Το Κράτος του Βουνού στην Πελοπόννησο
ΚΡΑΤΟΣ ΒΟΥΝΟΥ
Πολιτοφυλακή — Λαϊκή Ακαδημία — Γυμνάσιο — Παιδικές Εξοχές
Στις ελεγχόμενες από το αντάρτικο περιοχές ανακύπτουν όμως και ανάγκες, που δε σχετίζονται άμεσα με τον πολεμικό αγώνα του ΔΣΕ. Ωστόσο όμως πρέπει να αντιμετωπιστούν προκειμένου η εξουσία του βουνού να λειτουργεί με θεσμούς, που θα εδραιώνουν και την ευταξία, που θα εμπιστεύονται και οι πολίτες. Η θετική εμπειρία της κατοχικής περιόδου με τους θεσμούς της Αυτοδιοίκησης και της Λαϊκής Δικαιοσύνης έχει δημιουργήσει προηγούμενο, ώστε να λειτουργήσουν ξανά ανάλογοι θεσμοί με τη στήριξη πλέον του ΔΣΕ και σε συνδυασμό με την Πολιτοφυλακή να αποτελούν μηχανισμούς κάποιας συντεταγμένης διοίκησης.
Μέσα στα καθήκοντα της Πολιτοφυλακής είναι τα θέματα τάξης αλλά και η συγκέντρωση και διαβίβαση πληροφοριών καθώς και η έκδοση αδειών εισόδου στις πόλεις. Ο Θαν. Σβώλος, που αρχικά κατατάχτηκε στα κέντρα πληροφοριών του Μαινάλου και αρχές του Ιούνη (48) μετατέθηκε σαν πολιτοφύλακας στην περιοχή της Ανατολικής Φαλαισίας με επίκεντρο το χωριό Βουτσαρά, γράφει ότι στο χωριό Ανεμοδούρι είχαν αναπτυχθεί πολύ τα μίση, γιατί είχε πολλούς υποστηριχτές του ΔΣΕ αλλά και πολλούς χίτες και «ανταρτόπληκτους» στην Τρίπολη – Μεγαλόπολη. Για φαγητό οι μεμονωμένοι πολιτοφύλακες φιλοξενούνται στα χωριά «εκ περιτροπής» σε διαφορετικά σπίτια. Τη νύχτα κοιμούνται έξω στην ύπαιθρο, διπλωμένοι στις χλαίνες και με τα άρβυλα, πάνω σε σπάρτα, ασφάκες ή κοντοπούρναρα, σε διαφορετικές τοποθεσίες και πολλές φορές «απολαμβάνουν» τα φοβερά ουρλιαχτά των τσακαλιών στα δάση και τους κουμαρόλογγους των περιοχών Γραικού – Σκορτσινού. Εκεί στην περιοχή μάλιστα οι πολιτοφύλακες κάνανε προσπάθεια με επικεφαλής τον Παν. Παπαελευθερίου να κινητοποιήσουν τον κόσμο για την αποξήρανση της παπαρέικης λίμνης.417
Αφού από το ΔΣΕ καταργήθηκαν και τα διορισμένα τοπικά συμβούλια του κράτους της Αθήνας, οι πολίτες στα διάφορα χωριά κληθήκανε σε τοπικές συνελεύσεις, από τα πρώτα κιόλας στάδια του αντάρτικου, να εκλέξουν τα συμβούλια της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτά αντιμετωπίζουν τις τοπικές υποθέσεις, ενώ οι εκλεγμένοι λαϊκοί δικαστές, πρόσωπα με αυξημένο κύρος στις τοπικές κοινωνίες, καλούνται να λύσουν ζητήματα, όπως μικροπαραβάσεις, αγροζημίες ή άλλες διαφορές μεταξύ των κατοίκων με το πλεονέκτημα της άμεσης γνώσης των πραγματικών καταστάσεων και των συνθηκών και χωρίς έξοδα για τους εμπλεκόμενους. Οι κατηγορούμενοι για σοβαρές αξιόποινες πράξεις αντιμετωπίζουν τη στρατιωτική αντάρτικη δικαιοσύνη. Παράλληλα η «Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση» στήνοντας έναν υποτυπώδη κρατικό μηχανισμό διόρισε και αντιπροσώπους της δικιάς της εξουσίας στις διάφορες περιοχές. Στην Πελοπόννησο διόρισε τον αγωνιστή του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ Κώστα Μουλόπουλο από το χωριό Μπόσουνα (Πέλαγος) της Τρίπολης και στη συνέχεια διόρισε σε κάθε περιοχή και Νομάρχες.
Οξύτατο όμως πρόβλημα προέκυψε από την έλλειψη δασκάλων και καθηγητών, αφού αρκετοί, προφανώς εχθρικοί στο ΔΣΕ ή για κάποιον άλλο λόγο, που δεν αισθάνονταν άνετα κάτω από την αντάρτικη εξουσία, εγκατέλειψαν τα σχολεία τους και κατέφυγαν στις πόλεις. Έτσι, προκειμένου να λειτουργήσουν τα σχολεία, άρχισε να οργανώνεται κι αυτός ο τομέας, ενώ αντιπρόσωπος της Π.Δ.Κ. σε θέματα Παιδείας ορίστηκε ο Πάνος Γεωργόπουλος, καθηγητής γυμναστικής και νομικός από την Κερπινή Γορτυνίας. Με έδρα την Κοντοβάζαινα της Γορτυνίας οργανώνεται κι ένα είδος ταχύρυθμης Παιδαγωγικής Ακαδημίας, το «Λαϊκό Διδασκαλείο», στο οποίο επελέγησαν να φοιτήσουν πολλοί απόφοιτοι (8ταξίου τότε) Γυμνασίου, ανάπηροι αντάρτες και μερικοί σαραντάρηδες και πάνω, ικανοί να διδάξουν. Καθηγητές γίνονται ο ίδιος ο Π. Γεωργόπουλος που είναι και διευθυντής, ο δάσκαλος Γιώργης Κολίντζας από τη Βλαχέρνα Αρκαδίας, η δασκάλα Γωγώ Μαντά-Παπαϊωάννου από την Τρίπολη, ο φιλόλογος Ανδρέας Μερεκούλιας από το Καστόρι (Καστανιά) Λακωνίας, ο γυμναστής – αντικαταστάτης του Γεωργόπουλου στη δεύτερη σειρά – Λυκούργος Δημόπουλος από την Κερπινή Γορτυνίας και σαν έκτακτος ο Αντώνης Δημόπουλος από την Καλαμάτα, υπεύθυνος διαφώτισης Πελοποννήσου κι εκδότης της εφημερίδας των ανταρτών Πελοποννήσου «Μωρηάς». Επιχειρείται σε δυο σειρές, από 35-40 σπουδαστές η κάθε μία, το καλοκαίρι και το φθινόπωρο (μέχρι 21 Δεκεμβρίου 48) να βγουν εκπαιδευτικά στελέχη, για να μην παραμένουν κλειστά τα σχολεία.
Το «Λαϊκό Διδασκαλείο» μετακινιέται, όταν απειλείται από τις εχθρικές δυνάμεις, ενώ οι σπουδαστές, που είναι χωρισμένοι σε ένοπλες διμοιρίες, κάνουν μαθήματα σε σχολικά κτίρια στα χωριά Μοναστηράκι, Παραλογγοί, Σπάθαρη, Βάχλια, Δόξα, Δίβρη, Δάφνη και κυρίως στο Γυμνάσιο των Τροπαίων. Με αυτή τη «Λαϊκιά Ακαδημία», όπως με ειρωνεία την αποκαλεί η αντίπαλη πλευρά, η αντάρτικη εξουσία θα μπορέσει να επαναλειτουργήσει αρκετά σχολεία στη Γορτυνία και στην υπόλοιπη ορεινή Πελοπόννησο. Σε κάποιες περιπτώσεις χρέη δασκάλων θα ανατεθούν και σε παπάδες, όπως στη Χόβολη Καλαβρύτων ή στα Μελίσσια Αιγιαλείας με τον παπα-Ζαχαρία.
Από το Σεπτέμβρη του 48 μπαίνει σε λειτουργία και το «Λαϊκό Γυμνάσιο» Τροπαίων όπου, εκτός από ντόπια παιδιά, φοιτούν και καμιά 30ριά παιδιά ή αδέρφια ανταρτών. Εκεί, εκτός τον Α. Μερεκούλια και το Λ. Δημόπουλο, που είναι καθηγητές, παράλληλα στο «Λαϊκό Διδασκαλείο», διδάσκουν ο έφορος βιβλιοθήκης της Ανδρίτσαινας, Αγησίλαος Τσέλαλης, οι τελειόφοιτοι της Φιλοσοφικής Σχολής της Αθήνας, Αντώνης Παναγόπουλος από τη Βρύνα Ολυμπίας, και Μιχ. Αλεξόπουλος από τη Βάχλια, ο φυσικομαθηματικός Κων. Νέζης και ο ιδιώτης Σπήλιος Σπηλιόπουλος από τα Τρόπαια, που διδάσκει Γαλλικά (κι ο γυμναστής ο Μεγακλής Κανελλόπουλος κατά την «Αλήθεια»).
Ταυτόχρονα μέσα στο καλοκαίρι οργανώνεται στη Γορτυνία κι ένα πρόγραμμα παιδικών εξοχών με υπεύθυνη τη δασκάλα Κούλα Κιντή από τα Τρόπαια, όπου κάμποσα ταλαιπωρημένα παιδιά μαζί με την υπαίθρια ψυχαγωγία και ξενοιασιά βρίσκουν καταφύγιο στα συσσίτια, που οργανώνει το αντάρτικο. Τις μετακινήσεις δεν τις αποφεύγουν όμως ούτε το «Λαϊκό Γυμνάσιο» ούτε οι «Παιδικές εξοχές». Κάποτε μάλιστα πολυβολείται από τα αεροπλάνα και το σχολείο της Κοντοβάζαινας αλλά στο μεταξύ οι μικροί κατασκηνωτές με τα ταγάρια στους ώμους και με τα κυπελάκια τους στο χέρι προλαβαίνουν κι απομακρύνονται.418
Αλλά και οι «Παιδικές Εξοχές» που από την Άνοιξη «το λησταρχείον της Πελοποννήσου διέταξεν να γίνουν» μπήκαν αμέσως στο στόχαστρο της αντίπαλης προπαγάνδας: «Κατ’ εντολήν των Σλαύων – παιδομάζωμα εις Γορτυνίαν ή ζωντανόν προπέτασμα (…)Ούτω οι αιμοσταγείς παιδοκτόνοι στραγγαλισταί μετέβησαν εις τα χωρία της Γορτυνίας (Δόξα, Καλιάνι, Ράχες, κτλ.) και εζήτησαν από τους έρημους γονείς να τους εμπιστευτούν τα παιδιά των διότι τα καϋμένα «έχουν αβιταμίνωσιν» και ανάγκην προστασίας. Ποίος Νερώνειος και Ηρώδειος σκοπός κρύπτεται υπό την «προστασίαν» ταύτην αντελήφθησαν οι δύστυχοι γονείς και πανικόβλητοι έκρυψαν τα παιδιά των από τον Μπαμπούλαν».419
417. Θανάση Σβώλου, Αντάρτης στα βουνά του Μωριά 1947-1949, ό.π., σ. 82.
418. Μπελά, ό.π., σ. 738. Βλ. άλλες πηγές για το παραπάνω θέμα: Λυκούργου Δη-μόπουλου, Η Κερπινή στην Ε.Α., χειρόγραφο Κων. Πλιάκα, Γ. Μεγρέμη (εφημ. Μωρηάς, φυλ. 11), Δημ. Παλαιολογόπουλου, Το Λαϊκό Διδασκαλείο Πελοποννήσου. Ένα φυτώριο δασκάλων τον ΑΣΕ στην περίοδο τον Εμφυλίον. εφημ. Αλήθεια, Χρ. Κουτσούγερα, Τίμιοι Αγώνες.
419. Αλήθεια.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Μπρούσαλη, “ΟΙ ΑΝΥΠΟΤΑΚΤΟΙ-Το Δεύτερο Αντάρτικο στην Πελοπόννησο”.
Πηγή: http://metwpoistorias.blogspot.gr/2009/03/blog-post.html
