Για τη μάχη της Μοσούλης και για το ‘Ισλαμικό Κράτος’

 

Για τη μάχη της Μοσούλης και για το ‘Ισλαμικό Κράτος’

 

Σίμος Ανδρονίδης

 «Σπαθί δίκοπο και εφτά πίδακες. Νερό ανοιχτό που ηρεμεί τις απελπισιές. Αίμα πράσινο στην  πληγή των καστανιών» (Χοσέ Αντόνιο Μορένο Χουράδο, ‘FUENTEHERIDOS’).

 

Η μάχη για την ανακατάληψη της Μοσούλης (η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράκ), έχει ξεκινήσει.. Επίλεκτα σώματα των Ιρακινών Ενόπλων Δυνάμεων, με την υποστήριξη Σιιτικών πολιτιφυλακών, Κούρδων μαχητών (Πεσμεργκά), καθώς και τη συνδρομή Αμερικανικών, Βρετανικών & Γαλλικών δυνάμεων, έχουν ξεκινήσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Η κατάληψη της Μοσούλης από το ‘Ισλαμικό Κράτος’ τον Ιούνιο του 2014, αφενός μεν του προσέφερε ένα προγεφύρωμα στρατηγικής σημασίας στο Βόρειο Ιράκ, αφετέρου δε αναπαρήγαγε & ‘πολλαπλασίασε’ την ελκτική του δύναμη εντός & εκτός Μέσης Ανατολής.

Από τη Ράκα της Συρίας μέχρι τη Μοσούλη του Ιράκ και τούμπαλιν, το ‘Ισλαμικό Κράτος’ [1]μετήλθε μέσα άσκησης πολιτικής (εντεινόμενος αυταρχισμός, αθρόες εκτελέσεις ‘αλλόθρησκων’)[2], επεδίωξε να συναρθρώσει το λόγο με την πρακτική μίας συγκεκριμένης ερμηνείας του Ισλάμ, αναδιέταξε τη γραμμή των κοινωνικών του συμμαχιών, (επιδίωξη μίας πολιτικής αντιπροσώπευσης συμφερόντων), κινήθηκε στρατιωτικά: αιφνιδιαστικές επιθέσεις και από τις δύο πλευρές των συνόρων (Ιράκ-Συρίας), ‘προσδιορισμένη’ χρήση του ανθρώπινου δυναμικού του, υποχώρηση (όταν έπρεπε) με ένα σαφές μήνυμα: ο ‘Ισλαμικός’ χώρος είναι κατειλημμένος.

Το ‘Ισλαμικό Κράτος’ αναδιαμόρφωσε την έννοια του ΄χώρου’ ως κατάκτηση, την επικράτεια (με την όλη διάστασης της ‘λειτουργίας του ‘Χαλιφάτου’) ως δομική απεύθυνση. Στη Μοσούλη το καλοκαίρι του 2014 διεξήχθη κάτι μεταξύ μάχης & εκούσιας αποχώρησης των Ιρακινών δυνάμεων.

Ο έγκριτος Ιρλανδός δημοσιογράφος και ανταποκριτής του ‘Independent’ στη Μέση Ανατολή Patrick Cockburn στο κατατοπιστικό του βιβλίο ‘Η επιστροφή των τζιχαντιστών. Το Ισλαμικό Κράτος και η νένα εξέγερση των Σουνιτών’, αναφέρει χαρακτηριστικά το πόσο γρήγορα εκκένωσαν την πόλη οι Ιρακινές δυνάμεις (όπου η διαφθορά έπληττε το αξιόμαχο τους), την κοινωνική γείωση που απέκτησε το ‘Ισλαμικό Κράτος’ συγκροτώντας κοινωνικές συμμαχίες με σουνιτικές φυλές συνεπεία, από τη μία πλευρά της πολιτικής της σιιτικής κυβέρνησης Μάλικι, και, από την άλλη πλευρά, διαμέσου ακριβώς της ιδεολογικής απεύθυνσης-υπόσχεσης ‘απελευθέρωσης’ από τους σιίτες ‘καταπιεστές’.

Όπως γράφει χαρακτηριστικά: «Η πτώση της Μοσούλης τον Ιούνιο του 2014 αποτελεί σημείο καμπής στην ιστορία του Ιράκ, της Συρίας και της Μέσης Ανατολής». [3]

Δύο χρόνια μετά, στη μάχη για την ανακατάληψη της Μοσούλης ‘φιλτράρονται’ και διαμεσολαβούνται τα όρια της πολιτικής (και επανάκτησης συμμαχιών) της Ιρακινής κυβέρνησης, ιμπεριαλιστικά συμφέροντα τα οποία, μεταξύ Συρίας & Ιράκ αναζητούν ‘διεξόδους’, ανταγωνίζονται-πράττουν διαμέσου της περαιτέρω ‘εμβάθυνσης’ & αγκίστρωσης στο έδαφος, σε σύνορα ανοιχτά και πολλάκις ‘παραβιασμένα’, η δράση περιφερειακών δυνάμεων (ένας ιδιότυπος ύπο-ιμπεριαλισμός), όπως η Τουρκία που συμπυκνώνει τις έννοιες του ‘επιθετικού’ λόγου και της επιθετικής δράσης, στοχεύοντας στην ανάσχεση των Κούρδων, στην ‘αυτεπιστασία’ των σουνιτικών πληθυσμών (ο ‘μεγάλος αδελφός’), στη σύναψη επικερδών (για την τούρκικη αστική τάξη) συμφωνιών στο μίκρο-επίπεδο, με τη ‘φιλική’ κυβέρνηση του Ιρακινού Κουρδιστάν, στη σταθεροποίηση στρατιωτικών βάσεων στην ‘καρδιά’ του Ιράκ για την υψηλή εποπτεία της όλης περιοχής, βάσεις που θα ‘επικοινωνούν’ με το ‘προγεφύρωμα’ του Ιντσιρλίκ, μαζί & ‘απέναντι’ από άλλες δυνάμεις.. Και η μάχη   ξεκίνησε..

 Το περιώνυμο ‘Ισλαμικό Κράτος’ (που υποστηρίχθηκε χρηματοδοτικά αλλά και με εξοπλισμό από τις Σουνιτικές μοναρχίες του Κόλπου), ‘κράτος’ που δεν προσιδιάζει στην τυπολογία του κλασικού κράτους, ‘κράτος’ σταθεροποιημένο (οικονομικά ορθολογική εξουσία και συναισθηματικά ‘παράφορη’ και σκληρή), και ενίοτε ‘μετακινούμενο’, με επιτροπές διοίκησης να έχουν αναλάβει να το λειτουργήσουν’ άσκησε μία πολιτική-σφραγίδα: την εκτέλεση με συνοπτικές διαδικασίες όλων όσοι αντιστρατεύονται τη δική του «αλήθεια» διαρκείας. Σιίτες, Αλαουϊτες,  Κούρδοι Γεζίντι, ενσωματώνουν το πλαίσιο του βίαιου κόσμου του ‘Ισλαμικού Κράτους’, οι θεωρούμενοι  στρατιώτες του ‘εχθρού’, συνιστούν έναν «προτιμητέο» στόχο-μήνυμα: διαμέσου του θανάτου τους επιδιώκεται να αποσταλεί μήνυμα στον ‘εχθρό’. Κι ο θάνατος τους, «υλικά» προσδιορισμένος, τεχνολογικά-διαδικτυακά ‘φορτισμένος’,[4] συνιστά μήνυμα & σήμανση, δείκτη &  διφυή ‘κατάκτηση’: ‘κατάκτηση’ του πεδίου & του σώματος..

Στο πεδίο ανακύπτει η ‘θέσμιση’ μίας καθ’ έξιν ‘απολυτότητας΄, παρουσίαση προτεραιοτήτων συνέχισης ενός πολέμου όχι απλά ‘ιερού’ αλλά κανονικού, στον πυρήνα της ορθολογικής και ‘άπιστης’ Δύσης, η συγκρότηση υποκειμένων-μαχητών, επιδίωξη αναδιαμόρφωσης κοινωνικών συμμαχιών με ‘παραπλανημένους’, η τμηματική αξιοποίηση κοιτασμάτων πετρελαίου, τα κέρδη από την εκμετάλλευση του οποίου είτε συγκεντρώνονται είτε ‘διαχέονται’ τοπικά αναδεικνύουν την τάση και τη γνώση κανόνων καπιταλιστικής λειτουργίας, η επίκληση του θρησκευτικά (και ιδεολογικά) ‘ορθού’ ως minimum στοιχείου απόσπασης συναίνεσης, η ταυτότητα που διαμεσολαβεί & διαμεσολαβείται από τις εξελίξεις και από τη ‘μάχη’ για την περιφερειακή-ιμπεριαλιστική ηγεμονία στην περιοχή, τα σύνορα της οποίας, άλλοτε διευρύνονται και άλλοτε συρρικνώνονται.. 

 Το ‘Ισλαμικό Κράτος’ λειτούργησε και λειτουργεί πολιτικά, (το τροφοδότησε και η διάχυτη κοινωνικοπολιτική δυσαρέσκεια, κύρια στο Ιράκ, θα μπορούσαμε να πούμε πως το ‘Ισλαμικό Κράτος’ επιχείρησε να αρθρώσει την αντίδραση σε αυτή τη δυσαρέσκεια), ως μπλοκ, ως ‘αρχή’, εδραζόμενο στην ‘αναγκαιότητα’ συγκρότησης μίας ‘νέας’  ηγεμονίας στην περιοχή, στο ‘χώρο’.. Οι άμαχοι της Μοσούλης βλέπουν τη μέγγενη να κλείνει.

 

[1]              ‘To Iσλαμικό Κράτος’ φυσικά δεν προήλθε από κάποια απλή  ‘φυσική’ παρθενογένεση..

[2]              Σε αυτό το σημείο ανακύπτει και η έμφυλη διάσταση (βλέπε και γυναίκες Γεζίντι), της πολιτικής του ‘Ισλαμικού Κράτους’: η γυναικεία ταυτότητα από-δομείται &  ανασυγκροτείται, η γυναίκα του ‘εχθρού’ δύναται να «μεταλλαχθεί» άλλοτε σε  σεξουαλικό ‘αντικείμενο’ και άλλοτε σε  ‘μορφή’ ανταλλαγής. Η γυναικεία επιθυμία μεταλλάσσεται, γίνεται διακύβευμα.. Η πραγματικότητα όμως είναι σύνθετη.. Σε αυτό το πλαίσιο, το ‘Ισλαμικό Κράτος χρησιμοποιεί λεκτικά-ιδεολογικά μέσα απεύθυνσης στο γυναικείο υποκείμενο, (ως επί το πλείστον Σουνιτικό), επιδιώκοντας να συναρθρώσει το θηλυκό της ‘είναι’ με έναν νέο ρόλο, με μία νέα ριζοσπαστική  πρακτική αντιμετώπισης προβλημάτων, με μία νέα δράση «πρωτοπορίας»: πρώτη στη δράση & πρώτη στο λόγο που νικά και επιβάλλεται. Μία εξαιρετική συνέντευξη όπου διαφαίνεται ακριβώς αυτή η τάση θηλυκής αντιπροσώπευσης, πολύσημης παρουσίας, δίνει η δικηγόρος Rafia Zakaria.. Βλέπε σχετικά, Zakaria Rafia, ‘Το ΙSIS και οι γυναίκες: Μια συνέντευξη με τη Rafia Zakaria’, Passworld, 05/06/2016, pass-world.gr

[3]              Bλέπε σχετικά, Cockburn Patrick, ‘Η επιστροφή των Τζιχαντιστών. Το Ισλαμικό Κράτος και η νέα εξέγερση των Σουνιτών’, Μετάφραση: Γεώρμας Δ. Κωνσταντίνος, Εκδόσεις Ψυχογιός, Αθήνα, 2014, σελ. 37. Ο Patrick Cockburn αναφέρει ένα χαρακτηριστικό στοιχείο το οποίο άπτεται των επιχειρησιακών δυνατοτήτων του ‘Ισλαμικού Κράτους’: «Το Ισλαμικό Κράτος διέθετε άλλο ένα πλεονέκτημα, το οποίο έως σήμερα  του επιτρέπει να διατηρεί την υπεροχή απέναντι στους εχθρούς του. Οι κοιλάδες του Τίγρη και του Ευφράτη, η γυμνή στέπα και η έρημος όπου επιχειρεί, στο βόρειο και δυτικό Ιράκ και την ανατολική Συρία, έχουν την ίδια μορφολογία και από τις δύο πλευρές των συνόρων. Όμως το πολιτικό πλαίσιο και οι πολεμικές συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές στις δύο αυτές χώρες. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους επικεφαλής του Ισλαμικού Κράτους να κινούνται είτε από τη μία μεριά είτε από την άλλη, να εκμεταλλεύονται τις ευκαιρίες και να αιφνιδιάζουν τους αντιπάλους τους», βλέπε σχετικά, Cockburn Patrick…ό.π, σελ. 36-37. Με τα δεδομένα του 2014, η τακτική αυτή επέτρεψε στο ‘Ισλαμικό Κράτος’ να σταθεροποιήσει την επιρροή του στο πεδίο..

[4]              Το ‘Ισλαμικό Κράτος’ χρησιμοποιεί τις δυνατότητες που προσφέρει η διαδικτυακή τεχνολογία, το internet, τα νέα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, Facebook & Twitter), στοχεύοντας στη διεύρυνση της εικόνας-ταυτότητας του, στη συνάρθρωση «κάθετου» λόγου & «οριζόντιας» εικόνας, στην προβολή της «θεόσταλτης» τιμωρίας. Δεν ανακύπτει ως πρόταγμα μόνο η δυνατότητα προσέλκυσης υποκειμένων από άλλες χώρες, ( που καλούνται στο πυρίκαυστο πεδίο της μάχης για να πολεμήσουν τον εσωτερικό & εξωτερικό εχθρό, το δυτικό ‘καταπιεστή’ που θέλει να κυριαρχήσει απόλυτα στη Μουσουλμανική γη).  αλλά και η διαμεσολάβηση του φόβου διαμέσου της εικόνας-«τοιχίου»,  η επενέργεια στη συνείδηση των μαχητών του. Το «όπλο» του διαδικτύου συνιστά «όπλο» προς τα ‘έξω». Θα μπορούσαμε να κάνουμε λόγο και για μία ‘τεχνολογικοποίηση’ της πολιτικής του ‘Ισλαμικού Κράτους’. Είναι η δική του δομική δικλείδα ασφαλείας για να αναφέρει: «είμαστε εδώ», στο πεδίο και στην ‘εικόνα’.. Ένα κατατοπιστικό άρθρο ακριβώς για τη χρήση αυτού του «όπλου», για τη διαδικτυακή στρατηγική του Isis, είναι το ‘How Isis spreading its message online’ του Faisal Irshaid. Βλέπε σχετικά, ‘How Isis spreading its message online’, Irshaid  Faisal, BBC News, 19/06/2014, www.bbc.com

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *