Σε μια εποχή που η καπιταλιστική κρίση βυθίζει την Ευρώπη στην άβυσσο της κοινωνικής βαρβαρότητας, έρχεται περισσότερο από ποτέ στο προσκήνιο η επικαιρότητα της υπεράσπισης του κόσμου της εργασίας, η πάλη για την εργατική εξουσία και την κομμουνιστική προοπτική. Όχι σαν συνθήματα αποκομμένα από τη ζωή και την πάλη· πρώτα από όλα σαν κρίσιμη συμβολή στις σημερινές μάχες, στην ανατροπή των «μνημονίων χωρίς τέλος» και την προοπτική της μόνης πραγματικής διεξόδου για την εργατική τάξη και τους συμμάχους της, της δημιουργίας μιας άλλης οργάνωσης της παραγωγής και της κοινωνικής ζωής. Το ζητούμενο σήμερα είναι μια οργάνωση πέρα από τον κανιβαλικό καπιταλισμό της κρίσης και τους εθνικούς και διεθνικούς μηχανισμούς του, που θα αξιοποιεί και την πολύτιμη πείρα από τις απόπειρες σοσιαλιστικής οργάνωσης της κοινωνίας του προηγούμενου αιώνα.
Στην Ελλάδα η επίθεση του κεφαλαίου έχει πάρει διαστάσεις κοινωνικής καταστροφής, με τη σφαγή ακόμα και των στοιχειωδών αναγκών και δικαιωμάτων του κόσμου της εργασίας. Μέσα από την πείνα και τη φτώχεια ξεπροβάλλει ο φασισμός που αναλαμβάνει την εξόντωση όποιου αντιστέκεται. Ταυτόχρονα, από την αρχή της κρίσης, προωθούνται μέσα από τα διάφορα κανάλια του συστήματος (ΜΜΕ, διαδίκτυο, εκδόσεις κλπ.) εκείνες οι απόψεις που, αν και πολλές φορές εμφανίζονται με «αριστερό» ή ακόμα και «μαρξιστικό» προσωπείο, ωστόσο συσκοτίζουν την ερμηνεία της κοινωνικής πραγματικότητας, υπονομεύοντας την πάλη για την ανατροπή της.
Η κυριαρχία των απολογητικών θεωριών του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού (ΕΕ), της ταξικής εκμετάλλευσης με «ανθρώπινο πρόσωπο», της διαστρέβλωσης της ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος και της μαρξιστικής θεωρίας, της επιστροφής του κάθε μικροαστικού και αστικού ιδεολογικού ρεύματος γίνεται, ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης όπως η σημερινή, ισχυρό όπλο για την πολιτική χειραγώγηση του εργατικού κινήματος. Είναι λοιπόν ζωτική η ανάγκη για την επανεξόρμηση των κομμουνιστικών ιδεών, για έναν σύγχρονο μαρξισμό στην υπηρεσία του κόσμου της εργασίας, ανεξάρτητο από τους κάθε λογής μηχανισμούς της αστικής «πληροφόρησης».
Η έκδοση της Μαρξιστικής Επιθεώρησης Praxis στόχο έχει να αποτελέσει ελάχιστη συμβολή στα παραπάνω. Κοινή μας πεποίθηση είναι ότι χρειάζεται ο σταθερός προσανατολισμός στις δυνάμεις που πιστεύουμε ότι πρέπει να είναι ο πυρήνας αυτής της προσπάθειας, δηλαδή στις κομμουνιστικές δυνάμεις, για τη δημιουργία ενός χώρου θεωρητικής και πολιτικής συσπείρωσης έξω από τα κατεστημένα πεδία της αστικής πολιτικής και των διάφορων διαχειριστών της. Αυτό είναι και το κριτήριο με το οποίο η έκδοση θέλει να συμβάλει με θεωρητικά και πολιτικά άρθρα.
Σε αυτά τα πλαίσια η Μαρξιστική Επιθεώρηση Praxis θα δώσει βήμα σε θεωρητικά κείμενα και εργασίες, πολιτικές παρεμβάσεις αλλά και προσπάθειες από το εργατικό κίνημα με ανταποκρίσεις, αναλύσεις, συνεντεύξεις. Ταυτόχρονα, θα προχωρήσουμε σε μεταφράσεις και αναδημοσιεύσεις κειμένων που μπορούν σήμερα να συμβάλουν στον ιδεολογικό εξοπλισμό του εργατικού κινήματος και την αντιπαράθεση με την αστική ιδεολογία.
Στην Ελλάδα, μετά και την ψήφιση του «Μνημονίου 3», η προοπτική μιας «αριστερής διακυβέρνησης» έρχεται όλο και πιο κοντά. Όπως και με τα δύο προηγούμενα μνημόνια, οι ιμπεριαλιστικοί μηχανισμοί και η εγχώρια αστική τάξη είναι αναγκασμένοι, κάτω από τη γρήγορη απονομιμοποίηση της πολιτικής τους, να αναζητήσουν άλλους διαχειριστές για να συνεχιστεί η ίδια –στην ουσία– πολιτική και να μην διακινδυνεύσουν τα αντεργατικά κεκτημένα όλης της προηγούμενης περιόδου.
Ό,τι όμως παρουσιάζεται σαν ερχομός του «σοσιαλισμού» δεν είναι τίποτα άλλο από την προβολή μιας εναλλακτικής αστικής στρατηγικής που είχε μείνει στα αζήτητα λόγω των μονόδρομων της μνημονιακής πολιτικής και την ταύτιση των αστικών κομμάτων με αυτήν. Είναι η «αριστερά» που αναλαμβάνει τώρα να αναστήσει αυτήν τη στρατηγική και να την προβάλλει σαν αντίπαλο δέος απέναντι στο μνημόνιο.
Οι κοινωνικο-οικονομικές προϋποθέσεις του «αντιμνημονιακού κεϋνσιανισμού» δεν υφίστανται. Δεν μπορεί να υπάρξει «άλλος» καπιταλισμός εν μέσω κρίσης, πολύ περισσότερο μέσα στην ΕΕ και στην Ελλάδα ιδιαίτερα. Η στρατηγική αυτή είναι προορισμένη να εκφυλιστεί σε ένα διαπραγματευτικό χαρτί για τους ρυθμούς και τους επιμέρους όρους των επόμενων μνημονίων, άσχετα αν θα έχουν αυτό το όνομα. Με αυτήν την έννοια αποτελεί εγχείρημα ενσωμάτωσης των λαϊκών αντιδράσεων, κατοχύρωσης των μέχρι τώρα αντεργατικών τομών και ενδεχόμενο διαπραγματευτικό χαρτί με διεθνή αναφορά στην όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων.
Το εργατικό κίνημα δεν έχει λοιπόν να περιμένει απολύτως τίποτα από μια τέτοια «αριστερή κυβέρνηση» στην οποία –πέρα από το αυτονόητο ζήτημα της μη συμμετοχής– δεν πρέπει να δώσει ούτε μια μέρα ανοχής. Σήμερα που πληθαίνουν, με κάθε τρόπο και όνομα, τα προσκλητήρια στη διαχείριση της φτώχειας και της κοινωνικής βαρβαρότητας της κρίσης στην Ελλάδα, είναι κρίσιμη η πάλη για την ανεξαρτησία του εργατικού κινήματος και των κομμουνιστικών δυνάμεων των οποίων ο ρόλος είναι κρίσιμος στις εξελίξεις που έρχονται. Στόχος είναι να μπορούν να συμβάλουν αποφασιστικά σε ένα νικηφόρο κίνημα ανατροπής των αντεργατικών μέτρων και δημιουργίας των προϋποθέσεων για τη συνολική ανατροπή, την εργατική εξουσία, τη μόνη διέξοδο σήμερα για τους εργαζόμενους.
Στο κείμενο «Οι μη προσκυνημένοι δημόσιοι υπάλληλοι ως πρόβατα επί σφαγή στο βωμό της κυριαρχίας του αστικού κράτους επί των υποκειμένων του», ο Στάθης Λεοντίου περιγράφει τη σφαγή των εργατικών δικαιωμάτων στο δημόσιο τομέα και τη στοχοποίηση όσων δημοσίων υπαλλήλων αγωνίζονται ενάντιά της. Στο κείμενο «Σημειώσεις για την κατάσταση του συνδικαλιστικού κινήματος», ο Χρήστος Κρεμαστάς αναλύει πλευρές της κατάστασης στο εργατικό κίνημα στη σημερινή Ελλάδα της κρίσης. Ο Γιώργος Σταμάτης στο κείμενο «Το δημόσιο χρέος σαν όψη και σύμπτωμα της καπιταλιστικής κρίσης» αντιμετωπίζει το ζήτημα του δημοσίου χρέους σε σχέση και με αντιλήψεις που κυριάρχησαν σε τμήματα της αριστεράς για το ζήτημα, όπως η πρόταση για τη συγκρότηση επιτροπής λογιστικού ελέγχου (ΕΛΕ).
Ο χαρακτήρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ιστορική της πορεία, ο ρόλος της στη σημερινή κρίση, καθώς και ζητήματα της στάσης των πολιτικών ρευμάτων απέναντί της, είναι οι κυριότερες πλευρές του κειμένου «Ο ταξικός χαρακτήρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η έξοδος από αυτή ως η μόνη ελπίδα για τον κόσμο της εργασίας» του Βαγγέλη Ζέρβα. Ο Αντώνης Μπαλασόπουλος στο κείμενο «Διανοούμενοι και κράτος: συμπαιγνίες, συγκρούσεις, ρήξεις» πραγματεύεται το κομβικό ζήτημα των θεωρητικών και πολιτικών προσεγγίσεων του κράτους, από τις απαρχές της αστικής πολιτικής φιλοσοφίας και το μαρξισμό, μέχρι και τις «μεταμαρξιστικές» αντιλήψεις της εγκατάλειψης της ταξικής πολιτικής.
Ζητήματα οργάνωσης της ταξικής πάλης και πολιτικές θέσεις για αυτά είναι το θέμα του κειμένου «Για την οργάνωση της πάλης των εργαζομένων: ορισμένες απαντήσεις» του Χρήστου Κάτσικα. Ο Θεόδωρος Μαριόλης στο κείμενο «Το υπόδειγμα του κεντρικού σχεδιασμού Fel’dman-Mahalanobis και η σημασία του για την περίπτωση της ελληνικής οικονομίας» αναλύει το υπόδειγμα του ηλεκτρολόγου μηχανικού Grigorii Alexandrovich Feldman (1884-1958) που βασίστηκε στη μαρξική θεωρία της διευρυμένης αναπαραγωγής και συγκροτήθηκε στο πλαίσιο των διερευνήσεων γύρω από την κατάστρωση του 1ου Πενταετούς Σχεδίου Ανάπτυξης (1928- 1932) της σοβιετικής οικονομίας.
Τα σοσιαλδημοκρατικά ρεύματα όπως εκφράζονται πολιτικά τόσο στην κυρίαρχη εκδοχή του ΣΥΡΙΖΑ όσο και σε αυτήν των ΜΑΑ (Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής) και τμημάτων της ΑΝΤΑΡΣΥΑ είναι το θέμα του κειμένου «Τα κατά συνθήκη ψεύδη της αστικής πολιτικής» του Χρήστου Μιάμη. Το κείμενο του Alain Badiou «Η Αριστερά: προαγωγή της συνένοχης ανικανότητας στο επίπεδο της Ιδέας» αντιμετωπίζει τα αδιέξοδα της «αριστεράς» ως «Ιδέα που παρασιτεί σε βάρος της χειραφετητικής Ιδέας». Η μετάφραση του κειμένου είναι του Δημοσθένη Κοσσυβάκη.
Στο κείμενο «Το υπόδειγμα μισθών-ανεργίας του Richard M. Goodwin» του Νικόλαου Ροδουσάκη, εκτίθεται το υπόδειγμα μισθών-ανεργίας του Goodwin, όπως επίσης και η σχέση του τόσο με τους κλασικούς οικονομολόγους και τον Marx όσο και με τις ύστερες μη νεοκλασικές αναλύσεις. Ο Αντώνης Μπαλασόπουλος στο «Χαλυβουργικό μανιφέστο» επικεντρώνει στο ρήγμα του μεγάλου εργατικού αγώνα της Χαλυβουργίας στην αστική και μικροαστική ιδεολογία και πολιτική, όπως εκφράστηκε και με την αντιμετώπιση της απεργίας (και κάθε εργατικού αγώνα) από τα ΜΜΕ.
Στο κείμενο «Άνεργοι: το «αόρατο» τμήμα της εργατικής τάξης», η Κατερίνα Μαργαρίτη αναδεικνύει το ζήτημα της ανεργίας σαν πλευρά της εργατικής τάξης και του κινήματός της. Στο «Υπερβαίνοντας το σύστημα» των Sobei H. Oda και Mariko Yasugi παρουσιάζονται από τους συγγραφείς οι πρόσφατες προσομοιώσεις σε ηλεκτρονικό υπολογιστή και η μαθηματική μελέτη για τα υποδείγματα κυτταρικών-κυψελικών αυτομάτων (cellular automata) των μονοπωλιακών και ολιγοπωλιακών αγορών. Η συνθήκη του Μάαστριχτ, που ήταν βασική τομή στα αντεργατικά μέτρα τα οποία σήμερα ονομάστηκαν «μνημόνια», αναλύεται στο «Μάαστριχτ 1992: ο «προάγγελος» της βαρβαρότητας» του Νικολάου Μόττα.
Ο Θεόδωρος Μαριόλης στο κείμενο «Αυτοματοποίηση της παραγωγής και θεωρία των κεφαλαιοκρατικών κρίσεων: μια κριτική στις απόψεις των «Gruppe Krisis» και Anselm Jappe» υποστηρίζει, ενάντια στις απόψεις των «Gruppe Krisis» και του Jappe, ότι η συνεχής κεφαλαιοκρατική εκμηχάνιση της παραγωγής, πρώτον, αποτελεί πηγή των υφέσεων-κρίσεων, λόγω της επακόλουθης τάσης μείωσης της μάζας των συνολικών κερδών ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος, και, δεύτερον, ενέχει, στο οριζόμενο από την πλήρη αυτοματοποίηση όριό της, την αυτοαναίρεση του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής.
Στο κείμενο «Η κρατική διαχείριση της οικονομικής κρίσης», ο Γιώργος Σταμάτης αναλύει την ανύπαρκτη δυνατότητα άσκησης «κεϋνσιανής πολιτικής» για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, το ρόλο του καπιταλιστικού κράτους μέσα σε αυτήν, καθώς και το ρόλο του αριστερού οικονομολόγου σε σχέση με τις διάφορες προτάσεις «λύσης» της κρίσης εντός του καπιταλιστικού μοντέλου οργάνωσης της οικονομίας και της κοινωνίας. Το κείμενο «Η πολιτική οικονομία του Slavoj Zizek: καταστρέφοντας τα Τετράδια της Μαρξιστικής Θεωρίας» του Βαγγέλη Ζέρβα είναι συμβολή σε μια μαρξιστική κριτική των απόψεων του S.Zizek, ενός από τους πιο χαρακτηριστικούς διανοούμενους του σοσιαλδημοκρατικού χώρου, όπως εκφράστηκαν στο άρθρο του «Η εξέγερση της μισθωτής μπουρζουαζίας».
Ευχαριστούμε τους Έφη Αυγήτα, Αγγελίνα Γιαννοπούλου, Αντώνη Μπαλασόπουλο, Ειρήνη Φραγκούλη για τη βοήθεια στην επιμέλεια της έκδοσης και το σύντροφο Κώστα Ασβεστά για τη βοήθειά του στην επεξεργασία του τεύχους. Εννοείται ότι για τυχόν λάθη ή παραλείψεις ευθύνονται αποκλειστικά οι συγγραφείς των κειμένων.
Η Μαρξιστική Επιθεώρηση Praxis στηρίζεται αποκλειστικά στη συνδρομή των μελών και αναγνωστών της. Δεν έχει ούτε πρόκειται να αποκτήσει χορηγούς, δεν συνεργάζεται με κανενός είδους Ευρωπαϊκά ιδρύματα, ΜΚΟ, ή οποιονδήποτε άλλο παρόμοιο φορέα. Θεωρούμε την οικονομική ανεξαρτησία προϋπόθεση για την πολιτική ανεξαρτησία της έκδοσης και των στόχων που αυτή έχει θέσει. Αυτή η επιλογή καθιστά αναγκαία τη συμβολή των συναγωνιστών που αναγνωρίζουν τη σημασία της παρέμβασης των κομμουνιστικών ιδεών και της ανεξάρτητης μαρξιστικής κριτικής. Για το σκοπό αυτό ανακοινώνουμε τη δημιουργία δικτύου συνδρομητών, με ετήσια συνδρομή (δηλαδή για τρία τεύχη), στο οποίο μπορεί να συμμετέχει όποιος θέλει στέλνοντας ένα e-mail στην ηλεκτρονική διεύθυνση του περιοδικού reviewpraxis@gmail.com ώστε να μπορεί να γίνει η επικοινωνία για την αποστολή.
Η Συντακτική Επιτροπή
