)
– Ελεύθερη Τηλεόραση Α.Ε. (Κανάλι 29)
– Νέα Τηλεόραση Α.Ε. (δεν εξέπεμψε ποτέ)
– Ξενία Ραδιοφωνική και Τηλεοπτική Α.Ε. (Seven-X)
– Ραδιοτηλεοπτικές Επιχειρήσεις Αφοι Καραβασίλη & Σία Α.Ε. (Μακεδονία TV)
– Δημοτική Εταιρεία Πληροφορίας, Θεάματος και Επικοινωνίας Α.Ε. (TV-100)
– City News Α.Ε. (Telecity)
– Τηλετώρα Τηλεοπτική Α.Ε. (Τηλετώρα)

Λεπτομέρεια: Οι άδειες του Μακεδονία TV και του TV-100 δεν προέβλεπαν εμβέλεια πανελλαδικά αλλά μόνο στην περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας. Οι άδειες του Telecity (Γιώργος Καρατζαφέρης) και του Τηλετώρα (Γρηγόρης Μιχαλόπουλος) δόθηκαν μόνο για την Αττική αλλά οι εκδότες-ιδιοκτήτες τους είχαν κάθε λόγο να πιστεύουν ότι αργά ή γρήγορα θα έμπαιναν

Η χαριστική βολή: τρεις μόλις μέρες πριν τις εκλογές του 1993, ο Αριστείδης Αλαφούζος αποκαλύπτει στην Τζένη Κοντράρου ότι έδινε συνέχεια λεφτά στον Μητσοτάκη. [Φωτογραφία: Τα Νέα, 7/10/1993]

Οι εκλογές προκηρύσσονται για τις 10 Οκτωβρίου. Σχεδόν αμέσως, ο Αριστείδης Αλαφούζος, χολωμένος με τον Μητσοτάκη επειδή δεν του ενέκρινε άδεια για κανάλι, βγάζει στον αέρα εντελώς παράνομα τον Σκάι, στρεφόμενος ανοιχτά κατά της Νέας Δημοκρατίας. Όμως, το πρόβλημα του Μητσοτάκη δεν ήταν μόνο ο Αλαφούζος. Άσχετα με το τι είχε στο μυαλό του ο πρόεδρος της Ν.Δ. όταν η κυβέρνησή του έδινε τις άδειες, οι καναλάρχες έβλεπαν την δυναμική τού Ανδρέα Παπανδρέου και δεν είχαν καμμιά διάθεση να ποντάρουν σε κουτσό άλογο στηρίζοντας το κόμμα που θα έχανε την εξουσία. Πράγματι, στις 10 Οκτωβρίου το ΠαΣοΚ επιστρέφει πανίσχυρο στην κυβέρνηση με 47% ενώ η Ν.Δ. του Μητσοτάκη μόλις που ξεπερνάει το 39%.

Λίγο πριν βγει η χρονιά, έρχεται η σειρά του ΠαΣοΚ να νομιμοποιήσει τηλεοπτικούς σταθμούς που εκπέμπουν χωρίς άδεια. Με υπογραφές Ευάγγελου Βενιζέλου (υφυπουργός προεδρίας) και Γιάννη Χαραλάμπους (υπουργός μεταφορών & επικοινωνιών), “επιτρέπουμε και στους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς “Ερμής-Σκάι Ραδιοτηλεοπτικά Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας ΑΕ Sky 100,4 Ελληνική Δορυφορική Τηλεόραση Ε.Δ.Τ.” και “Ραδιοτηλεοπτική ΑΕ 902 Αριστερά στα FM” να εκπέμπουν στα κανάλια που χρησιμοποιούν και εκπέμπουν” (ΦΕΚ Β’/954/31-12-1993). Η υπουργική απόφαση έχει αναδρομική ισχύ, νομιμοποιώντας τον Σκάι και τον 902 από τις 15 Σεπτεμβρίου.

Κλείνουμε για σήμερα με μια παρατήρηση. Παρά την συγκυβέρνηση του Συνασπισμού τόσο στην δικομματική κυβέρνηση Τζαννετάκη όσο και στην τρικομματική κυβέρνηση Ζολώτα, ο 902 δεν πήρε άδεια επί εποχής Μητσοτάκη. Μάλλον έφταιξε η αποχώρηση του ΚΚΕ το 1991…

————————————————-
(*) Ο Σωτήρης Κούβελας είχε πρωτοστατήσει στην ίδρυση μη κρατικών ραδιοτηλεοπτικών σταθμών. Ως δήμαρχος Θεσσαλονίκης έβαλε σε λειτουργία τον πρώτο μη κρατικό ραδιοφωνικό σταθμό (τον FM-100) της περιφέρειας στις 3/9/1987. Επίσης, έβγαλε στον αέρα και τον πρώτο μη κρατικό τηλεοπτικό σταθμό (τον TV-100) στις 31/12/1988. Η λειτουργία του TV-100 προκάλεσε την άμεση αντίδραση της κυβέρνησης, η οποία έστειλε τα ΜΑΤ να τον κλείσουν. Επίσης, λέγεται ότι πραγματικός ιδιοκτήτης τού New Channel ήταν ο Σωτήρης Κούβελας ενώ ο Φώτης Μανούσης ήταν απλώς ο αχυράνθρωπός του.

4.Κουβέντα την κουβέντα, έχουμε φτάσει στα τέλη του 1993, όταν η κυβέρνηση του ΠαΣοΚ ενέκρινε άδειες για τον 902 και τον Σκάι. Στο μεταξύ, τα αλισβερίσια μεταξύ των επιχειρηματιών τής τηλοψίας έχουν φουντώσει. Παρά το θολό τοπίο και πριν καλά-καλά δοθούν οι “ειδικές άδειες” για δικτύωση εθνικής εμβέλειας, αρχίζουν οι αγοραπωλησίες. Χαρακτηριστικό αυτών των συναλλαγών είναι το ότι αντικείμενό τους δεν είναι μόνο ο εξοπλισμός αλλά και η άδεια εκπομπής, για την οποία ο πωλητής δεν έχει πληρώσει δεκάρα τσακιστή.

Τον χορό ανοίγουν οι Βαρδινογιάννηδες. Όπως έχει αποκαλύψει ο ίδιος ο Γιώργος Κουρής, έστησε το “Κανάλι 29” σε συνεργασία με το “θείο βρέφος” τού ΠαΣοΚ, τον Κώστα Λαλιώτη, με σκοπό να υπάρχει μια φιλοπασοκική φωνή κατά τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν το “βρόμικο ’89”. Με την επάνοδο του ΠαΣοΚ στην εξουσία, η αποστολή ολοκληρώθηκε και ο Κουρής μπορεί να πουλήσει τον σταθμό του στους Βαρδινογιάννηδες. Επειδή ο Κουρής πούλησε τον σταθμό αλλά κράτησε την άδεια για τον εαυτό του, οι Βαρδινογιάννηδες αποκτούν και την εταιρεία “Νέα Τηλεόραση” (των Κόκκαλη, Σαραντόπουλου, Καραγιάννη και -μακαρίτη πλέον- Βουδούρη), η οποία στήθηκε και αδειοδοτήθηκε αλλά δεν εξέπεμψε ποτέ. Για να ολοκληρώσουν την δουλειά, οι κρητικοί επιχειρηματίες προσλαμβάνουν τον γνωστό τηλεορασάνθρωπο Νίκο Μαστοράκη. Χρησιμοποιώντας την συχνότητα και τις εγκαταστάσεις του Καναλιού 29 και την άδεια της Νέας Τηλεόρασης, ο Μαστοράκης βγάζει στις 4/12/1993 στον αέρα το Star Channel, το πρώτο κανάλι που προβάλλει στην Ελλάδα εκπομπές σε τρεις διαστάσεις (τα ειδικά γυαλιά για τις 3-D εκπομπές μοιράζονται δωρεάν μέσω περιοδικών).

Νίκος Μαστοράκης, Γιώργος Κουρής (1993)

Με τα λεφτά που παίρνει από τους Βαρδινογιάννηδες, ο Κουρής βάζει μπρος τον Μάρτιο του 1994 το “Κανάλι 5”. Τον Φεβρουάριο του 1999, το Κανάλι 5 αλλάζει το όνομά του σε “Alter 5” και τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς γίνεται σκέτο “Alter”, όνομα με το οποίο λειτούργησε ως το 2013, οπότε και έκλεισε οριστικά.

Στο μεταξύ, στο τηλεοπτικό τοπίο όλης της χώρας γίνεται της… αυθαιρεσίας. Όποιος προλαβαίνει, στήνει κι ένα κανάλι: ENA Channel (Καβάλα), SuperTV (Μουδανιά), ΔέλταTV (Αλεξανδρούπολη), 4Ε (Ιερού ναού Αγίας Λυδίας Ασπροβάλτας), ΠέλλαTV (Γιαννιτσά), Κανάλι 28 (Γρεβενά), West Channel (Κοζάνη), Λύχνος (Μητρόπολης Πατρών), SuperB (Πάτρα)… Χάρη στον ανύπαρκτο έλεγχο και στο εξαιρετικά αδύναμο νομικό πλαίσιο, δεν είναι καθόλου υπερβολική η διαπίστωση ότι ο κάθε πικραμένος γινόταν καναλάρχης. Μέσα σε έξι χρόνια ασυδοσίας, φύτρωσαν μερικές εκατοντάδες σταθμοί τηλεόρασης σε ολόκληρη την χώρα. Φυσικά, οποιαδήποτε συζήτηση περί ποιότητας εκπομπών και περί σοβαρότητας στην ενημέρωση είναι περιττή. Η μόνη παρέμβαση της πολιτείας μέχρι τα μέσα του 1995 ήταν να μετατρέψει την άδεια εμβέλειας του “Μακεδονία TV” από περιφερειακή σε εθνική (ΦΕΚ Β’ 444/13-6-1994).

Παρένθεση. Χαρακτηριστικό δείγμα τού τηλεοπτικού χάους αποτελεί το αλήστου μνήμης ΙΤΑ-8, πιο γνωστό ως “παράνομο” ή “κανάλι του Λεωνίδα”. Ο σταθμός ανήκε στον Λεωνίδα Τούντα, έναν τύπο που είχε στην Ιερά Οδό μαγαζί με εξοπλισμό για ψησταριές. Το ΙΤΑ-8 έπαιζε ταινίες δίχως τους τίτλους (“κόλπο” του Λεωνίδα για να μη τον πιάσουν για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων!), μουσικές εκπομπές με την Άννα Μαρώνη (μια τραγουδίστρια 8ης διαλογής, με την οποία είχε σχέση ο Τούντας) και, μετά τα μεσάνυχτα, πορνοταινίες (ο πρώτος σταθμός με τσόντα στην Ελλάδα). Μάλιστα δε, επειδή το κανάλι έπαιζε συνήθως ταινίες καράτε, τις οποίες έκοβε για να βάλει εμβόλιμες τσόντες, εκείνη την εποχή είχε γίνει της μόδας ο όρος “τσοκαράτε”. Το ΙΤΑ-8 λειτούργησε μ’ αυτόν τον τρόπο ανενόχλητα από το 1989 ως το 1994, όταν κατέλαβε την συχνότητά του το Filmnet. Κλείνει η παρένθεση. (*)

Η πρώτη προσπάθεια να μπει μια τάξη στο τηλεοπτικό τοπίο γίνεται τον Αύγουστο του 1995, όταν ο Ευάγγελος Βενιζέλος (τότε υπουργός τύπου και ΜΜΕ) προωθεί τον Ν.2328/1995 “Νομικό καθεστώς της ιδιωτικής τηλεόρασης και της τοπικής ραδιοφωνίας, ρύθμιση θεμάτων της ραδιοτηλεοπτικής αγοράς” (ΦΕΚ Α’ 159/3-8-1995). Οι διατάξεις αυτού του νόμου είναι πράγματι αυστηρές και ως προς την αδειοδότηση και ως προς την λειτουργία τηλεοπτικών σταθμών. Μάλιστα δε, προκειμένου να μπει τέλος στα αλισβερίσια, προβλέπεται ότι “κάθε επιχείρηση στην οποία χορηγείται άδεια (…) είναι υποχρεωμένη να εκμεταλλεύεται αυτή η ίδια και απευθείας το σταθμό” (άρθρο 1, παρ. 12). Επίσης, προβλέπεται ότι “η άδεια χορηγείται υπό τον όρο της καταβολής ελάχιστου ετήσιου ανταλλάγματος”, το οποίο “καθορίζεται σε ποσοστό 2% επί των ακαθαρίστων εσόδων του σταθμού” (άρθρο 1, παρ. 21).

Δυστυχώς, ούτε αυτός ο αυστηρός νόμος έμελλε να βάλει τάξη στην ασυδοσία, μιας και οι περισσότερες από τις διατάξεις του δεν εφαρμόστηκαν ποτέ ενώ ουδείς ποτέ απαίτησε την εφαρμογή τους. Έτσι, δικαιώνονται όσοι ισχυρίζονται πως ο Ν.2328/1995 ψηφίστηκε μόνο για να ενισχύσει την συναλλαγή της εξουσίας με τους καναλάρχες, δηλαδή κάτι σαν την μια πλευρά να λέει “μη με ενοχλείτε γιατί θα εφαρμόσω τον νόμο” και την άλλη πλευρά να απαντά “μην εφαρμόσεις τον νόμο γιατί θα σε κάνουμε να βογγήξεις”.

Σεπτέμβριος 1997: Ο υπουργός τύπου & ΜΜΕ Δημήτρης Ρέππας με τον πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη. Πίσω, ανάμεσά τους, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Νίκος Αθανασάκης.

 
Το 1997, η κυβέρνηση Σημίτη αποφασίζει να κάνει ένα βήμα παραπέρα. Με κοινή απόφαση των υπουργών τύπου & ΜΜΕ Δημήτρη Ρέππα και μεταφορών & επικοινωνιών Χάρη Καστανίδη, ορίζονται 117 τηλεοπτικές άδειες, εκ των οποίων 6 εθνικής εμβέλειας, 53 περιφερειακής και 58 τοπικής (ΦΕΚ Β’ 785/1-9-1997), οι οποίες θα δίνονταν με διαγωνισμό. Στο κάλεσμα ανταποκρίθηκαν 160 επίδοξοι καναλάρχες αλλά οι προτάσεις τους ήσαν για τα μπάζα. Ο Ρέππας είχε δηλώσει ότι οι προτάσεις θα αξιολογούνταν και οι άδειες θα δίνονταν σε διάστημα μικρότερο των πέντε μηνών, όμως η ιστορία τραβούσε και ο διαγωνισμός δεν έλεγε να ολοκληρωθεί. Σημειωτέον ότι στο μεταξύ έληξαν και οι επταετείς άδειες που είχε δώσει ο Κούβελας, οπότε το 1998 δόθηκε η απαραίτητη παράταση. Τέσσερα χρόνια αργότερα δόθηκε κι άλλη μια παράταση το 2002. Κι ύστερα άλλη μια. Και κατόπιν άλλη μία. Κι άλλη… (**) Αλλά ας επιστρέψουμε στον διαγωνισμό.

Κάπως έτσι, παράταση στην παράταση, πέρασαν πέντε χρόνια, ώσπου φτάσαμε στο 2002 και ο διάδοχος του Δημήτρη Ρέππα Χρήστος Πρωτόπαπας κήρυξε τον διαγωνισμό άγονο, επειδή ανάμεσα στους υποψήφιους δεν βρέθηκε κανένας πλήρης φάκελλος! Ο Πρωτόπαπας προκήρυξε νέο διαγωνισμό για άδειες εθνικής εμβέλειας, στον οποίο κατατέθηκαν 15 προτάσεις. Μόνο που ούτε αυτός ο διαγωνισμός επρόκειτο να ολοκληρωθεί ποτέ. Τον πρόλαβαν οι εκλογές του 2004, που έφεραν αλλαγή πολιτικού σκηνικού με την εξουσία να περνάει στην Νέα Δημοκρατία.

———————————————
(*) Οι παλιότεροι κάτοικοι της Αττικής ίσως να θυμούνται και το πειραιώτικο κανάλι AstroTV, που έπαιζε όλη την ημέρα αισθησιακά βιντεάκια ροζ γραμμών (090, όπως λέγαμε τότε) και πορνοταινίες την περίοδο 1995-1998. Αυτό κατάφεραν οι αρχές και το έκλεισαν.

(**) Συνολικά, οι αρχικές “ειδικές άδειες για τεχνική δικτύωση πανελλαδικής εμβέλειας” του 1993 πήραν 15 παρατάσεις.

5. Στις 6 Οκτωβρίου 2004, ο μόλις επτά μηνών πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής κάλεσε τους νεοδημοκράτες βουλευτές τού Γ’ θερινού τμήματος να πάρουν έναν μεζέ και να πιουν ένα κρασί για να γνωριστούν καλύτερα. Το σουαρέ πραγματοποιήθηκε στην αγαπημένη ταβέρνα τού προέδρου, στον “Μπαϊρακτάρη”, στην αρχή τής οδού Μητροπόλεως. Κατά την διάρκεια του φαγητού, κουβέντα την κουβέντα, η παρέα έπιασε και το θέμα των μεγαλοεκδοτών, οι οποίοι πίεζαν την κυβέρνηση μέσω των μέσων που έλεγχαν. Και τότε ο Καραμανλής ξεστόμισε την -ίσως- πιο σημαντική και πιο βαρειά φράση που βγήκε από τα χείλη του στα 5,5 χρόνια της πρωθυπουργίας του: “Δεν θα αφήσω πέντε νταβατζήδες και πέντε άλλα κέντρα να χειραγωγήσουν την πολιτική ζωή του τόπου, γιατί είναι εύκολα αντιμετωπίσιμα. Αρκεί να κάνουμε εμείς τη δουλειά μας ως νομοθέτες και η δικαιοσύνη τη δική της δουλειά”.

Ακόμη κι αν οι φίλοι του είχαν δίκιο όταν ισχυρίστηκαν ότι “ο πρωθυπουργός δεν χρησιμοποιεί τέτοια φρασεολογία”, η ουσία είναι ότι εκείνη την ημέρα ο Καραμανλής εκδήλωσε την πρόθεσή του να συγκρουστεί με το μεγαλοεκδοτικό κατεστημένο. Δεν επρόκειτο για κεραυνό εν αιθρία. Ήδη, ο υπουργός επικρατείας και προσωπικός του φίλος Θόδωρος Ρουσόπουλος είχε πάρει εντολή να συντονίσει την κατάρτιση ενός νομοσχεδίου που θα είχε ως στόχο του τους “νταβατζήδες”.

Έθνος, 19/1/2005: Ο νόμος στοχεύει στην εξόντωση της οικογένειας Μπόμπολα.
Τα Νέα, 20/1/2005: Το ΠαΣοΚ συμφωνεί με τον ΣΕΒ ότι ο νόμος είναι απαράδεκτος.

Ήταν ένα πραγματικά δύσκολο νομοσχέδιο. Χαρακτηριστικό τής δυσκολίας του ήταν η πραγματική αγωνία τού Πέτρου Μολυβιάτη, ο οποίος φοβόταν παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όλο ρωτούσε “όλα καλά με την Ευρώπη;”. Ο Καραμανλής δεν είχε αμφιβολία ότι οι θιγόμενοι θα κατέφευγαν στα ευρωπαϊκά δικαστήρια αλλά είχε την πεποίθηση ότι οι καλές του σχέσεις με την Μέρκελ (τότε επί κεφαλής τής γερμανικής αντιπολίτευσης), τον Μπλαιρ και τον Μπερλουσκόνι (οι τέσσερίς τους είχαν συνεργαστεί άψογα στην εκλογή τού πορτογάλου Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο ως προέδρου τής Κομμισσιόν) θα τον βοηθούσαν να ξεπεράσει το όποιο πρόβλημα.

Την νομική προπαρασκευή τού νομοσχεδίου ανέλαβε ο Προκόπης Παυλόπουλος, ο οποίος έγινε αμέσως στόχος τόσο των μεγαλοεκδοτών(*) όσο και της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ο Παυλόπουλος στηρίζεται στην ιστορική απόφαση 3242/2004 του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία δικαιώνει απολύτως το νομοσχέδιο, το οποίο έρχεται στην βουλή για ψήφιση στα μέσα Ιανουαρίου 2015, με εισηγητή τον ίδιο τον υπουργό εσωτερικών, δημόσιας διοίκησης και αποκέντρωσης.

Κατά την συζήτηση στην βουλή, το ΠαΣοΚ ξεσπάθωσε. Ο Απόστολος Κακλαμάνης κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι το νομοσχέδιο φτιάχτηκε καθ’ υπόδειξη του Αλαφούζου για να πληγεί ο Μπόμπολας ενώ τα μεγάλα “νομικά κεφάλια” του κόμματος (Ευάγγελος Βενιζέλος, Ανδρέας Λοβέρδος, Ντίνος Ρόβλιας κλπ) χτυπιόντουσαν επιμένοντας ότι οι διατάξεις για τον “βασικό μέτοχο” είναι αντίθετες στο ευρωπαϊκό δίκαιο και αντισυνταγματικές, διαφωνώντας πλήρως με την 3242/2004 απόφαση του ΣτΕ, την οποία προαναφέραμε. Ο πανικός που προκάλεσε το νομοσχέδιο ήταν τόσος ώστε, πριν καν ψηφιστεί, ο Μπόμπολας άρχισε τις συζητήσεις με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο προκειμένου να του πουλήσει όλον τον όμιλο!

Τελικά, το νομοσχέδιο ψηφίζεται και ο Ν.3310/2005 δημοσιεύεται στο ΦΕΚ Α’ 30/14-2-2005. Στις διατάξεις του περιλαμβάνονται μερικά ενδιαφέροντα πράγματα για τον περίφημο “βασικό μέτοχο”. Κατ’ αρχάς, βασικός μέτοχος μιας εταιρείας είναι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που είτε ανήκει στους δέκα μεγαλύτερους κατόχους μετοχών ή κατόχων δικαιωμάτων ψήφου είτε κατέχει τουλάχιστον 1% των μετοχών ή των δικαιωμάτων ψήφου είτε απλώς κατάρτισε συμβάσεις μαζί της, οι οποίες της έφεραν τουλάχιστον το 10% του τζίρου της. Σημειωτέον ότι για τον υπολογισμό των παραπάνω συναθροίζονται τα αντίστοιχα στοιχεία των συζύγων και συγγενών μέχρι τρίτου βαθμού.

Το μεγάλο πρόβλημα των “νταβατζήδων” δημιουργείται από τις πρώτες παραγράφους των άρθρων 3 και 4 του νόμου:

• Η ιδιότητα του ιδιοκτήτη, του εταίρου, του βασικού μετόχου, του μέλους οργάνου διοίκησης ή του διευθυντικού στελέχους επιχείρησης μέσων ενημέρωσης είναι ασυμβίβαστη με την ιδιότητα του ιδιοκτήτη, του εταίρου, του βασικού μετόχου, του μέλους οργάνου διοίκησης ή του διευθυντικού στελέχους επιχείρησης που συνάπτει δημόσιες συμβάσεις. Σε περίπτωση που βασικός μέτοχος ή εταίρος της επιχείρησης είναι νομικό πρόσωπο, η ασυμβίβαστη ιδιότητα καταλαμβάνει και τα μέλη οργάνου διοίκησης και τα διευθυντικά στελέχη του νομικού αυτού προσώπου.
• Απαγορεύεται η σύναψη δημοσίων συμβάσεων με επιχειρήσεις μέσων ενημέρωσης, καθώς και με τους εταίρους, τους βασικούς μετόχους, τα μέλη των οργάνων διοίκησης και τα διευθυντικά στελέχη των επιχειρήσεων αυτών. Επίσης, απαγορεύεται η σύναψη δημοσίων συμβάσεων με επιχειρήσεις των οποίων οι εταίροι ή βασικοί μέτοχοι ή μέλη οργάνων διοίκησης ή διευθυντικά στελέχη είναι επιχειρήσεις μέσων ενημέρωσης ή εταίροι ή βασικοί μέτοχοι ή μέλη οργάνων διοίκησης ή διευθυντικά στελέχη επιχειρήσεων μέσων ενημέρωσης.

Προς στιγμή, φάνηκε ότι ο Καραμανλής κέρδισε τον πόλεμο με τους νταβατζήδες αλλά το πρόβλημα ήρθε από εκεί που δεν το περίμενε: από τα λόμπυ των γερμανικών, γαλλικών, ισπανικών μεγάλων εταιρειών, οι οποίες συνεργάζονταν με τις εταιρείες των ελλήνων καναλαρχών και έβλεπαν στον ορίζοντα μεγάλη συρρίκνωση των κερδών τους. Ο άπειρος πρωθυπουργός δεν καταλάβαινε ότι μ’ αυτά τα ζητήματα δεν ασχολούνται ο Μπλαιρ και η Μέρκελ αλλά οι “χαμηλόβαθμοι υπάλληλοι”.

[Σκίτσο: Κώστας Γρηγοριάδης – Ριζοσπάστης, 3/6/2005]

Έτσι, λοιπόν, στις 28/4/2005 ο επίτροπος ανταγωνισμού Τσαρλς ΜακΚρήβυ στέλνει επιστολή στην κυβέρνηση, ζητώντας την άμεση τροποποίηση του Ν.3310/2005, ως παραβιάζοντος το κοινοτικό δίκαιο. Η κυβέρνηση απαντά στις 10/5/2005, υπερασπιζόμενη τον νόμο αλλά δυο μέρες αργότερα η Κομμισσιόν επανέρχεται με αυστηρότερη επιστολή τού γενικού διευθυντή εσωτερικής αγοράς Αλεξάντερ Σάουμπ. Ο Σάουμπ ζητά, ούτε λίγο ούτε πολύ, να ικανοποιηθούν πλήρως οι νταβατζήδες: “(…) η αναστολή του νόμου 3310/2005, η μη επαναφορά σε ισχύ του νόμου 3021/2002, καθώς και η μη εφαρμογή της σχετικής συνταγματικής διατάξεως από οιοδήποτε νομοθετικό, εκτελεστικό ή άλλο μέτρο, θεωρούνται αναγκαίες προϋποθέσεις εκ μέρους των υπηρεσιών της Επιτροπής, ώστε να θεωρηθεί ότι έχει γίνει ένα πρώτο βήμα προς τη συμμόρφωση με την αιτιολογημένη γνώμη”.

Επειδή μπορεί να μη το προσέξατε, το υπογραμμίζω εδώ. Ο Σάουμπ απαιτεί να μην εφαρμοστεί η διάταξη του ελληνικού συντάγματος (άρθρο 14, παράγραφος 9), η οποία ορίζει: “Η ιδιότητα του ιδιοκτήτη, του εταίρου, του βασικού μετόχου ή του διευθυντικού στελέχους επιχείρησης μέσων ενημέρωσης είναι ασυμβίβαστη με την ιδιότητα του ιδιοκτήτη, του εταίρου, του βασικού μετόχου ή του διευθυντικού στελέχους επιχείρησης που αναλαμβάνει έναντι του Δημοσίου ή νομικού προσώπου του ευρύτερου δημόσιου τομέα την εκτέλεση έργων ή προμηθειών ή την παροχή υπηρεσιών. Η απαγόρευση του προηγούμενου εδαφίου καταλαμβάνει και κάθε είδους παρένθετα πρόσωπα, όπως συζύγους, συγγενείς, οικονομικά εξαρτημένα άτομα ή εταιρείες”. Και όμως, ούτε ο Καραμανλής ούτε κανείς άλλος τόλμησε να του πει πως δεν του πέφτει λόγος για το τι θα κάνουμε εμείς με το σύνταγμά μας. Ουδείς!

Κάπου εδώ γράφεται το τέλος της μάχης. Στις 2 Ιουνίου κυβέρνηση και ΠαΣοΚ ψηφίζουν τροπολογία αναστολής τού Ν.3310/2005. Ο περίφημος νόμος για τον βασικό μέτοχο καταλήγει στα σκουπίδια και ο νικημένος Καραμανλής δίνει εντολή στον Ρουσόπουλο να φτιάξει καινούργιο. Ο Μπόμπολας και οι όμοιοί του έχουν κάθε λόγο να χαμογελούν ευχαριστημένοι…

———————————
(*) Τον Μάιο του 2005, τα ΜΜΕ “ανακαλύπτουν” ότι ο συνεργάτης του Παυλόπουλου Θανάσης Χούπης έχει στήσει κύκλωμα διορισμών. Σύντομα αποκαλύφθηκε ότι η “υπόθεση Χούπη” ήταν όχι μόνο ανύπαρκτη αλλά και στημένη από κυβερνητικούς κύκλους εχθρικούς προς τον υπουργό εσωτερικών.

6.Πριν συνεχίσουμε, ας κάνουμε ένα διάλειμμα για να ρίξουμε μια ματιά σε όσα ενδιαφέροντα έγιναν στο παρασκήνιο πριν, κατά και μετά την ψήφιση του νόμου για τον βασικό μέτοχο.

Είπαμε  ότι πριν καν αρχίσει να συζητιέται το νομοσχέδιο στην βουλή, ο Μπόμπολας άρχισε τις διαπραγματεύσεις με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο προκειμένου να του πουλήσει ολόκληρο τον εκδοτικό του όμιλο, τον Πήγασο, ώστε να μην έχει πρόβλημα με τις υπόλοιπες επιχειρηματικές του δραστηριότητες. Αυτό το γεγονός έκανε τον υπουργό επικρατείας Θόδωρο Ρουσόπουλο να σχολιάσει ότι ο νόμος για τον βασικό μέτοχο θα είναι ο πρώτος νόμος που εφαρμόζεται πριν ψηφιστεί.

Ο Γιώργος Μπόμπολας εν μέσω των πρώην υπουργών Αντώνη Λιβάνη και Πέτρου Μολυβιάτη (12/9/2009)

Το σχόλιο του Ρουσόπουλου ερέθισε τον Ευάγγελο Βενιζέλο. Έτσι, κατά την συζήτηση στην Βουλή επί της αρχής του νομοσχεδίου, είπε ότι η κυβέρνηση φάνηκε “να εκφράζει την ευαρέσκειά της επειδή ο ονομαστικός στόχος αυτού του νομοσχεδίου, μια συγκεκριμένη εφημερίδα, ένας συγκεκριμένος επιχειρηματίας κάνει κινήσεις οι οποίες θα του επιτρέψουν να απεμπλακεί από έναν κλάδο της οικονομίας”. Και πρόσθεσε χαρακτηριστικά: “Δεν αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση ότι έτσι υποβαθμίζει την θεσμική διάσταση της πρωτοβουλίας της και έτσι η πρωτοβουλία της χάνει τον θεσμικό της χαρακτήρα και γίνεται μια μικροκομματική κίνηση” (*). Ούτε λίγο ούτε πολύ, δηλαδή, ο Βενιζέλος κατηγορεί την κυβέρνηση ότι προωθεί τον νόμο για τον βασικό μέτοχο επειδή έχει βάλει στο μάτι τον φουκαριάρη τον Μπόμπολα.

Τα λόγια τού Βενιζέλου ήρθαν να δέσουν με τα όσα είχαν πει τις προηγούμενες μέρες ο Τηλέμαχος Χυτήρης και ο Απόστολος Κακλαμάνης (“ο μεν Μπόμπολας αναγκάζεται να αποχωρήσει από τον χώρο των μέσων ενημέρωσης ενώ στριμώχνεται ο εθνικός προμηθευτής Κόκκαλης”)(**). Μέ τέτοιες αβάντες, λοιπόν, δεν είναι παράξενο που το “Έθνος” έκανε λόγο για “επιχείρηση εξόντωσης της οικογένειας Μπόμπολα” και, μάλιστα, σε πρωτοσέλιδο.

Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι κατά την τριήμερη συζήτηση στην βουλή πολλοί βουλευτές πρώτης γραμμής της Νέας Δημοκρατίας απέφυγαν να πάρουν τον λόγο ενώ οι περισσότεροι απ’ αυτούς φρόντισαν να λάμψουν διά της απουσίας τους, εμφανιζόμενοι μόνο την ώρα της ψηφοφορίας. Απουσίασε ως κι ο ξάδερφος του πρωθυπουργού, ο σημερινός “φτωχός συνταξιούχος” Μιχάλης Λιάπης. Επίσης αξιοσημείωτο είναι ότι δεν κατατέθηκε πρόταση ονομαστικής ψηφοφορίας, οπότε η ψήφιση του νομοσχεδίου έγινε διά βοής κατά πλειοψηφία, με την υπερψήφιση αρκετών επί μέρους άρθρων του και από τον Συνασπισμό και από το ΚΚΕ. Έτσι, δεν “εκτέθηκαν” ονομαστικά ούτε οι υπέρμαχοι του νόμου (γλιτώνοντας τον κίνδυνο του εξοστρακισμού τους από τα κανάλια) ούτε οι τιμητές του (γλιτώνοντας το κράξιμο της κοινής γνώμης).

Το τι ακολούθησε το είδαμε χτες. Όταν ψηφίστηκε η αναστολή του νόμου, ανέλαβε δουλειά η… ιδιωτική πρωτοβουλία! Ο γνωστός επιχειρηματίας Πρόδρομος Εμφιετζόγλου (“Μηχανική”) κατέθεσε προσφυγή στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ), ζητώντας την συμμόρφωση της κυβέρνησης προς το σύνταγμα διά της εφαρμογής τού νόμου περί βασικού μετόχου. Ο Εμφιετζόγλου θεωρούσε πως ήταν από τους “ριγμένους” επειδή δεν είχε δικό του κανάλι.

Απορία εν παρενθέσει: Αν η “Ελλάκτωρ” έπαιρνε δυο-τρεις δουλειές λιγώτερες και η “Μηχανική” δυο-τρεις δουλειές περισσότερες, θα είχε ο Εμφιετζόγλου πρόβλημα με το σύνταγμα; Αφήνουμε την απορία να αιωρείται και κλείνουμε την παρένθεση.

Παράλληλα με την προσφυγή τού Εμφιετζόγλου, τον Δεκέμβριο του 2006 το Συμβούλιο της Επικρατείας καταθέτει στο ΔΕΚ προδικαστικό ερώτημα για την συμβατότητα των νόμων 3021/2002 (ΠαΣοΚ) και 3310/2005 (ΝΔ), οι οποίοι καταργήθηκαν μετά τις παρεμβάσεις ΜακΚρήρυ και Σάουμπ. Στις 16 Δεκεμβρίου 2008, το ΔΕΚ εκδίδει την απόφαση C-213/07, η οποία αναγνωρίζει την κανονικότητα του Ν.3310/2005 και δικαιώνει όσους υποστήριξαν την ψήφισή του: “Το άρθρο 24, πρώτο εδάφιο, της οδηγίας 93/37/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 14ης Ιουνίου 1993, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 97/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Οκτωβρίου 1997, έχει την έννοια ότι απαριθμεί κατά τρόπο εξαντλητικό τους στηριζόμενους σε αντικειμενικές σκέψεις απτόμενες της επαγγελματικής ιδιότητας λόγους που μπορούν να δικαιολογήσουν τον αποκλεισμό εργολήπτη από τη συμμετοχή σε διαγωνισμό για την ανάθεση σύμβασης δημοσίων έργων. Ωστόσο, η οδηγία αυτή δεν κωλύει ένα κράτος μέλος να προβλέψει άλλα μέτρα αποκλεισμού αποσκοπούντα στη διασφάλιση της τήρησης των αρχών της ίσης μεταχείρισης των υποβαλλόντων προσφορά και της διαφάνειας, υπό τον όρον ότι τα μέτρα αυτά δεν βαίνουν πέραν του αναγκαίου για την επίτευξη του στόχου αυτού μέτρου”. Εννοείται ότι η εν λόγω απόφαση θάφτηκε από όλα τα ελληνικά ΜΜΕ.

Δυστυχώς, η παραπάνω απόφαση του ΔΕΚ άργησε πολύ. Στο μεταξύ, η κυβέρνηση έχει ψηφίσει τον Ν.3414/2005 (ΦΕΚ Α’ 279/10-11-2005), ο οποίος τροποποιεί τον Ν.3310/2005, ορίζοντας ότι το προβλεπόμενο ασυμβίβαστο εξακολουθεί να ισχύει αλλά μόνο στην περίπτωση που ο βασικός μέτοχος έχει καταδικαστεί με οριστική δικαστική απόφαση για ενεργητική διαφθορά! Άλλα λόγια ν’ αγαπιόμαστε, δηλαδή.

Δυο χρόνια μετά τον παραπάνω νόμο, η κυβέρνηση ψηφίζει και τον περίφημο “νόμο Ρουσόπουλου”, τον Ν.3592/2007 (ΦΕΚ Α’ 161/19-7-2007), ο οποίος δίνει την χαριστική βολή σε κάθε έννοια διαφάνειας και ελέγχου της συγκέντρωσης ΜΜΕ. Τώρα πια, ο καθένας μπορεί να έχει στην ιδιοκτησία του όσες εφημερίδες θέλει. Ακόμη μπορεί να κατέχει το 100% ενός ραδιοτηλεοπτικού σταθμού και, παράλληλα, να έχει μετοχές και σε άλλους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς, αρκεί να μην επηρεάζει ουσιωδώς την λήψη αποφάσεων σε αυτούς. Όσο για την συγκέντρωση, ορίζεται στο 35% της συνολικής διαφημιστικής αγοράς αν κάποιος έχει ένα μέσο ενημέρωσης (τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδα, περιοδικό), στο 32% αν έχει δύο, στο 28% αν έχει τρία και στο 25% αν έχει τέσσερα. Πρόκειται για ποσοστά από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Με δυο λόγια, εν όψει της ψηφιακής εποχής, ο νόμος Ρουσόπουλου άφηνε το τέρας τελείως αμολητό. Τελικά, οι νταβατζήδες όχι απλώς κέρδισαν τον πόλεμο αλλά το γλεντούσαν κιόλας.

—————————————–
(*) Πρακτικά Βουλής, συνεδρίαση 98η, 20/1/2005, σελ. 4786.
(**) Πρακτικά Βουλής, συνεδρίαση 97η, 19/1/2005, σελ. 4694.

 

7.Η διήγησή μας έχει φτάσει στα τέλη τής δεκαετίας τού ’90. Καθώς πλησιάζουμε προς την νέα χιλιετία, η ιδιωτική τηλεόραση συμπληρώνει μια δεκαετία ζωής και βαδίζει προς την ψηφιακή της εποχή. Μόνο που κανείς δεν δείχνει να βιάζεται, μιας και το ψηφιακό περιβάλλον είναι πολύ λιγώτερο φιλικό προς την ασυδοσία τού αναλογικού. Εν πάση περιπτώσει, το τηλεοπτικό τοπίο σ’ αυτή την πρώτη δεκαετία σημαδεύτηκε και από μερικά γεγονότα μικρότερης σημασίας εκείνων στα οποία έχουμε ήδη αναφερθεί αλλά που αξίζει να σημειώσουμε. Για παράδειγμα, η σημερινή ιστορία είναι αποκαλυπτική για το ποιόν κάποιων εκδοτών που νοιάζονται για την δημοκρατία.

Λέγαμε προ ημερών ότι πίσω από το New Channel του Μανούση μάλλον κρυβόταν ο τότε δήμαρχος Θεσσαλονίκης Σωτήρης Κούβελας. Αυτή η φήμη ενισχυόταν από το γεγονός ότι επί σειρά ετών το New Channel και το TV-100 του δήμου θεσσαλονικέων αντάλλασσαν προγράμματα και έβγαζαν κοινά δελτία ειδήσεων (εκτός από το κεντρικό τους δελτίο). Το κανάλι είχε σαφή πολιτικό προσανατολισμό προς την Νέα Δημοκρατία, όπως άλλωστε δήλωνε και το “New” στο όνομά του.

Για να προσελκύσει κοινό, το New Channel έγινε το πρώτο κανάλι εθνικής εμβέλειας που υιοθέτησε “σκουπίδια”, παρ’ ότι οι προσλήψεις του Δημήτρη Κωνσταντάρα και της Μένυας Παπαδοπούλου ως παρουσιαστών τού κεντρικού δελτίου ειδήσεων έδιναν μια επίφαση σοβαρότητας. Ανάμεσα στις πάμπολλες εκπομπές-σκουπίδια του σταθμού, βρίσκονταν το “Χρυσό Κουφέτο”, το “Ερωτοδικείο”, οι “Λογοδοσμένοι”, το “Αυτόφωρο”, ο “Κίτρινος Τύπος” και άλλες. Με άλλα λόγια, το New Channel έγινε η θερμοκοιτίδα από την οποία βγήκαν μερικά από τα πιο διάσημα απόλυτα μηδενικά τής ελληνικής τηλεόρασης, όπως Αννίτα Πάνια, Πέπη Τσεσμελή, Ελένη Λουκά, Πέτρος Λεωτσάκος, Βίκυ Μιχαλονάκου, Μάκης Τριανταφυλλόπουλος, Δημήτρης Παπανώτας κλπ.

New Channel, ’90s: Συμβολή στην άνοδο του πνευματικού επιπέδου των ελλήνων.

Το 1999, το κανάλι πουλήθηκε στην Stabilton ΑΕ, του γνωστού -και καταδικασμένου ως απατεώνα- εκδότη Μιχάλη Ανδρουλιδάκη (*). Στην δεκαετία τού ’90, ο πρώην εκφωνητής τού αγροτικού δελτίου της ΕΡΤ2 (εξ ου και το παρατσούκλι “κηπουρός”) εμφανίστηκε σαν κομήτης στην εκδοτική αγορά και άρχισε είτε να αγοράζει είτε να φτιάχνει δικά του ΜΜΕ: Επενδυτής (μετονομάστηκε σε Κόσμος του Επενδυτή), Sportime, Planet FM (ο σημερινός Βήμα FM), Daily Time, Εξουσία… Πού βρέθηκε τόσο χρήμα; Άγνωστο.

Παρένθεση πρώτη. Στις 15 Απριλίου 1997 η Εξουσία βγήκε με κουπόνια για δωρεάν σπίτια, κάτι που έσπρωξε την κυκλοφορία της σε επίπεδα Νέων και Ελευθεροτυπίας. Η εφημερίδα μοίραζε 20.000 μαιζονέτες στη μισή τιμή και οι αναγνώστες, για να συμμετέχουν στην κλήρωση, έπρεπε να δώσουν και από 100.000 δραχμές. Κάθε τόσο, η Stabilton έβγαζε ανακοινώσεις ότι αγόραζε οικόπεδα ή ότι εγκαινίαζε σπίτια κι έτσι η κυκλοφορία (άρα και τα έσοδα από κρατική διαφήμιση) παρέμεναν ψηλά. Η απάτη αποκαλύφθηκε το 1999, ο Ανδρουλιδάκης καταδικάστηκε και η Εξουσία βούλιαξε, ώσπου έκλεισε τον Φεβρουάριο του 2001. Κλείνει η πρώτη παρένθεση.

Ο Ανδρουλιδάκης αγόρασε το New Channel, το οποίο μετονόμασε αμέσως σε Tempo. Με σύνθημα “Φτιάχνουμε τον νέο ΔΟΛ” και με motto “Ποιό κανάλι βλέπει ο πρωθυπουργός;”, έφτιαξε τον ΔΟΜΑ (Δημοσιογραφικός Όμιλος Μιχάλη Ανδρουλιδάκη) και άρχισε να σκορπάει χρήμα για να χτίσει το κανάλι του. Στα εγκαίνια παραβρέθηκε ως και ο πρωθυπουργός Κώστας Σημιτης ενώ το πρώτο πρόγραμμα του καναλιού παρουσιάστηκε στο Χίλτον. Το στήσιμο ανέλαβε ο Νίκος Ευαγγελάτος με πολυμελή δημοσιογραφική ομάδα, στην οποία συμμετείχε και η σύζυγός του Τατιάνα Στεφανίδου. Το Tempo ξεπερνάει κάθε γνωστό όριο, φτάνοντας τους 700 εργαζόμενους, την εποχή που Mega και Antenna δεν έχουν πάνω από 400.

Ανάπτυξη & προοπτική… Από την δεκαετία του ’90.

Παράλληλα, ο Ανδρουλιδάκης επιδίδεται και σε χρηματιστηριακά παιχνίδια, στα οποία έχει ως συμβούλους δυο άλλα γνωστά μουσούδια, τον Σάμυ Φάις και τον Βασίλη Ζούλοβιτς. Για να σπρώξει την μετοχή τής Stabilton, ανακοινώνει ότι η εταιρεία προσλαμβάνει ως σύμβουλο ανάπτυξης την ιαπωνική Sanwa Bank International, κάτι που δεν έγινε ποτέ. Καθώς το Tempo δεν λέει να ξεκολλήσει από τον πάτο τής τηλεθέασης, η μετοχή της Stabilton αρχίζει να πέφτει. Παράλληλα, η επιτροπή κεφαλαιαγοράς επιβάλλει σε Φάις και Ζούλοβιτς πρόστιμα 142 εκατ. δραχμών για παιχνίδι κατά την εξαγορά τής “Μακεδονικά Κλωστήρια ΑΕ (ΜαΚλω)” από την Stabilton (**). Η κατάρρευση του Ανδρουλιδάκη αρχίζει. Ο Ευαγγελάτος αποχωρεί από το Tempo ενώ αργότερα το ΕΣΡ αποφασίζει την διακοπή τής λειτουργίας τού καναλιού λόγω χρεών στους εργαζόμενους (***) και λόγω χαμηλής ποιότητας προγράμματος. Το Tempo θα κλείσει οριστικά στις 17 Οκτωβρίου 2003. Ο Ανδρουλιδάκης φεύγει από την αγορά τόσο ξαφνικά όσο ξαφνικά εμφανίστηκε. Πίσω του αφήνει μόνο φέσια.

Μιας και σήμερα το ρίξαμε λίγο και στο κουτσομπολιό, ας ολοκληρώσουμε την ιστορία, έστω κι αν φαίνεται πως ξεφεύγουμε από το πλαίσιο αυτής της σειράς κειμένων. Παρά τα όσα αναφέραμε πιο πάνω, το καλοκαίρι του 2011 ο Ανδρουλιδάκης επανεμφανίζεται στο προσκήνιο για να αγοράσει από τον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη την εφημερίδα Εξέδρα των Σπορ. Πληρώνει στον ΔΟΛ 560.000 ευρώ για την εφημερίδα και άλλα τόσα για τον ιστότοπο exedrasports.gr, μέσω της εταιρείας του Nikoya Limited. Μόνο που τέτοια εταιρεία δεν υπάρχει καταχωρισμένη σε κανένα μητρώο τού υπουργείου εμπορίου.

Παρένθεση δεύτερη. Εκείνη την εποχή, εν μέσω μνημονίου και μακροπρόθεσμου, η κυβέρνηση δίνει στην δημοσιότητα λίστα με τους μεγαλοοφειλέτες του δημοσίου. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται τέσσερις εταιρείες τού Ανδρουλιδάκη: Νέο Κανάλι Ραδιοτηλεοπτική ΑΕ (38,5 εκατ. ευρώ), Ευρωπαϊκός Τύπος ΑΕ – Max Line (36,5 εκατ. ευρώ), Τέταρτη Εξουσία ΑΕ (17,5 εκατ. ευρώ) και Κλέβερ Ελλάς ΕΠΕ (44 εκατ. ευρώ). Το όλον 136,5 εκατ. ευρώ, δίχως να λογαριάσουμε τις μικρότερες εταιρείες του. Ο ίδιος ο Μιχάλης Ανδρουλιδάκης χρωστάει στην εφορία 540.042,31 ευρώ (241.493,87 βασική οφειλή και 298.548,44 προσαυξήσεις). Κλείνει και η δεύτερη παρένθεση.

Τελικά, η Εξέδρα ζη στα χέρια του Ανδρουλιδάκη λιγώτερο από 9 μήνες και κλείνει οριστικά στις 21 Μαρτίου 2012. Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα δεν καταβλήθηκε καμμιά ασφαλιστική εισφορά για τους 15 εργαζόμενους (τόσοι είχαν ξεμείνει από την εποχή τού ΔΟΛ), οι οποίοι δεν εισέπραξαν δεκάρα ως αποζημίωση στο κλείσιμο. Στο μεταξύ, είχαν ξεκινήσει έλεγχοι τόσο από την Επιθεώρηση Εργασίας όσο και από τον ΣΔΟΕ, οι οποίοι δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ.

Ο εκδότης-καναλάρχης Μιχάλης Ανδρουλιδάκης και δείγμα των έργων του.

Στις 2 Αυγούστου 2012, ο Μιχάλης Ανδρουλιδάκης θα καταδικαστεί οριστικά σε κάθειρξη 5 ετών για υπεξαίρεση από το Tempo 4,2 εκατ. ευρώ, που προορίζονταν για αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Η καταδίκη είναι χωρίς αναστολή, γιατί έχει ήδη εις βάρος του δυο άλλες καταδίκες σε κάθειρξη με αναστολή: μία 9 ετών για υπεξαίρεση 4,3 δισ. δραχμών από την εκδοτική εταιρεία Max Line και μία 6 ετών για υπεξαίρεση 300.000 ευρώ από την Κλέβερ Ελλάς ΕΠΕ. Δεν έμεινε ούτε ώρα στην φυλακή. Προφασιζόμενος προβλήματα υγείας, γύρισε μερικά νοσοκομεία και ψυχιατρεία και σήμερα κυκλοφορεί ελεύθερος.

———————————————
(*) Ο Ανδρουλιδάκης είχε δουλέψει μια περίοδο ως δημοσιογράφος και στον Ελεύθερο Τύπο, απ’ όπου απολύθηκε επειδή έκανε μια ηλίθια απατεωνιά: έστησε την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας!

(**) Ο Ζούλοβιτς πωλούσε εικονικά πακέττα μετοχών ΜαΚλω στον Φάις κι ο Φάις στον Ζούλοβιτς, ανεβάζοντας έτσι την τιμή της μετοχής.

(***) Στις 2 Σεπτεμβρίου 2002 οι εργαζόμενοι του Tempo κατέφυγαν στον εισαγγελέα, επειδή ήσαν επί έξι μήνες απλήρωτοι.

8. Εκτός από το Tempo, για το οποίο μιλήσαμε χτες, ενδιαφέρον έχει η ιστορία και ενός άλλου τηλεοπτικού σταθμού, το όνομα του οποίου εξακολουθεί να μας απασχολεί και θα συνεχίσει να το κάνει εφ’ όσον βρίσκεται ανάμεσα στα τέσσερα που πήραν άδεια κατά τον πρόσφατο διαγωνισμό. Μιλάμε για τον Σκάι των Αλαφούζων.

Λέγαμε τις προάλλες ότι ο Αριστείδης Αλαφούζος έβγαλε στον αέρα τον τηλεοπτικό Σκάι μόλις προκηρύχτηκαν οι εκλογές του 1993, για να κοντράρει τον Μητσοτάκη με τον οποίο είχε χολωθεί επειδή η κυβέρνηση του έκανε κόλπα με την αδειοδότηση τόσο του ραδιοφωνικού Σκάι όσο και του τηλεοπτικού. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι τότε ο Αλαφούζος έκανε την κίνησή του δίχως άδεια, νταηλίδικα που λέμε, είτε επειδή ήταν σίγουρος ότι η μεταβατική κυβέρνηση δεν θα είχε ούτε χρόνο ούτε διάθεση να τον κυνηγήσει είτε επειδή πρόσβλεπε στην στήριξη του ΠαΣοΚ. Πράγματι, η μόνη αντίδραση της κυβέρνησης ήταν να βάλει την ΕΡΤ να κάνει παρεμβολές (να ρίχνει “χιόνι”) στις συχνότητες εκπομπής τού Σκάι. Όσο για το ΠαΣοΚ, μόλις κέρδισε τις εκλογές, φρόντισε δια χειρός Βενιζέλου και Χαραλάμπους να δώσει την πολυπόθητη άδεια και, μάλιστα, με αναδρομική ισχύ.

21/9/1993: Η Νανά Δούκα-Παλαιτσάκη αναγγέλλει την έναρξη εκπομπής του τηλεοπτικού Σκάι.

Πολύ σύντομα, όμως, ο Αλαφούζος άλλαξε πάλι ρότα. Με τον Μητσοτάκη να έχει απομακρυνθεί από την ηγεσία τού κόμματος και με την νέα κυβέρνηση να μη του κάνει όσα χατήρια θα ήθελε, ο σαντορινιός εφοπλιστής έστρεψε τα βέλη του κατά του ΠαΣοΚ. Ειδικά οι βολές κατά της Δήμητρας Λιάνη εξόργισαν τον Ανδρέα Παπανδρέου, με αποτέλεσμα να κλείσει για το Σκάι η κάνουλα της διαφήμισης από το κράτος και τους οργανισμούς του. Με δεδομένο ότι η κρατική διαφήμιση αποτελεί τον σημαντικώτερο αιμοδότη των ΜΜΕ, ο σταθμός άρχισε να αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα.

Το σημαντικώτερο γεγονός εκείνης της περιόδου για το Σκάι ήταν η περίφημη ιστορία με τον ρουμάνο κακοποιό Σορίν Ματέι. Ο Ματέι είναι δραπέτης από τον Μάρτιο του 1996 και η αστυνομία τον ψάχνει, ώσπου στις 23 Σεπτεμβρίου 1998 τον εντοπίζει σε ένα διαμέρισμα επί της οδού Νιόβης 4, όπου και εισβάλλει. Ο Ματέι καταφέρνει να ξεφύγει και, μέσω του φωταγωγού, να μπει σε άλλο διαμέρισμα, κρατώντας τους ενοίκους ως ομήρους. Ενώ πολιορκείται, ο ρουμάνος τηλεφωνεί στον Σκάι και ζητάει να μιλήσει στον αέρα με τον Νίκο Ευαγγελάτο. Το κανάλι διακόπτει το πρόγραμμά του και βγάζει έκτακτο δελτίο ειδήσεων όπου Σορίν και Ευαγγελάτος συνομιλούν τηλεφωνικά επί τέσσερις ώρες, εκτινάσσοντας την τηλεθέαση του καναλιού σε απίθανα ύψη. Ακολουθεί μια αστυνομική εισβολή τής κακιάς ώρας, κατά την οποία τραυματίζεται βαρύτατα η όμηρος Αμαλία Γκινάκη (πεθαίνει στις 9 Οκτωβρίου) και ελαφρύτερα ο Ματέι (υπό περίεργες συνθήκες, πεθαίνει τρεις μέρες αργότερα από υπερβολική δόση υπνωτικών) αλλά και αρκετοί αστυνομικοί.

Η ιστορία γίνεται μπούμερανγκ για το Σκάι. Η κοινή γνώμη θεωρεί ότι η προβολή που έδωσε το κανάλι στον κακοποιό έγινε αιτία για τον θάνατο της Γκινάκη. Ο ήδη πληγωμένος οικονομικά σταθμός καταρρέει και τον Νοέμβριο πωλείται σε μια ομάδα επιχειρηματιών υπό τον καθηγητή τής Παντείου και πρώην γενικό διευθυντή τού ραδιοτηλεοπτικού Σκάι Στάθη Τσοτσορό (*). Αμέσως, το “Σκάι” γίνεται “Skai”, αργότερα γίνεται “Α Skai” και τον Οκτώβριο του 2009 καταλήγει σε “Alpha”, ονομασία που διατηρεί ως σήμερα.

Στο μεταξύ, στην Αθήνα εκπέμπει ο Seven-X, του Κουλουκουντή. Το κανάλι έχει άδεια εθνικής εμβελείας αλλά ποτέ δεν δικτυώνεται πανελλαδικά. Με άθλιας ποιότητας εξοπλισμό, προσπαθεί να προσφέρει ποιοτικό πρόγραμμα αλλά καταλήγει να αναμεταδίδει το γαλλικό μουσικό κανάλι MCM, ώσπου το 1999 εξαγοράζεται από την Intersat τού επιχειρηματία Γιώργου Μπατατούδη, τότε προέδρου του ΠΑΟΚ. Ο Μπατατούδης ονειρευόταν να κάνει τον σταθμό συνδρομητικό αλλά όταν κατέρρευσε το χρηματιστήριο λίγα χρόνια αργότερα, κατέρρευσαν μαζί του και ο Μπατατούδης και ο Seven-X, ο οποίος πέρασε στην Αγροτική Τράπεζα.

Τα χρόνια περνούν. Φτάνουμε στο 2006 και οι Αλαφούζοι αποφασίζουν να ξαναστήσουν τηλεοπτικό Σκάι. Μόνο που αυτή την φορά δεν τους παίρνει να το πάνε νταηλίδικα. Έτσι, ιδρύουν την “Ειδήσεις Dot Com AE” και αγοράζουν έναν μικρό σταθμό που έχει άδεια τοπικής εμβέλειας, τον Smart Tv. Ο Γιάννης Αλαφούζος κάνει επίσημες δηλώσεις ότι το Σάββατο 1/4/2006 ο Σκάι ξαναβγαίνει στον αέρα από την συχνότητα του Smart. Μόνο που όταν φτάνει η πρωταπριλιά, ο Σκάι εκπέμπει από την συχνότητα του Seven-X!

Ακολουθεί ο κακός χαμός. Πώς διάβολο χρησιμοποιεί ο Σκάι συχνότητα που βρίσκεται στα χέρια τής Αγροτικής; Πώς κάνουν οι Αλαφούζοι αλισβερίσια με τον Μπατατούδη, ο οποίος είναι υπόδικος για “μετοχές-φούσκες” (υπόθεση γνωστή ως “φάκελλοι Μπουρμπούλια”); Οι εφημερίδες Χώρα και Traffic (ιδιοκτησίας Γιώργου Τράγκα) κατονομάζουν τον Θόδωρο Ρουσόπουλο ως μεσάζοντα μεταξύ Αλαφούζων, Μπατατούδη και Μηλιάκου (διοικητή τής ΑΤΕ): “Αφόρητες πιέσεις στη διοίκηση της Αγροτικής Τράπεζας ασκήθηκαν από στελέχη της κυβέρνησης και όλα δείχνουν πως πρωτεργάτης της υπόθεσης είναι ο υπουργός Επικρατείας Θόδωρος Ρουσόπουλος, για να μεταβιβαστεί ο σταθμός στην οικογένεια Αλαφούζου” (Χώρα, 6/4/2006). Ο Μηλιάκος προσπαθεί να δικαιολογηθεί με τρόπο που προκαλεί γέλια και φάσκελα, υποστηρίζοντας ότι στην ΑΤΕ χρωστάει προσωπικά ο Μπατατούδης και όχι ο Seven-X (**)! Η Ελευθεροτυπία αποκαλύπτει ότι για τον Seven-X ενδιαφερόταν και ο Δημήτρης Κοντομηνάς αλλά πλειοδότησε ο Αλαφούζος, δίνοντας στον Μπατατούδη 12 εκατ. ευρώ.

Πρωταπριλιά 2006: Η Κατερίνα Ακριβοπούλου ανακοινώνει την επιστροφή του τηλεοπτικού Σκάι.

Η προτίμηση των Αλαφούζων στον Seven-X αντί του Smart είναι λογική, αφού ο πρώτος σταθμός είχε άδεια εθνικής εμβελείας. Το πώς εγκρίθηκε μια αγοραπωλησία όπου ο πωλητής είναι υπόδικος για υπεξαιρέσεις και δεν μπορεί να έχει φορολογική ενημερότητα λόγω χρεών, παραμένει άγνωστο. Εκείνο που είναι γνωστό είναι το σημερινό μας κερασάκι:

Στα μέσα Φεβρουαρίου, ο Γιάννης Αλαφούζος γευματίζει στο αρχιεπισκοπικό μέγαρο με τον τότε αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο Παρασκευαΐδη. Το τι συζήτησαν οι δυο άνδρες δεν το γνωρίζει κανείς. Το μόνο που ανακοίνωσαν μετά το γεύμα τους είναι ότι ο αρχιεπίσκοπος έδωσε στον Αλαφούζο την ευλογία του για το καινούργιο κανάλι…

——————————————
(*) Καθ’ υπόδειξη Λαφαζάνη, ο Στάθης Τσοτσορός διορίστηκε πέρυσι πρόεδρος της εταιρείας Ελληνικά Πετρέλαια ΑΕ. Δυο μήνες μετά, η Γενική Συνέλευση της εταιρείας αποφάσισε την αύξηση των ετήσιων αποδοχών του προέδρου της κατά… 65%: από 170.000 σε 280.000 ευρώ. Νέοι καιροί, ίδια ήθη.

(**) Σύμφωνα με στοιχεία της ΑΤΕ, στην μετοχική σύνθεση του Seven-X συμμετείχαν με 25% κάθε μία οι εταιρείες Riverina, Cosmoroute, Interactive και Exafon. Στην μεν Interactive ο Μπατατούδης είχε 29,25% και η Intersat του 67,62%, στην δε Exafon ο Μπατατούδης είχε 99,83%. Συνολικά, δηλαδή, στον Seven-X Μπατατούδης και Intersat είχαν 49,175%.

Η βόμβα σκάει τον Νοέμβριο του 2011, όταν οι εργαζόμενοι κάνουν κατάληψη όντας απλήρωτοι για περισσότερο από έναν χρόνο. Τότε αποκαλύπτεται ότι ο σταθμός είχε πάρει δάνεια ύψους 867 εκατ. ευρώ, ουσιαστικά χωρίς εγγυήσεις. Λέμε “ουσιαστικά”, διότι οι τράπεζες είχαν δεχτεί ως εγγυήσεις τις άυλες αξίες τής εταιρείας (εκπομπές, σειρές κλπ), οι οποίες όμως είχαν αποτιμηθεί από την εταιρεία με εξωπραγματικά ποσά, π.χ.: Στρουμφάκια 1,1 εκατ., Ζουζούνια 2 εκατ. ή το βλακώδες “Κορίτσια ο Μάρκουλης” του Σεφερλή 3 εκατ. ευρώ. Ο Κουρής ισχυρίζεται ότι δεν έχει ιδέα για τα δάνεια, διότι από το 2000 δεν είχε ανάμειξη στην διοίκηση της εταιρείας, έχοντας παραμείνει ως απλός μέτοχος με 13% ο ίδιος και με 12% ο γυιος του.

Κάπου εκεί αρχίζει ο επιθανάτιος ρόγχος τού καναλιού. Οι εργαζόμενοι συνεχίζουν τον αγώνα τους αλλά στις 24 Απριλίου 2012 ο Κουρής (που δεν είχε ανάμειξη στην διοίκηση, όπως ισχυρίζεται) τους λέει με προκλητική θρασύτητα: “Θέλω να σας κάνω μια ωραία ανακοίνωση. Σήμερα τελειώνει το Alter εξ αιτίας ορισμένων ανόητων εργαζομένων, ελαχίστων βέβαια, οι οποίοι κλείσανε το κανάλι διότι τα παίρνανε από ορισμένους. Πούλησα 2 κτήματα, 10 εκατομμύρια ευρώ και τα φάγατε”. Τον Οκτώβριο του 2013 η “Ελεύθερη Τηλεόραση ΑΕ” κηρύσσεται σε πτώχευση και το κανάλι χάνει τόσο την συχνότητά του όσο και την άδεια λειτουργίας του. Στις 11 του ίδιου μήνα το κτήριο σφραγίζεται. Οι τράπεζες μένουν με ένα φέσι 534 εκατ. ευρώ, που θα πρέπει να το βγάλουν πουλώντας Ζουζούνια, Σεφερλή και εκπομπές τού Χαρδαβέλλα προς 60.000 ευρώ εκάστη…

Τον Απρίλιο του 1990, το ΚΚΕ βγάζει πειραματικά στον αέρα το δικό του κανάλι, το “902”. Οι πρώτες πραγματικές εκπομπές βγήκαν τον Φεβρουάριο του 2001 και αφορούσαν την κάλυψη των εργασιών τού εξαιρετικά σημαντικού 13ου συνεδρίου του κόμματος. Όντας κομματικός σταθμός, ο 902 είχε αυτοδικαίως άδεια εθνικής εμβέλειας. Και η αλήθεια είναι πως ο 902 παρέμεινε καθαρά κομματικός ραδιοτηλεοπτικός σταθμός ως το τέλος.

Τα σύννεφα πάνω από τον Περισσό άρχισαν να μαζεύονται πριν ξεσπάσει η καπιταλιστική κρίση τού 2008. Η καταστροφική πλημμύρα του 1994 υποχρέωσε την εκδοτική εταιρεία του κόμματος, την Τυποεκδοτική, να μετεγκατασταθεί από την Νέα Ιωνία στο Κρυονέρι. Για να γίνει η μετεγκατάσταση αλλά και για να καλυφθούν οι ζημιές από την πλημμύρα, η εταιρεία αναγκάστηκε να προσφύγει σε τραπεζικό δανεισμό, ελπίζοντας ότι οι άφθονες εκτυπώσεις τρίτων (*) που έκανε θα αρκούσαν για την εξυπηρέτηση του δανείου. Το κακό ήταν ότι στον χώρο εμφανίστηκαν σιγά-σιγά νέες εκτυπωτικές επιχειρήσεις (Newspress Hold, Iris κλπ), οπότε οι δουλειές άρχισαν να μειώνονται αντί να αυξάνονται. Η κατάσταση χειροτέρεψε ακόμη περισσότερο από τότε που ξέσπασε η κρίση, με την μείωση των τιμών στις εκτυπώσεις κι έφτασε στο αμήν κατά την διετία 2009-2011, όταν η εταιρεία αναγκάστηκε να καταγράψει μεγάλες ζημιές από επισφαλείς πελάτες της.

Ας επιστρέψουμε, όμως, στα τηλεοπτικά. Περί τα μέσα του 2012 η οικονομική κατάσταση του κόμματος είχε γίνει τόσο δραματική ώστε τον Σεπτέμβριο ο 902 διέκοψε την εκπομπή του. Αμέσως κινητοποιήθηκαν οι “καλοθελητές”, οι οποίοι άρχισαν να ασκούν πίεση στην κυβέρνηση να ανακαλέσει την άδεια λειτουργίας του καναλιού. Εν όψει αυτού του κινδύνου, το ΚΚΕ αναγκάστηκε να επαναλειτουργήσει τον 902 από τις 8 Ιανουαρίου 2013, χρησιμοποιώντας αρχικά τον δορυφόρο Hellas Sat και κατόπιν την Digea για την πανελλήνια εκπομπή του.

Τελικά, η μπάλλα των χρεών τής Τυποεκδοτικής πήρε σβάρνα και τον ραδιοτηλεοπτικό 902. Στις 31 Ιουλίου 2013 ο σταθμός τού ΚΚΕ θα σιγούσε οριστικά, αφού η “Ραδιοτηλεοπτική ΑΕ” θα πουλιόταν στην κυπριακή “A-Orizon Media Ltd”, με τον όρο ότι ο αγοραστής δεν θα μεταβίβαζε με κανέναν τρόπο την εταιρεία σε οποιοδήποτε πολιτικό κόμμα. Δυο μήνες αργότερα ο ραδιοφωνικός σταθμός έγινε “901 Ε Radio” και ο τηλεοπτικός “E Channel”. Παραμονή πρωτοχρονιάς του 2014 ο “901 Ε Radio” αποκτήθηκε από την “Παρά Ένα” του εκδότη των Παραπολιτικών Γιάννη Κουρτάκη και μετονομάστηκε σε “Παραπολιτικά FM 90,1”.

Για την πώληση του 902 έχουν χυθεί τόννοι μελανιού και δηλητηρίου. Διατυπώθηκαν απόψεις επί απόψεων, κινούμενες από τα όρια της φαιδρότητας (“Το ΚΚΕ δεν έπρεπε να πουλήσει τον 902 αλλά να τον κάνει κανάλι όλης της αριστεράς”) μέχρι την απόλυτη κακοήθεια (“Το ΚΚΕ πουλάει την άδεια για την οποία δεν έχει πληρώσει δεκάρα”). Χωρίς να θέλω να κάνω τον απολογητή τού ΚΚΕ (με ποιά εξουσιοδότηση άλλωστε;), κλείνω για σήμερα με δυο παρατηρήσεις:

(α) Με την πώληση της Ραδιοτηλεοπτικής, οι εργαζόμενοι δεν πετάχτηκαν στον δρόμο. Πληρώθηκαν και πήραν τις αποζημιώσεις τους κανονικά, σε αντίθεση με τους εργαζόμενους όσων καναλιών έκλεισαν (Alter, Tempo κλπ). Όσο για το πού πήγαν τα λεφτά, σύμφωνα με το κόμμα κάλυψαν υποχρεώσεις σε εργαζόμενους, ασφαλιστικά ταμεία, εφορία, προμηθευτές κλπ. Αν κάποιος έχει πληροφορίες ότι κατέληξαν στην Ελβετία, στο Βανουάτου ή οπουδήποτε αλλού, ας τις μοιραστεί μαζί μας ώστε να ενημερωθούμε σωστά κι εμείς.

(β) Ο 902 είχε άδεια εθνικής εμβέλειας επειδή ήταν κομματικός σταθμός. Κατά συνέπεια, δεν θα μπορούσε να την πουλήσει ακόμη κι αν ήθελε, αφού ο αγοραστής δεν ήταν πολιτικό κόμμα. Κι αν κάποιος αναρωτιέται πώς εκπέμπει πανελλαδικά το E Channel, η απάντηση είναι απλή: μέσω Digea, όπως όλοι οι άλλοι. Και η νομιμότητα; Γι’ αυτήν φρόντισε η συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠαΣοΚ με τον νόμο 4208/2013… Περισσότερα περί νομιμότητας θα πούμε αύριο.

—————————————————-
(*) Η Τυποεκδοτική τύπωνε από τα κουπόνια και τα δελτία τού “Πάμε Στοίχημα” και τον “Χρυσό Οδηγό” του ΟΤΕ μέχρι σωρεία εφημερίδων, όπως Ελεύθερος Τύπος, Χώρα, Ελεύθερος, Real News, Γαύρος κλπ.

 

10.Υποθέτω ότι όλοι έχουμε βαρεθεί να ακούμε, επί μήνες τώρα, πολιτικούς και μουμουέδες να κλαίνε, να οδύρονται, να χτυπιούνται και να ωρύονται κοπτόμενοι υπέρ της ελευθερίας του λόγου και υπέρ της αντικειμενικής ενημέρωσης, με αφορμή την διαδικασία αδειοδότησης τηλεοπτικών σταθμών που πρόκρινε η κυβέρνηση. Υποθέτω, επίσης, ότι κατά τον ίδιο τρόπο έχουμε βαρεθεί να ακούμε την κυβερνητική πλευρά να υποστηρίζει ότι αυτή η διαδικασία απετέλεσε καίριο χτύπημα κατά της διαπλοκής. Όλα αυτά θα τα αναλύσουμε με ψυχραιμία και κριτική ματιά. Ας αρχίσουμε, λοιπόν, από τους διαμαρτυρόμενους, προκειμένου να δούμε πώς υπερασπίζονταν την νομιμότητα όσον καιρό είχαν την εξουσία στα χέρια τους.

Παρένθεση πρώτη. Πριν συνεχίσουμε, ας έχουμε κατά νου δυο βασικά δεδομένα: (α) βρισκόμαστε καθ’ οδόν προς την ψηφιακή εποχή τής τηλεόρασης και (β) ο ισχυρότερος παίκτης, η ΕΡΤ, έχει βγει από τον αγώνα, χάρη στο αιφνιδιαστικό κλείσιμό της από την κυβέρνηση την νύχτα της 11ης Ιουνίου 2013. Κλείνει η πρώτη παρένθεση.

Γιάννης Πλακιωτάκης, Φίλιππος Βρυώνης, Νίκος Νικολόπουλος, Κατερίνα Παπακώστα (Μάιος 2016)

Είπαμε χτες ότι το ΚΚΕ πούλησε τον 902 στις 31/7/2013, χωρίς να εγγυάται στον αγοραστή ότι η άδεια εθνικής εμβέλειας του καναλιού θα εξακολουθούσε να ισχύει. Φαίνεται, όμως, ότι ο Φίλιππος Βρυώνης (μέχρι τότε ιδιοκτήτης του τοπικού καναλιού Extra-3) κάτι ήξερε και δεν ανησυχούσε όταν την 1η Αυγούστου 2013 το σήμα του E Channel έκανε την πρώτη του εμφάνιση στους τηλεοπτικούς μας δέκτες.

Κατά περίεργο τρόπο, κανένας δημοσιογράφος και κανένας ανταγωνιστής δεν βρέθηκε τότε, αν όχι να ζητήσει παρέμβαση του ΕΣΡ, τουλάχιστον να αναρωτηθεί δημοσίως αν το νέο κανάλι μπορούσε να εκπέμπει με την άδεια εθνικής εμβέλειας ενός κομματικού σταθμού. Ούτε καν εκείνοι που ζητούσαν να αφαιρεθεί η άδεια της Ραδιοτηλεοπτικής όταν ο 902 διέκοψε την εκπομπή του τον Σεπτέμβριο του 2012.

Κατά ακόμη πιο περίεργο τρόπο, λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 9 Οκτωβρίου, η κυβέρνηση φέρνει στην βουλή για συζήτηση μια τροπολογία με την οποία καταργεί τις τηλεοπτικές άδειες και νομιμοποιεί αμέσως όσα κανάλια εξέπεμπαν τηλεοπτικό πρόγραμμα στις 31 Αυγούστου. Η βιασύνη τής κυβέρνησης είναι τόση, ώστε η τροπολογία “κολλάει” σε νομοσχέδιο του υπουργείου υγείας! Φυσικά, η τροπολογία ψηφίζεται μαζί με το νομοσχέδιο κι έτσι μέσα στον Νόμο 4208/2013 “Ρυθμίσεις υπουργείου υγείας και άλλες διατάξεις” (ΦΕΚ Α’ 252/18-11-2013) ξεφυτρώνει το άρθρο 18, σύμφωνα με το οποίο “οι τηλεοπτικοί σταθμοί που λειτουργούν νομίμως (…), εφόσον εξέπεμπαν τηλεοπτικό πρόγραμμα στις 31.8.2013, συμβάλλονται με νομίμως αδειοδοτημένο πάροχο δικτύου για την ψηφιακή εκπομπή του προγράμματός τους, μέχρι τη χορήγηση αδειών παρόχων περιεχομένου επίγειας ψηφιακής ευρυεκπομπής…”.

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Πολύ απλά, οι προσωρινά νόμιμοι τηλεοπτικοί σταθμοί (δηλαδή, αυτοί που επί 23 χρόνια λειτουργούσαν χωρίς κανονικές αλλά με προσωρινές άδειες), μπορούσαν πλέον να υπογράψουν νόμιμη σύμβαση με τους παρόχους δικτύου που θα έπαιρναν τις ψηφιακές συχνότητες. Έτσι, λοιπόν, όλοι αυτοί οι “νόμιμα παράνομοι” θα περνούσαν στην ψηφιακή εποχή χωρίς κανένα κόστος. Μαζί τους και το E Channel, το οποίο εξέπεμπε στις 31 Αυγούστου με άδεια που ίσχυε εφ’ όσον κανείς δεν την είχε αμφισβητήσει ως τότε. Από δω και πέρα δεν θα υπήρχε πρόβλημα, αφού ο 4208/2013 καταργούσε τις άδειες νομιμοποιώντας όσους παίκτες ήσαν στο τερραίν στις 31/8/2013. Ο δρόμος για την Digea άνοιγε πλέον διάπλατα.

Παρένθεση δεύτερη. Με τον εν λόγω νόμο, η κυβέρνηση ξεπέρασε και το κεφαλαιώδες πρόβλημα που της είχε δημιουργήσει το Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο με αλλεπάλληλες αποφάσεις του (τμημάτων και ολομέλειας) είχε κρίνει το καθεστώς των συνεχών παρατάσεων των προσωρινών άδειών εκπομπής ως υπέρβαση που “δεν μπορεί σε καμμία περίπτωση να γίνει ανεκτή από την συνταγματική τάξη” (απόφαση ολομέλειας ΣτΕ 3578/2010). Κλείνει και η δεύτερη παρένθεση.

Φαίνεται πως τα νομοσχέδια του υπουργείου υγείας εμπνέουν τους περί την τηλοψίαν τυρβάζοντας. Έτσι, τον Αύγουστο της επόμενης χρονιάς μια ακόμη τροπολογία που αφορά τα τηλεοπτικά (και όχι μόνο) βρίσκει χώρο σ’ ένα τέτοιο νομοσχέδιο. Μέσα στο ντάλα καλοκαίρι, τέσσερις υπουργοί (Χαρδούβελης, Βορίδης, Βρούτσης, Σταμάτης) συνυπογράφουν μια τροπολογία 22 σελίδων (!!), η οποία θα μπορούσε άνετα να έχει υπαγορευθεί από τα αφεντικά τής ενημέρωσης (τηλεοπτικής και μη). Η τροπολογία ψηφίζεται και ενσωματώνεται στον Ν.4279/2014 “Κύρωση σύμβασης δωρεάς μεταξύ της 1ης υγειονομικής περιφέρειας Αττικής κλπ” (ΦΕΚ Α’ 158/8-8-2014).

Όσο και να μη θες να συνωμοσιολογήσεις, δεν είναι δυνατόν να μη κάνεις “βρόμικες” σκέψεις και να μη πάει το μυαλό σου στην διαπλοκή. Δεν είναι μόνο ότι η τροπολογία έρχεται εσπευσμένα μέσα στο κατακαλόκαιρο. Είναι ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο όπου έχουν φουντώσει οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Μπόμπολα και Ψυχάρη για συγχώνευση του Πήγασου και του Mega με τον ΔΟΛ, με στόχο  το “κούρεμα” των συνολικών τους δανείων από 405 σε 130-160 εκατομμύρια ευρώ. Όταν, λοιπόν, η κυβέρνηση αυτήν ακριβώς την περίοδο προωθεί μια τροπολογία που διευκολύνει τις συγχωνεύσεις στα ηλεκτρονικά μέσα, πώς να μη σκεφτείς ότι κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας;

Εν πάση περιπτώσει, ο Ν.4279/2014 έγινε βούτυρο στο ψωμί των μηντιαρχών, μιας και, σύμφωνα με το άρθρο 6, “επιτρέπονται συμπράξεις μεταξύ επιχειρήσεων ηλεκτρονικών Μέσων (ενημερωτικών ή μη) της αυτής μορφής (τηλεόραση ή ραδιόφωνο) που συμβάλλουν στη μείωση του κόστους λειτουργίας των συμπραττουσών επιχειρήσεων και στην πραγματοποίηση οικονομιών κλίμακας, ιδίως μέσω της από κοινού αξιοποίησης οικονομικών πόρων, τεχνολογικών μέσων, μέσων παραγωγής και τεχνικού εξοπλισμού ή σχετικά με τη διαχείριση, παραγωγή, εκμετάλλευση ή διανομή προγραμμάτων ή περιεχομένου, τη συλλογή, διανομή και πρακτόρευση υλικού επικαιρότητας ή για την πρακτόρευση διαφημιστικού χώρου ή χρόνου για περισσότερα του ενός Μέσα, εφόσον δεν έχουν ως αντικείμενο ή ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ελεύθερου ανταγωνισμού”.

Προσοχή: Δεν είναι ανέκδοτο, δεν είναι μοντάζ!

Φυσικά, ο νέος νόμος δεν θα μπορούσε να μη περιλαμβάνει άλλο ένα χαστούκι στους εργαζόμενους, αφού “στο πλαίσιο της κοινής διεύθυνσης” οι συμπράττουσες επιχειρήσεις έχουν την δυνατότητα “να χρησιμοποιούν από κοινού ή να ανταλλάσσουν πόρους, όπως διευθυντικά στελέχη και απασχολούμενο δυναμικό, εξοπλισμό, τεχνικές και άλλες διευκολύνσεις”. Μήπως μπορούν να μας πουν αυτοί που κόπτονται σήμερα για τους αυριανούς ανέργους των καναλιών που θα κλείσουν, πόσοι εργαζόμενοι θα έχαναν την δουλειά τους αν υλοποιούνταν τελικά τα σχέδια Μπόμπολα και Ψυχάρη;

Επίσης, ο ίδιος νόμος προβλέπει ότι “οι ενημερωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί (…) δύνανται να μεταβάλουν άπαξ το χαρακτήρα του προγράμματός τους σε μη ενημερωτικό με υπεύθυνη δήλωση του νομίμου εκπροσώπου τους” και “η μεταβολή ισχύει από την αρχή του ημερολογιακού μήνα που ακολουθεί την κατάθεση της υπεύθυνης δήλωσης”. Δηλαδή, με μια απλή δήλωση ένας ενημερωτικός σταθμός γίνεται ψυχαγωγικός, οπότε οι δημοσιογράφοι του πάνε στο ταμείο ανεργίας ως άχρηστοι.

Τέλος, στον ίδιο νόμο προβλέπεται η απ’ ευθείας τιμολόγηση των διαφημίσεων από τα ΜΜΕ κι όχι από τις διαφημιστικές εταιρείες. Ουσιαστικά, δηλαδή, δίνει στους μηντιάρχες την δυνατότητα να ελέγξουν απόλυτα τη διαφημιστική αγορά. Επίσης, η χρέωση του αγγελιοσήμου γίνεται πλέον επί του τιμολογίου και όχι επί του τιμοκαταλόγου χρέωσης διαφημιστικού χρόνου, με αποτέλεσμα να μειώνεται δραματικά το ύψος του αγγελιόσημου επί των διαφημίσεων, το οποίο ενισχύει το ασφαλιστικό ταμείο των δημοσιογράφων αντί εργοδοτικής εισφοράς (τα ΜΜΕ δεν καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές για το δημοσιογραφικό προσωπικό).

Κλείνουμε για σήμερα με το αγαπημένο μας κερασάκι. Η κατάθεση της παραπάνω προκλητικής τροπολογίας έγινε τόσο βιαστικά ώστε το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους ανακοίνωσε ότι “τα ασφυκτικά χρονικά περιθώρια εντός των οποίων ζητήθηκε η σύνταξη της Έκθεσης, δεν επέτρεψαν την ολοκληρωμένη επεξεργασία της τροπολογίας και την εκτίμηση των οικονομικών αποτελεσμάτων”! Έτσι, η τροπολογία ψηφίστηκε δίχως να ξέρει κανείς πόσο κόστισε στον φορολογούμενο πολίτη.

Αυτά περί νομιμότητας προς το παρόν. Θα πούμε περισσότερα μιλώντας για την Digea.

11.Παρ’ ότι θα μπορούσαμε να πούμε πολύ περισσότερα, εκτιμώ πως όσα σημειώσαμε ως εδώ αρκούν για να σχηματίσουμε ακριβή άποψη (έστω και σε αδρές γραμμές) περί των όσων διαδραματίστηκαν τόσο στο προσκήνιο όσο και στο παρασκήνιο κατά την πρώτη, την αναλογική περίοδο της ιδιωτικής τηλεόρασης στον τόπο μας. Ώρα, λοιπόν, να μεταβούμε κι εμείς στην δεύτερη περίοδο, στην ψηφιακή εποχή που λένε.

Οι παλιότεροι θα θυμούνται σίγουρα την κατάσταση που επικρατούσε στο ραδιόφωνο μέχρι τις αρχές τής δεκαετίας του ’80. Οι κρατικοί ραδιοσταθμοί εξέπεμπαν στα μεσαία και ανάμεσά τους ξεπετιόντουσαν λογής-λογής παράνομοι ερασιτέχνες που γέμιζαν την μπάντα (πέφτοντας συχνά ο ένας πάνω στον άλλο) κυρίως με τραγούδια-σκουπίδια (διανθισμένα με πάρλα της κακιάς ώρας και μηνύματα τύπου “ο Λάκης αφιερώνει στην Τέτα με αγάπη”, “Κούλα, πολύ κωλόπαιδο ο Κυριάκος” κλπ) ή διαφημίσεις κλειδαράδων και εκκενώσεων βόθρων. Οι ελάχιστοι σοβαροί και “ψαγμένοι” ραδιοερασιτέχνες προτιμούσαν τα FM, όπου απλώς έκαναν το χόμπυ τους μιας και μόνο “ψαγμένοι” ακροατές επέλεγαν FM στο ραδιόφωνό τους (*). Τα πράγματα άλλαξαν όταν η ιδιωτική ραδιοφωνία νομιμοποιήθηκε, άρχισαν να μπαίνουν κανόνες λειτουργίας και τα FM καταλήφθηκαν σιγά-σιγά από επαγγελματίες.

Κάτι παρόμοιο υποτίθεται πως θα συνέβαινε και με την τηλεόραση επί ψηφιακής εποχής, δηλαδή θα έμπαινε τάξη στο άναρχο τοπίο. Η αναλογική εκπομπή επέτρεπε στον καθένα να στήνει έναν πομπό και να βγάζει στον αέρα ό,τι ήθελε. Για να εκπέμπεις ψηφιακά, όμως, πρέπει όχι απλώς να υπακούς σε κάποιους κανόνες αλλά και να πληρώνεις κάποιον για να σου το επιτρέψει. Άρα, στην ψηφιακή τηλεόραση δεν υπάρχει χώρος για ερασιτεχνισμούς ή για αρπαχτές.

Η πρώτη νομοθετική προσπάθεια μετάβασης στην ψηφιακή εποχή γίνεται με τον Ν.3592/2007 (νόμος Ρουσόπουλου), στον οποίο αναφερθήκαμε τις προάλλες, στο έκτο κείμενο αυτής της σειράς. Ο νόμος υποχρέωνε την ΕΡΤ να αναμεταδίδει το ψηφιακό πρόγραμμα των άλλων σταθμών, μέσω αυστηρά καθορισμένων συχνοτήτων. Η υποχρέωση της ΕΡΤ οφειλόταν στο ότι μόνο η ΕΡΤ είχε τις απαραίτητες υποδομές για να υποστηρίξει ψηφιακή μετάδοση. Μόνο που στο άρθρο 14 μπήκε και η “πονηρή” παράγραφος 3: “Η μετάδοση και πολυπλεξία του προγράμματος των τηλεοπτικών σταθμών εθνικής, περιφερειακής ή τοπικής εμβέλειας με ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να αναλαμβάνεται από την Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. ή από άλλο φορέα που θα συσταθεί από τους τηλεοπτικούς σταθμούς που μεταδίδονται ψηφιακά ή με τους οποίους αυτοί θα συμβληθούν, στον οποίο μπορεί να συμμετέχει και η Ε.Ρ.Τ. Α.Ε.”.

Ωπ! Προσέξτε λίγο την διατύπωση “ή από άλλο φορέα που θα συσταθεί από τους τηλεοπτικούς σταθμούς που μεταδίδονται ψηφιακά”. Γιατί ο νομοθέτης δεν έβαλε την τελεία μετά την λέξη “φορέα” αλλά πρόσθεσε και μια δευτερεύουσα αναφορική πρόταση που προσδιορίζει αυτόν τον φορέα ως κάτι σαν… Digea; Μη ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε στο 2007, δηλαδή δυο ολόκληρα χρόνια πριν ιδρυθεί η Digea, οπότε δεν θα έχουμε άδικο αν αναρωτηθούμε το αυτονόητο: η Digea ιδρύθηκε στα πλαίσια του νόμου ή ο νόμος φτιάχτηκε για να στρώσει τον δρόμο στην ίδρυση της Digea; Εννοείται ότι η απάντηση επαφίεται στον αναγνώστη.

Εν πάση περιπτώσει, στις 24 Σεπτεμβρίου 2009 ιδρύεται η Digea από εφτά κανάλια εθνικής εμβελείας (Alpha, Alter, Antenna, Μακεδονία, Mega, Σκάι, Star), με σκοπό να αναλάβει την παροχή δικτύου ψηφιακής εκπομπής τόσο στα κανάλια-εταίρους της όσο και σε οποιοδήποτε άλλο κανάλι θα ήθελε να εκπέμψει ψηφιακά, είτε τοπικά είτε πανελλαδικά. Ωραία ιδέα αλλά η υλοποίησή της σκόνταφτε σε ένα πολύ μικρό πρόβλημα: δεν υπήρχαν υποδομές! Η ΕΡΤ, εκτός από το πλήρες δίκτυο αναλογικού σήματος, είχε και το -υποτυπώδες ακόμη αλλά σε ανάπτυξη- δίκτυο ψηφιακού σήματος της ERT-Digital για τα ψηφιακά κανάλια της Prisma+, Cine+, Sport+, Info+ και Studio+. Η Digea δεν είχε τίποτε.

Η έλλειψη υποδομών ήταν ένα πρόβλημα που άγγιζε περισσότερο την Digea και λιγώτερο την ΕΡΤ. Όμως, υπήρχε κι ένα πρόβλημα που άγγιζε και τους δυο: έπρεπε να θεσπιστούν κανόνες λειτουργίας. Έπρεπε να φτιαχτεί ο Ψηφιακός Χάρτης της χώρας και να ορισθεί το Ψηφιακό Μέρισμά της, σύμφωνα με την Συνθήκη της Γενεύης τού 2006. Δηλαδή, έπρεπε να χωριστεί η χώρα σε τομείς (allotment), να οριστούν οι δίαυλοι (κανάλια) σε κάθε τομέα, να οριστούν οι συχνότητες εκπομπής και το εύρος τους, να καθοριστούν οι δίαυλοι που θα έμεναν ανοιχτοί για αποκλειστική χρήση από τις ένοπλες δυνάμεις και, τελικά, να καθοριστούν τα κέντρα εκπομπής (απαραίτητα και επικουρικά) που απαιτούνταν για να έχει ψηφιακή κάλυψη ολόκληρη η χώρα. Επρόκειτο για ένα εξαιρετικής σπουδαιότητας έργο, το οποίο ανατέθηκε από το υπουργείο υποδομών, μεταφορών και δικτύων σε επιστημονική ομάδα υπό τον καθηγητή τού Μετσοβείου Φίλιππο Κωνσταντίνου και την τεχνική διεύθυνση του καθηγητή τού Παντείου Αθανασίου Κανάτα.

Η επιστημονική ομάδα χρειάστηκε έξι ολόκληρους μήνες για να τελειώσει την δουλειά της, την οποία παρέδωσε στις 6 Αυγούστου 2012 (μια σύντομη παρουσίασή της μπορείτε να δείτε στο διαδίκτυο). Στις 23 του ίδιου μήνα, αυτός ο Ψηφιακός Χάρτης βγήκε για διαβούλευση, η οποία κράτησε ακριβώς έναν μήνα. Τί προέκυψε απ’ αυτή την διαβούλευση; Η δουλειά των επιστημόνων πετάχτηκε στα σκουπίδια!

Η μελέτη έδειξε ότι για να επιτευχθεί κάλυψη 97,3% της επικράτειας, χρειάζονται 191 απαραίτητα κέντρα εκπομπής και 84 επικουρικά, ήτοι συνολικά 275 κέντρα εκπομπής. Οι πάροχοι ισχυρίστηκαν ότι ο συγκεκριμένος σχεδιασμός ανεβάζει πολύ το κόστος και η δουλειά μπορεί να γίνει με πολύ λιγώτερα κέντρα εκπομπής. Τελικά, η κυβέρνηση αποφάσισε να κάνει το χατήρι των παρόχων και να νομοθετήσει έναν Ψηφιακό Χάρτη με μόλις 156 κέντρα εκπομπής! Κι επειδή με τόσο λίγα κέντρα δεν είναι δυνατόν να καλυφθεί ολόκληρη η επικράτεια, η Κοινή Υπουργική Απόφαση προβλέπει την χρήση “Gap Filler” (στην νεοελληνική, το gap filler λέγεται μπάλωμα) για την κάλυψη των κενών. Η διαφορά είναι απλή: τα κέντρα εκπομπής βαρύνουν τον πάροχο δικτύου, τα gap filler βαρύνουν τους χρήστες.

Λεπτομέρεια. Τα gap filler μπορεί να είναι φτηνότερα από ένα κέντρο εκπομπής αλλά για να συγχρονιστούν απαιτείται πρόσθετος εξοπλισμός, ο οποίος ανεβάζει κατακόρυφα το κόστος. Σε τελική ανάλυση, δηλαδή, η λύση της εκτεταμένης χρήσης gap filler αποδεικνύεται ακριβώτερη από την αποκλειστική χρήση κέντρων εκπομπής.

Χάρτης της χώρας με τους 34 τομείς (allotment) της ομάδας Κωνσταντίνου/Κανάτα

Σε συνέντευξή του, ο καθηγητής Κανάτας σημειώνει: “Τα σχόλια της διαβούλευσης ήταν τεχνικώς πολύ κατώτερα των προσδοκιών μου. Η διαβούλευση ήταν ό, τι χειρότερο έχω δει στη ζωή μου. Οι πάροχοι προφανώς σε προσυνεννόηση διατύπωσαν με πολύ κακό τρόπο, τα ίδια ακριβώς ζητήματα. Ειλικρινά δεν καταλάβαινα από τις ενστάσεις τους ποιο ακριβώς ήταν το πρόβλημα και τι ζητούσαν”. Επίσης, παρατηρεί ότι ο χάρτης που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως είχε ελάχιστες ομοιότητες με αυτόν που είχε συντάξει η επιστημονική ομάδα και προσθέτει: “Οι διαφορές είναι πολύ περισσότερες. Ο χάρτης που υπογράφηκε ταιριάζει περισσότερο στην αναλογική τηλεόραση. Όχι στην ψηφιακή”. (**)

Συμπέρασμα; Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή αρχίζει στραβά. Φαίνεται πως οι κεντρικές επιλογές γίνονται με γνώμονα όχι τις υποδείξεις των ειδικών επιστημόνων αλλά τις απαιτήσεις και τις ανάγκες των παρόχων δικτύου. Η κυβέρνηση επείγεται να προκηρύξει τον διαγωνισμό για την πώληση των δικαιωμάτων παροχής ψηφιακού δικτύου, οπότε -ίσως- δεν θέλει να κακοκαρδίσει τους υποψήφιους πλειοδότες.

Βρισκόμαστε στα τέλη τού 2012 και αυτή την στιγμή υπάρχουν δυο μεγάλοι υποψήφιοι πάροχοι δικτύου, η Digea και η ΕΡΤ. Δεν θα χρειαστεί να περιμένουμε πολύ για να μείνει ένας…

—————————————-
(*) Προσωπικά, θυμάμαι με νοσταλγία εκείνη την εποχή, όταν έβγαινα στα FM ως “Ράδιο-84”, με μια τρίωρη εκπομπή την εβδομάδα όλη κι όλη, αφιερωμένη στο ροκ. Την προετοίμαζα μέχρι την πιο μικρή της λεπτομέρεια επί έξι μέρες. Τότε, σε ολόκληρη την Πάτρα έβγαιναν στα FM μόλις πέντε ερασιτέχνες.

(**) Δείτε και ακούστε τον καθηγητή Κανάτα να αναλύει το παιχνίδι που παίχτηκε με τον ψηφιακό χάρτη σε ένα βίντεο διαρκείας 11’40”, έστω κι αν δεν έχετε τις τεχνικές και επιστημονικές γνώσεις για να καταλάβετε όλες τις λεπτομέρειες.

 

12.Στις 10 Ιουνίου 2013, η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου εκδίδει Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, μόνο και μόνο για να τροποποιήσει ένα εδάφιο μιας παραγράφου ενός άρθρου κάποιου νόμου. Ακούγεται θεοπάλαβο να εκδοθεί ΠΝΠ για τέτοιο πράγμα αλλά οι βυσσοδόμοι ήξεραν πολύ καλά τι έκαναν. Για να υλοποιήσουν το σχέδιο που είχαν κατά νου, έπρεπε να κάνουν μια τροποποιησούλα σε μια διάταξη η οποία ρύθμιζε ζητήματα που προκύπτουν από κατάργηση ή συγχώνευση φορέων του δημοσίου. Η ΠΝΠ δημοσιεύεται την επόμενη μέρα στο ΦΕΚ Α’ 139/11-6-2013. Το ίδιο απόγευμα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Σίμος Κεδίκογλου, με μια δήλωση πρωτοφανούς προστυχιάς και θρασύτητας, εξαπολύει την βόμβα: “Η κυβέρνηση αποφάσισε να κλείσει την ΕΡΤ. Με το ισχύον νομικό πλαίσιο και με κοινή υπουργική απόφαση σταματούν οι μεταδόσεις της ΕΡΤ μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος σήμερα το βράδυ”.

Σύμφωνα με τον Κεδίκογλου, η ΕΡΤ έπρεπε να κλείσει επειδή αποτελούσε “χαρακτηριστική περίπτωση μοναδικής αδιαφάνειας και απίστευτης σπατάλης”. Φυσικά, κανείς δεν τον πίστεψε. Ο πραγματικός λόγος για τον οποίο έκλεισε η ΕΡΤ αποκαλύφθηκε λίγους μήνες αργότερα, όταν η ίδια κυβέρνηση προκήρυξε διαγωνισμό για την παραχώρηση των συχνοτήτων ψηφιακής τηλεόρασης, έναν διαγωνισμό ο οποίος, κατά την προσωπική μου άποψη, συνιστά το μεγαλύτερο σκάνδαλο της μεταχουντικής περιόδου, μπροστά στο οποίο ωχριά εκείνο του Κοσκωτά. Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, αναλύοντας τα σημεία στα οποία βασίζω την άποψη που μόλις διατύπωσα.

(α) Στις 18 Δεκεμβρίου 2013, μόλις δέκα μέρες πριν προκηρυχθεί ο διαγωνισμός, η κυβέρνηση αλλάζει την διοίκηση της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ). Πρόεδρος αναλαμβάνει ο Κωνσταντίνος Λουρόπουλος, τον οποίο ο Γιάννης Στουρνάρας είχε διορίσει τον Ιούλιο του 2012 πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο του ΟΠΑΠ, προκειμένου να μεθοδεύσει την πώληση του οργανισμού σε ιδιώτες. Ο Νικόλαος Παπαουλάκης προβιβάζεται στην θέση του αντιπροέδρου από απλό μέλος. Κι όλα αυτά επειδή ο μέχρι τότε πρόεδρος Λεωνίδας Κανέλλος με τον αντιπρόεδρό του Κωνσταντίνο Δεληκωστόπουλο αρνούνταν να προκηρύξουν τον διαγωνισμό-παρωδία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ως τότε η διοίκηση της ΕΕΤΤ οριζόταν από την βουλή αλλά με νόμο εκχωρήθηκε αυτό το δικαίωμα στην κυβέρνηση.

(β) Λέγαμε χτες ότι ο νόμος Ρουσόπουλου έκανε λόγο για δυνατότητα παροχής δικτύου από “φορέα που θα συσταθεί από τους τηλεοπτικούς σταθμούς που μεταδίδονται ψηφιακά”. Όμως, στο μεταξύ εκδόθηκε ο Ν.4070/2012 “Ρυθμίσεις ηλεκτρονικών επικοινωνιών κλπ” (ενσωματώνοντας σχετικές οδηγίες τής Ευρωπαϊκής Ένωσης). ο οποίος ορίζει ρητά στο άρθρο 80: “Ο πάροχος δικτύου και ο πάροχος περιεχομένου απαιτείται να είναι διαφορετικά νομικά πρόσωπα, με την επιφύλαξη του καθεστώτος που διέπει τη λειτουργία της Ε.Ρ.Τ. Α.Ε.”. Με απλά λόγια, ο νόμος δεν επιτρέπει σε κανέναν να μεταδίδει τον εαυτό του. Κατά συνέπεια, η Digea θα έπρεπε ab initio να αποκλειστεί από την συμμετοχή στον διαγωνισμό, εφ’ όσον τα μέλη της ήσαν πάροχοι περιεχομένου. Όμως, η ΕΕΤΤ δέχτηκε την συμμετοχή τής Digea με το επιχείρημα ότι ο πάροχος δικτύου ήταν διαφορετικό νομικό πρόσωπο από τους παρόχους περιεχομένου! Δηλαδή, το γνωστό “τί Γιάννης, τι Γιαννάκης” έγινε από την ΕΕΤΤ “άλλο Γιάννης, άλλο Γιαννάκης”.

(γ) Ο μη αποκλεισμός τής Digea κατά τα ως άνω, οδήγησε σε απόσυρση από τον διαγωνισμό όλων των άλλων υποψήφιων παρόχων δικτύου (Nova/Forthnet, OTE κλπ). Τί άλλο θα μπορούσαν να κάνουν από την στιγμή που οι μεγαλύτεροι δυνητικοί πελάτες τους είχαν φτιάξει δική τους εταιρεία; Τα μόνα κανάλια εθνικής εμβελείας που δεν συμμετείχαν στην Digea ήσαν το E Channel και το ΑΡΤ του Γιώργου Καρατζαφέρη (*). Με αυτά θα δούλευαν;

(δ) Αν λάβουμε υπ’ όψη τα όσα διαδραματίστηκαν με τον διαγωνισμό, εξηγούνται απολύτως και δυο γεγονότα, τα οποία δείχνουν άσχετα με την πρώτη ματιά. Πρώτα-πρώτα, εξηγείται το κλείσιμο της ΕΡΤ, με το οποίο η κυβέρνηση έβγαλε από το παιχνίδι τον βασικώτερο ανταγωνιστή τής Digea. Και, δεύτερον, εξηγείται η πρεμούρα τής κυβέρνησης να νομιμοποιήσει όλα τα κανάλια που εξέπεμπαν στις 31/8/2013 (Ν.4208/2013), στην οποία αναφερθήκαμε αναλυτικά τις προάλλες. Πράγματι, είναι άξια θαυμασμού η συνέπεια με την οποία η κυβερνητική μηχανή επεξεργάζεται σε βάθος χρόνου όλες τις απαραίτητες λεπτομέρειες για να ολοκληρωθεί η δουλειά.

(ε) Στο παράρτημα Ε της προκήρυξης του διαγωνισμού περιλαμβάνεται όρος, ο οποίος φωτογραφίζει την Digea (αφού λείπει πλέον η ΕΡΤ), καθώς ορίζει ότι “ο Κάτοχος των Δικαιωμάτων Χρήσης Ραδιοσυχνοτήτων οφείλει εντός ενενήντα μία (91) ημερών από τη χορήγηση των δικαιωμάτων κατά τα οριζόμενα στην παρούσα να έχει αναπτύξει δίκτυο, στα κέντρα εκπομπής… (αναφέρονται 10 κέντρα σε όλη την χώρα)”. Η Digea είχε ήδη έτοιμα αυτά τα κέντρα εκπομπής, τα οποία έστηνε επί τέσσερα συναπτά έτη. Οποιοσδήποτε άλλος τύχαινε να κερδίσει τον διαγωνισμό, θα έπρεπε μέσα σε 91 ημέρες να ολοκληρώσει μια δουλειά για την οποία η Digea χρειάστηκε τέσσερα χρόνια. Το ερώτημα είναι πώς το 2010 η Digea αποφάσισε να ξοδέψει έναν σκασμό λεφτά για να φτιάξει κέντρα εκπομπής, δίχως να έχει καμμιά δουλειά κλεισμένη. Τόσο σίγουρη ήταν ότι θα την έκλεινε τελικά;

(στ) Από το παραπάνω ερώτημα προκύπτει άλλο ένα. Ως γνωστόν, οι εφτά συνεταίροι τής Digea (έξι, αν βγάλουμε το Alter που ψυχορραγούσε) είχαν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, άλλος μικρότερα κι άλλος μεγαλύτερα. Συνεπώς, δεν διέθεταν τα απαραίτητα ίδια κεφάλαια για να χρηματοδοτήσουν τις επενδύσεις τής Digea. Κι όμως, στις 31/12/2013 είχαν καταθέσει ως κεφάλαιο 6,1 εκατ. ευρώ και είχαν προγραμματίσει να καταθέσουν άλλα 4,5 εκατομμύρια (**). Προφανώς, πρόκειται για χρήμα που προέρχεται κατά βάση από τραπεζικό δανεισμό. Το ερώτημα εδώ είναι με ποια εχέγγυα οι τράπεζες χρηματοδοτούν (έστω και έμμεσα) μια εταιρεία, η οποία ακόμη δεν έχει καμμιά δουλειά κλεισμένη. Μήπως είχαν κι αυτές την ίδια σιγουριά ότι η δουλειά θα έκλεινε τελικά;

(ζ) Οι κανονισμοί προμηθειών τού ελληνικού δημοσίου (σε απόλυτη συμμόρφωση προς τις σχετικές οδηγίες τής Ευρωπαϊκής Ένωσης περί προμηθειών) ορίζουν ότι ακυρώνεται κάθε διαγωνισμός στον οποίο εμφανίζεται μόνον ένας υποψήφιος και επαναλαμβάνεται με τροποποίηση των προδιαγραφών, ώστε να εξασφαλιστεί η συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσοτέρων υποψηφίων, μεγιστοποιώντας έτσι την ωφέλεια του δημοσίου. Όμως, στην προκήρυξη τού συγκεκριμένου διαγωνισμού προβλέφθηκε όχι απλώς η μη ακύρωσή του σε περίπτωση εμφάνισης ενός μόνο πλειοδότη αλλά και η κατακύρωση υπέρ του με την τιμή εκκίνησης. Η ΕΕΤΤ δικαιολόγησε αυτή την διάταξη με τον ισχυρισμό ότι δεν υπήρχε χρόνος για να επαναληφθεί ο διαγωνισμός, επειδή στις 30/6/2014 οι αναλογικές εκπομπές θα έπρεπε να τελειώσουν οριστικά, βάσει οδηγίας τής Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(η) Δεν μπορώ να μη προσθέσω σ’ αυτή την λίστα όσα είπαμε χτες περί τροποποίησης του ψηφιακού χάρτη της χώρας κατά πώς βόλευε τους υποψήφιους παρόχους, δηλαδή τον εξής ένα υποψήφιο, την Digea. Ειδικά η επιλογή των μειωμένων κέντρων εκπομπής σε συνδυασμό με gap filler ήταν λαμπρή ιδέα. Όπως υπολογίζεται, οι gap filler κόστισαν στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης πάνω από είκοσι εκατομμύρια ευρώ.

Κτήριο ΕΡΤ, 13/6/2013. Η λαϊκή αντίδραση στην κυβερνητική αυθαιρεσία εκφράζεται επί σειρά ημερών με τρόπο που ξεπερνά κάθε κυβερνητικό υπολογισμό.

Μιλάμε τόση ώρα για το τεράστιο σκάνδαλο της Digea αλλά ακόμη δεν έχουμε πει κουβέντα για το οικονομικό. Για να μη ξημερωθούμε, θα συνεχίσουμε στο επόμενο, ολοκληρώνοντας την σειρά. Όχι πως δεν έχουμε τι άλλο να πούμε αλλά βαρέθηκα να σκαλίζω και να με πνίγει η μπόχα…

————————————–
(*) Ο Γιώργος Καρατζαφέρης μεταβίβασε το κανάλι του στο κόμμα του, τον ΛαΟΣ. Έτσι, η άδεια του καναλιού μετατράπηκε αυτοδικαίως από τοπικής σε εθνικής εμβέλειας.
(**) Digea – Ισολογισμός 31/12/2013