Antonie Pannekoek: Οι καταστροφές σαν μέσο πάλης

O εμπρησμός του Reichstag (Βερολίνο, 27/ 02/ 1933)

 

 

Oι υπογραμμίσεις δικές μας…

 

 

Άντον Πάνεκουκ – Οι καταστροφές σαν μέσο πάλης

 

(Δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο 1933, στο PERSDIENST VAN DE GROEP VAN INTERNATIONALE COMMUNISTEN No 7)

 

 

Οι συζητήσεις που συνεχίζουν να γίνονται σχετικά με τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ στα έντυπα της κομμουνιστικής αριστεράς, μας υποχρεώνουν να θέσουμε κι άλλα ζητήματα. Οι καταστροφές θα μπορούσαν άραγε να είναι ένα μέσο πάλης για τους εργαζόμενους;

Πρώτα απ’ όλα, να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν πρόκειται κανένας να κλάψει για την καταστροφή του Ράιχσταγκ. Ήταν ένα από τα πιο άσχημα κτίρια της σύγχρονης Γερμανίας, μια πομπώδης απεικόνιση της Αυτοκρατορίας του 1871. Υπάρχουν, όμως, κι άλλα κτίρια πολύ ωραιότερα, καθώς και μουσεία με καλλιτεχνικούς θησαυρούς. Πως θα έπρεπε, λοιπόν, να αξιολογήσουμε την πράξη ενός απελπισμένου επαναστάτη, ο οποίος καταστρέφει κάτι που είναι πολύτιμο σαν εκδίκηση για την κυριαρχία του καπιταλισμού;

Από την άποψη της επανάστασης, η χειρονομία του δεν φαίνεται να έχει καμιάν αξία, και, εξετάζοντάς το  από διάφορες άλλες απόψεις, θα μπορούσε κανείς να μιλήσει ακόμη και για πράξη με αρνητική αξία. Η αστική τάξη δεν αποδυναμώνεται καθόλου από τέτοιες πράξεις, αφού αυτή η ίδια, οπουδήποτε το απαιτούν τα συμφέροντά της, καταστρέφει συνεχώς και ευχαρίστως άπειρο πλούτο, και βάζει την αξία του χρήματος πάνω από οτιδήποτε άλλο. Τέτοιου είδους πράξεις πληγώνουν κυρίως μια πολύ περιορισμένη ομάδα καλλιτεχνών και φιλότεχνων που οι καλύτεροι από αυτούς είναι συχνά αντικαπιταλιστές, και μάλιστα μερικοί μάχονται στην πρώτη γραμμή στο πλάι των εργαζομένων. Έπειτα, ποιος ο λόγος να πάρει κανείς εκδίκηση από την αστική τάξη; Μήπως είναι δικό της καθήκον να φέρει τον σοσιαλισμό;

Ο ρόλος της είναι να διατηρήσει με όλες της τις δυνάμεις τον καπιταλισμό στη θέση του· η συντριβή του καπιταλισμού είναι καθήκον των εργαζομένων. Συνεπώς, αν σώνει και καλά πρέπει να ρίξουμε σε κάποιον την ευθύνη για τη διατήρηση του καπιταλισμού, αυτός είναι η ίδια η εργατική τάξη που αμελεί την ανάπτυξη της μαζικής πάλης. Τέλος, από ποιόν στερούμε κάτι μέσω των καταστροφών; Από τους εργαζόμενους που, όταν νικήσουν, όλα αυτά τα μνημεία θα είναι δικά τους.

Σίγουρα, κάθε επαναστατικός ταξικός αγώνας, εφόσον πάρει τη μορφή ενός εμφυλίου πολέμου, θα προκαλέσει αναπόφευκτα καταστροφές. Σε κάθε πόλεμο, είναι απαραίτητο να καταστρέφεις τα σημεία στήριξης του εχθρού. Ακόμη κι αν ο νικητής προσπαθήσει ν’ αποφύγει τις περιττές καταστροφές, ο ηττημένος θα μπει από πείσμα στον πειρασμό να προκαλέσει παράλογες καταστροφές. Θα πρέπει, λοιπόν, να είμαστε προετοιμασμένοι γι’ αυτό το ενδεχόμενο, ότι δηλαδή η αστική τάξη, προτού να παραδώσει τα όπλα, θα προβεί σε εκτεταμένες καταστροφές. Για την εργατική τάξη, που πρόκειται να πάρει την εξουσία, η καταστροφή δεν μπορεί πια να θεωρείται μέσο πάλης. Αντίθετα, θα προσπαθήσει να περισώσει για τις μέλλουσες γενιές, την ανθρωπότητα του μέλλοντος, έναν κόσμο όσο το δυνατόν πιο πλούσιο και ανέπαφο. Αυτό έχει σημασία όχι μόνον για τα μέσα παραγωγής, τα κτίρια, τα εργαλεία, τα μηχανήματα, τον εξοπλισμό, κτλ., τα οποία είναι σε θέση μεταγενέστερα και να τα βελτιώσει και να τα τελειοποιήσει, αλλά και για τα μνημεία και τα έργα των παρελθόντων γενεών, τα οποία δεν μπορεί να ξανακατασκευάσει.

Θα μπορούσε κανείς να προβάλει το επιχείρημα ότι η νέα ανθρωπότητα, οι φορείς μιας ελευθερίας και μιας αδελφοσύνης χωρίς προηγούμενο στην ιστορία, θα δημιουργήσουν πολύ ωραιότερα και επιβλητικότερα μνημεία από αυτά των προηγούμενων αιώνων. Ακόμη, ότι η ανθρωπότητα, που θα έχει μόλις απελευθερωθεί, θα θέλει να εξαφανίσει τα κατάλοιπα του παρελθόντος, που θα της θυμίζουν την περίοδο της σκλαβιάς της. Αυτό ακριβώς έκανε – ή προσπάθησε να κάνει- η αστική τάξη την εποχή της ανόδου της στην εξουσία. Για την ανερχόμενη αστική τάξη, ολόκληρη η ιστορία πριν από αυτήν ήταν μόνον πηχτό σκοτάδι άγνοιας, προκαταλήψεων και σκλαβιάς, ενώ η δική της επανάσταση θα καθιέρωνε τη λογική, τη γνώση, την αρετή και την ελευθερία.

Το προλεταριάτο έχει μια εντελώς διαφορετική αντίληψη για την ιστορία των προηγούμενων γενεών, βασισμένη στον μαρξισμό, η οποία θεωρεί την ανάπτυξη της κοινωνίας σαν μια σειρά από διαφορετικούς τρόπους παραγωγής. Έτσι, αντιλαμβάνεται την ιστορία των προηγούμενων γενεών σαν μια αργή και επίπονη ανοδική πορεία της ανθρωπότητας, η οποία βασίζεται στην ανάπτυξη των εργασιακών δεξιοτήτων, των εργαλείων και των μορφών οργάνωσης της εργασίας για μια ολοένα και μεγαλύτερη παραγωγικότητα, αρχίζοντας από την πρωτόγονη κοινωνία, μετά στις ταξικές κοινωνίες με την πάλη των τάξεών τους, μέχρι τη στιγμή που με τον κομμουνισμό ο άνθρωπος γίνεται κύριος της μοίρας του. Σε κάθε φάση αυτής της ανάπτυξης, το προλεταριάτο βρίσκει χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τη δική του οντότητα.

Στην προϊστορία βρίσκει τα αισθήματα αδελφοσύνης και αλληλεγγύης του πρωτόγονου κομμουνισμού. Στην χειρωνακτική εργασία των ταξικών κοινωνιών, το μεράκι για τη δουλειά όπως εκφράζεται στην ομορφιά των κτιρίων και των σκευών καθημερινής χρήσης, τα οποία θεωρεί ως πολύτιμα έργα ασύγκριτης τέχνης. Στην ανερχόμενη αστική τάξη, την περήφανη αίσθηση ελευθερίας που οδήγησε στην διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και εκφράστηκε στα πιο σπουδαία έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και της τέχνης. Στον καπιταλισμό, τη γνώση της φύσης, την ανεκτίμητη ανάπτυξη των φυσικών επιστημών, που, με την τεχνολογική πρόοδο, επέτρεψε στον άνθρωπο τη δυνατότητα να κυριαρχήσει στη φύση και το πεπρωμένο του.

Σε όλα αυτά, τα μεγαλειώδη χαρακτηριστικά συνυπήρχαν λίγο – πολύ με την ωμότητα, την προκατάληψη και τον εγωισμό. Αυτά ακριβώς που πολεμούμε, που στέκονται εμπόδια μπροστά μας και που, κατά συνέπεια, μισούμε. Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την ιστορία μάς διδάσκει ότι αυτές τις ατέλειες των προγόνων μας πρέπει να τις εννοήσουμε σαν φυσικούς σταθμούς μιας ανελικτικής πορείας, σαν την έκφραση της πάλης για την επιβίωση ανθρώπων που δεν ήταν ακόμη εντελώς ανθρώπινοι, που είχαν ν’ αντιμετωπίσουν μια φύση που ήταν πιο ισχυρή από αυτούς και μια κοινωνία που τους ήταν ακατανόητος ο τρόπος που λειτουργούσε.

Για την απελευθερωμένη ανθρωπότητα, ό,τι μεγαλειώδες υπάρχει στα δημιουργήματά τους θα παραμείνει, παρ’ όλα αυτά, σαν σύμβολο της αδυναμίας τους και ταυτόχρονα σαν ανάμνηση της δύναμής τους, σαν κάτι που αξίζει να μεριμνήσουμε για τη διαφύλαξή του. Σήμερα, όλα αυτά ανήκουν στην αστική τάξη, εμείς, όμως, αυτή την συλλογική ιδιοκτησία θα φροντίσουμε να την παραδώσουμε, όσο το δυνατόν ακέραια, στις μελλοντικές γενιές.

 

 

Μετάφρ.: Γ. Παπαπαναγιώτου

 

 

 

Πηγή: https://engymo.wordpress.com/2012/03/12/%ce%ac%ce%bd%cf%84%ce%bf%ce%bd-%cf%80%ce%ac%ce%bd%ce%b5%ce%ba%ce%bf%cf%85%ce%ba-%ce%bf%ce%b9-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%86%ce%ad%cf%82-%cf%83%ce%b1%ce%bd-%ce%bc%ce%ad%cf%83/

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *