Η 5η Ολομέλεια και το Μακεδονικό
64ο ΜΕΡΟΣ
Η 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ το 1949, ανάμεσα στα άλλα, πήρε και αποφάσεις γύρω από το Μακεδονικό ζήτημα, που συζητήθηκαν πολύ τότε και συζητούνται ακόμη και σήμερα. Αναμφίβολα, το μέρος των αποφάσεων αυτών έχει διογκωθεί και φυσικά έχει διαστρεβλωθεί, εξαιτίας της επίδρασης του αστικού εθνικισμού, που επιδιώκει να ψαρεύει σε θολά νερά μέσα στις λαϊκές μάζες, εμφανίζοντας μια δήθεν ακόμη μεγάλη προδοσία του ΚΚΕ, σε βάρος της εδαφικής κυριαρχίας της Ελλάδας. Τελευταία έξαρση αυτού του παροξυσμού ζήσαμε πριν από μερικά χρόνια, με αφορμή το θέμα της αναγνώρισης της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας.
Οφείλουμε, λοιπόν, να δώσουμε – στο μέτρο του δυνατού – την πραγματική διάσταση που είχε το θέμα το 1949, μέσα από τα αληθινά ιστορικά στοιχεία και γεγονότα.
Η απόφαση της Ολομέλειας για το Μακεδονικό
Είναι ευρύτερα γνωστό ότι με τις αποφάσεις της η 5η Ολομέλεια άλλαξε τη θέση του ΚΚΕ, για το Μακεδονικό, που μέχρι τότε ήταν “πλέρια ισοτιμία στις μειονότητες που ζούσαν στην Ελλάδα”,με τη θέση για αυτοδιάθεση των Σλαβομακεδόνων. Συγκεκριμένα, στην πολιτική απόφαση της Ολομέλειας αναφερόταν:
“Στη Βόρεια Ελλάδα ο μακεδονικός (σλαβομακεδονικός) λαός τα ‘δωσε όλα για τον αγώνα και πολεμά με μια ολοκλήρωση ηρωισμού και αυτοθυσίας που προκαλούν το θαυμασμό. Δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι σαν αποτέλεσμα της νίκης του ΔΣΕ και της λαϊκής επανάστασης, ο μακεδονικός λαός θα βρει την πλήρη εθνική αποκατάστασή του έτσι όπως το θέλει ο ίδιος, προσφέροντας σήμερα με το αίμα του για να την αποχτήσει. Οι Μακεδόνες κομμουνιστές στέκονται πάντα επικεφαλής στην πάλη του λαού των. Ταυτόχρονα, οι Μακεδόνες κομμουνιστές πρέπει να προσέξουν τις διασπαστικές και διαλυτικές ενέργειες που ξενοκίνητα σοβινιστικά και αντιδραστικά στοιχεία αναπτύσσουν, για να διασπάσουν την ενότητα ανάμεσα στο μακεδονικό(σλαβομακεδονικό) και τον ελληνικό λαό, διάσπαση που μόνο τον κοινό τους εχθρό, το μοναρχοφασισμό και τον αμερικανοαγγλικό ιμπεριαλισμό θα ωφελήσει. Παράλληλα, το ΚΚΕ πρέπει ριζικά να βγάλει απ’ τη μέση όλα τα εμπόδια, να χτυπήσει όλες τις μεγαλοελλαδίτικες σοβινιστικές εκδηλώσεις και τα έργα, που προκαλούν δυσαρέσκεια και δυσφορία μέσα στο μακεδονικό λαό και έτσι βοηθούν τους διασπαστές στην προδοτική δράση τους, ενισχύουν το έργο της αντίδρασης. Ο σλαβομακεδονικός και ελληνικός λαός μόνον ενωμένοι μπορούν να νικήσουν. Διασπασμένοι μόνον ήττες μπορούν να πάθουν. Γι’ αυτό η ενότητα στην πάλη των δύο λαών πρέπει να φυλάγεται σαν κόρη οφθαλμού και να ενισχύεται και να δυναμώνει σταθερά και καθημερινά“. (“Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ”, τόμος 6ος, σελ. 337-338).
Είναι σαφές ότι αυτή η θέση αναγνωρίζει στους σλαβομακεδόνες το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, μέχρι και αυτού του αποχωρισμού. Η θέση, όμως, αυτή δε συνεπάγεται και δέσμευση, για τοΚΚΕ, να ταχτεί υπέρ του αποχωρισμού εάν και όταν θα ετίθετο κάποια στιγμή τέτοιο θέμα. Επίσης, είναι σαφές ότι σ’ εκείνες τις συνθήκες, με την απόφασή του αυτή, το ΚΚΕ τίθεται κάθετα πολέμιο στις διασπαστικές – αποχωριστικές τάσεις, που είχαν εμφανιστεί μέσα στους Σλαβομακεδόνες και υπογραμμίζει την ανάγκη διαφύλαξης, ως κόρης οφθαλμού, της ενότητας Ελλήνων και Σλαβομακεδόνων. Η σημείωση αυτή έχει την αξία της για όσα θα πούμε στη συνέχεια.
Η μικρή προϊστορία αυτής της θέσης
Η θέση της 5ης Ολομέλειας για το Μακεδονικό, σε ό,τι αφορά το ΚΚΕ, έχει μια μικρή προϊστορία στην οποία αξίζει ν’ αναφερθούμε, ώστε ο αναγνώστης να έχει πληρέστερη γνώση του θέματος. Τον Οκτώβρη του 1948 δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Δημοκρατικός Στρατός” ένα άρθρο του αντισυνταγματάρχη του ΔΣΕ Παντελή Βαϊνά με τίτλο “Ο Δημοκρατικός Στρατός και οι Σλαβομακεδόνες”. Στο άρθρο αυτό γινόταν μια ιστορική αναδρομή στους κοινούς αγώνες ελλήνων και Σλαβομακεδόνων, υπογραμμιζόταν η συμβολή των τελευταίων στον αγώνα του ΔΣΕ και ανάμεσα στα άλλα τονιζόταν το εξής: “Μέσα στην καινούρια λαϊκοδημοκρατική Ελλάδα που ανοικοδομείται πάνω στα ερείπια, που άλλοι συσσώρευσαν, ο σλαβομακεδονικός λαός θα βρει την ισοτιμία, ισονομία, ισοπολιτεία και θα βρει τον καιρό ν’ αναπτύξει τον καινούριο εθνικό του πολιτισμό“. (Βλέπε ολόκληρο το άρθρο: Περιοδικό “Δημοκρατικός Στρατός”, έκδοση Ριζοσπάστη 1996, τόμος Α, σελ. 408-412).
Στο άρθρο αυτό απάντησε ο Ν. Ζαχαριάδης, με σημείωμα που δημοσιεύτηκε στο ίδιο περιοδικό – τεύχος 12, Δεκέμβρης 1948 – και έφερε για υπογραφή ένα “Κ”. Στην απάντησή του αυτή, μεταξύ άλλων, ο Ζαχαριάδης έλεγε: “Ο μακεδονικός λαός θα αποκτήσει μια ανεξάρτητη, κρατικά ενιαία και ισότιμη θέση στην οικογένεια των λεύτερων λαϊκοδημοκρατικών λαών στα Βαλκάνια, στην οικογένεια αυτή, όπου αύριο θα ανήκει και ο ελληνικός λαός με τη Λαϊκή Δημοκρατία. Γι’ αυτή την ανεξάρτητη κρατικά ενιαία και ισότιμη θέση παλεύει σήμερα και ο μακεδονικός λαός της Μακεδονίας του Αιγαίου και βοηθά με όλη του την ψυχή, με όλα του τα μέσα, τον ΔΣΕ, τόσο που ξεσηκώνει το θαυμασμό για το μεγαλείο και το ολοκαύτωμα της προσπάθειάς του” (στο ίδιο, σελ. 528).
Είναι φανερό, ότι αυτή η θέση του Ζαχαριάδη υπονοούσε τη δημιουργία ενιαίου μακεδονικού κράτους στα πλαίσια μιας λαϊκοδημοκρατικής – σοσιαλιστικής Βαλκανικής Ομοσπονδίας Κρατών. Πρέπει, όμως, να πούμε ότι αυτή η θέση ούτε εμφανίστηκε, ούτε συζητήθηκε και πολύ περισσότερο δεν υιοθετήθηκε στην 5η Ολομέλεια. Η θέση αυτή είναι εντελώς διάφορη απ’ αυτή που η Ολομέλεια υιοθέτησε και, όπως θα δείξουμε στη συνέχεια, το ΚΚΕ την πολέμησε, όταν επιδίωξαν να την προωθήσουν οι σλαβομακεδονικές οργανώσεις.
Ποικιλία αντιδράσεων
Οι αποφάσεις της 5ης Ολομέλειας για το Μακεδονικό συνάντησαν ποικιλία αντιδράσεων και μάλιστα από τις πιο διαφορετικές κατευθύνσεις. Θα αναφερθούμε σ’ αυτές τις αντιδράσεις σε συντομία.
Οπως ήταν αναμενόμενο, στο εσωτερικό της χώρας η ντόπια αντίδραση εκμεταλλεύτηκε, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, το θέμα, για να θεμελιώσει κατηγορία σε βάρος του ΚΚΕ περί εθνικής προδοσίας και να μπορέσει να ψαρέψει σε θολά νερά μέσα στις λαϊκές μάζες, επιχειρώντας, εκτός των άλλων, να δικαιώσει την πολιτική των διώξεων, των πογκρόμ και της τρομοκρατίας σε βάρος του κομμουνιστικού – λαϊκοδημοκρατικού κινήματος. Αντιδράσεις, όμως, υπήρξαν και από πολιτικούς παράγοντες που στο παρελθόν ήταν, άλλος περισσότερο κι άλλος λιγότερο, σύμμαχοι του ΚΚΕ, όπως π.χ. ο Σβώλος, ο Κριτικάς κ.ά.
Μετά την 5η Ολομέλεια, και συγκεκριμένα στις 15 Φλεβάρη 1949, δόθηκε στη δημοσιότητα μια εμπρηστική ανακοίνωση για το Μακεδονικό, της 2ης Ολομέλειας του Κεντρικού Συμβουλίου του ΝΟΦ (Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο). Η ανακοίνωση αυτή, που δημοσιεύτηκε στο κεντρικό δημοσιογραφικό όργανο του ΝΟΦ “ΝΕΠΟΚΟΡΕΝ”, ανάμεσα στα άλλα έλεγε: “Το δεύτερο συνέδριο του ΝΟΦ θα είναι συνέδριο διακήρυξης των νέων προγραμματικών αρχών του ΝΟΦ. Αρχών που είναι ο προαιώνιος πόθος του λαού μας. Θα διακηρύξει την ένωση της Μακεδονίας σε ένα ενιαίο, ανεξάρτητο, ισότιμο μακεδονικό κράτος μέσα στη λαϊκοδημοκρατική ομοσπονδία των βαλκανικών λαών, που είναι η δικαίωση των πολύχρονων αιματηρών αγώνων του“. Το ΚΚΕ παρέμβηκε αμέσως και η θέση αυτή του ΝΟΦ αποσύρθηκε και αντικαταστάθηκε από τη θέση που είχε πάρει για το Μακεδονικό η 5η Ολομέλεια του Κόμματος. Για να μπορέσει μάλιστα να έχει τον έλεγχο της κατάστασης μέσα στο ΝΟΦ, το ΚΚΕ συνένωσε τους Σλαβομακεδόνες κομμουνιστές και δημιούργησε στις 27 Μάρτη του 1949 την Κομμουνιστική Οργάνωση της Μακεδονίας του Αιγαίου (ΚΟΕΜ), η οποία οργανωτικά – πολιτικά και ιδεολογικά υπαγόταν στο ΚΚΕ.
Ομως, το ζήτημα που είχε προκύψει με το Μακεδονικό είχε και συνέχεια. Στις 6 Μαρτίου του ’49 στην εφημερίδα “ΜΠΟΡΜΠΑ” του Βελιγραδίου δημοσιεύτηκε άρθρο του ηγετικού στελέχους του ΚΚ Γιουγκοσλαβίας και στενού συνεργάτη του Τίτο Μόσε Πιγιάντε με τίτλο “Για το ζήτημα της Βαλκανικής Ομοσπονδίας”. Στο άρθρο αυτό, ο Πιγιάντε, αξιοποιώντας την προαναφερόμενη θέση του ΚΣ του ΝΟΦ και ανακατεύοντάς της με τη θέση της 5ης Ολομέλειας για το Μακεδονικό, κατηγόρησε το ΚΚΕ και το βουλγάρικο ΚΚ ότι επιδίωκαν τη δημιουργία της μεγάλης Βουλγαρίας σε βάρος της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας. Το άρθρο αυτό – και οι συγκεκριμένες εκτιμήσεις του – όπως ήταν αναμενόμενο γνώρισε αρκετή δημοσιότητα, αφού οι ραδιοσταθμοί της ντόπιας αντίδρασης στην Ελλάδα και των ξένων αφεντικών της φρόντισαν να το αναμεταδώσουν.
Το ΚΚΕ απάντησε αμέσως στη νέα σε βάρος του συκοφαντία. Την επομένη της δημοσίευσης του άρθρου του Μ. Πιγιάντε, στις 7/3/1949, η ΚΕ του Κόμματος έδωσε στη δημοσιότητα την εξής ανακοίνωση – διάψευση: “Τις τελευταίες μέρες από διάφορες πλευρές, μα κυρίως από τη μοναρχοφασιστική Αθήνα και απ’ το Λονδίνο, επαναλαμβάνεται σε διάφορους τόνους και με ποικιλόμορφους τρόπους η ίδια ψεύτικη και συκοφαντική είδηση ότι το ΚΚΕ έκλεισε διάφορες συμφωνίες κλπ., για τη δημιουργία Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας και Μακεδονικού κράτους που θα συνένωνε όλα τα κομμάτια της Μακεδονίας κάτω απ’ τη γιουγκοσλαβική ή βουλγαρική ή την ελληνική κυριαρχία. Οι πληροφορίες αυτές είναι όλες ψεύτικες και συκοφαντικές. Και αποβλέπουν στο να υποβοηθήσουν τη μοναρχοφασιστική και ιμπεριαλιστική υπονόμευση του αγώνα μας, να διασπάσουν την ενότητα πάλης ανάμεσα στον ελληνικό και μακεδονικό λαό και να σπείρουν τη διχόνοια ανάμεσα στους βαλκανικούς λαούς“.Στη συνέχεια, στην ανακοίνωση – διάψευση της ΚΕ του ΚΚΕ, αναλύεται συνοπτικά το περιεχόμενο της απόφασης της 5ης Ολομέλειας (Βλέπε: “Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ”, τόμος 6ος, σελ. 356). Στο άρθρο του Μ. Πιγιάντε απάντησε και το Βουλγαρικό ΚΚ, χαρακτηρίζοντας το όλο θέμα προβοκάτσια, που στήθηκε με σκοπό να εξυπηρετηθεί ο ιμπεριαλισμός, να αμαυρωθεί το ΚΚΕ σαν προδοτικό και να ενισχυθεί η θέση του μοναρχοφασισμού στην Ελλάδα.
Τη θέση που πήρε το ΚΚΕ στην 5η Ολομέλεια για το Μακεδονικό, δεν την είδε θετικά ούτε η Σοβιετική Ενωση, η ηγεσία της οποίας αντιλαμβανόταν τους κινδύνους που περιέκλειε μια τέτοια ανακίνηση του ζητήματος. Το ΚΚΣΕ είχε κάθε λόγο να φοβάται για το τι μέλλει γενέσθαι, αφού με αφορμή αυτό το ζήτημα μπορούσαν να δημιουργηθούν ανεξέλεγκτες καταστάσεις στα Βαλκάνια, σε βάρος των λαϊκοδημοκρατικών καθεστώτων, τη στιγμή μάλιστα που το μέτωπο αυτών των κρατών είχε αδυνατίσει με τη Γιουγκοσλαβία εκτός σοσιαλιστικού στρατοπέδου. Στην ομιλία του στην 7η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (1950), ο Μ. Παρτσαλίδης αναφέρει ότι σε μια συνάντηση που είχε αυτός, ο Γ. Ιωαννίδης και ο Π. Ρούσος, το Μάρτη του ’49, στο Βουκουρέστι, με τον Μπαράνωφ, ο σοβιετικός αξιωματούχος εξέφρασε την αποδοκιμασία του λέγοντας: “Δεν μπορώ να καταλάβω, γιατί μέσα στις στιγμές αυτές εσείς ανακινείτε ζήτημα Μακεδονικό” (“7η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ – Εισηγήσεις – Λόγοι – Αποφάσεις – Μόνο για εσωκομματική χρήση”, σελ. 38).
Η θέση της 5ης Ολομέλειας για το Μακεδονικό εγκαταλείφθηκε από το ΚΚΕ τον Οκτώβρη του 1949 με τις αποφάσεις της 6ης Ολομέλειας που επανέφεραν την παλιά θέση περί ισοτιμίας. Να τι λέει συγκεκριμένα η Πολιτική Απόφαση της 6ης Ολομέλειας: “Το κόμμα πρέπει να φυλάξει και να δυναμώσει παραπέρα τους δεσμούς ανάμεσα στον ελληνικό και σλαβομακεδονικό λαό, που σφυρηλατήθηκαν μέσα στον κοινό σκληρό αγώνα. Η πάλη ενάντια στην καταπίεση των Σλαβομακεδόνων, η πάλη για την ισοτιμία τους, η αναγνώριση του δικαιώματος να ζούνε λεύτεροι και αφέντες στην πατρική τους γη, δένει τους Μακεδόνες με τους Ελληνες και εμποδίζει τα κατακτητικά σχέδια του Τίτο εναντίον της ελληνικής Μακεδονίας“ (“Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ”, τόμος 7ος, σελ. 18).
Σ’ αυτή την Ολομέλεια δόθηκαν και εξηγήσεις για τις αιτίες που οδήγησαν στη θέση της 5ης Ολομέλειας. Στην ομιλία του – που κυκλοφόρησε και σε ξεχωριστή μπροσούρα με τον τίτλο “Καινούρια κατάσταση – Καινούρια καθήκοντα” – ο Ν. Ζαχαριάδης ανέφερε: “Η υπονομευτική και διασπαστική δράση του Τίτο και των πρακτόρων του στην Ελλάδα ανάγκασε την 5η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (Γενάρης 1949), να αντικαταστήσει το σύνθημα της ισοτιμίας (της αυτονομίας μέσα στα πλαίσια του ελληνικού κράτους) με το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, παρά το γεγονός ότι το σύνθημα αυτό στις συγκεκριμένες συνθήκες δεν ανταποκρινότανε στα γενικότερα συμφέροντα του κινήματος“ (Ν. Ζαχαριάδη: “Συλλογή έργων”, σελ. 470 – 471).
Επίσης, στην Πολιτική Απόφαση της 6ης Ολομέλειας αναφέρεται: “Από τότε που το Γραφείο Πληροφοριών των Κομμουνιστικών και Εργατικών κομμάτων ξεσκέπασε την τιτική προδοσία η παρέα αυτή των υποτακτικών και κατασκόπων του ιμπεριαλισμού άρχισε ολοένα πιο ανοιχτά να υπονομεύει τον σκληρό και άνισο αγώνα του ελληνικού Λαού εναντίον του ξενοκίνητου μοναρχοφασισμού. Στα Σκόπια εγκαταστάθηκε μια σπείρα προδότες και λιποτάκτες του αγώνα μας, που κάτω απ’ την προστασία της κλίκας του Βελιγραδίου, οργάνωνε λιποταξίες απ’ το ΔΣΕ. Ολόκληρη σειρά άλλοι πράκτορες πήραν εντολή να κάνουν ύπουλη διαλυτική δουλιά στην Ελεύθερη Ελλάδα και μέσα στα τμήματα του ΔΣΕ. Ο Τίτο μας στέρησε πολύτιμες εφεδρείες“ (“Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ”, τόμος 7ος, σελ. 15).
Ανεξαρτήτως των χαρακτηρισμών που χρησιμοποιούνται, τα όσα καταγγέλλει η 6η Ολομέλεια για διαλυτική υπονομευτική δουλιά και προπαγάνδα σε βάρος του ΔΣΕ από διασπαστικά, αποσχιστικά σλαβομακεδονικά στοιχεία, ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Γεγονός είναι επίσης ότι από το ραδιοσταθμό των Σκοπίων γίνονταν εκπομπές που καλούσαν τους Σλαβομακεδόνες να μην παλεύουν άδικα στο πλευρό του ΔΣΕ. Στις συνθήκες του 1949, όπου ο ΔΣΕ είχε ασφυκτικό το πρόβλημα της έλλειψης εφεδρειών και μπροστά τον περίμεναν σκληρές μάχες, η θέση της 5ης Ολομέλειας για το Μακεδονικό αποσκοπούσε στη συγκέντρωση νέων δυνάμεων στις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού από το χώρο των Σλαβομακεδόνων και στην απόκρουση της διαλυτικής δουλιάς που έκαναν τα διασπαστικά – αποχωριστικά στοιχεία που προαναφέραμε.
Πρέπει δε, να προσθέσουμε ότι προσπάθεια να αποσπάσουν τους Σλαβομακεδόνες από το ΔΣΕ έκαναν και οι Αγγλοαμερικάνοι με εκπομπές μέσα από την περιβόητη “Φωνή της Αμερικής”, χρησιμοποιώντας τη φασιστική συμμορία του Βάντσε Μιχαϊλοφ. Να, τι καταγγέλθηκε στο 2ο Συνέδριο του ΝΟΦ που πραγματοποιήθηκε στο τρίτο δεκαήμερο του Μάρτη 1949: “Ταιριάζει να πούμε κάτι για τη βαρχοβίστικη συμμορία της ΒΜΡΟ του Βάνστε Μιχαϊλοφ. Η συμμοριακή αυτή προδοτική οργάνωση διατηρήθηκε και διατηρείται μ’ έξοδα των εχθρών του μακεδονικού λαού, αλλά και όλων των άλλων λαών της Βαλκανικής και των λαών του κόσμου όλου ακόμα. Αφού πρόσφερε τις υπηρεσίες της στην πλουτοκρατική κλίκα που καταπίεζε το βουλγάρικο λαό, πέρασε ύστερα στην υπηρεσία των Χίτλερ – Μουσολίνι και τώρα βρίσκεται στην υπηρεσία του αμερικανοαγγλικού ιμπεριαλισμού. Φωνάζουν λοιπόν οι άθλιοι αυτοί με τη “Φωνή της Αμερικής” τούτη τη φορά πως: Ο μακεδονικός λαός δεν μπορεί να είναι πραγματικά ελεύθερος παρά μόνο σε μια “αυτόνομη ή ανεξάρτητη ενωμένη Μακεδονία υπό την προστασία των Αμερικανών ή των Αγγλων“ (“Ιδεολογικές βάσεις του ΝΟΦ”, εισήγηση στο 2ο Συνέδριο του ΝΟΦ, σελ. 33-34).
Η θέση της 5ης Ολομέλειας και οι κατοπινές συζητήσεις
Η απόφαση της 5ης Ολομέλειας για το Μακεδονικό απασχόλησε τα κομματικά σώματα του ΚΚΕ μετά τον εμφύλιο. Εντονη συζήτηση έγινε στην 7η Ολομέλεια του 1950, μπροστά στην 3η Συνδιάσκεψη, κατά τη διάρκεια των εργασιών της το ίδιο έτος και φυσικά σε κομματικά σώματα της μεταζαχαριαδικής περιόδου. Θα σταθούμε στις συζητήσεις που έγιναν στην πρώτη περίοδο, όταν ο Ζαχαριάδης ήταν ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.
Στην 7η Ολομέλεια, που πραγματοποιήθηκε το Μάη του 1950, το θέμα έθεσε ο Μ. Παρτσαλίδης ο οποίος αν και παραδέχτηκε την ύπαρξη των αιτιών που οδήγησαν στη θέση της 5ης Ολομέλειας, χαρακτήρισε αυτή τη θέση “αποτυχημένη προσπάθεια αντιπερισπασμού στη διαλυτική δουλιά των τιτικών”. Επίσης υπεραμύνθηκε της θέσης για ισοτιμία, εμφανίζοντάς την ως τη μόνη σωστή. Τέλος, ζήτησε να μην χρησιμοποιείται από το Κόμμα η λέξη “αυτονομία” για τους Σλαβομακεδόνες, γιατί μπορούσε να παρεξηγηθεί και υποστήριξε ότι “αυτή η λέξη στη μαρξιστική ορολογία έχει την έννοια της εκπαιδευτικής αυτονομίας” (“7η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ – Εισηγήσεις – Λόγοι – Αποφάσεις”, μόνο για εσωκομματική χρήση, σελ. 37-38).
Ο Ν. Ζαχαριάδης απάντησε στις απόψεις του Παρτσαλίδη και στον τελικό του λόγο στην 7η Ολομέλεια και στα εισηγητικά του κείμενα προς την 3η Συνδιάσκεψη, υπογραμμίζοντας ανάμεσα στα άλλα ότι το εθνικό ζήτημα υποτάσσεται στις κάθε φορά ανάγκες της επανάστασης. Στα εισηγητικά του κείμενα προς τη Συνδιάσκεψη ο Ζαχαριάδης τόνισε:
“Το βασικό για τον κομμουνιστή είναι: ν’ αναγνωρίζει τα δικαιώματα του καταπιεζόμενου έθνους. Και το βασικό δικαίωμα του έθνους είναι το ζήτημα της αυτοδιάθεσης. Και το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης σημαίνει ότι το έθνος έχει δικαίωμα όχι μόνο στην αυτονομία μα και στον αποχωρισμό. Τώρα ανάλογα με την κάθε φορά κατάσταση και τα συμφέροντα της πάλης του προλεταριάτου, της επανάστασης, προωθείται η μια ή η άλλη πλευρά του εθνικού ζητήματος, γιατί το εθνικό σαν εφεδρεία της προλεταριακής ή της λαϊκοδημοκρατικής επανάστασης υποτάσσεται σ’ αυτή. Βασικό όμως και υποχρεωτικό είναι για τον κομμουνιστή και το προλεταριακό κόμμα: πρώτο, η αναγνώριση της αρχής της αυτοδιάθεσης μέχρι και του αποχωρισμού, δεύτερο, ότι η αλλαγή στο σύνθημα κάθε φορά: αποχωρισμός ή αυτονομία, υπαγορεύεται, φυσικά, απ’ το συγκεκριμένο κάθε φορά συμφέρον της επανάστασης, όμως δεν επιβάλλεται αυθαίρετα απ’ τα πάνω, μα γίνεται σε συνεννόηση με τις επαναστατικές οργανώσεις της καταπιεζόμενης εθνότητας“. Οφείλουμε να πούμε πως, θεωρητικά, ο Ζαχαριάδης είναι αυτός που έχει το δίκιο και όχι ο Παρτσαλίδης. Οι θέσεις του Παρτσαλίδη – ανεξαρτήτως αν από άποψη τακτικής ήταν σωστές – παραγνωρίζοντας τη βασική θεωρητική θέση των μαρξιστικο – λενινιστικών κομμάτων για το ζήτημα της αυτοδιάθεσης των εθνών, οδηγούσαν το ΚΚΕ σε μια δεξιά οπορτουνιστική διολίσθηση πάνω στο θέμα.
Υπό το πρίσμα του μαρξισμού
Στη μαρξιστική φιλολογία υπάρχει αρκετό υλικό γύρω από το εθνικό ζήτημα και αξίζει να σταθούμε σε ορισμένες από τις σχετικές επισημάνσεις, που έχει κάνει ο Λένιν. Στα κριτικά του σημειώματα, για το εθνικό ζήτημα, ο Λένιν υπογράμμιζε: “Πρέπει να απαντάμε με: “ναι ή όχι” στο ζήτημα του αποχωρισμού κάθε έθνους; Αυτό μοιάζει σαν πολύ “πρακτική” διεκδίκηση. Στην πραγματικότητα όμως είναι ανόητη, θεωρητικά μεταφυσική και στην πράξη οδηγεί στην υποταγή του προλεταριάτου στην πολιτική της αστικής τάξης. Η αστική τάξη βάζει πάντα στην πρώτη γραμμή τις εθνικές της διεκδικήσεις. Τις βάζει απόλυτα. Για το προλεταριάτο οι διεκδικήσεις αυτές υποτάσσονται στα συμφέροντα της ταξικής πάλης. Θεωρητικά δεν μπορείς να εγγυηθείς από πριν, αν ο αποχωρισμός ενός δοσμένου έθνους, είτε η ισότιμη θέση του μ’ ένα άλλο έθνος θα ολοκληρώσει την αστικοδημοκρατική επανάσταση.
Για το προλεταριάτο έχει σημασία και στις δύο περιπτώσεις να εξασφαλίσει την ανάπτυξη της τάξης του. Για την αστική τάξη έχει σημασία να δυσκολέψει αυτή την ανάπτυξη, παραμερίζοντας τα καθήκοντα αυτής της ανάπτυξης μπροστά στα καθήκοντα του έθνους “της”. Γι’ αυτό, το προλεταριάτο περιορίζεται στην αρνητική, σαν να λέμε, διεκδίκηση να αναγνωριστεί το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, χωρίς να δίνει εγγυήσεις σε κανένα έθνος, χωρίς να αναλαμβάνει υποχρεώσεις να δώσει τίποτα σε βάρος άλλου έθνους” (Βλέπε: “Λένιν: Κριτικά σημειώματα πάνω στο εθνικό ζήτημα – Για το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των εθνών”, εκδόσεις ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ 1976, σελ. 59). Επίσης ο Λένιν πρόσθετε: “Οταν κατηγορείς τους οπαδούς της ελευθερίας της αυτοδιάθεσης, δηλ. της ελευθερίας του αποχωρισμού, ότι ενθαρρύνουν τις χωριστικές τάσεις, κάνεις την ίδια ακριβώς ανοησία και την ίδια ακριβώς υποκρισία σαν να κατηγορείς τους οπαδούς της ελευθερίας του διαζυγίου ότι ενθαρρύνουν τη διάλυση των οικογενειακών δεσμών… Οποιος στέκει στην άποψη της δημοκρατίας, όποιος δηλαδή είναι υπέρ της λύσης των κρατικών ζητημάτων από τη μάζα του πληθυσμού, ξέρει θαυμάσια ότι από τη φλυαρία των πολιτικάντηδων ως την απόφαση των μαζών υπάρχει “τεράστια απόσταση“. Οι μάζες του πληθυσμού ξέρουν περίφημα από την καθημερινή πείρα τη σημασία των γεωγραφικών και οικονομικών δεσμών, τα πλεονεκτήματα της μεγάλης αγοράς και του μεγάλου κράτους και θα τραβήξουν για αποχωρισμό μονάχα όταν η εθνική καταπίεση και οι εθνικές προστριβές κάνουν τη συμβίωση ολότελα αβάσταχτη και εμποδίσουν και εμποδίζουν όλες τις οικονομικές σχέσεις” (στο ίδιο, σελ. 72-73).
Ακόμη ο Λένιν τόνιζε, αναφερόμενος στη Ρωσία, την εξής θέση γενικότερης σημασίας: “Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς ότι η αναγνώριση από τους μαρξιστές όλης της Ρωσίας, και πρώτα απ’ όλα από τους μεγαλορώσους, του δικαιώματος του αποχωρισμού δεν αποκλείει καθόλου τη ζύμωση των μαρξιστών αυτού ή εκείνου του καταπιεζόμενου έθνους ενάντια στον αποχωρισμό, όπως και η αναγνώριση του δικαιώματος διαζυγίου δεν αποκλείει στη μία ή στην άλλη περίπτωση τη ζύμωση ενάντια στο διαζύγιο“ (στο ίδιο, σελ. 103).
https://www.rizospastis.gr/story.do?id=3630872
