Αναδημοσιεύουμε, σε ενιαίο κείμενο, το αναλυτικό αφιέρωμα του “Ριζοσπάστη” για τον φονικό σεισμό στην Πάρνηθα πριν απο 20 χρόνια. Το κείμενο δημοσιεύτηκε σε δύο μέρη (31/8/2019-7/9/2019)
ΕΙΚΟΣΙ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΕΙΣΜΟ ΤΩΝ 5,9 R ΣΤΗΝ ΠΑΡΝΗΘΑ
Α’ ΜΕΡΟΣ
7 Σεπτέμβρη 1999, ώρα 14:56:50. Για 15 δευτερόλεπτα ο εγκέλαδος χτυπά ισχυρά το Λεκανοπέδιο με 5,9 Ρίχτερ, σκορπώντας τρόμο, 143 νεκρούς και τεράστιες υλικές ζημιές…
Είκοσι χρόνια συμπληρώνονται το Σάββατο 7 Σεπτέμβρη 2019 από τη μεγάλη καταστροφή. Από εκείνη τη μέρα, που αποκαλύφθηκε με τραγικό τρόπο πως μπροστά στο κέρδος οι καπιταλιστές δεν διστάζουν να θυσιάσουν και ανθρώπινες ζωές, σε εργοστάσια και πολυκατοικίες με τραγικές κατασκευαστικές ελλείψεις. Μέσα από τα συντρίμμια ξεπηδούν οι τεράστιες ευθύνες των κυβερνήσεων που κάνουν τα στραβά μάτια, νομιμοποιούν και στηρίζουν αυτό το προδιαγεγραμένο έγκλημα…
* * *
Ο σεισμός χαρακτηρίστηκε επιφανειακός, με εστιακό βάθος από 9 έως 14 χιλιόμετρα και το επίκεντρό του ήταν μόλις 18 χιλιόμετρα βορειοδυτικά από το κέντρο της Αθήνας, στους πρόποδες της Πάρνηθας.
Οι περιοχές που κυρίως χτυπήθηκαν ανήκουν στο λεγόμενο ημικύκλιο της Πάρνηθας, δηλαδή ήταν η Μεταμόρφωση, το Μενίδι, η Ν. Φιλαδέλφεια, η Ν. Ιωνία, οι Θρακομακεδόνες, τα Ανω Λιόσια, η Ν. Ερυθραία, η Κ. Κηφισιά, το Μαρούσι, το Τατόι και λιγότερο η Πετρούπολη και ο Ασπρόπυργος.
Στο εργοστάσιο της «Ρικομέξ» η απόλυτη φρίκη: Κατέρρευσε καταπλακώνοντας δεκάδες εργαζόμενους.
Σαν χάρτινος πύργος έπεσε το κτίριο της εταιρείας «Φουρλής», που στέγαζε διοικητικές υπηρεσίες και αποθήκη ανταλλακτικών, καταπλακώνοντας δεκάδες εργαζόμενους.
Στη φαρμακοβιομηχανία «Φαράν ΑΒΕΕ» στη Ν. Κηφισιά, κατέρρευσε το τμήμα του εργοστασίου όπου στεγάζονταν το ζυμωτήριο και τα τμήματα συσκευασίας αλοιφών.
Ενα «ίσιωμα» έγινε μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα το κτίριο παραγωγής, από το υπόγειο, το ισόγειο και τον πρώτο όροφο του εργοστασίου του «Παπουτσάνη».
* * *
Δύο πολυώροφες πολυκατοικίες στη Μεταμόρφωση μετατράπηκαν μέσα σε δευτερόλεπτα σε μπάζα. Στη μια πολυκατοικία, στην οδό Τατοΐου 131, από τους τρεις ορόφους δεν απέμεινε παρά ένας σωρός από μπάζα. Στην οδό Χρυσολωρά, λίγες στιγμές ήταν αρκετές για να θαφτούν κάτω από τόνους μπάζα τα όνειρα και οι κόποι μιας ολόκληρης ζωής, για τις 16 οικογένειες που ζούσαν στην τετραώροφη πολυκατοικία που κατέρρευσε.
Πίνδου και Γ. Παπανδρέου, στη Ν. Φιλαδέλφεια, μια τετραώροφη επίσης πολυκατοικία σωριάζεται σαν πύργος από τραπουλόχαρτα, καλύπτοντας και το μαγαζί που βρισκόταν ακριβώς από κάτω.
Στο Μενίδι και τα Ανω Λιόσια ολόκληρες περιοχές μοιάζουν με βομβαρδισμένο τοπίο. Παντού ερείπια.
* * *
Ο απολογισμός των νεκρών το πρώτο βράδυ φτάνει τους 27, αλλά μέρα με τη μέρα σκαρφαλώνει κατά δεκάδες, καθώς ήταν πολλοί οι εγκλωβισμένοι στα ερείπια, ειδικά στους εργασιακούς χώρους, όπου οι δυνάμεις της ΕΜΑΚ έδωσαν μεγάλη μάχη, καταφέρνοντας να απεγκλωβίσουν αρκετούς, ανασύροντας όμως και πολλές δεκάδες νεκρούς. Από την πρώτη μέρα βρέθηκαν επίσης στην Ελλάδα διασωστικά συνεργεία από την Τουρκία, τη Γαλλία, την Ελβετία και τη Γερμανία.
Χιλιάδες ακόμα ήταν οι άστεγοι. Μόνο στο Μενίδι οι άστεγοι ήταν 5.000! Από τις πρώτες μέρες ξεκίνησε η διανομή σκηνών και αργότερα δημιουργήθηκαν καταυλισμοί σεισμοπλήκτων που διατηρήθηκαν για αρκετά χρόνια, αφού τα επιδόματα – ψίχουλα που μοίρασε η κυβέρνηση δεν έφταναν για να αποκατασταθούν οι κόποι ολόκληρης ζωής που έχασαν πολλές χιλιάδες άνθρωποι από τον σεισμό.
Πολλές εκατοντάδες ήταν και οι εργαζόμενοι που έχασαν τη δουλειά τους από τον σεισμό, ενώ σοβαρές ζημιές σημειώθηκαν σε πολλά σχολεία και άλλα δημόσια κτίρια.
* * *
Ο «Ριζοσπάστης» σήμερα ξεκινά με το Α’ μέρος του μεγάλου αφιερώματος στα 20 χρόνια από αυτή την καταστροφή.
Με ρεπορτάζ και αρθρογραφία για όλα όσα συνέβησαν τότε και που για πολλούς που το έζησαν λένε ακόμα και σήμερα πως …δεν πέρασε ούτε μια μέρα…
«ΡΙΚΟΜΕΞ» – «ΦΑΡΑΝ»
Κτίρια – φέρετρα για δεκάδες εργαζόμενους
Τα σωστικά συνεργεία βγάζουν νεκρούς από τα συντρίμμια της «Ρικομέξ»
Με βαρύ φόρο αίματος πλήρωσαν οι εργαζόμενοι τα Ρίχτερ του σεισμού, τα «χάρτινα» κτίρια που στέγαζαν μια σειρά επιχειρήσεις, την απουσία πολιτικής για την αντισεισμική θωράκιση και προστασία από όλες διαχρονικά τις κυβερνήσεις.
Τάφος για 39 ανθρώπους έγινε το εξαώροφο κτίριο της «Ρικομέξ», στη λεωφόρο Τατοΐου στο Μενίδι. Τα χρόνια που ακολούθησαν, στο εδώλιο δεν κάθισε κανένας από τους ιδιοκτήτες της επιχείρησης, ενώ και όσοι αντιμετώπισαν κατηγορίες είτε απαλλάχθηκαν είτε αθωώθηκαν.
Το πόρισμα των πραγματογνωμόνων, που εκδόθηκε στα τέλη του 2000, για τα αίτια της κατάρρευσης εντόπισε σωρεία σοβαρότατων και εξόφθαλμων παραβάσεων: Το εμβαδόν του οικοπέδου που είχε καταλάβει το κτίριο της επιχείρησης, ήταν τριπλάσιο από αυτό που είχαν αγοράσει οι ιδιοκτήτες του. Από την πρόσοψη φαινόταν ότι το κτίριο είναι τετραώροφο, αλλά από την πίσω πλευρά είχαν υψωθεί άλλοι δύο όροφοι, γεγονός που μείωνε τη στατικότητά του. Δύο υπόγεια είχαν χτιστεί χωρίς τοιχία και είχαν μετατραπεί σε ορόφους. Επίσης, είχε προστεθεί αυθαίρετα ημιώροφος στο ισόγειο σαν πατάρι. Κατασκευάστηκαν αυθαίρετα αποθήκες και υπόστεγα στους ακάλυπτους χώρους.
Τα σχέδια των οικοδομικών αδειών ήταν διαφορετικά από τα σχέδια της οικοδομής. Ενώ η άδεια προέβλεπε 32 υποστυλώματα, οι πραγματογνώμονες εντόπισαν μόνο 24. Οι πλάκες των ορόφων κατασκευάστηκαν χωρίς δοκάρια, με αποτέλεσμα να στηρίζονται σε υποστυλώματα. Στον 2ο όροφο το ωφέλιμο φορτίο που προβλεπόταν από την άδεια ήταν 350 χιλιογραμμάρια ανά τετραγωνικό μέτρο, όμως τα μηχανήματα που είχαν τοποθετηθεί το ξεπερνούσαν κατά πολύ, καθώς αντιστοιχούσαν σε 500 χιλιογρ. ανά τετρ. μέτρο.
Με απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθήνας, το 2005 η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής κλήθηκε να καταβάλει αποζημίωση σε συγγενείς θυμάτων. Το ποσό επιδικάστηκε σαν χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης από τις πράξεις και παραλείψεις της αρμόδιας Πολεοδομικής Υπηρεσίας, οι οποίες οδήγησαν στην κατάρρευση του κτιρίου του εργοστασίου.
Η ίδια η επιχείρηση κατέθεσε αίτηση πτώχευσης και δεν κατέβαλε καμία αποζημίωση, ενώ οι ιδιοκτήτες της προχώρησαν σε μια σειρά επιχειρηματικές κινήσεις, όπως πώληση της εταιρείας σε πολυεθνική, ίδρυση και λειτουργία άλλων εταιρειών σε Ελλάδα και Τουρκία.
Προαναγγελθέν έγκλημα στη «ΦΑΡΑΝ»
Στη φαρμακοβιομηχανία «ΦΑΡΑΝ», στην περιοχή της Κάτω Κηφισιάς, 8 εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους και πάνω από δέκα τραυματίστηκαν σοβαρά, καθώς μεγάλο τμήμα του κτιρίου που στέγαζε την παραγωγική δραστηριότητα κατέρρευσε.
Και στην περίπτωση αυτής της επιχείρησης αποτυπώθηκε με τραγικό τρόπο το γεγονός ότι η ασφάλεια και η ζωή των εργαζομένων δεν έχουν καμία αξία μπροστά στα κέρδη, τονίζει η τότε πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργαζομένων στο Φάρμακο, Ζωή Σώκου. Η Ομοσπονδία ήταν διαρκώς παρούσα στο χώρο από την Τρίτη, τη μέρα που έγινε ο σεισμός, μέχρι το Σάββατο, τη μέρα που ανασύρθηκε ο τελευταίος νεκρός εργαζόμενος. Η ίδια θυμάται ανθρώπους από τις δυνάμεις της Πυροσβεστικής που πάσχιζαν να απεγκλωβίσουν εργαζόμενους, να σχολιάζουν πως τα σίδερα στον οπλισμό του κτιρίου ήταν κατάλληλα «για σουβλάκια».
Τόσο η τότε πρόεδρος της Ομοσπονδίας όσο και ο Βασίλης Οψιμος, εργαζόμενος την εποχή εκείνη στο εργοστάσιο, υπενθυμίζουν πως στην πτέρυγα που κατέρρευσε δεν υπήρχε έξοδος κινδύνου, ενώ η εξωτερική σκάλα που διέθετε το κτίριο ήταν από τα πρώτα κομμάτια του εργοστασίου που διέλυσε ο σεισμός. Οι εργαζόμενοι που γλίτωσαν από το σεισμό βρέθηκαν πολύ σύντομα μετά από αυτόν στην ανεργία, καθώς η εταιρεία απέλυσε σχεδόν όλο το προσωπικό της παραγωγικής μονάδας.
Η δίκη που ακολούθησε ολοκληρώθηκε το 2004, με το δικαστήριο να μετατρέπει τις κατηγορίες, για όσους τελικά διώχθηκαν, από ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο, σε ανθρωποκτονία από αμέλεια και επιβάλλοντας ποινές …τροχαίου.
Ενα στοιχείο που ξεχωρίζει στην περίπτωση της «ΦΑΡΑΝ» είναι το γεγονός ότι η επικινδυνότητα του κτιρίου είχε επισημανθεί σε μελέτη αρκετά χρόνια νωρίτερα. Το 1986, η μηχανικός Ελένη Μηλιαρονικολάκη και μέλος σήμερα της ΚΕ του ΚΚΕ είχε συντάξει έκθεση για λογαριασμό της τότε «Εθνικής Φαρμακοβιομηχανίας ΑΕ», θυγατρικής του ΕΟΦ, που ενδιαφερόταν να αγοράσει τις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις.
Σε αυτήν επισήμανε ότι το κτίριο «δεν ενδείκνυται για τις προβλεπόμενες ανάγκες» καθώς είχε «ζημιές στα υποστυλώματα» από τον σεισμό του 1981 και σημείωνε πως στο μέλλον «δεν θα ήταν ικανό να ανταπεξέλθει κυρίως σε περίπτωση σεισμού»! Για τα συμπεράσματά της οι τότε εργοδότες της στην «Εθνική Φαρμακοβιομηχανία» όχι μόνο την αμφισβήτησαν στέλνοντας την έκθεση για έλεγχο σε γνωστό μελετητικό γραφείο, χωρίς να καταφέρουν να την ανατρέψουν, αλλά τις χρέωσαν και …πολιτικές προθέσεις.
Παρόμοιες αισχρότητες επαναλήφθηκαν, με χυδαίο τρόπο, και στη δίκη. Οι συνήγοροι υπεράσπισης ορισμένων κατηγορούμενων επιχείρησαν να παρουσιάσουν τους Ζωή Σώκου, Βασίλη Οψιμο και Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μάρτυρες και οι τρεις στην υπόθεση, ως «ομάδα» που «με κατεύθυνση του ΚΚΕ» προσπάθησαν «ενορχηστρωμένα» να κατηγορήσουν τους ιδιοκτήτες και τον μηχανικό της επιχείρησης για την κατάρρευση του εργοστασίου και τους θανάτους που προκάλεσε!
Κι όλα αυτά, όταν ο σεισμός έγινε η αφορμή για να αποκαλυφθούν οι εγκληματικές τους ευθύνες για το ακατάλληλο κτίριο: Ηδη το 1964, όταν κατασκευάστηκαν το υπόγειο, το ισόγειο και ο πρώτος όροφος, δεν εφαρμόστηκαν τα προβλεπόμενα από την άδεια, αλλά μειώθηκαν σημαντικά οι διατομές των υποστυλωμάτων και οι οπλισμοί τους. Πάνω σε αυτά τα μισά σε διατομή υποστυλώματα προστέθηκαν το 1970 ακόμα δύο όροφοι, ενώ όταν το 1986 διαπιστώθηκε και επισημάνθηκε η ανεπάρκεια των υποστυλωμάτων, το πρόβλημα δεν αντιμετωπίστηκε.
Σε άλλους χώρους δουλειάς
Εξι νεκροί εργαζόμενοι ανασύρθηκαν από τα συντρίμμια του κτιρίου της εταιρείας «Φουρλής», που στέγαζε διοικητικές υπηρεσίες και αποθήκη ανταλλακτικών. Οσο για τους δεκάδες εγκλωβισμένους στα χαλάσματα, είναι χαρακτηριστικό ότι ο αριθμός τους παρέμενε για πολλές ώρες αδιευκρίνιστος. Εξι εργαζόμενοι σκοτώθηκαν στην επιχείρηση «ΒΙΟΚΥΤ» και τρεις στη «Φιλοπλάστ ΕΠΕ».
Ενας νεκρός εργαζόμενος ήταν ο απολογισμός του σεισμού στο εργοστάσιο της επιχείρησης «Παπουτσάνης». Το κλαδικό Συνδικάτο Ελαιουργοσαπωνοποιών και Χημικής Βιομηχανίας έχει καθιερώσει στη μνήμη του αδικοχαμένου συναδέλφου να οργανώνει κάθε χρόνο στις 7 Σεπτέμβρη εκδήλωση στο χώρο του εργοστασίου, που λειτουργεί πλέον σε άλλες εγκαταστάσεις, με θέμα την προστασία της Υγείας και της Ασφάλειας των εργαζομένων στους χώρους δουλειάς
ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΚΕ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΝΕ
Παρεμβάσεις, πρωτοβουλίες και οργάνωση της αλληλεγγύης από την πρώτη ώρα
Κορυφαία στιγμή το 25ο Φεστιβάλ ΚΝΕ – «Οδηγητή» που μετατράπηκε σε μια μεγάλη εκδήλωση αλληλεγγύης και συγκέντρωσης οικονομικής βοήθειας για τους σεισμόπληκτους
Σε μια μεγάλη εκδήλωση αλληλεγγύης για τους σεισμόπληκτους μετατράπηκε το 25ο Φεστιβάλ της ΚΝΕ
Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ από την πρώτη στιγμή βρέθηκαν στο πλευρό των ανθρώπων που έχασαν συγγενείς, σπίτια, που καταστράφηκαν ολοσχερώς. Στα σημεία που κατέρρευσαν πολυκατοικίες και εργοστάσια έσπευσαν στελέχη και βουλευτές του Κόμματος. «Ρικομέξ», «Φαράν», «Φουρλής», αλλά και Μενίδι, Νέα Φιλαδέλφεια, Μεταμόρφωση, Ανω Λιόσια. Η ΚΟΑ του ΚΚΕ, μπροστά σ’ αυτήν τη σκληρή δοκιμασία του λαού της Αθήνας, καλεί τα στελέχη και τα μέλη του Κόμματος και της ΚΝΕ, με ψυχραιμία και αποφασιστικότητα, να συμβάλουν οργανωμένα με κάθε δυνατό τρόπο στην αντιμετώπιση των συνεπειών του σεισμού.
Κόντρα στη λογική του φυσικού φαινομένου και της φυσικής καταστροφής που καλλιεργούσαν τα αστικά κόμματα και ο αστικός Τύπος, το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ εκδίδει λίγες μέρες μετά ανακοίνωση, με την οποία δείχνει τον ένοχο και καλεί το λαό να διεκδικήσει και να οργανώσει την πάλη του για καλύτερους όρους διαβίωσης ακόμα και μέσα στους καταυλισμούς που έχουν αρχίσει να στήνονται.
«Ο καταστροφικός σεισμός έδειξε, με τη δική του μακάβρια μορφή, το σημερινό δρόμο ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας, όπου το κέρδος πρωτεύει και ο άνθρωπος περισσεύει. Ανέδειξε τη ζωτική ανάγκη ο λαός μας να διεκδικήσει το φιλολαϊκό δρόμο, που θα αντιμετωπίζει και ανάλογα προβλήματα (…) Το ΚΚΕ καλεί τους πληγέντες να δραστηριοποιηθούν και να οργανώσουν την πάλη τους, να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, για την καλύτερη διαβίωσή τους και με τη δημιουργία Επιτροπών κατά Καταυλισμό, κατά Συνοικία, κατά Δήμο και Περιοχή». Και καταθέτει πλαίσιο αιτημάτων για την ανακούφιση των πληγέντων.
Αμέσως μετά, το Κόμμα καταθέτει υπόμνημα στον τότε πρωθυπουργό με τις προτάσεις του ΚΚΕ για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί το ζήτημα που προκύπτει με τους ανέργους, εργαζόμενους, όσο και με τους βιοτέχνες και εμπόρους που έχασαν τη δουλειά τους εξαιτίας της καταστροφής. Και υπογραμμίζει την υποχρέωση της κυβέρνησης να εξασφαλίσει γρήγορα φθηνή και γερή λαϊκή στέγη για όσους έπαθαν ζημιές. Η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ καταθέτει στο Ευρωκοινοβούλιο κατεπείγον ψήφισμα, με το οποίο ζήτησε τη διάθεση όλων των απαραίτητων χρηματοδοτικών μέσων από την ΕΕ.
Το 25ο Φεστιβάλ ΚΝΕ – «Οδηγητή»
Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ πρωτοστατούν σε ένα πρωτόγνωρο κύμα αλληλεγγύης. Το Φεστιβάλ της ΚΝΕ (16 – 19 Σεπτέμβρη) μετατρέπεται σε μια μεγάλη εκδήλωση αλληλεγγύης και συγκέντρωσης οικονομικής βοήθειας για τους σεισμόπληκτους.
Η ΚΝΕ αποφασίζει και αποδίδει τα έσοδα του Φεστιβάλ στον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων για την αποκατάσταση των σχολείων που είχαν πληγεί από το σεισμό. Με παρέμβασή της επισημαίνει πως σ’ αυτές τις δύσκολες ώρες πρώτη επιδίωξη της ΚΝΕ και του ΚΚΕ είναι αυτή η μεγάλη διοργάνωση, το Φεστιβάλ της ΚΝΕ, που για 25 χρόνια αγκαλιάζεται από τη νεολαία όλης της Ελλάδας, να δώσει ώθηση στο ηθικό του λαού και της νεολαίας της Αθήνας.
Με ψηλά το κεφάλι να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, να διεκδικήσουν αυτά που ανήκουν στους εργαζόμενους και τη νεολαία, να παλέψουν και για άμεσα μέτρα. Σ’ αυτήν την κατεύθυνση, η προσπάθεια που έκανε το ΚΚΕ, και με την ανακοίνωση του Πολιτικού Γραφείου, βοηθάει στην οργάνωση της πάλης για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες.
Και τονίζει: «Καλούμε τους χιλιάδες επισκέπτες του Φεστιβάλ, αλλά και τους δεκάδες καλλιτέχνες που θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο τετραήμερο των εκδηλώσεών μας, να συνεισφέρουν αποφασιστικά. Μαζί και με το οικονομικό αποτέλεσμα του Φεστιβάλ μας, ως συμβολική κίνηση, να στηρίξουμε την προσπάθεια που κάνει ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων για την αποκατάσταση βλαβών που υπάρχουν σε σχολικά συγκροτήματα των πληγεισών περιοχών».
Στις αρχές Οκτώβρη, η ΚΝΕ διοργανώνει ένα δεκαήμερο αλληλεγγύης και πολιτιστικής παρέμβασης στους καταυλισμούς των σεισμοπλήκτων. Είναι μια κίνηση ενίσχυσης της ανάγκης να αντιμετωπιστεί η κατάσταση με το κεφάλι ψηλά και να διεκδικήσουν οι πληγέντες αυτά που τους ανήκουν.
Ο «Ριζοσπάστης» και ο ραδιοτηλεοπτικός σταθμός «902» παίρνουν την πρωτοβουλία να συγκεντρώσουν χρήματα για τις οικογένειες των θυμάτων του πρόσφατου καταστροφικού σεισμού στην Αττική, ανοίγοντας στην Εθνική Τράπεζα λογαριασμό. Οι αναγνώστες του «Ριζοσπάστη» και οι ακροατές και τηλεθεατές του «902» ανταποκρίνονται άμεσα, εκδηλώνοντας έτσι έμπρακτα τη συμπαράσταση και την αλληλεγγύη τους.
ΠΑΜΕ – ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΩΜΑΤΕΙΑ – ΦΟΡΕΙΣ
Η πάλη οργανώνεται στα χαλάσματα και στους τόπους δουλειάς
Από το συλλαλητήριο του ΠΑΜΕ τον Οκτώβρη του 1999
Αλληλεγγύη – οργάνωση – διεκδίκηση: Με οδηγό αυτό το τρίπτυχο οργανώθηκαν από την πρώτη στιγμή οι αγωνιστικές πρωτοβουλίες από σωματεία, φορείς και Επιτροπές Αγώνα των σεισμόπληκτων που στήθηκαν στις γειτονιές και τους καταυλισμούς. Ενας αγώνας που ξεκίνησε από τα χαλάσματα, έφτασε μέχρι τη Βουλή, τα υπουργεία, ακόμα και τις Βρυξέλλες, αναδεικνύοντας από τη μία τα εργοδοτικά εγκλήματα στα εργοστάσια – φέρετρα και από την άλλη την αθλιότητα και τον εμπαιγμό, που βίωσαν οι χιλιάδες άστεγοι σεισμόπληκτοι.
Το ΠΑΜΕ από την πρώτη ώρα του σεισμού σημαίνει συναγερμό: Αντιπροσωπείες του σπεύδουν στα συντρίμμια των εργοστασίων, με τη Γραμματεία του να «καλεί τα συνδικάτα, τις ταξικές συνδικαλιστικές δυνάμεις να πρωτοστατήσουν στη χορήγηση βοήθειας προς τους πληγέντες». Με παρέμβασή του, την ίδια μέρα, το ΔΣ του Συνδικάτου Οικοδόμων Αθήνας απαιτεί από την κυβέρνηση να πάρει μέτρα και καλεί όλα τα μέλη του να συγκεντρωθούν στα Παραρτήματα και να είναι σε ετοιμότητα για να προσφέρουν τη βοήθειά τους όπου υπάρχει ανάγκη. Ταυτόχρονα, εργατικά σωματεία συμβάλλουν στην ανάδειξη των αιτιών του κακού που βρήκε τις φτωχογειτονιές της Αττικής. Σε επόμενή του παρέμβαση, το ΠΑΜΕ σημειώνει: «Με το αίμα της και πάλι η εργατική τάξη της χώρας μας πληρώνει την αδηφαγία του κεφαλαίου». Τις ίδιες μέρες, κλαδικά συνδικάτα, όπως των Κλωστοϋφαντουργών, περιοδεύουν σε χώρους δουλειάς, αναδεικνύοντας σοβαρά προβλήματα των εργατών, όπως και εργοδοτικές πιέσεις να συνεχίζεται η δουλειά σε ακατάλληλα κτίρια.
Κινητοποίηση στο Μενίδι
Στο μεταξύ, η αγανάκτηση φουντώνει στις ρημαγμένες λαϊκές συνοικίες. Οι Επιτροπές Αγώνα που στήνονται αρχίζουν τις κινητοποιήσεις. Καθημερινά γίνονται κλεισίματα δρόμων, παρεμβάσεις σε δήμους και Νομαρχίες, παραστάσεις διαμαρτυρίας σε υπουργεία, συναντήσεις με εκπροσώπους κομμάτων. Π.χ. σε μαζική αγωνιστική συγκέντρωση των πληγέντων του Μενιδίου, στις 26 Σεπτέμβρη, όταν πλέον γίνεται καθαρό ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ τους κοροϊδεύει, οι κάτοικοι ξεσπούν και ζητούν άμεσα κονδύλια για την πλήρη αποκατάσταση. Οι ομιλητές καταγγέλλουν ότι το αρμόδιο υπουργείο (ΥΠΕΧΩΔΕ) «σκόπιμα βγάζει σπίτια κατοικήσιμα για να μην μας αποζημιώσει… Οι κυβερνώντες δεν είναι διατεθειμένοι να εφαρμόσουν κανένα πρόγραμμα άμεσα για την επίλυση των προβλημάτων μας». Απαιτούν να δοθεί δωρεάν λαϊκή κατοικία και όταν επιχειρεί να παρέμβει στέλεχος της κυβέρνησης, φωνάζουν: «Οι εξαγγελίες είναι μια απάτη, όχι άλλα βάρη στου λαού την πλάτη».
Τις ίδιες μέρες, το ΠΑΜΕ διοργανώνει πλατιά σύσκεψη συνδικάτων και συνδικαλιστών για την προετοιμασία συλλαλητηρίου, ενώ στελέχη του οργώνουν τους τόπους δουλειάς. Αποφασίζει να στήσει κιόσκια στις πληγείσες περιοχές, που λειτουργούν ως σημεία συνάντησης για τους εργαζόμενους, και απαιτεί την απαγόρευση απολύσεων σε εργοστάσια «κόκκινα» ή «κίτρινα», εξασφάλιση στέγης, ενοικιοστάσιο για κατοικίες και μικρομάγαζα, σεισμικούς ελέγχους, οικονομική στήριξη των πληγέντων. Καταγγέλλει επίσης εκβιασμούς, αυταρχισμό και απολύσεις στους τόπους δουλειάς. Το συλλαλητήριο που διοργανώνει στις 12 Οκτώβρη γίνεται βήμα καταδίκης της «μετασεισμικής κοροϊδίας» και στέλνει το μήνυμα της αγωνιστικής διεκδίκησης για τις ανάγκες των σεισμοπλήκτων.
Μόνος δρόμος η οργάνωση από τα κάτω
Ρεπορτάζ του «Ριζοσπάστη» από το συλλαλητήριο
Ο Χάρης Κωστόπουλος τον Σεπτέμβρη του 1999 δραστηριοποιούνταν σε συλλόγους γονέων και κηδεμόνων. Το σπίτι του είχε χαρακτηριστεί «κίτρινο» και θυμάται τις πρώτες πρωτοβουλίες οργάνωσης. Οπως εξηγεί, «οι επιτροπές, που ήταν ανά γειτονιά, αγκαλιάστηκαν από την πλειοψηφία των σεισμόπληκτων. Στην πορεία εξελίχτηκαν σε αγωνιστικό διεκδικητικό κίνημα με κεντρικό αίτημα την “πλήρη αποκατάσταση των σεισμόπληκτων από το κράτος”. Ταυτόχρονα διεκδικούσαμε αντισεισμικό έλεγχο, ιδιαίτερα για τα σχολεία αλλά και για το σύνολο του δήμου, πράγμα που μέχρι και σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί».
Το κράτος στάθηκε απέναντι στους πληγέντες. Ο Χ. Κωστόπουλος θυμάται τον εμπαιγμό με τις αποζημιώσεις: Η κυβέρνηση έστειλε τους άστεγους στα νύχια των κατασκευαστικών ομίλων και στον τραπεζικό δανεισμό. Η επιδότηση του δανείου δεν έφτανε για να φτιαχτεί ξανά το γκρεμισμένο σπίτι, με αποτέλεσμα ακόμα και σήμερα να υπάρχουν χρεωμένα νοικοκυριά. «Τους καταγγείλαμε και τότε και τώρα, από την πρώτη στιγμή αποκαλύψαμε ότι το κράτος επιδοτούσε τους μεγαλοεργολάβους και όχι τους πληγέντες. Σαν να μην έφτανε δηλαδή ο καημός χιλιάδων λαϊκών οικογενειών για τους χαμένους κόπους μιας ζωής…».
«Ανάμεσα στις κινητοποιήσεις μας ήταν και μια παράσταση διαμαρτυρίας στο Ευρωκοινοβούλιο, στις Βρυξέλλες», θυμάται ο Χ. Κωστόπουλος. «Εκεί κατέρρευσαν οι κυβερνητικές υποσχέσεις για τη “συνδρομή της ΕΕ”. Η αρμόδια Επιτροπή δήλωσε ότι …συμπάσχει, αλλά ότι δεν υπάρχουν κονδύλια, δηλαδή δεν πήραμε δεκάρα τσακιστή!».
Ο Παναγιώτης Γεώργος ήταν τότε μέλος της διοίκησης του Συνδέσμου ΕΒΕ Αχαρνών και είχε καταστραφεί το σπίτι του ολοσχερώς, όπως και το μικρομάγαζό του. Σημειώνει ότι οι κάτοικοι μόνοι τους έστησαν τους καταυλισμούς, όπως στην Αγία Τριάδα με 621 άτομα. Πολλοί έκαναν μέχρι και Χριστούγεννα στα αντίσκηνα. «Γρήγορα καταλάβαμε ότι θα τραβήξει πολλούς μήνες και χρόνια αυτή η κατάσταση, οπότε η οργάνωση ήταν ο μόνος δρόμος για την ανακούφισή μας. Φτιάξαμε επιτροπή, βάλαμε μέχρι και υπεύθυνο σίτισης για να μοιράζονται τα τρόφιμα που συλλέγαμε από τους διάφορους φορείς σύμφωνα με τις ανάγκες των πληγέντων.
Αντίστοιχα μοιράζαμε και τα είδη πρώτης ανάγκης, υγιεινής κ.λπ. Τα προβλήματα που προέκυπταν ήταν πολύ σοβαρά και απαιτούσαν επείγοντα μέτρα, όπως οι κίνδυνοι μολύνσεων από τα χαλάσματα, ακόμα και η αποκομιδή των μπαζών έγινε αντικείμενο διεκδίκησης. Τα κοντέινερ ήρθαν μετά από πιέσεις των αγώνων μας». Ο Π. Γεώργος εξηγεί ότι κάθε βράδυ γινόταν Συνέλευση στον καταυλισμό, συζητιόνταν τα νέα προβλήματα, οι πρωτοβουλίες που θα πάρουν, ο συντονισμός με άλλες γειτονιές, οι προτεραιότητες.
Ο Θάνος Τραβασάρος το 1999 ήταν δημοτικός σύμβουλος Αχαρνών. Οπως λέει, 1.100 σπίτια κατεδαφίστηκαν, γύρω στα 7.000 κτίρια είχαν χαρακτηριστεί «κίτρινα» και η πόλη θρήνησε 27 νεκρούς. Στις σκηνές έμεναν χιλιάδες, σε 7 καταυλισμούς, με τον μεγαλύτερο του πρώην στρατοπέδου Καποτά να υπάρχει ακόμα και σήμερα με μερικούς σεισμόπληκτους. Σημειώνει ότι «επειδή οι αποζημιώσεις ήταν ελάχιστες, πολλοί επισκεύασαν τα σπίτια τους πρόχειρα, κι έτσι είναι εκτεθειμένοι ξανά στον Εγκέλαδο». «Από την πρώτη στιγμή που έγινε ο σεισμός, αναπτύχθηκε η διεκδίκηση για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Εγιναν μεγάλες κινητοποιήσεις, κι έτσι καλυτέρεψαν σε έναν βαθμό τα πράγματα, όπως στην περίπτωση των οικοσκευών: Μετά από δύο χρόνια συνεχών κινητοποιήσεων καταφέραμε να μην αποκλειστούν τα μισά νοικοκυριά από την αποζημίωση που δικαιούνταν, όπως σχεδίαζε η κυβέρνηση».
Ο Θ. Τραβασάρος σημειώνει ότι οι δήμαρχοι είχαν σηκώσει τα χέρια ψηλά και έπαιζαν το παιχνίδι της κυβέρνησης, καλλιεργώντας τον εφησυχασμό ότι «θα λυθούν τα προβλήματα». Ωραιοποιούσαν την κατάσταση, για να χάσει χρόνο ο λαός από την οργάνωσή του, να μη διεκδικήσει επιθετικά την επούλωση των πληγών του.
KΟ ΑΤΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΚΚΕ
Οχι άλλα θύματα στο βωμό της κερδοφορίας των επιχειρηματικών ομίλων
Ανακοίνωση για τα 20 χρόνια από το σεισμό της 7ης Σεπτέμβρη 1999 στην Αθήνα
Συμπληρώνονται φέτος 20 χρόνια από τον ισχυρό σεισμό μεγέθους 5,9 Ρίχτερ που έπληξε την Αθήνα στις 7 Σεπτέμβρη 1999. Αν και δεν ήταν από τους μεγαλύτερους που έχουν σημειωθεί στην Ελλάδα, οι 143 νεκροί, 700 τραυματίες, 100.000 άστεγοι και οι πάνω από 30 καταρρεύσεις κτιρίων ανέδειξαν με τον πλέον δραματικό τρόπο τις τεράστιες ελλείψεις στην αντισεισμική θωράκιση της χώρας.
Μενίδι, Μεταμόρφωση, Ανω Λιόσια, Κάτω Κηφισιά, Ερυθραία, Περιστέρι, Νέα Φιλαδέλφεια, Πετρούπολη, Θρακομακεδόνες, Ελευσίνα ήταν οι περιοχές που χτυπήθηκαν περισσότερο. Μεγάλο κομμάτι των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους βρίσκονταν σε χώρους δουλειάς, όπως η «Ρικομέξ», η «Φαράν», η «Φιλοπλάστ ΕΠΕ» και το εργοστάσιο «ΒΙΟΚΥΤ». Στους παραπάνω χώρους υπήρξαν συνολικά 56 νεκροί. Οι επιστήμονες και οι ειδικοί στην πλειοψηφία τους συνέκλιναν στην άποψη ότι οι περισσότερες και μεγαλύτερες καταστροφές οφείλονταν σε σημαντικές παραλείψεις που αφορούν στον τρόπο κατασκευής των κτιρίων, στα υλικά κατασκευής και την απουσία ελέγχων. Τραγικό παράδειγμα η «Ρικομέξ», που είχε υποστεί σοβαρές ζημιές πριν από το σεισμό από πυρκαγιά αλλά συνέχιζε να λειτουργεί. Παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των ανδρών της ΕΜΑΚ, εκδηλώθηκαν για μια ακόμα φορά οι τεράστιες ελλείψεις σε υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Την ίδια ώρα, οι σεισμόπληκτοι ήρθαν αντιμέτωποι με ένα απίστευτο μπάχαλο και χιλιάδες άστεγοι προσπαθούσαν να συνεχίσουν τη ζωή τους στους καταυλισμούς που στήθηκαν την επομένη του σεισμού για την προσωρινή στέγασή τους, που μόνο προσωρινή δεν ήταν, όπως φάνηκε στην πορεία.
Αποδείχθηκε για μια ακόμη φορά, με τραγικό δυστυχώς τρόπο, ο πραγματικός χαρακτήρας του αστικού κράτους. Μέσα σε αυτό η αντισεισμική προστασία, συνολικά η πολιτική προστασία για το λαό, με βάση και τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δεν αποτελούν προτεραιότητα για να εξασφαλίζονται εκατομμύρια στο κεφάλαιο και όχι για έργα που υπηρετούν τις λαϊκές ανάγκες.Τα έργα, δημόσια και ιδιωτικά, γίνονταν και συνεχίζουν να γίνονται με κριτήριο το κέρδος. Προκειμένου να διασφαλισθεί αυτό, η λαϊκή ανάγκη για την προστασία από το σεισμό ήταν και παραμένει ανεκπλήρωτη.Τα έργα που χρειάζονται θεωρούνται κόστος και γι αυτο δεν ειναι «επιλέξιμα». Οι χρήσεις γης καθορίζονται με κριτήριο το κέρδος που «τρώει» τους ελεύθερους χώρους, χωροθετεί ανεξέλεγκτα βιομηχανικές μονάδες δίπλα σε σπίτια, δεν προβλέπει στοιχειωδώς χώρους συνάθροισης του λαού σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, ακόμα και ασφαλούς διαφυγής και εκκένωσης όπως είδαμε με αφορμή το Μάτι. Πρόκειται για τον ίδιο καταστροφικό δρόμο που έχει οδηγήσει σε αντίστοιχες τραγωδίες σε πυρκαγιές και πλημμύρες. Η ασφάλεια της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων, η εκπαίδευση για την αντιμετώπιση φυσικών φαινομένων είναι άγνωστες έννοιες. Οι σχετικές υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες γιατί το αστικό κράτος, ως κράτος του κεφαλαίου, στοχεύσει στην καταστολή και στη διασφάλιση του κέρδους.
Παραμένουν οι ανεπάρκειες του κράτους σε μέτρα αντισεισμικής θωράκισης
Σε αντίθεση με όσους μιλούσαν για την «προχειρότητα» του ελληνικού κράτους, 20 χρόνια μετά, η κατάσταση στην Ελλάδα, μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δεν έχει βελτιωθεί. Στα ίδια ακριβώς πλαίσια, η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης περί κόστους – οφέλους καθορίζει την προστασία της ζωής του λαού. Θεωρείται προτιμότερο να δοθούν αποζημιώσεις σε εργατικές – λαϊκές συνοικίες, ακόμα και εάν χαθούν ανθρώπινες ζωές, από το να δημιουργηθούν υποδομές για να αποφευχθούν καταστροφές. Στο βωμό του κέρδους θυσιάζεται ακόμα και η ανθρώπινη ζωή. Στον πρόσφατο σεισμό της 19ης Ιούλη στην Αττική αναδείχθηκαν για άλλη μια φορά οι ανεπάρκειες του κράτους σε μέτρα αντισεισμικής θωράκισης και προστασίας. Τα σοβαρά προβλήματα που προέκυψαν καταδεικνύουν τη συνειδητή επιλογή των κυβερνήσεων διαχρονικά να μην παίρνουν σχετικά μέτρα σε μια κατεξοχήν σεισμογενή χώρα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα ο προληπτικός αντισεισμικός έλεγχος των κτιρίων είναι ανεπαρκής και ότι μόλις 1 από τα 5 δημόσια κτίρια έχουν περάσει από σχετικό έλεγχο, ενώ για δευτεροβάθμιο έλεγχο ούτε κουβέντα. Την ίδια στιγμή, αδιευκρίνιστος είναι ο αριθμός των ιδιωτικών κτιρίων και επιχειρήσεων για τα οποία έχει γίνει έλεγχος. Αναφορικά με τα σχολεία, το πρόγραμμα προσεισμικού ελέγχου που είχε ξεκινήσει το 2004, διακόπηκε το 2011 λόγω της κατάργησης του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ). Μάλιστα, μετά τον πρόσφατο σεισμό προκλήθηκαν υλικές φθορές και ζημιές σε πολλά σχολεία διαφόρων δήμων, για τα οποία δεν έχει βρεθεί λύση. Επιπλέον, παραμένει μεγάλος ο αριθμός των σχολείων που δεν έχει ελεγχθεί στοιχειωδώς, λίγες μέρες πριν από την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Αποτελεί τραγέλαφο το γεγονός ότι λόγω έλλειψης προσωπικού στην Τεχνική Υπηρεσία του δήμου Νίκαιας – Ρέντη η δημοτική αρχή καλεί τους εκπαιδευτικούς να κάνουν τους σχετικούς ελέγχους.
Απαιτείται ριζικά διαφορετικός δρόμος!
Είναι γενικευμένο φαινόμενο οι μεγάλες ελλείψεις στη στελέχωση των τμημάτων των δήμων που έχουν άμεση σχέση με την Πολιτική Προστασία. Το ίδιο ισχύει και για τη Διεύθυνση Αποκατάστασης Επιπτώσεων από Φυσικές Καταστροφές (ΔΑΕΦΚ) του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, η οποία είναι αρμόδια μετά από κάποιο φυσικό φαινόμενο για τους ελέγχους.
Ο καπιταλισμός μετατρέπει τις λαϊκές ανάγκες σε ατομική υπόθεση και προσπαθεί να βγάλει και από τη μύγα ξίγκι, για τα συμφέροντα των λίγων. Η γη και οι κατασκευές αντιμετωπίζονται ως εμπορεύματα για την ενίσχυση της κερδοφορίας των κατασκευαστικών και άλλων επιχειρηματικών ομίλων και όχι ως κοινωνικό αγαθό. Η προστασία και η ασφαλής στέγαση του πληθυσμού μπορεί να εξασφαλισθεί με βάση το κατακτημένο επίπεδο της επιστήμης και της τεχνικής, αλλά απαιτείται ένας ριζικά διαφορετικός δρόμος οργάνωσης της οικονομίας και της κοινωνίας, που θα έχει στο επίκεντρο τις σύγχρονες λαϊκές ανάγκες.
Αυτός ο δρόμος, που είναι ο μοναδικός προς όφελος του λαού, μπορεί να ανοίξει με την ισχυροποίηση του ΚΚΕ και την οικοδόμηση μιας ισχυρής κοινωνικής συμμαχίας εργατών, αυτοαπασχολούμενων, με τη συμμετοχή γυναικών και νεολαίας, δυναμώνοντας την πάλη για όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν η εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα, βάζοντας στο στόχαστρο το σάπιο εκμεταλλευτικό σύστημα.
Καλούμε την εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα της Αττικής να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους. Να οργανώσουν την πάλη τους και να απαιτήσουν:
— Να ληφθούν μέτρα προσεισμικού ελέγχου και προστασίας για τα δημόσια κτίρια και τους χώρους συγκέντρωσης πολλών ανθρώπων (εργασιακοί χώροι, νοσοκομεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα, φροντιστήρια, χώροι συγκέντρωσης και διασκέδασης της νεολαίας κ.τ.λ.).
— Να διασφαλίζεται ουσιαστικός και συνεχής έλεγχος της στατικής επάρκειας και ασφάλειας σε περίπτωση σεισμού όλων των κτιρίων, ταυτόχρονα με άμεση και ουσιαστική στήριξη και αποκατάσταση των σεισμοπλήκτων.
— Να υπάρξει προσανατολισμός των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους στον έλεγχο της εργοδοτικής ευθύνης για την ουσιαστική και συνδυασμένη εφαρμογή των κανονισμών για την εργασιακή και δημόσια ασφάλεια.
— Να εκπονηθεί ολοκληρωμένος σχεδιασμός αντιμετώπισης τεχνολογικών και φυσικών καταστροφών με εκπαίδευση και ενημέρωση του πληθυσμού, κρατική χρηματοδότηση για ανάπτυξη της έρευνας στον τομέα της αντισεισμικής προστασίας.
— Να γίνουν μαζικές προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στις υπηρεσίες που σχετίζονται με την Πολιτική Προστασία στην Τοπική, Περιφερειακή και Κεντρική Διοίκηση.
— Την κάλυψη των συνδυασμένων λαϊκών αναγκών για ασφαλή, ποιοτική, φθηνή κατοικία που θα καλύπτει το σύνολο των σύγχρονων προδιαγραφών.
ΟΧΙ ΑΛΛΑ ΘΥΜΑΤΑ ΣΤΟ ΒΩΜΟ ΤΩΝ ΚΕΡΔΩΝ ΤΩΝ ΛΙΓΩΝ!
Χωρίς προσεισμικό έλεγχο το 50% των σχολείων της χώρας!
Το 2018, στη Λέσβο κατέρρευσε σχολείο από σεισμό
Ενα από τα σημαντικότερα θέματα που αφορούν την προστασία από έναν σεισμό, φαινόμενο συνηθισμένο σε μια χώρα που είναι 6η πιο σεισμογόνα στον κόσμο, είναι αυτό των προσεισμικών ελέγχων. Ενας τομέας που αποτελεί τμήμα αυτού που λέμε αντισεισμική προστασία.
Τη βδομάδα που πέρασε ο «Ριζοσπάστης» έφερε στη δημοσιότητα στοιχεία σχετικά με τον κίνδυνο που υπάρχει σε αρκετά σχολεία περιοχών της Αττικής, μετά το σεισμό της 19ης Ιούλη, λίγο πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Σε περιοχές όπως το Χαϊδάρι, το Μενίδι, το Νέο Ηράκλειο, το πρόβλημα είναι οξυμένο, ωστόσο, τα συνολικά στοιχεία, σχετικά με το πού βρίσκεται γενικά το θέμα του προσεισμικού ελέγχου, προκαλεί εύλογα πολύ μεγάλη ανησυχία.
Παράδειγμα, λοιπόν, της κατάστασης που επικρατεί στο θέμα του προσεισμικού ελέγχου δημόσιων κτιρίων είναι τα σχολικά συγκροτήματα. Το σχετικό πρόγραμμα που είχε ξεκινήσει το 2004, διακόπηκε το 2011 λόγω της κατάργησης του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων και των απολύσεων των συμβασιούχων, που αποτελούσαν μνημονιακές δεσμεύσεις.
Την ίδια χρονιά, κόπηκε το 60% του Προγράμματος Δημόσιων Επενδύσεων του ΟΣΚ και δεν εκταμιεύτηκαν 2,5 εκατ. ευρώ για τη δεύτερη φάση των ελέγχων. Ο πρωτοβάθμιος αντισεισμικός έλεγχος που έγινε σε σχολεία, ξεκίνησε, όπως αναφέραμε, το 2004 και είχε χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης των εργασιών μέχρι τον Απρίλη του 2006.
Το εγγραφο του δήμου Νίκαιας – Ρέντη που καλεί τους δασκάλους να κάνουν προσεισμικό έλεγχο στα σχολεία
Στη συνέχεια, είχε προγραμματιστεί ο έλεγχος στα κτίσματα μεταξύ 1959 – 1985. Η πρώτη φάση (2004 – 2006) ολοκληρώθηκε το 2009. Η δεύτερη, δηλαδή για τα υπόλοιπα σχολικά κτίρια που λόγω παλαιότητας ενδέχεται να αντιμετωπίζουν σοβαρότερα προβλήματα και που αποτελούν το 55% του συνολικού αριθμού των σχολείων της χώρας, δεν ξεκίνησε ποτέ! Ετσι, από το 2011 έως τις αρχές του 2017 δεν πραγματοποιήθηκαν καθόλου προσεισμικοί έλεγχοι σχολείων στην 6η σε σεισμικότητα χώρα της Γης.
Ομως, ακόμα και σε περιπτώσεις που έγιναν έλεγχοι και εντοπίστηκαν προβλήματα, παρά τις επισημάνσεις, δεν έγιναν όσα έπρεπε. Πιο συγκεκριμένα, οι έλεγχοι που έγιναν πριν από το 2011 ήταν σε 6.583 στατικά ανεξάρτητα κτίρια, στα οποία στεγάζονται 5.114 σχολικές μονάδες. Εντοπίστηκαν 539 μονάδες οι οποίες κρίθηκε πως χρειάζονται άμεσες παρεμβάσεις.
Τότε, ο ΟΣΚ είχε ενημερώσει σχετικά δήμους και νομαρχίες. Ανάμεσα στα σχολεία ήταν και αυτό του χωριού Βρίσα στη Λέσβο, που κατέρρευσε στο σεισμό των 6,3 Ρίχτερ τον Ιούνη του 2017! Οι αρμόδιες αρχές δεν έκαναν τίποτα. Στο ολοήμερο τμήμα του Δημοτικού Σχολείου της Βρίσας, λοιπόν, στις 3.28 μετά το μεσημέρι, ώρα που σημειώθηκε ο καταστροφικός σεισμός, είχαν μείνει δυο παιδιά, αφού τα υπόλοιπα είχαν αποχωρήσει. Τα δίδυμα αγόρια σώθηκαν χάρη στην ψυχραιμία της δασκάλας τους, αλλά και τη γνώση που τα ίδια τα παιδιά είχαν, αφού μόλις πριν από μια βδομάδα είχαν παρακολουθήσει πρόγραμμα προσομοίωσης σεισμών στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, στο Σίγρι.
Για να κατανοήσει κάποιος το μέγεθος του προβλήματος αρκεί η αποκάλυψη του «Ριζοσπάστη» τη βδομάδα που πέρασε και αφορά οδηγία που στάλθηκε από τη δημοτική αρχή Νίκαιας – Ρέντη στα Γυμνάσια και Λύκεια του δήμου. Σε αυτήν αναφέρει: «Λόγω έλλειψης προσωπικού της Τεχνικής Υπηρεσίας του δήμου, παρακαλούμε τους εφημερεύοντες καθηγητές όπως κάνουν ενδελεχή αυτοψία στο σχολικό κτίριο και να ενημερώσουν τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση εάν υπάρχουν πιθανές ζημιές».
Δηλαδή, ένα μήνα μετά το σεισμό της 19ης Ιούλη, οι καθηγητές καλούνται να λειτουργήσουν σαν …μηχανικοί και μάλιστα να κάνουν «αυτοψία» στα πιο ευαίσθητα δημόσια κτίρια, που στεγάζουν εκατοντάδες μαθητές.
Πάνω από τα μισά σχολεία «στον αέρα»
Χαρακτηριστικό της σοβαρότητας του προσεισμικού ελέγχου των σχολείων είναι πως από τα 24.000 σχολικά κτίρια πανελλαδικά που στεγάζονται σε 14.000 σχολικές μονάδες (Σ.Μ.), τα 6.000 (4.500 Σ.Μ.), δηλαδή το 25%, είναι κτισμένα πριν από το 1959, 7.000 (4.000 Σ.Μ.), δηλαδή το 29,1%, είναι πριν από το 1985 και 11.000 (5.500 Σ.Μ.), δηλαδή το 45,9%, είναι μετά το 1985.
Με δυο λόγια, περισσότερα από τα μισά σχολικά κτίρια της χώρας είναι 25ετίας και πάνω και χρειάζονται σημαντικές ενισχύσεις και σταδιακά μεταστέγαση σε νέα σχολικά κτίρια. Παρ’ όλα αυτά, οι κυβερνήσεις και τα συναρμόδια υπουργεία όχι μόνο δεν προχώρησαν σε ολοκλήρωση των ελέγχων και στις απαραίτητες παρεμβάσεις, όχι μόνο δεν επιτάχυναν το πρόγραμμα κατασκευής νέων σχολείων, αλλά, επιπλέον, με την ψήφιση του «Καλλικράτη» και τη μεταφορά της αρμοδιότητας στους δήμους, αλλά και τη δραστική περικοπή των κονδυλίων από τον προϋπολογισμό, οδήγησαν και οδηγούν σε οριστική απαξίωση τη δημόσια σχολική στέγη.
Εξάλλου, το θέμα της αντισεισμικής προστασίας και όσον αφορά τα σχολικά κτίρια απαιτεί πολιτικές που θα βάζουν στο επίκεντρο την ασφάλεια και τις σύγχρονες ανάγκες της λαϊκής οικογένειας και όχι τα μεγάλα συμφέροντα.
Ακόμα και τα σχολικά κτίρια που χτίζονται σήμερα, ιδιαίτερα στο Λεκανοπέδιο, δεν τηρούν ορισμένες βασικές προδιαγραφές και κανόνες που αφορούν και την αντισεισμική προστασία. Τα περισσότερα από αυτά έχουν μικρούς έως ανύπαρκτους αύλειους χώρους, ενώ σε πολλά από αυτά πριν καλά καλά λειτουργήσουν, γίνονται παρεμβάσεις που επιδεινώνουν παραπέρα την κατάσταση (προσθήκες αιθουσών στον αύλειο χώρο, χωρισμοί αιθουσών με γυψοσανίδες, κάγκελα παντού κ.λπ.).
Ερώτηση του ΚΚΕ στη Βουλή
Τη βδομάδα που πέρασε και με αφορμή τις αποκαλύψεις του «Ριζοσπάστη», το ΚΚΕ κατέθεσε Ερώτηση στη Βουλή. Συγκεκριμένα, το ΚΚΕ ζητά «να αποκατασταθούν άμεσα και έγκαιρα, οπωσδήποτε πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς, όλες οι φθορές που προκλήθηκαν σε σχολικά κτίρια της Αττικής από το σεισμό της 19ης Ιούλη. Να ελεγχθούν άμεσα όλα τα σχολικά κτίρια της Αττικής. Να εξασφαλισθούν χρηματοδότηση και επιστημονικό εξειδικευμένο προσωπικό ώστε να ενισχυθεί αποφασιστικά ο προσεισμικός έλεγχος στα σχολεία της Αττικής σε μόνιμη και σταθερή βάση».
Πρέπει να αναφέρουμε ότι αυτή η απαράδεκτη κατάσταση έχει επιδεινωθεί και από τις γενικευμένες συγχωνεύσεις σχολείων, που στοχεύουν στην παραπέρα υποβάθμιση και εμπορευματοποίηση της Παιδείας γενικότερα και οδηγούν στο στοίβαγμα διπλάσιου πολλές φορές αριθμού μαθητών σε σχολικά κτίρια που δεν πληρούν στοιχειώδεις προδιαγραφές, τόσο σε σχολικές αίθουσες όσο και σε κοινόχρηστους χώρους (αυλή, διάδρομοι κ.λπ.).
Ολα τα παραπάνω συνιστούν ένα πρόβλημα διαχρονικό που αναδεικνύει με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο την πολιτική που θυσιάζει την ανθρώπινη ζωή και τις λαϊκές ανάγκες στη λογική του «κόστους – οφέλους» για το κεφάλαιο…
Είναι ακριβώς αυτό που καταδικάζει χιλιάδες λαϊκές οικογένειες να φοβούνται μήπως συμβεί το μοιραίο και τύχει να είναι στο σχολείο που πηγαίνει το δικό τους παιδί, επειδή η «δημοσιονομική κανονικότητα» έχει αποψιλώσει υπηρεσίες, έχει στείλει στην ανεργία εξειδικευμένο προσωπικό που θα μπορούσε να κάνει προσεισμικούς ελέγχους, έχει περικόψει κονδύλια από την αντισεισμική θωράκιση, την ίδια στιγμή που χαρίζει δισ. στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους.
Β’ ΜΕΡΟΣ
Ο «Ριζοσπάστης» συνεχίζει σήμερα το αφιέρωμα στα 20 χρόνια από το δολοφονικό σεισμό των 5,9 Ρίχτερ στην Αθήνα, στις 7 Σεπτέμβρη 1999, με τους 143 νεκρούς και τις τεράστιες υλικές ζημιές.
Η έκδοση αυτού του φύλλου της εφημερίδας μας συμπίπτει με τη μέρα του μεγάλου σεισμού.
Και από αυτήν την άποψη από το Β’ Μέρος του αφιερώματός μας δεν θα μπορούσε να λείπει το πώς ο «Ριζοσπάστης» κάλυψε τα γεγονότα, αλλά κυρίως οι αποκαλύψεις που κάναμε και δημιούργησαν μεγάλη αίσθηση.
Οι εκβιασμοί της εργοδοσίας στους εργάτες να μπουν να δουλέψουν μέσα σε ακατάλληλα κτίρια με αυτοσχέδια υποστυλώματα. Η κοροϊδία της αποκατάστασης των σεισμόπληκτων. Οι αποκαλύψεις που σόκαραν για τη «Ρικομέξ», που έπρεπε να έχει κατεδαφιστεί από το 1993. Οι κινητοποιήσεις σωματείων, μαζικών φορέων για τα στοιχειώδη στους καταυλισμούς. Αρθρογραφία για το σημαντικό θέμα της αντισεισμικής θωράκισης.
Είναι μερικά από όσα περιλαμβάνει σήμερα το Β’ Μέρος του αφιερώματος.
Ο πραγματικός ένοχος για την έλλειψη αντισεισμικής προστασίας
Τα συντρίμμια της «ΦΑΡΑΝ»
Ο σεισμός στις 19 Ιούλη στην Αττική ξύπνησε μνήμες 20 χρόνια μετά τον ισχυρό καταστροφικό σεισμό από την Πάρνηθα και έφερε στο προσκήνιο για ακόμα μια φορά το ζήτημα της αντισεισμικής θωράκισης και προστασίας στη χώρα μας.
Οι εξελίξεις αυτές ανέδειξαν, για μια ακόμα φορά, τον πραγματικό χαρακτήρα του αστικού κράτους, ενός κράτους ο πραγματικός ρόλος του οποίου δεν είναι η προστασία του λαού και η κάλυψη των αναγκών του, αλλά η διασφάλιση της κυριαρχίας και της κερδοφορίας του κεφαλαίου.
Οι τραγικές ανεπάρκειες του κρατικού μηχανισμού και της Τοπικής Διοίκησης (δήμοι, Περιφέρειες) στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων από τον πρόσφατο σεισμό και τους μετασεισμούς που ακολούθησαν και έπληξαν κυρίως λαϊκές περιοχές του Λεκανοπεδίου (Χαϊδάρι, Περιστέρι, Φυλή, Κερατσίνι – Δραπετσώνα κ.λπ.), δεν είναι απότοκο της ελλιπούς οργάνωσης και της αναποτελεσματικότητας του κρατικού μηχανισμού, αλλά, αντίθετα, αντανακλούν την αποτελεσματικότητα του κράτους στην πραγματική αποστολή του. Το τι χρηματοδοτείται και τι όχι δεν είναι τυχαίο, αλλά προέρχεται απ’ τον χαρακτήρα και την αποστολή του κράτους.
Ενδεικτικά αναφέρουμε:
Τις ελλείψεις σε προσωπικό στη ΔΑΕΦΚ. Οι μηχανικοί της Διεύθυνσης Αποκατάστασης Επιπτώσεων από Φυσικές Καταστροφές (ΔΑΕΦΚ) είναι οι αρμόδιοι να κρίνουν την καταλληλότητα των κτιρίων. Μέχρι σήμερα, 40 μέρες μετά το σεισμό, υπολείπεται μεγάλος αριθμός αιτήσεων ταχείας αυτοψίας – πρωτοβάθμιου ελέγχου (περίπου το 50% των αιτήσεων σε πολλούς δήμους).
Τις ελλείψεις σε προσωπικό στην Πολιτική Προστασία στους δήμους και τις Περιφέρειες, που καθιστούν τα σχέδια αντιμετώπισης χαρτιά χωρίς ουσία.
Τις ελλείψεις σε μηχανικούς και εργατοτεχνικό προσωπικό στους δήμους για τις άμεσες επισκευές σχολείων, παιδικών σταθμών, αθλητικών κέντρων, ΚΑΠΗ κ.λπ.
Οι βλάβες που παρατηρήθηκαν από το σεισμό στις 19/7 στα κτίρια επικεντρώνονται κυρίως στον οργανισμό πλήρωσης (τοιχοποιίες). Βλάβες παρατηρήθηκαν και σε φέροντα στοιχεία κυρίως λόγω ελλιπούς συντήρησης των κατασκευών και προβλημάτων υγρασίας. Μπορεί οι βλάβες που παρατηρήθηκαν να καθιστούν μη κατοικήσιμα άμεσα τουλάχιστον το 16,5% των κτιρίων που ελέγχθηκαν (απ’ τις 16.500 αιτήσεις έχουν ελεγχθεί μόλις τα 8.000 κτίρια και απ’ αυτά 1.320 έχουν κριθεί μη κατοικήσιμα), όμως σε πολλά κτίρια που έχουν κριθεί κατάλληλα θα απαιτηθούν επισκευές, οι οποίες θα επιφέρουν πρόσθετη επιβάρυνση στα λαϊκά νοικοκυριά. Υπάρχει αγωνία στις λαϊκές οικογένειες για το πώς θα επισκευάσουν τα σπίτια τους και το διαπιστώνουν και οι μηχανικοί κατά τη διάρκεια των ελέγχων.
Επίσης, στην Αττική υπάρχουν μερικές χιλιάδες (πάνω από 1.000 μόνο στο δήμο της Αθήνας) παλιά εγκαταλειμμένα και ερειπωμένα κτίρια, που μετά και από αυτόν το σεισμό έχουν καταστεί πλέον πολύ επικίνδυνα. Επειδή οι ιδιοκτήτες είτε δεν βρίσκονται, είτε έχουν αδυναμία οικονομική ακόμη και να τα κατεδαφίσουν, παραμένουν έτσι μέχρι να πέσουν από μόνα τους μετά από κάποιο φυσικό φαινόμενο (σεισμό, έντονες βροχοπτώσεις) ενέχοντας πολλούς κινδύνους.
Τα αποσπασματικά μέτρα των αστικών κυβερνήσεων
Τα μέτρα που αναγκάζονται να πάρουν οι αστικές κυβερνήσεις μετά από ένα μεγάλο σεισμικό γεγονός, είναι αποσπασματικά και πρώτης ανάγκης που δεν συνιστούν μια ολοκληρωμένη πολιτική αντιμετώπισης και διαχείρισης των φυσικών καταστροφών προς όφελος των λαϊκών αναγκών.
Ορισμένα στοιχεία που επιβεβαιώνουν την παραπάνω διαπίστωση:
α) Η λειτουργία του ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας), του αρμόδιου κρατικού φορέα για την αντισεισμική θωράκιση, γίνεται με ελάχιστα κονδύλια, που ίσα ίσα καλύπτουν τα λειτουργικά του έξοδα.
β) Στη ΔΑΕΦΚ έχει ανατεθεί η ευθύνη της αντιμετώπισης των ζημιών των κτιρίων από τους σεισμούς αλλά και από πλημμύρες και πυρκαγιές.
Το έργο της στο σεισμό βασικά συνίσταται στα εξής:
Στον έλεγχο των κτιρίων μετά το σεισμό ως προς την ασφάλειά τους να κατοικηθούν και την οριοθέτηση των περιοχών που επλήγησαν.
Στον καθορισμό των τιμολογίων και των προδιαγραφών με βάση τα οποία θα γίνει η επισκευή ή ανακατασκευή των κτιρίων.
Στην έγκριση των μελετών επισκευής και στη δανειοδότηση.
Είναι αδύνατο η ΔΑΕΦΚ, με τις μεγάλες ελλείψεις σε προσωπικό, να ανταποκριθεί άμεσα και αποτελεσματικά στα παραπάνω. Ο πρωτοβάθμιος μετασεισμικός έλεγχος για το σεισμό στις 19/7 δεν έχει ολοκληρωθεί και η οριοθέτηση των πληγεισών περιοχών ακόμη δεν έχει γίνει.
Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί ότι οι υπηρεσίες αυτές ουσιαστικά μετά από έναν σεισμό, με τα τιμολόγια και τις τεχνικές οδηγίες που έχουν υιοθετήσει με Υπουργική Απόφαση, έρχονται να εγκρίνουν επισκευές σε κτίρια που έχουν πληγεί, που αντί να τα ενισχύουν και να τα θωρακίζουν, τα οδηγούν στην κατάσταση που ήταν προ του σεισμού, δηλαδή στην κατάσταση που βρίσκονταν όταν έπαθαν ζημιές.
γ) Ανάλογη είναι η κατάσταση που επικρατεί, με αυτή που αναφέραμε για τους παραπάνω φορείς, και στους άλλους εμπλεκόμενους με την αντισεισμική προστασία φορείς όπως ΕΜΑΚ, Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, Ινστιτούτο Τεχνικής Σεισμολογίας και Αντισεισμικών Κατασκευών (ΙΤΣΑΚ), Αστεροσκοπείο Αθηνών, δήμοι, Περιφέρειες, Κτιριακές Υποδομές (ΚΤΥΠ) κ.λπ.
Οι αστικές κυβερνήσεις διαχρονικά, ενώ το 75% – 80% των κτιρίων της χώρας έχουν χτιστεί πριν το 1985 (δηλαδή με βάση παλιούς ή και καθόλου αντισεισμικούς κανονισμούς), αρνούνται στην πράξη να εφαρμόσουν ένα πρόγραμμα προσεισμικού ελέγχου και ενίσχυσης των κατασκευών αυτών όπου απαιτείται.
Μέχρι σήμερα, από το 1999 που εξαγγέλθηκε, πρωτοβάθμιοι ταχείς οπτικοί έλεγχοι στα πάνω από 85.000 δημόσια και κοινωφελούς χρήσης κτίρια έχουν γίνει μόνο σε ένα μικρό ποσοστό. Καμία πρόβλεψη και ενέργεια για ουσιαστικούς ελέγχους με μη καταστροφικές μεθόδους της ποιότητας των υλικών των κτιρίων και την προσεγγιστική αποτίμηση της σεισμικής τους ικανότητας με βάση αναλυτικότερους υπολογισμούς, ώστε για όσα κτίρια προκύψει σεισμική ανεπάρκεια να γίνουν αναλυτική αποτίμηση της σεισμικής τους ικανότητας και σύνταξη μελέτης αποκατάστασης – ενίσχυσης.
Δηλαδή, αυτό που μέχρι σήμερα έχει υλοποιηθεί είναι ένας πρώτος γρήγορος επιφανειακός έλεγχος σε ένα μικρό ποσοστό δημόσιων κτιρίων της χώρας (κυρίως σχολεία), χωρίς να γίνει κανένας ενδελεχής και ουσιαστικός έλεγχος.
Η ασάφεια της σεισμικής επάρκειας των δημόσιων κτιρίων γίνεται ακόμη μεγαλύτερη αν ληφθεί υπόψη η πλημμελής συντήρησή τους, αφού προβλήματα που εμφανίζονται στη διάρκεια ζωής και λειτουργίας των δημόσιων κτιρίων (π.χ. διάβρωση) δεν αντιμετωπίζονται άμεσα ή ποτέ, με αποτέλεσμα στα κτίρια αυτά να απομειώνεται η αντοχή τους.
Σοβαρές ευθύνες για τη μη εφαρμογή ουσιαστικών μέτρων αντισεισμικής θωράκισης έχουν και οι φορείς της Τοπικής Διοίκησης.
Οι φορείς αυτοί, αντί να διεκδικήσουν την υλοποίηση τέτοιων έργων και μέτρων που ενισχύουν την ασφάλεια και προστατεύουν τη ζωή των κατοίκων, κοιτάζουν μόνο πώς θα διαχειριστούν τα ελάχιστα κονδύλια των κρατικών επιχορηγήσεων και τα πολύ περισσότερα που προέρχονται από το ανηλεές χαράτσωμα των δημοτών σε έργα βιτρίνας ή σε άλλα που εξυπηρετούν μόνο την κερδοφορία του κεφαλαίου.
Ούτε η πρόταση του ΤΕΕ αναδεικνύει την ανάγκη ουσιαστικού κρατικού ελέγχου των ιδιωτικών κτιρίων, μεταθέτοντας τις ευθύνες στη λαϊκή οικογένεια.
Ο πραγματικός αντίπαλος
Οι ευθύνες των αστικών κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών, που ούτε καν εξαγγέλλουν τα απαραίτητα έργα και μέτρα αντισεισμικής θωράκισης και προστασίας ώστε να ελαχιστοποιηθούν και να αποφευχθούν οι τραγικές επιπτώσεις των σεισμών, είναι τεράστιες.
Πραγματικός αντίπαλος είναι τελικά η ίδια η αγορά. Η πολιτική που αντιμετωπίζει και την αντισεισμική προστασία ως εμπόρευμα και καθορίζει το επίπεδο προστασίας με βάση τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου και όχι με γνώμονα τις ανάγκες και την ασφάλεια της λαϊκής οικογένειας.
Η εμπορευματοποίηση της γης και των κατασκευών, οι χρήσεις γης με κριτήριο το κέρδος, οδηγούν σε φτηνές κατασκευές που δεν καλύπτουν τις ανάγκες, σε άναρχη δόμηση, μεγάλες οικιστικές πυκνότητες, εντατική χρήση της γης, στην έλλειψη προγραμμάτων λαϊκής στέγης. Το αστικό κράτος, και η αποστολή του, συστηματικά υποστελεχώνει και υποχρηματοδοτεί δομές προστασίας και διαχείρισης κινδύνων για να χρηματοδοτεί την καπιταλιστική ανάπτυξη, τα κέρδη των μονοπωλιακών ομίλων.
Η αντισεισμική προστασία και θωράκιση απαιτεί έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό, που να προωθεί ισόρροπα, αφενός δομικού χαρακτήρα, μακροπρόθεσμα μέτρα για την πρόληψη των σεισμικών επιπτώσεων και προστασία των κατασκευών απ’ αυτά και αφετέρου μέτρα άμεσης απόδοσης για την καλύτερη αντιμετώπιση της κατάστασης μετά από έναν καταστροφικό σεισμό.
Τον σχεδιασμό αυτόν μπορεί να υλοποιήσει μόνο η κοινωνική κρατική ιδιοκτησία του συνόλου των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, που θα κατανέμει σχεδιασμένα την κρατική χρηματοδότηση και το εργατικό δυναμικό, θα προγραμματίζει την υλοποίηση των έργων σύμφωνα με τις επείγουσες ανάγκες των λαϊκών στρωμάτων (π.χ. αντισεισμική θωράκιση, αντιπλημμυρική και αντιπυρική προστασία), θα καλύπτει το σύνολο των φάσεων των δημόσιων έργων, στο πλαίσιο του κεντρικού σχεδιασμού της λαϊκής οικονομίας και θα εξασφαλίζει τις συνδυασμένες λαϊκές ανάγκες για κατοικία.
Η κοινωνική κρατική ιδιοκτησία μπορεί να περιορίσει δρστικά ζημιές και θύματα, και τις τεράστιες δαπάνες που έχουμε ως χώρα για την αποκατάσταση – και αυτή μίζερη, αποσπασματική και ελάχιστη – των καταστροφών από σεισμούς. Τα σημερινά επίπεδα της τεχνολογίας και της τεχνικής επιτρέπουν ένα ανώτερο επίπεδο κάλυψης των προβλημάτων του λαού. Μονόδρομος για τους εργαζόμενους είναι να οργανώσουν την πάλη τους για τον ριζικά διαφορετικό δρόμο ανάπτυξης της εργατικής εξουσίας. Αυτήν την πάλη οργανώνουμε από σήμερα, αναδεικνύοντας πως μόνο αυτή η ριζικά διαφορετική πολιτική μπορεί να οδηγήσει στη συνδυασμένη ικανοποίηση του συνόλου των λαϊκών αναγκών και να ικανοποιήσει το σύνολο των αιτημάτων των εργαζομένων.
Δημήτρης ΚΟΥΤΖΗΣ
Πολιτικός Μηχανικός – Εκπρόσωπος της «Πανεπιστημονικής» στη ΔΕ του ΤΕΕ
Δεν υπήρξε ποτέ πραγματική και πλήρης αποκατάσταση…
Από την κινητοποίηση στην Κάτω Κηφισιά
Στο πρώτο μέρος του αφιερώματος, την προηγούμενη Κυριακή, παρουσιάσαμε πλευρές από την προσπάθεια οργάνωσης της πάλης και της αλληλεγγύης στα χαλάσματα και στους τόπους δουλειάς μετά την 7η Σεπτέμβρη του 1999. Από τις πρωτοβουλίες που πήρε το ΠΑΜΕ, όπως με το μεγάλο συλλαλητήριο στο κέντρο της Αθήνας, διεκδικώντας την πλήρη αποκατάσταση των σεισμόπληκτων, μέχρι τη δραστηριότητα των Επιτροπών Αγώνα που στήθηκαν στις ισοπεδωμένες συνοικίες του Μενιδίου, των Α. Λιοσίων και άλλων περιοχών της Δυτικής Αθήνας.
Παρόμοια ήταν η κατάσταση και σε συνοικίες της Βόρειας – Βορειοδυτικής Αθήνας: Πολυκατοικίες γκρεμισμένες, όπως στην οδό Πίνδου στη Ν. Φιλαδέλφεια, όπου έχασαν τη ζωή τους 7 άτομα, με το σεισμό να αποκαλύπτει μέχρι και κολόνες χωρίς σίδερα, εικόνες φρίκης στη Μεταμόρφωση με πολυώροφα κτίρια να αποδεικνύονται χάρτινα, με τις εργατικές κατοικίες να χαρακτηρίζονται «κόκκινες», αφήνοντας στο δρόμο εκατοντάδες λαϊκά νοικοκυριά. Αντίστοιχα και στην Κάτω Κηφισιά, με δεκάδες σπίτια να παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα, ειδικά στις εργατικές κατοικίες.
«Αν δεν υπήρχε η οργάνωση της πάλης και της διεκδίκησης, δεν θα είχαν ληφθεί ούτε τα παραμικρά μέτρα ανακούφισης για τους σεισμόπληκτους», σημειώνει ο Κώστας Μαρκέτης, πολιτικός μηχανικός, που τότε ήταν δημοτικός σύμβουλος Μεταμόρφωσης, με τον συνδυασμό του ΚΚΕ. Θυμάται τις μεγάλες κινητοποιήσεις, τον πρωτοφανή συντονισμό μαζικών φορέων της περιοχής, ανεξάρτητα αν μέλη είχαν σεισμόπληκτους ή όχι. Κινητοποιήσεις είχαν οργανωθεί στο δημαρχείο, στο ΥΠΕΧΩΔΕ (υπουργείο Περιβάλλοντος), ενώ παρέμβαση είχε γίνει ακόμα και στην έδρα της ΕΕ στις Βρυξέλλες, με την Επιτροπή να απαντά ότι οι δαπάνες αποζημιώσεων είναι «μη επιλέξιμες»…
Ν. Φιλαδέλφεια: Συγκέντρωση διαμαρτυρίας στο σημείο της μοιραίας πολυκατοικίας της οδού Πίνδου
Ο Κ. Μαρκέτης στέκεται στον αγώνα για να ανακατασκευαστούν οι 8ώροφες εργατικές πολυκατοικίες, τονίζοντας ότι χρειάστηκε να ασκηθεί πολύ μεγάλη πίεση για να χαρακτηριστούν κατεδαφιστέες. Κι αυτά μαζί με την οργάνωση της αλληλεγγύης στους πληγέντες, όπως στον καταυλισμό της πόλης, ο οποίος μόνο προσωρινός δεν ήταν, αφού κόσμος έμεινε εκεί για σχεδόν δέκα χρόνια! Ακόμα κι εκεί, μόνο μετά από διεκδίκηση φτιάχτηκαν οι στοιχειώδεις υποδομές, εγκαταστάθηκε ύδρευση, εξασφαλίστηκαν συνθήκες υγιεινής κ.λπ. «Παράλληλα, οργανώσαμε ημερίδες με θέμα την αντισεισμική θωράκιση, για να αναδείξουμε τις αιτίες της μεγάλης καταστροφής αλλά και τι πρέπει να γίνει», αναφέρει ο Κ. Μαρκέτης. Στην ημερήσια διάταξη των μαζικών φορέων ήταν οι παρεμβάσεις στα γραφεία των αποζημιώσεων, η επίβλεψη για το πώς προχωρούν οι διαδικασίες των αιτήσεων, ακόμα και η «επόπτευση» χώρων δουλειάς για να μη θρηνήσει ο λαός άλλα θύματα.
Εξαρχής, κεντρικό αίτημα των φορέων από την τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ήταν να αναλάβει εξολοκλήρου το κράτος την αποκατάσταση, να μη στέλνουν τους σεισμόπληκτους στα νύχια τραπεζών και κατασκευαστικών εταιρειών, αίτημα που δεν ικανοποιήθηκε. Το αποτέλεσμα είναι ακόμα και σήμερα να υπάρχουν 100 οικογένειες στη Μεταμόρφωση, που και χρεωμένες είναι και δεν έχουν παραλάβει τα σπίτια τους, αφού κατασκευαστικές εταιρείες στο μεταξύ έκλεισαν, αφήνοντας τον κόσμο ξεκρέμαστο…
Οσο για το τι έχει αλλάξει; Λίγα πράγματα. Ο Κ. Μαρκέτης σημειώνει την ανάγκη να περιφρουρηθούν οι υπάρχοντες και να δημιουργηθούν νέοι ελεύθεροι υπαίθριοι χώροι, αναγκαίοι για τη συγκέντρωση του πληθυσμού σε έκτακτες καταστάσεις, όπως του 1999. Επισημαίνει ότι σήμερα, 20 χρόνια μετά και ακόμα δεν έχουν προχωρήσει οι αναγκαίοι έλεγχοι, ειδικά στα δημόσια κτίρια, ενώ είναι πολλά τα κτίρια όπου οι επισκευές έγιναν «άρπα κόλλα», πολυκατοικίες που έχουν χάσει την αντοχή τους, παρόλο που χαρακτηρίστηκαν επισκευασμένες.
Ο Πλάτωνας Καραντάνης, κάτοικος της επίσης χτυπημένης Ν. Φιλαδέλφειας, αναφέρει ότι από την πρώτη στιγμή στήθηκαν πρόχειροι καταυλισμοί από τους ίδιους τους κατοίκους χωρίς την παραμικρή μέριμνα του κράτους, όπως στη νησίδα παράλληλα της Δεκελείας, μέσα στο Αλσος κ.α.
«Διεκδικούσαμε μέτρα μπροστά στο χειμώνα, προσπαθήσαμε να συντονιστούμε με σωματεία, όπως τα παραρτήματα των Οικοδόμων και των Κλωστοϋφαντουργών, κάναμε κοινές κινητοποιήσεις», αναφέρει ο Πλ. Καραντάνης. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες στήθηκε η Επιτροπή Αγώνα, που μετατράπηκε σε Σύλλογο Σεισμοπλήκτων, παράλληλα με τις προσπάθειες συντονισμού με τις αντίστοιχες Επιτροπές Αγώνα από τις δυτικές συνοικίες. Τα αιτήματα περιλάμβαναν και διεκδικήσεις για τους χώρους δουλειάς, για να προστατεύονται οι εργαζόμενοι από την εργοδοτική αυθαιρεσία. Ο Πλ. Καραντάνης θυμάται επίσης την αντίδραση της κυβέρνησης στις πιέσεις των κατοίκων: Ακόμα και τραμπούκους επιστράτευε όπως σε κινητοποιήσεις όταν έρχονταν υπουργοί του ΠΑΣΟΚ στην περιοχή, για να καταστέλλουν, να μην αφήνουν τους σεισμόπληκτους να εκφράζουν τις δίκαιες διαμαρτυρίες τους.
Στην περιοχή της Ν. Φιλαδέλφειας ήταν και το γήπεδο της ΑΕΚ, που με τον σεισμό υπέστη σοβαρές ζημιές, και ο Πλ. Καραντάνης σημειώνει ότι από την πρώτη στιγμή ήταν στα αιτήματα η ανακατασκευή του με εξασφάλιση ελεύθερης πρόσβασης για τον λαό της περιοχής, κάτι που τελικά δεν έχει εξασφαλιστεί με την παραχώρηση στην εταιρεία.
«Δεν υπήρξε ποτέ πραγματική και πλήρης αποκατάσταση των πληγέντων. Από τη μια, οι ενισχύσεις με μπαλώματα στα ισόγεια πολυκατοικιών και η επισκευή σε πατώματα που είχαν πάθει καθίζηση ακόμα και σήμερα προκαλούν ανησυχία σε λαϊκά νοικοκυριά… Από την άλλη, ακόμα και εκεί που ανακατασκευάστηκαν οι πολυκατοικίες, οι σεισμόπληκτοι σύρθηκαν στο δανεισμό..
Οι τότε αποκαλύψεις του «Ριζοσπάστη» προκαλούν ρίγος ακόμα και 20 χρόνια μετά!
Μετά το φονικό σεισμό της 7ης Σεπτέμβρη 1999, ο «Ριζοσπάστης» βρίσκεται από την πρώτη στιγμή σε όλα τα μέτωπα της επικαιρότητας. Κάτω από τα συντρίμμια κρύβεται ο ένοχος της καταστροφής και η τότε κυβέρνηση και τα αστικά κόμματα, μέσω των υποσχέσεων για στήριξη και αποκατάσταση των σεισμόπληκτων ή μέσω της προβολής σχεδίων για την επόμενη μέρα, επιχειρούν να «χτίσουν» το δικό τους άλλοθι για να κρύψουν τις εγκληματικές τους ευθύνες για όσα έχουν συμβεί. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, οι αποκαλύψεις του «Ριζοσπάστη» είναι σοκαριστικές και αναδεικνύουν την ασυδοσία των επιχειρηματιών που με τις πλάτες των κυβερνήσεων έστειλαν στο θάνατο εργάτες και κατέστρεψαν τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων.
Ας δούμε πιο συγκεκριμένα, μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας μας, ένα προς ένα, όλα όσα αποκαλύψαμε τότε.
– Μία μέρα μετά το σεισμό, στις 8 Σεπτέμβρη, γινόμαστε μάρτυρες μίας ανατριχιαστικής καταγγελίας που δημοσιοποιεί η Ομοσπονδία Οικοδόμων. Εργολάβος κατήγγειλε στον πρόεδρο της οργάνωσης ότι πιέστηκε, αν και ο ίδιος δεν ήθελε, να τελειώσει οπωσδήποτε μία μέρα μετά το σεισμό στις 8 Σεπτέμβρη, τα καλουπώματα για να ρίξει στις 9 Σεπτέμβρη την πλάκα σε σχολείο που κατασκευάζει ο ΟΣΚ!!! Η Ομοσπονδία Οικοδόμων καλεί τους αρμόδιους να κινηθούν άμεσα για να εντοπίσουν έγκαιρα και να προλάβουν μια τέτοια πιθανή ασύλληπτη εγκληματική ενέργεια.
– Στις 10 Σεπτέμβρη, δημοσιεύουμε ρεπορτάζ που αποκαλύπτει πως με απειλές και εκβιασμούς επιχειρούν ορισμένοι εργοδότες να αναγκάσουν τους εργαζόμενους να δουλέψουν σε επιχειρήσεις που έχουν υποστεί ζημιές μετά το σεισμό. Και πως οι έλεγχοι καταλληλότητας των κτιρίων βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη και σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν ξεκινήσει καν!
– Την ίδια μέρα, στις 10 Σεπτέμβρη, ο «Ριζοσπάστης» έχει ρεπορτάζ για την περίπτωση του εργοστασίου «ΕΛΣΑ» στον Πειραιά. Και αποκαλύπτει το εξής: Διαπιστώθηκε από ελέγχους ότι ακόμα δεν έχουν αποκατασταθεί οι ζημιές που προκλήθηκαν από το μεγάλο σεισμό που είχε γίνει το 1981! Οι εργαζόμενοι στο εργοστάσιο αρνήθηκαν να μπουν για δουλειά, παρά την πίεση που ασκήθηκε από πλευράς εργοδοσίας. Μάλιστα, εργαζόμενοι διαπίστωσαν ότι στο εργοστάσιο υπήρχαν σε ένα χώρο αποθηκευμένα υποστυλώματα που έπρεπε να είχαν τοποθετηθεί από το μεγάλο σεισμό το 1981!
– 11 Σεπτέμβρη: Αναλυτικό ρεπορτάζ στο οποίο αναδεικνύεται πως υπάρχουν επιχειρήσεις που ενώ τα κτίρια στα οποία στεγάζονται έχουν εμφανή δείγματα επικινδυνότητας από το σεισμό, οι εργαζόμενοι εκβιάζονται να εισέλθουν στο χώρο εργασίας, χωρίς να έχει ελεγχθεί και διαπιστωθεί η καταλληλότητά τους. Δημοσιεύουμε και συγκεκριμένα ονόματα επιχειρήσεων, όπως: «ΕΛΚΟ ΒΑΓΙΩΝΗΣ», «Κωνσταντόπουλος» και «ΞΥΝΗΣ» (Πατησίων).
Απίστευτοι και αδίστακτοι εκβιασμοί
– Στις 14 Σεπτέμβρη δημοσιεύουμε ρεπορτάζ που δείχνει ξεκάθαρα το πόσο αδίστακτοι είναι οι επιχειρηματίες, πριν καν ολοκληρωθεί ο μακάβριος κατάλογος των νεκρών εργατών. Αποκαλύπτουμε πως ενώ η «διάγνωση» των μηχανικών για το κτίριο της εταιρείας «Κ. Χρόνης ΑΕ» στη λεωφ. Τατοΐου στη Μεταμόρφωση είναι πως το κτίριο είναι ακατάλληλο, οι εργαζόμενοι συνεχίζουν να δουλεύουν εκεί μέσα! Ο ιδιοκτήτης – ενεργώντας μ’ έναν εντελώς ασύλληπτο για ανθρώπινο νου τρόπο, μ’ έναν τρόπο αντικειμενικά εγκληματικό – φρόντισε να καλυφθεί πίσω από μια κόλλα χαρτί. Ενα κείμενο, που φέρει τις υπογραφές των εργαζομένων – υπογραφές που αποσπάστηκαν με εκβιαστικό τρόπο – με το οποίο φέρεται να δηλώνουν ότι «έλαβαν γνώση και αξιολόγησαν» το πόρισμα των μηχανικών και έλαβαν «ελεύθερα την απόφαση να συνεχίσουν να εργάζονται εν αναμονή των επισκευών που θα γίνουν»!
Το ίδιο το κείμενο, που φέρει υπογραφές εργατών, είναι εντελώς αποκαλυπτικό για το ποιοι πραγματικά το συνέταξαν. Γράφει: «Δήλωση εργαζομένου: Οι εργαζόμενοι που υπογράφουμε παρακάτω, υπάλληλοι /εργάτες της εταιρείας Κ. Χρόνης, δηλώνουμε ότι λάβαμε γνώσιν του περιεχομένου (προσθία όψις) του ανά χείρας εγγράφου, το οποίο αξιολογήσαμε και λάβαμε ελεύθερα την απόφαση να συνεχίσουμε εργαζόμενοι στον τόπο εργασίας εκάστου εν αναμονή άλλωστε των επισκευών που θα γίνουν. Μεταμόρφωση 13/9/1999».
Χαρακτηριστική των εκβιασμών που ασκούνται είναι ακόμα μια περίπτωση. Πρόκειται για την εταιρεία «Ντόμους», η οποία κατασκευάζει συστήματα ασφαλείας και κλειδαριές, όπου ο ιδιοκτήτης πιέζει τους εργαζόμενους να μπουν για δουλειά, ενώ το κτίριο έχει προβλήματα! Μάλιστα, ο ιδιοκτήτης προχωράει ακόμα παραπέρα. Αναγκάζει τους εργαζόμενους να σοβατίσουν το κτίριο!
Στη μακαρονοποιία «Κορόνα» οι εργαζόμενοι, κάτω από πίεση του εργοδότη, αναγκάστηκαν να δουλέψουν τη μέρα του σεισμού μέχρι τις 9.30 το βράδυ! Οι εργαζόμενοι συνεχίζουν να δουλεύουν, παρότι στο εργοστάσιο έχουν τοποθετηθεί κορδέλες σε διάφορα σημεία, που έχουν υποστεί ζημιές!
– Στις 15 Σεπτέμβρη, ο «Ριζοσπάστης» φέρνει στη δημοσιότητα μία ακόμα περίπτωση εκβιασμού από εργοδότη. Στην οδό Τατοΐου 297, το εργοστάσιο «ΤΕΧΝΟΛΙΝ» είναι χαρακτηρισμένο ακατάλληλο, αλλά πέντε – έξι εργαζόμενοι είναι μέσα και δουλεύουν. Το εργοστάσιο αυτό είναι μόλις λίγα μέτρα πιο πέρα από το κατεστραμμένο εργοστάσιο της «ΡΙΚΟΜΕΞ», όπου τα συνεργεία συνεχίζουν το έργο ανάσυρσης των εγκλωβισμένων εργαζομένων. Γύρω στα 50 μέτρα πιο κάτω βρίσκεται η επιχείρηση αλλαντικών «ΔΕΡΒΟ» (Τατοΐου 300). Το κτίριο είναι χαρακτηρισμένο ακατάλληλο, αλλά και εδώ εργαζόμενοι δουλεύουν.
Αποκάλυψη σοκ για κτίρια – ομαδικούς τάφους
– Στις 15 Σεπτέμβρη η αποκάλυψη του «Ριζοσπάστη» (αναδημοσιεύεται σχεδόν σε όλο τον υπόλοιπο Τύπο και προβάλλεται από τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς) προκαλεί σεισμό στην κοινή γνώμη.
Ο τίτλος της εφημερίδας μας γράφει: «”Ομαδικοί τάφοι” για χιλιάδες εργαζόμενους είναι τα εργοστάσια κατά μήκος του Κηφισού, που λειτουργούν με την εγκληματική ανοχή των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και ΝΔ εδώ και πολλά χρόνια!»
Αποκαλύπτουμε έγγραφα που αποδεικνύουν ότι εργοστάσια που υπέστησαν σοβαρές ζημιές από το σεισμό των 5,9 Ρίχτερ, λειτουργούν εδώ και χρόνια χωρίς άδεια, ενώ πολλές επεκτάσεις των μονάδων έχουν γίνει παράνομα! Πολλά από αυτά τα κτίρια έχουν χαρακτηριστεί «κόκκινα» (ακατοίκητα)… Γεγονός που αποδεικνύει ότι ως εκ θαύματος γλίτωσαν εκατοντάδες ακόμα εργαζόμενοι!
Ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει την Εκθεση Αυτοψίας της Διεύθυνσης Πολεοδομίας και Πολεοδομικών Εφαρμογών της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής, σύμφωνα με την οποία η «ΡΙΚΟΜΕΞ» έπρεπε να έχει κατεδαφιστεί ως αυθαίρετο μέχρι τις 18 Δεκέμβρη 1993. Γράφει συγκεκριμένα: «Σήμερα την 8.12.1993 διενεργήσαμε αυτοψία στην παραπάνω οικοδομή (σ. σ. “ΡΙΚΟΜΕΞ”) και διαπιστώσαμε το εξής: Την κατασκευή αυθαιρέτων κτισμάτων στον ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου χωρίς άδεια, σε περιοχή εκτός σχεδίου καθ’ υπέρβαση της υπ’ αριθμ. 6022/79 αδείας (!!!). Υστερα από τα παραπάνω η οικοδομή αυτή πρέπει να κατεδαφιστεί μέσα σε 10 μέρες…».
Ο «Ριζοσπάστης» αποκαλύπτει πρωτόκολλα κατεδάφισης που εκδόθηκαν από την Πολεοδομία Αχαρνών πριν από μια δεκαετία σχεδόν (!) και δεν υλοποιήθηκαν! Αποκαλύπτουμε ακόμα μία αναφορά υπαλλήλων του δήμου Αχαρνών με ημερομηνία 31.3.1993, στην οποία διαπιστώνονται σωρεία παραβάσεων από βιομηχανίες, όπως, για παράδειγμα, μπαζώματα στον Κηφισό για να επεκταθούν οι εγκαταστάσεις! Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η αναφορά αυτή συντάχθηκε ύστερα από έλεγχο σε 13 βιομηχανίες και βιοτεχνίες της περιοχής και στον οποίο συμμετείχαν: Αστυνομικοί, εισαγγελείς, εκπρόσωποι οικολογικών οργανώσεων, υπάλληλοι του δήμου Μενιδίου, εκπρόσωποι της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής!
Εκτός από τη «ΡΙΚΟΜΕΞ» υπάρχουν κι άλλες περιπτώσεις. Συγκεκριμένα:
Στις 11 Μάη 1991 υπάλληλοι της Πολεοδομίας Αχαρνών, μετά από αυτοψία στη βιομηχανία «SILO» επί της λεωφόρου Τατοΐου, διαπιστώνουν: «Επιχώσεις, μπαζώματα από υπολείμματα τσιμέντου παραπλεύρως της κοίτης του Κηφισού ποταμού εκτός σχεδίου και κατά παράβαση του νόμου 1337/85». Και ζητούν με την έκθεση αυτοψίας (Φ. 50/91) να κατεδαφιστεί εντός δέκα ημερών.
Στις 6 Ιούλη 1990 και πάλι υπάλληλοι της Πολεοδομίας Αχαρνών κάνουν αυτοψία στην «ΙΝΤΕΡΦΙΛ ΕΛΛΑΣ ΑΕ» στην οδό Τατοΐου 4 και διαπιστώνουν: «Επιχώσεις κατά μήκος του Κηφισού, κατασκευή τοιχίων εκ μπετόν αρμέ, σε εκτός σχεδίου περιοχή και χωρίς άδεια». Και αυτή θα έπρεπε να κατεδαφιστεί εντός 10 ημερών, σύμφωνα με την έκθεση αυτοψίας (Φ. 100/90).
Το 1993 και πάλι υπάλληλοι της Πολεοδομίας κάνουν έλεγχο σε εργοστάσιο μαρμάρων («Ψωφάκη ΑΕ») στην οδό Τατοΐου και Καραμανλή. Διαπιστώνουν: «Επιχώσεις με επίστρωση από μπετόν και κατασκευή δεξαμενών υπολειμμάτων μαρμάρων και κατασκευή μεταλλικού κουβουκλίου κατά παράβαση του νόμου 1337/85». Στην έκθεση αυτοψίας ζητούν να κατεδαφιστεί εντός 10 ημερών.
Η συγκάλυψη των παρανομιών των βιομηχάνων από την κυβέρνηση δεν έχει όριο! Στις 31.1.1993 αναφορά υπαλλήλων του δήμου Μενιδίου και συγκεκριμένα της Δημοτικής Αστυνομίας αναφέρει δεκάδες παρανομίες που καταγράφηκαν από αυτοψία σε βιομηχανίες και βιοτεχνίες κατά μήκος της λεωφόρου Τατοΐου.
SOS για τα νοσοκομεία και εμπαιγμός για την αποκατάσταση
– Στις 16 Σεπτέμβρη φέρνουμε στη δημοσιότητα σχετικές μελέτες που υπάρχουν εδώ και χρόνια και αποδεικνύουν πως στα νοσοκομεία της Αθήνας πρέπει να γίνουν έργα που ξεπερνούν σε κόστος το 1 δισ. δραχμές, τότε. Αυτά τα έργα δεν γίνονται γιατί η κυβέρνηση δεν δίνει τα απαραίτητα χρήματα και αρκείται στο να κατηγορεί την τότε Νομαρχία ότι δεν κάνει τους αναγκαίους ελέγχους στις οικοδομές που ανεγείρονται. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι με το σεισμό της 7.9.1999 μεγάλες ζημιές υπέστησαν το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο και τα δύο κτίρια του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «Αγιοι Ανάργυροι». Επίσης υπήρξαν σοβαρά προβλήματα στο Εθνικό Ιδρυμα Αποκατάστασης Αναπήρων.
– Στις 7 Δεκέμβρη 1999, 4 μήνες μετά το σεισμό, ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει στοιχεία που αναδεικνύουν ότι οι κυβερνητικοί αρμόδιοι μιλούν για επιτυχία, ενώ ακόμη και τα στοιχεία που δίνουν οι ίδιοι φανερώνουν με περισσή ευγλωττία τη χαοτική απόσταση μεταξύ λόγων και έργων. Συγκεκριμένα: Μέχρι τις 20 Δεκέμβρη 1999, υπήρχαν ακόμη σκηνές στο Μενίδι και σε άλλες σεισμόπληκτες περιοχές, παρά την εξαγγελία του ίδιου του πρωθυπουργού ότι «σε οχτώ βδομάδες δεν θα μένει κανείς σε σκηνή». Η κυβέρνηση είχε επίσης εξαγγείλει ότι μέχρι τις 20 Δεκέμβρη θα είχαν διανεμηθεί 7.500 λυόμενα για την προσωρινή στέγαση των σεισμοπαθών. Σύμφωνα με τα επίσημα όμως στοιχεία, μέχρι τις 22 Δεκέμβρη είχαν στηθεί 5.434 λυόμενα και 600 τροχόσπιτα σε 35 οικισμούς, ενώ ουδείς ακόμη γνωρίζει πόσα από αυτά έχουν διανεμηθεί στους σεισμόπληκτους. Η ίδια ακριβώς εικόνα παρατηρείται και στη χορήγηση του επιδόματος ενοικίου ή συγκατοίκησης, αφού μέχρι τις 22 Δεκέμβρη είχαν υποβληθεί 24.312 αιτήσεις από αντίστοιχες οικογένειες, και είχαν πληρωθεί μόνο 2,5 δισ. δρχ., ποσό που αντιστοιχεί σε 9.930 δικαιούχους.
– Στις 10 Δεκέμβρη 1999 έρχεται στο φως η εκτίμηση μηχανικών που έχουν ήδη ασχοληθεί με τις αναγκαίες μελέτες για συγκεκριμένα σπίτια. Και αναφέρουν ότι το ποσό του δανείου, μαζί με την κρατική αρωγή, φτάνει μόλις στο 50% του πραγματικού προϋπολογισμού. Βέβαια, ούτε λόγος να γίνεται για την ενίσχυση αυτών των κτιρίων, έτσι ώστε όχι μόνο να επανέλθουν στην προ του σεισμού κατάσταση, αλλά να μπορούν να αντέξουν σεισμούς ανάλογους ή και μεγαλύτερους αυτού της 7ης Σεπτέμβρη.
– Στις 23 Δεκέμβρη 1999, ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει αποκαλυπτικό ρεπορτάζ σύμφωνα με το οποίο: Μελέτη που έγινε κατόπιν παραγγελίας του ΥΠΕΧΩΔΕ κρίνει πως τα εδάφη της Δυτικής Αττικής, που δέχτηκαν το κυριότερο πλήγμα από το σεισμό της 7ης Σεπτέμβρη, κρίνονται απολύτως κατάλληλα για δόμηση! Μοναδική εξαίρεση οι περιοχές που βρίσκονται εντός ή πλησίον της κοίτης του Κηφισού ποταμού και των κυρίων ρεμάτων, για τις οποίες η αντισεισμική δόμηση απαιτεί ειδικές μελέτες και κατάλληλα μέτρα αντισεισμικής προστασίας του εδάφους και των κτιρίων.
Το πιο εντυπωσιακό συμπέρασμα βέβαια που προκύπτει από τη μελέτη είναι ότι κρίνονται κατάλληλα για δόμηση ακόμη και τα εδάφη που βρίσκονται πάνω στο ρήγμα του σεισμού της 7ης Σεπτέμβρη, αλλά και πάνω σε άλλα χαρακτηριζόμενα ως ανενεργά ρήγματα στην Αττική!
Σαν να ήταν χτες…
Το κτίριο – ομαδικός τάφος της «Ρικομέξ»
Ο ισχυρός σεισμός μεγέθους 5,9 Ρίχτερ, που έγινε λίγο πριν από τις 15.00 στις 7 Σεπτέμβρη 1999 και έπληξε την Αθήνα, είχε τραγικές συνέπειες: 143 νεκροί, 700 τραυματίες, 100.000 άστεγοι, πάνω από 30 καταρρεύσεις κτιρίων. Κατά τους ελέγχους που έγιναν, 2.689 κατοικίες και 1.993 επαγγελματικοί χώροι, σύνολο 4.682 κτίρια, κρίθηκαν κατεδαφιστέα και 34.471 κατοικίες και 3.694 επαγγελματικοί χώροι, σύνολο 38.165 κτίρια, κρίθηκαν επισκευάσιμα.
Αν και ο σεισμός αυτός δεν ήταν από τους μεγαλύτερους που έχουν σημειωθεί στην Ελλάδα, είχε αυτές τις τραγικές συνέπειες, αποδεικνύοντας ότι δεν είναι τόσο πολύ το μέγεθος του σεισμού, όσο η εγγύτητα της εστίας του σε κατοικημένη περιοχή που καθορίζει την καταστρεπτικότητά του. Αν ο ίδιος σεισμός ήταν μερικά χιλιόμετρα μακριά από κατοικημένη περιοχή, π.χ. στη θάλασσα, δεν θα είχε τις συνέπειες αυτές.
Ομως το πού και πότε θα γίνει ένας σεισμός δεν είναι κάτι που το ελέγχει ο άνθρωπος, ενώ, αντίθετα, από τον άνθρωπο εξαρτώνται τόσο η ποιότητα των κατασκευών, η λήψη μέτρων πρόληψης, ετοιμότητας του λαού, για την ελαχιστοποίηση του σεισμικού κινδύνου, όσο η πλήρης και γρήγορη αποζημίωση των πληγέντων και η αποκατάσταση των ζημιών. Οι συνέπειές του, αλλά και οι συνέπειες και άλλων σεισμών, όπως στη Λέσβο και την Κω, αλλά και οι πλημμύρες στη Μάνδρα και η πυρκαγιά στο Μάτι, με τις εκατόμβες των θυμάτων, ανέδειξαν με τον πλέον δραματικό τρόπο τις συνέπειες από τον δρόμο ανάπτυξης και παραγωγής που ακολουθείται στη χώρα, στην ΕΕ, αλλά και σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο, που θυσιάζει στο βωμό του κέρδους ακόμα και την ανθρώπινη ζωή. Η «ανάπτυξη» αυτή θεωρεί ότι «το κόστος για τις αποζημιώσεις είναι κατά πολύ μικρότερο από το κόστος για την κατασκευή π.χ. αντιπλημμυρικών έργων» και κυνικά ομολογεί ότι «η δικαιοσύνη δεν είναι μέρος της ανάλυσης κόστους – οφέλους» (βλέπε «Οδηγός ανάλυσης Κόστους – Οφέλους» που χρηματοδοτείται από τη Γενική Διεύθυνση Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ).
Η έλλειψη μέτρων αντισεισμικής προστασίας, ειδικά στους επαγγελματικούς χώρους, όπου συγκεντρώνονται πολλοί εργαζόμενοι, φάνηκε καθαρά στο σεισμό της Αθήνας, αφού από τους 143 νεκρούς οι 47, δηλαδή το 1/3, ήταν στα εργοστάσια της «Ρικομέξ» (39) και της «Φαράν» (8), όπως επίσης στα κτίρια που κρίθηκαν κατεδαφιστέα η σχέση επαγγελματικών χώρων προς κατοικίες ήταν 1:1,3, ενώ η φυσική τους σχέση είναι 1:10.
Επίσης, το μέγεθος της καταστροφής ήταν πολύ μεγαλύτερο στους σχετικά φτωχότερους δήμους όπως Μενίδι, Ανω Λιόσια, Νέα Φιλαδέλφεια, Πετρούπολη, Περιστέρι, Μεταμόρφωση, Ελευσίνα κ.λπ., με κατασκευές είτε άναρχες, είτε όχι ιδιαίτερα γερές, ενώ στους πλουσιότερους δήμους, όπως Κηφισιά και Εκάλη, οι ζημιές ήταν πολύ λιγότερες έως ανύπαρκτες.
Ετσι αναδεικνύεται για άλλη μια φορά ότι οι επιπτώσεις από το σεισμό έχουν ταξικό πρόσημο, όπως και οι άλλες φυσικές καταστροφές, και πλήττουν τις οικονομικά, κοινωνικά και οικιστικά υποβαθμισμένες περιοχές.
Δεν είναι επιλέξιμες…
Σε ένα κοινωνικοοικονομικό σύστημα όπου τα πάντα περνούν μέσα από τον παραμορφωτικό φακό και την προκρούστεια κλίνη του κέρδους, δαπάνες για την αντισεισμική, αλλά και για την αντιπλημμυρική και αντιπυρική θωράκιση δεν είναι επιλέξιμες γιατί δεν φέρνουν γρήγορα και μεγάλα κέρδη. Αυτό γίνεται ακόμα πιο έντονο σε περιόδους κρίσης.
Ας θυμηθούμε ότι το 1999, που η Ελλάδα ζούσε τις μέρες της «φούσκας» του Χρηματιστηρίου, με επικεφαλής τις κατασκευαστικές εταιρείες και την προσδοκία «για καλές δουλειές για να ξαναχτίσουν όσα γκρεμίστηκαν», το ράλι της Σοφοκλέους συνεχίστηκε.
Αν και το 2001 αποφασίστηκε να γίνει ένας ταχύς οπτικός έλεγχος στα περίπου 90.000 δημόσια κτίρια, μέχρι σήμερα το 85% από αυτά παραμένει ανέλεγκτο. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι σε αυτά που έγινε αυτός ο έλεγχος, βρέθηκε ότι κοντά στο 30% έχριζε ανάγκης άμεσων παρεμβάσεων, που μόνο σε ελάχιστα απ’ αυτά έχουν γίνει.
Παρόλο που το πρωτογενές κόστος ξεπέρασε τα 600 εκατ. ευρώ, υπάρχουν ακόμα τα κοντέινερ, οι περισσότερες επισκευές έγιναν με αδιαφάνεια και στο «άρπα – κόλλα», και ως εκ τούτου με πάρα πολύ μικρή αποδοτικότητα, ακριβώς επειδή έλειψαν ο κεντρικός σχεδιασμός και ο συντονισμός. Ολα αυτά στο όνομα του «μικρού κράτους», της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, της ανταγωνιστικότητας και του ευρωμονόδρομου.
Αυτό όμως είναι το πρωτογενές κόστος. Δεν υπολογίζουμε τον κόσμο που χάθηκε ή υπέστη σοβαρούς σωματικούς και ψυχολογικούς τραυματισμούς, που για πολλά χρόνια ή και ισόβια δεν μπορεί να ξεπεράσει, τον κόσμο που έμεινε άνεργος επειδή έχασε την επαγγελματική του στέγη και τα μέσα παραγωγής της δουλειάς του, είτε διότι έκλεισε η επιχείρηση ή μεταφέρθηκε ή βρήκε ευκαιρία ο εργοδότης μέσα από διάφορα παραθυράκια του νόμου να πετάξει στο δρόμο τους εργαζόμενους χωρίς αποζημίωση. Το πραγματικό κόστος εκτιμάται ότι είναι περί τα 5 – 6 δισ. ευρώ.
Με δεδομένο ότι ακριβής πρόγνωση σεισμού σήμερα δεν είναι δυνατή, ότι οι όποιες στατιστικές εκτιμήσεις εμπεριέχουν το στοιχείο της αβεβαιότητας, και τόσο ο σεισμός των Γρεβενών – Κοζάνης όσο και ο σεισμός της Αθήνας με δραματικό τρόπο κατέδειξαν ότι δεν υπάρχει περιοχή του ελληνικού χώρου που να μπορεί να θεωρηθεί ασεισμική, καμιά περιοχή του ελληνικού χώρου δεν μπορεί να εξαιρεθεί από τη λήψη μέτρων ελαχιστοποίησης του σεισμικού κινδύνου.
Λήψη μέτρων αντισεισμικής θωράκισης
Στόχος μιας φιλολαϊκής αντισεισμικής πολιτικής θα πρέπει να είναι η λήψη όλων των μέτρων αντισεισμικής θωράκισης που η επιστήμη και η τεχνική παρέχουν στη δεδομένη ιστορική στιγμή σε κάθε κατοικημένο σημείο του ελληνικού χώρου, με την παραδοχή ότι ο επόμενος καταστρεπτικός σεισμός θα γίνει στο σημείο αυτό την επόμενη στιγμή. Μέτρα ετοιμότητας του λαού, προσεισμικοί έλεγχοι μεγάλων δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων (σχολεία, νοσοκομεία, εργοστάσια, χώροι διασκέδασης κ.λπ.) και αποκατάστασή τους, όπου αυτό χρειάζεται, ή αντικατάστασή τους από άλλα κτίρια με τις απαιτούμενες αντισεισμικές προδιαγραφές, όπου η αποκατάστασή τους δεν επαρκεί.
Οι επιστημονικά τεκμηριωμένες εκτιμήσεις για την εξέλιξη της σεισμικής δράσης θα πρέπει πάντα να παίρνονται υπόψη, μαζί με κοινωνικά κριτήρια, στην ιεράρχηση των προτεραιοτήτων και όχι στον αποκλεισμό περιοχών. Σε κάθε περίπτωση, η προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στις οικονομικά, οικιστικά και κοινωνικά υποβαθμισμένες περιοχές.
Η βασική αρχή της αποκατάστασης θα πρέπει να είναι σε ένα ποσοστό 10% – 20% ενίσχυση και όχι η επαναφορά του κτίσματος στην προ του σεισμού κατάσταση. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι στόχος των στοιχειωδώς απαιτούμενων επεμβάσεων πρέπει να είναι η προστασία των δομημάτων έναντι κατάρρευσης.
Η αποκατάσταση να γίνεται με κρατική μέριμνα και στην περίπτωση που απαιτείται νέα κατασκευή, αυτή να γίνεται με βάση κάποια πρότυπα προσαρμοσμένα με τέτοιο τρόπο στις εδαφολογικές και οικιστικές συνθήκες της περιοχής, ώστε να παρέχουν τη μέγιστη δυνατή αντισεισμική ασφάλεια και καλαισθησία και να αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων.
Η αντισεισμική, αλλά και γενικότερα η θωράκιση από φυσικές καταστροφές, σημαίνει πλέγμα άμεσων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων, ενταγμένων σε έναν ολοκληρωμένο κεντρικό σχεδιασμό. Απαιτεί την ενεργό συμμετοχή του λαού και μια πολιτική εξουσία και οικονομία που λειτουργούν με αποκλειστικό κριτήριο την κάλυψη των λαϊκών αναγκών. Μια πολιτική εξουσία που θα αντιμετωπίζει τη γη και την κατοικία ως κοινωνικά αγαθά και όχι ως εμπορεύματα και θα προβλέπει ένα πρόγραμμα λαϊκής στέγης από έναν εθνικό δημόσιο φορέα κατασκευών που θα παρέχει καλαίσθητους και σεισμικά ασφαλείς χώρους κατοικίας, εργασίας, άθλησης, πολιτισμού και διασκέδασης στο λαό και τους εργαζόμενους.
Σταύρος ΤΑΣΣΟΣ
Σεισμολόγος,Περιφερειακός σύμβουλος με τη «Λαϊκή Συσπείρωση» στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου
