Το κείμενο είναι το έκτο (και τελευταίο) μέρος του βιβλίου της Α.Κολλοντάι «Η Εργατική Αντιπολίτευση». Το πρώτο μέρος (μαζί με ορισμένα εισαγωγικά σχόλια) βρίσκεται εδώ ,το δεύτερο εδώ ,το τρίτο εδώ ,το τέταρτο εδώ και το πέμπτο εδώ.
Με αυτή τη δημοσίευση ολοκληρώνεται η παρουσίαση ενός σημαντικού ντοκουμέντου-του κειμένου της μόνης οργανωμένης προλεταριακής αντιπολίτευσης που εμφανίστηκε στην Σοβιετική Ένωση- και θα ενσωματωθεί τις επόμενες εβδομάδες στην Βιβλιοθήκη του ιστολογίου. Όπως γράψαμε και πριν, θα δημοσιεύσουμε σύντομα τόσο την πρόταση της Αντιπολίτευσης προς το Συνέδριο όσο και τις άλλες πλατφόρμες-σχέδια απόφασης (την πλατφόρμα των “Δέκα’ και την πλατφόρμα των Τρότσκι-Μπουχάριν που αναμετρήθηκαν στο 10ο Συνέδριο των Μπολσεβίκων).
Οι υπογραμμίσεις στο κείμενο είναι δικές μας.
Ιστορική αναγκαιότητα της αντιπολίτευσης
Καί τώρα μπαίνει το ερώτημα: χρειάζεται μία αντιπολίτευση; Πρέπει για το συμφέρον τής απελευθερωτικής πάλης τού παγκόσμιου προλεταριάτου, νά μάς ευχαριστεί ή συγκρότησή της; Η μήπως είναι ένα ανεπιθύμητο φαινόμενο που μειώνει τή μαχητική δύναμη τού Κόμματος καί διαλύει τις γραμμές του;
Κάθε σύντροφος χωρίς προκαταλήψεις απέναντι στην αντιπολίτευση, πού θα θελήσει ν’ αντιμετωπίσει το θέμα, νά το αναλύσει, με την ίδια του τή λογική, καί όχι όπως το επιθυμούν οι διάφορες αναγνωρισμένες αυθεντίες, θα πειστεί από αυτές τίς απλές παρατηρήσεις για τή χρησιμότητα καί την αναγκαιότητα τής αντιπολίτευσης.
Είναι πριν απ’ όλα χρήσιμη γιατί ξυπνάει την κοιμισμένη σκέψη. Κατά τα επαναστατικά χρόνια, είχαμε τόσο πολύ άποροφηθεϊ άπ’ τή δράση, από την πραχτική δουλειά, πού πάψαμε τελείως νά κρίνουμε σύμφωνα με τίς αρχές καί τή θεωρία, τον τρόπο με τον όποιο δρούσαμε. Ξεχάσαμε ότι τα μεγάλα λάθη, τού προλεταριάτου καί ό αποπροσανατολισμός του στο τέλμα τού οπορτουνισμού δέν γίνονται μόνο στην περίοδο τής πάλης για την κατάκτηση τής εξουσίας. Τα λάθη αυτά είναι δυνατά καί την εποχή τής δικτατορίας, κυρίως όταν, γύρω γύρω, οργιάζει ο ιμπεριαλιστικός ωκεανός καί ή Δημοκρατία των σοβιέτ είναι αναγκασμένη νά υπάρχει μέσα σέ μιά καπιταλιστική περιφέρεια. Καί εδώ δέν αρκεί νά είναι κανείς καλός πολιτικός, χρειάζεται νά ξέρει πώς νά κατευθύνει το Κόμμα, καί σέ συνέχεια όλη την εργατική τάξη, στο δρόμο τής ταξικής αδιαλλαξίας καί δημιουργικότητας, χρειάζεται νά προετοιμάζει ασταμάτητα την τάξη αυτή για μιά μακρόχρονη πάλη ενάντια στις νέες μορφές των αστικών επιδράσεων με τίς όποιες ό παγκόσμιος καπιταλισμός προσπαθεί νά κυριαρχήσει πάνω στη Δημοκρατία των σοβιέτ. Νά είμαστε σέ επιφυλακή, νά οξύνουμε την προλεταριακή μας ακοή, αυτό πρέπει νά είναι, σήμερα περισσότερο παρά ποτέ, το σύνθημα τού Κόμματός μας·
Ή Εργατική Αντιπολίτευση έβαλε αυτά τα προβλήματα στην ημερήσια διάταξη, κι αυτή είναι ή ιστορική της αξία. Ή σκέψη πήρε μπρος. ’Αρχίσαμε την ανάλυση των περασμένων πράξεων μας. Και όπου υπάρχει κριτική, ανάλυση, δουλειά, ανησυχία καί έρευνα τής σκέψης, υπάρχει δημιουργία, ζωή καί επομένως κίνηση προς τα μπροστά, προς το μέλλον. Τίποτα δέν είναι πιο τρομαχτικό, πιο ολέθριο άπ’ τή στασιμότητα τής σκέψης, το καλούπι, τή ρουτίνα… Καί πέφταμε σιγά σιγά στη ρουτίνα, θα είχαμε δέ, χωρίς την ’Αντιπολίτευση (πού εκδηλώθηκε πολύ πριν ωριμάσει) , βγει ανεπαίσθητα άπ’ το σωστό δρόμο τού κομμουνισμού, χωρίς καν νά το πάρουμε είδηση. Καί οι εχθροί μας θα τρίβανε τα χέρια τους, καί οι μενσεβίκοι θα χαμογελούσαν ειρωνικά υπογραμμίζοντας κακόβουλα τις όλο καί μεγαλύτερες παρεκκλίσεις μας.
Σήμερα κάτι τέτοιο είναι αδύνατο αφού το Συνέδριο καί επομένως το Κόμμα μας, θα είναι αναγκασμένο νά υπολογίζει την Εργατική ’Αντιπολίτευση καί, ακόμα κι αν δέν συμφωνεί μ’ αυτήν για ενα συμβιβασμό, νά κάνει έτσι κι αλλιώς μιά σειρά πολύ σημαντικών παραχωρήσεων κάτω άπ’ την πίεση καί την επίδρασή της.
Ή άξια τής Εργατικής ’Αντιπολίτευσης βρίσκεται επίσης στο ότι έβαλε για συζήτηση το παρακάτω θέμα: ποιος καλείται τελικά νά δημιουργήσει τις νέες μορφές τής οικονομικής ζωής; Οι τεχνικοί, οι Επιχειρηματίες πού είναι με όλη τους τή νοοτροπία δεμένοι με το παρελθόν, οι κρατικοί υπάλληλοι, με τούς λίγους κομμουνιστές πού είναι χαμένοι ανάμεσα τους ή το σύνολο τής Εργατικής τάξης δηλαδή τα συνδικάτα;
Ή Εργατική Αντιπολίτευση επανάλαβε αυτό πού ο Καρλ Μαρξ καί ο Ενγκελς είχαν ήδη γράψει στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο το καί πού αποτελεί τή βάση τού προγράμματός μας, δηλαδή ότι δ κομμουνισμός μπορεί νά είναι καί θα είναι έργο των ίδιων των εργατικών μαζών. Ή δημιουργία τού κομμουνισμού ανήκει στούς Εργάτες.
Τέλος, ή Εργατική Αντιπολίτευση ύψωσε τή φωνή της ενάντια στη γραφειοκρατία. Τόλμησε νά πει ότι ή γραφειοκρατία ευνουχίζει την πρωτοβουλία καί το δημιουργικό πνεύμα τής εργατικής τάξης, σκοτώνει τή σκέψη, συγκρατεί την πρωτοβουλία στο οικονομικό επίπεδο καί τις προσπάθειες για ανακάλυψη νέων μεθόδων παραγωγής, με δυο λόγια αποδυναμώνει την πηγή δημιουργίας νέων μορφών παραγωγής καί ζωής.
Στη θέση τής γραφειοκρατικής μεθόδου πού έγινε σύστημα, πρέπει να βάλουμε το σύστημα τής πρωτοβουλίας των εργατικών μαζών! Πάνω σ’ αυτό το θέμα, οι ηγέτες μας έχουν ήδη κάνει παραχωρήσεις καί τείνουν να αναγνωρίσουν τις παρεκκλίσεις τού Κόμματος σέ βάρος τού κομμουνισμού καί των συμφερόντων τής εργατικής τάξης (καταδίκη τού συστήματος τού Τρότσκι στις μεταφορές). Είναι σίγουρο ότι το Συνέδριο θα κάνει στον τομέα αυτό πολλές άλλες παραχωρήσεις στην εργατική ’Αντιπολίτευση. Κι έτσι παρ’ όλο πού ή Εργατική ’Αντιπολίτευση εμφανίστηκε σαν συγκροτημένη ομάδα στο εσωτερικό τού Κόμματος εδώ καί μερικούς μήνες, έχει ήδη εκπληρώσει το έργο της, τράνταξε τή σκέψη, την έβγαλε από τή στασιμότητα, ανάγκασε τα ηγετικά κέντρα τού Κόμματος ν’ ακούσουν την υγιή φωνή των εργατών, των προλεταριακών μαζών.
Μπορεί οι κορυφές τού Κόμματος νά κεραυνοβολούν την Εργατική Αντιπολίτευση, το μέλλον είναι με το μέρος της. Όπως πιστεύουμε στη ζωτική δύναμη τού Κόμματός μας, ξέρουμε ότι μετά μιά περίοδο επιμονής, με δισταγμούς, ταλαντεύσεις καί πολιτικά λοξοδρομήματα, θα μπει στο δρόμο πού χαράζουν αυθόρμητα, με το ταξικό τους ένστικτο, οι ενωμένοι καί οργανωμένοι προλετάριοι. Δέ θα έχουμε διάσπαση. Κι αν τύχει νά αποσπαστούν απ’ το Κόμμα ορισμένες ομάδες, δέ θα ’ναι άπ’ την Εργατική Αντιπολίτευση… θα λιποτακτήσουν μόνο αυτοί πού θα θελήσουν νά μετατρέψουν σέ θέματα αρχής ορισμένες παραβιάσεις τού γενικού πνεύματος τού κομμουνιστικού προγράμματος, πού ήταν αναπόφευκτες λόγω τής οξύτητας τού εμφυλίου πολέμου, αυτοί πού γαντζώνονται σ’ αυτές σα νά ’ταν ή ουσία τής πολιτικής μας πορείας.
Όλα όμως τα στοιχεία τού Κόμματος πού έχουν συνηθίσει νά εκφράζουν τή σκέψη τού προλεταριακού γίγαντα πού μεγαλώνει καί απλώνει τα φτερά του, θα επισωρεύσουν καί θα αφομοιώσουν ό,τι γερό, πραχτικά υγιές καί ζωτικό φέρνει ή Εργατική ’Αντιπολίτευση για τή δομή τού Κόμματός μας. Δέν είναι χωρίς λόγο πού ο μέσος εργάτης λέει με εμπιστοσύνη καί συμβιβαστικό πνεύμα:
«Ό Ίλίτς θα τα σκεφτεί ολ’ αυτά, θα τα γυρίσει μέσα στο μυαλό του. Θα μάς ακούσει καί θα κατευθυνθεί προς τήν’Αντιπολίτευση. Ό Ίλίτς θα είναι για άλλη μιά φορά μαζί μας».
‘Όσο περισσότερο θα βιαστεί ή κορυφή τού Κόμματος νά πάρει υπόψη της τη δουλειά τής ’Αντιπολίτευσης καί νά βαδίσει στο δρόμο πού δείχνει ή βάση, τόσο πιο γρήγορα θα βγούμε από την κρίση καί τίς παρούσες δυσκολίες, τόσο πιο γρήγορα θα φτάσουμε στο σημείο όπου ή ανθρωπότητα, απελευθερωμένη από οικονομικούς νόμους πού βρίσκονται έξω άπ’ αυτήν, θα αρχίσει με μία συνολική θέληση εμπλουτισμένη από τίς άξιες τής επιστήμης νά δημιουργεί συνειδητά την ιστορία τής ανθρωπότητας μέσα στην εποχή τού κομμουνισμού.
Α.Κολλοντάι «Η Εργατική Αντιπολίτευση», μτφ. Πέτρος Λινάρδος, εκδόσεις Βέργος, 1975, σελ. 77-80.
