Friedrich Engels: Το γένος των Ιροκέζων

Το κείμενο είναι το τρίτο μέρος  απο το έργο του F.Engels «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους». Τους προλόγους μπορείτε να τους βρείτε εδώο πρώτο μέρος εδώ και το δεύτερο εδώ.

 

 

 

ΙΙΙ ΤΟ ΓΕΝΟΣ ΤΩΝ ΙΡΟΚΕΖΩΝ

 

 

Ερχόμαστε τώρα σε μια άλλη ανακάλυψη του Μόργκαν, που έχει τουλάχιστον την ίδια σπουδαιότητα με την αποκατάσταση της πρωτόγονης οικογενειακής μορφής από τα συστήματα συγγένειας, Η απόδειξη ότι οι συγγενικές ενώσεις, που έφεραν ονόματα ζώων, μέσα σε μια φυλή Ινδιάνων της Αμερικής, είναι ουσιαστικά ταυτόσημες με τα γένη (genea) των Ελλήνων και τα gentes (γένη) των Ρωμαίων, ότι η αμερικανική μορφή είναι η αρχική μορφή και η ελληνορωμαϊκή η κατοπινή, η παράγωγη, ότι ολόκληρη η κοινωνική οργάνωση των Ελλήνων και των Ρωμαίων της πρωτόγονης εποχής σε γένη, φρατρίες και φυλές βρίσκει τον πιστό της παραλληλισμό στην αμερικανοϊνδιάνικη κοινωνική οργάνωση, ότι (όσο φτάνουν οι πηγές μας ως τώρα) το γένος είναι θεσμός κοινός σε όλους τους βαρβάρους ως την είσοδό τους στον πολιτισμό κι ακόμα και κατοπινά, η απόδειξη αυτή ξεκαθάρισε μεμιάς τα δυσκολότερα μέρη της αρχέγονης ελληνικής και ρωμαϊκής ιστορίας και ταυτόχρονα μας εξήγησε, με έναν τρόπο που ούτε τον υποπτευόμασταν, τα βασικά χαρακτηριστικά του κοινωνικού καθεστώτος της πρωτόγονης εποχής -πριν από την καθιέρωση του κράτους,

Όσο απλό κι αν φαίνεται το πράγμα, όταν το έχουμε πια γνωρίσει, ωστόσο μόνο τον τελευταίο καιρό το ανακάλυψε ο Μόργκαν, Στο προηγούμενό του έργο, που εκδόθηκε το 1871(1), δεν είχε ακόμα ανακαλύψει αυτό το μυστικό, που η αποκάλυψή του έκανε τους άγγλους ερευνητές της προϊστορίας, που άλλοτε είχαν τόση αυτοπεποίθηση, να βουβαθούν για ένα διάστημα.

Η λατινική λέξη gens, που χρησιμοποιεί γενικά ο Μόργκαν γι’ αυτή τη συγγενική ένωση, προέρχεται όπως και η ελληνική λέξη γένος (genos), που έχει την ίδια σημασία, από την κοινή-άρια ρίζα gan (στα γερμανικά kan, γιατί σύμφωνα με το γνωστό κανόνα στη θέση του άριου g πρέπει να μπει k), που σημαίνει γεννώ. Η λατινική λέξη gens, η ελληνική γένος, η σανσκριτική τζάνας, η γοτθική (σύμφωνα με τον πιο πάνω κανόνα) kuni, η αρχαιονορδική και αγγλοσαξονική kyn, η αγγλική kin και η μεσογερμανική kUnne σημαίνουν όλες γένος, καταγωγή. Η λέξη όμως gens στα λατινικά και γένος στα ελληνικά, χρησιμοποιείται ειδικά για τη συγγενική εκείνη ένωση που περηφανεύεται ότι έχει κοινή καταγωγή (εδώ από κοινό προπάτορα) και συνδέεται σε μια ξεχωριστή κοινότητα με ορισμένους κοινωνικούς και θρησκευτικούς θεσμούς, σε μια κοινότητα, που παρ’ όλα αυτά η καταγωγή και η φύση της έμεναν ως τώρα σκοτεινές για όλους τους ιστορικούς μας.

Είδαμε κιόλας πιο πάνω, στην πουναλουανή οικογένεια ποια είναι η σύνθεση ενός γένους στην αρχική του μορφή. Αποτελείται από όλα τα πρόσωπα, που με τον πουναλουανό γάμο και σύμφωνα με τις παραστάσεις που επικρατούν σ’ αυτόν αναγκαστικά, αποτελούν τους αναγνωρισμένους απόγονους μιας συγκεκριμένης μοναδικής προμήτορας, της ιδρύτριας του γένους.

Επειδή σ’ αυτή τη μορφή οικογένειας η πατρότητα είναι αβέβαιη, ισχύει μόνο η γυναικεία γενεαλογική γραμμή. Επειδή οι αδερφοί δεν επιτρέπεται να παντρεύονται τις αδερφές τους, αλλά μονάχα γυναίκες άλλης καταγωγής, τα παιδιά που προέρχονται οπό αυτές τις ξένες  γυναίκες βρίσκονται, σύμφωνα με το μητρικό δίκαιο, έξω από το γένος. Μένουν λοιπόν μονάχα οι απόγονοι των θυγατέρων κάθε γενιάς μέσα στα πλαίσια της συγγενικής ένωσης. Οι απόγονοι των γιων περνούν στα γένη των μητέρων τους. Ti γίνεται τώρα αυτή η με βάση τη συγγένεια εξ αίματος ομάδα μόλις συγκροτηθεί σαν ξεχωριστή ομάδα απέναντι σε άλλες παρόμοιες ομάδες μέσα στη φυλή;

Σαν κλασική μορφή του αρχικού γένους ο Μόργκαν παίρνει το γένος των Ιροκέζων, ειδικά της φυλής των Σενέκα. Η φυλή αυτή έχει οκτώ γένη, με ονόματα ζώων: 1) λύκος, 2) αρκούδα, 3) χελώνα, 4) κάστορας, 5) ελάφι, 6) μπεκάτσα, 7) ψαροφάγος, 8) γεράκι. Σε κάθε γένος επικρατεί η παρακάτω συνήθεια:

1) Εκλέγει τον σαχέμ του (προϊστάμενο σε καιρό ειρήνης) και τον αρχηγό (πολέμαρχό) της. Ο σαχέμ πρέπει να εκλέγεται από το ίδιο το γένος και το αξίωμά του είναι κληρονομικό μέσα στο γένος, με την έννοια ότι έπρεπε αμέσως να αναπληρωθεί όταν έμενε κενό. Ο πολέμαρχος μπορούσε να εκλέγεται και έξω από το γένος και κάποτε να λείπει κι ολότελα. Σαχέμ δεν εκλεγόταν ποτέ ο γιος του προηγούμενου σαχέμ, γιατί στους Ιροκέζους επικρατούσε το μητρικό δίκαιο, ο γιος συνεπώς ανήκε σε άλλο γένος, εκλεγόταν όμως συχνά ο αδερφός του ή ο γιος της αδερφής του.

Στις εκλογές ψήφιζαν όλοι, άντρες και γυναίκες. Την εκλογή έπρεπε όμως να την επικυρώσουν τα υπόλοιπα εφτά γένη, και τότε μονάχα εγκαθιστούσαν πανηγυρικά τον εκλεγμένο και μάλιστα τον εγκαθιστούσε στο αξίωμά του το κοινό συμβούλιο ολόκληρης της ομοσπονδίας των Ιροκέζων. Η σημασία αυτού του γεγονότος θα φανεί αργότερα. Η εξουσία του σαχέμ μέσα στο γένος ήταν πατρική, καθαρά ηθικής φύσης. Μέσα καταναγκασμού δεν είχε. Παράλληλα, χάρη στο αξίωμά του, ήταν μέλος του συμβουλίου της φυλής των Σενέκα, καθώς και του ομοσπονδιακού συμβουλίου όλων των Ιροκέζων. Ο πολέμαρχος μονάχα σε πολεμικές εκστρατείες μπορούσε να διατάζει κάπως.

2) Το γένος όταν θέλει καθαιρεί το σαχέμ και τον πολέμαρχο. Κι αυτό πάλι γίνεται από τους άντρες και τις γυναίκες μαζί. Οι καθαιρεμένοι είναι ύστερα απ’ αυτό απλοί πολεμιστές, όπως και οι άλλοι, ιδιώτες. Επίσης και το συμβούλιο της φυ-λής μπορεί να παύει τους σαχέμ ακόμα και παρά τη θέληση του γένους.

3) Κανένα μέλος του γένους δεν επιτρέπεται να παντρεύεται μέσα στο γένος. Αυτός είναι ο βασικός κανόνας του γένους, ο δεσμός που το συγκρατεί. Είναι η αρνητική έκφραση της πολύ θετικής συγγένειας αίματος, που μόνο αυτή κάνει τα άτομα που περιλαμβάνονται σ’ αυτό να γίνονται γένος. Με την ανακάλυψη αυτού του απλού γεγονότος, ο Μόργκαν αποκάλυψε για πρώτη φορά τη φύση του γένους.

Πόσο λίγο κατανοούσαν πριν το γένος, το αποδείχνουν οι προηγούμενες εκθέσεις για τους άγριους και τους βαρβάρους, όπου χωρίς να έχουν κατανοήσει και χωρίς να ξεχωρίζουν τη μια από την άλλη τις διάφορες ενώσεις που αποτελούν το σύστημα του γένους, ανακάτωναν τη φυλή, το κλαν, το τουμ (thum) κ.λπ. και κάποτε έλεγαν γι’ αυτά ότι ο γάμος απαγορεύεται μέσα σε μια τέτοια ένωση. Έτσι λοιπόν δημιουργήθηκε το απελπιστικό εκείνο μπέρδεμα, όπου μπόρεσε να εμφανιστεί ο κύριος Μακ Λέναν σαν Ναπολέοντας και να βάλει τάξη με το απόφθεγμα: Όλες οι φυλές μοιράζονται σε φυλές που μέσα τους απαγορεύεται ο γάμος (εξωγαμικές) και σε φυλές που μέσα τους επιτρέπεται ο γάμος (ενδογαμικές). Κι αφού πια μπέρδεψε ολότελα την υπόθεση, μπόρεσε να επιδοθεί στις βαθυστόχαστες έρευνες, ποια από τις δυο άνοστες αυτές κατηγορίες του είναι η πιο παλιά: η εξωγαμία ή η ενδογαμία. Με την ανακάλυψη του γένους που στηρίζεται στη συγγένεια εξ αίματος και με την απαγόρευση του γάμου ανάμεσα στα μέλη του εξαιτίας αυτής της συγγένειας, σταμάτησε από μόνη της αυτή η ανοησία. Είναι αυτονόητο ότι στη βαθμίδα όπου βρίσκουμε τους Ιροκέζους, τηρείται απαράβατα η απαγόρευση του γάμου μέσα στο γένος.

4) Η περιουσία όσων πέθαιναν μεταβιβαζόταν στα υπόλοιπα μέλη του γένους, έπρεπε να μείνει στο γένος. Παίρνοντας υπόψη ότι τα αντικείμενα που μπορούσε να αφήσει ένας Ιροκέζος ήταν ασήμαντα, την κληρονομιά του μοιράζονταν οι στενότεροι συγγενείς του μέσα στο γένος. Αν πέθαινε άντρας, την κληρονομιά του τη μοιράζονταν οι ομομήτριοι αδερφοί του και οι ομομήτριες αδερφές του και ο αδερφός της μητέρας. Αν πέθαινε γυναίκα, τα παιδιά της και οι ομομήτριες αδερφές της, όχι όμως οι αδερφοί της. Ακριβώς γι’ αυτό δεν μπορούσε ο άντρας και η γυναίκα να κληρονομούν ο ένας τον άλλο, ούτε τα παιδιά τον πατέρα.

5) Τα μέλη του γένους ήταν υποχρεωμένα να βοηθάνε και να προστατεύουν το ένα το άλλο, και κυρίως να βοηθάνε στην εκδίκηση για προσβολή από ξένους. Το μεμονωμένο άτομο στηριζόταν για την ασφάλειά του στην προστασία του γένους, και μπορούσε να στηρίζεται σ’ αυτήν. Όποιος το πρόσβαλλε, πρόσβαλλε όλο το γένος. Από εδώ, από τους δεσμούς αίματος του γένους, ξεπήδησε η υποχρέωση της αιματηρής εκδίκησης, που την αναγνώριζαν απόλυτα οι Ιροκέζοι.

Όταν ένας ξένος σκότωνε ένα μέλος του γένους, όλο το γένος του σκοτωμένου ήταν υποχρεωμένο να εκδικηθεί με αίμα. Πρώτα δοκίμαζαν τη μεσολάβηση. Το γένος του φονιά συνερχόταν σε συμβούλιο και έκανε προτάσεις ειρηνικού συμβιβασμού στο συμβούλιο του γένους του σκοτωμένου. τις περισσότερες φορές εκφράζανε τη λύπη τους και προσφέρανε αξιόλογα δώρα. Αν γίνονταν δεκτά, η υπόθεση είχε λήξει. Σε διαφορετική περίπτωση, το γένος, που είχε δεχτεί την προσβολή, όριζε έναν ή περισσότερους εκδικητές, που ήταν υποχρεωμένοι να κυνηγήσουν και να σκοτώσουν το φονιά. Όταν γινόταν αυτό, το γένος του σκοτωμένου δεν είχε δικαίωμα να παραπονεθεί, η υπόθεση είχε τακτοποιηθεί. 

6) Το γένος έχει ορισμένα ονόματα ή σειρές ονομάτων που μέσα σ’ όλη τη φυλή μονάχα αυτό έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί, έτσι που το όνομα του καθενός δείχνει ταυτόχρονα σε ποιο γένος ανήκει. Με το όνομα του γένους συνδέονται αδιάσπαστα και δικαιώματα του γένους.

7) Το γένος μπορεί να υιοθετεί ξένους και έτσι να τους δεχτεί σ’ όλη τη φυλή. Τους αιχμαλώτους πολέμου, που δεν τους σκότωναν, τους υιοθετούσαν σ’ ένα γένος και έτσι γίνονταν μέλη της φυλής των Σενέκα και αποκτούσαν πλήρη δικαιώματα  γένους και φυλής. Η υιοθέτηση γινόταν με αίτηση διαφόρων μελών του γένους, με αίτηση αντρών που έπαιρναν τον ξένο σαν αδερφό ή αδερφή, ή με αίτηση γυναικών που τον έπαιρναν για παιδί τους. Για να επικυρωθεί μια τέτοια υιοθεσία χρειαζόταν η πανηγυρική εισδοχή στο γένος. Συχνά, ξαναδυνάμωναν έτσι μερικά γένη, που είχαν αδυνατίσει εξαιρετικά, με μαζική υιοθεσία από άλλο γένος και με τη συγκατάθεση του γένους αυτού. Στους Ιροκέζους η πανηγυρική εισδοχή στο γένος γινόταν σε δημόσια συνεδρίαση του συμβουλίου της φυλής, που έπαιρνε έτσι χαρακτήρα πραγματικής θρησκευτικής τελετής.

8) Είναι δύσκολο ν’ αποδείξουμε ότι στα ινδιάνικα γένη γίνονταν ειδικές θρησκευτικές γιορτές. Όμως, οι θρησκευτικές τελετές των Ινδιάνων συνδέονταν λίγο ή πολύ με τα γένη. Στις έξι θρησκευτικές γιορτές που είχαν οι Ιροκέζοι το χρόνο, οι σαχέμ και οι πολέμαρχοι του κάθε γένους, από το ίδιο τους το αξίωμα, συνυπολογίζονταν στους «φύλακες της πίστης» και εκτελούσαν ιερατικές λειτουργίες.

9) Το γένος είχε κοινό τόπο ταφής. Οι Ιροκέζοι της Πολιτείας της Νέας Υόρκης είχαν τέτοιο κοινό τόπο ταφής, τώρα όμως που στριμώχνονται απ’ όλες τις μεριές από τους λευκούς, δεν έχουν πια. Σε άλλους Ινδιάνους υπάρχει ακόμα. Έτσι, οι Τουσκαρόρα, που συγγενεύουν πολύ με τους Ιροκέζους, αν και είναι χριστιανοί, έχουν μια ορισμένη σειρά για κάθε γένος στο νεκροταφείο, έτσι που ενώ η μητέρα θάβεται στην ίδια σειρά με τα παιδιά, δεν γίνεται το ίδιο με τον πατέρα. Επίσης στους Ιροκέζους όλο το γένος του πεθαμένου πηγαίνει στην κηδεία, φροντίζει για τον τάφο, τους επικήδειους λόγους κ.λπ.

10) Το γένος έχει ένα συμβούλιο, τη δημοκρατική συνέλευση όλων των ενήλικων αντρών και γυναικών του γένους, όπου όλοι έχουν το ίδιο δικαίωμα ψήφου. Το συμβούλιο αυτό εξέλεγε και καθαιρούσε τους σαχέμ και τους πολέμαρχους, καθώς και τους υπόλοιπους «φύλακες της πίστης». Αποφάσιζε για την αποζημίωση ή για την αιματηρή εκδίκηση για τα μέλη του γένους που σκοτώθηκαν. Υιοθετούσε ξένους στο γένος. Κοντολογίς, ήταν η κυρίαρχη εξουσία στο γένος.

Αυτές ήταν οι αρμοδιότητες ενός τυπικού ινδιάνικου γένους.

«Όλα τα μέλη του είναι ελεύθεροι άνθρωποι, υποχρεωμένοι να προστατεύουν ο ένας την ελευθερία του άλλου. Τόσο σε προνόμια όσο και στα ατομικά τους δικαιώματα -ούτε οι σαχέμ ούτε οι πολέμαρχοι διεκδικούν ανωτερότητα. Αποτελούν μια αδελφότητα, συνδεδεμένη με δεσμούς αίματος. Ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα, αν και δεν είχαν ποτέ διατυπωθεί, ήταν οι βασικές αρχές του γένους, και αυτό πάλι ήταν η μονάδα ενός ολόκληρου κοινωνικού συστήματος, η βάση της οργανωμένης ινδιάνικης κοινωνίας. Αυτό εξηγεί το αδάμαστο αίσθημα ανεξαρτησίας και την προσωπική αξιοπρέπεια στους τρόπους, που ο καθένας αναγνωρίζει στους Ινδιάνους.» (2)

Τον καιρό που ανακαλύφτηκε η Αμερική, οι Ινδιάνοι όλης της Βόρειας Αμερικής ήταν οργανωμένοι σε γένη, σύμφωνα με το μητριαρχικό σύστημα. Μονάχα σε μερικές φυλές, όπως στη φυλή των Ντακότα, είχαν ξεπέσει τα γένη, και σε μερικές άλλες, όπως στις φυλές Οτζίμπβα και Ομάχα, ήταν οργανωμένα σύμφωνα με το πατρικό δίκαιο.

Σε πάρα πολλές ινδιάνικες φυλές, που είχαν περισσότερα από πέντε ή έξι γένη, βρίσκουμε από τρία ή τέσσερα γένη ενωμένα σε ειδική ομάδα, που ο Μόργκαν ονομάζει φρατρία (αδελφότητα), μεταφράζοντας πιστά το ινδιάνικο όνομα με το αντίστοιχο ελληνικό. Έτσι, οι Σενέκα έχουν δυο φρατρίες, η πρώτη περιλαμβάνει τα γένη 1-4, η δεύτερη τα γένη 5-8. Η ακριβέστερη έρευνα δείχνει ότι αυτές οι φρατρίες αποτελούν κυρίως τα αρχικά γένη, όπου χωριζόταν στην αρχή η φυλή. Γιατί με την απαγόρευση του γάμου μέσα στο γένος έπρεπε αναγκαστικά κάθε φυλή να περιλαμβάνει τουλάχιστον δυο γένη για να μπορεί να έχει αυτοτέλεια. Στο βαθμό που πλήθαινε η φυλή, κάθε γένος χωριζόταν ξανά σε δυο ή περισσότερα γένη που στο εξής το καθένα εμφανίζεται σαν ξεχωριστό γένος, ενώ το αρχικό γένος, που περιλαμβάνει όλα τα γένη-παιδιά, εξακολουθεί να υπάρχει σαν φρατρία.

Στους Σενέκα και στους περισσότερους άλλους Ινδιάνους, τα γένη της μιας φρατρίας είναι γένη-αδέρφια, ενώ τα γένη των άλλων φρατριών είναι γένη-ξαδέρφια, ονομασίες που στο αμερικάνικο σύστημα συγγένειας, όπως είδαμε, έχουν μια πολύ πραγματική και εκφραστική έννοια. Αρχικά, ο Σενέκα δεν μπορούσε να παντρευτεί ούτε μέσα στη φρατρία του, όμως αυτή η συνήθεια έχει πάψει από καιρό και περιορίστηκε στο γένος. Σύμφωνα με την παράδοση των Σενέκα, η αρκούδα και το ελάφι είναι τα δυο αρχικά γένη απ’ όπου διακλαδίζονταν τα άλλα. Όταν αυτός ο νέος θεσμός είχε πια ριζώσει, τροποποιόταν ανάλογα με τις ανάγκες. Όταν έσβηναν  γένη μιας φρατρίας, μεταθέτανε κάποτε για να τα συμπληρώσουν ολόκληρα γένη από άλλες φρατρίες στη φρατρία αυτή. Γι’ αυτό βρίσκουμε σε διάφορες φυλές ομώνυμα γένη διαφορετικά καταταγμένα στις φρατρίες.

Οι λειτουργίες της φρατρίας στους Ιροκέζους είναι εν μέρει κοινωνικές, εν μέρει θρησκευτικές.

1) Την μπάλα την παίζουν οι φρατρίες μεταξύ τους, η καθεμιά στέλνει τους καλύτερούς της παίκτες, οι υπόλοιποι παρακολουθούν σαν θεατές, η κάθε φρατρία κάθεται χώρια και στοιχηματίζουν μεταξύ τους για τη νίκη των δικών τους.

2) Στο συμβούλιο της φυλής οι σαχέμ και οι πολέμαρχοι κάθε φρατρίας κάθονται μαζί, η μια ομάδα αντίκρυ στην άλλη, ο κάθε ομιλητής μιλάει στους αντιπροσώπους της κάθε φρατρίας σαν σε ξεχωριστό σώμα.

3) Αν γινόταν κανένας φόνος στη φυλή και ο φονιάς κι ο σκοτωμένος δεν ανήκαν στην ίδια φρατρία, το γένος που είχε δεχτεί την προσβολή έκανε συχνά έκκληση στα γένη-αδέρφια. Αυτά καλούσαν το συμβούλιο της φρατρίας και απευθύνονταν στην άλλη φρατρία σαν σύνολο, για να συγκαλέσει και αυτή το συμβούλιό της για να διευθετηθεί το ζήτημα. Εδώ λοιπόν εμφανίζεται πάλι η φρα-τρία σαν αρχικό γένος και με μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχίας από το πιο αδύνατο ξεχωριστό γένος, που είναι παιδί της.

4) Όταν πέθαιναν εξέχοντες άνθρωποι, αναλάβαινε η αντίθετη φρατρία τη φροντίδα της ταφής και των νεκρώσιμων τελετών, ενώ η φρατρία του πεθαμένου ακολουθούσε πενθώντας. Όταν πέθαινε ένας σαχέμ, η αντίθετη φρατρία ανάγγελλε στο ομοσπονδιακό συμβούλιο των Ιροκέζων ότι μένει κενή η θέση.

5) Στην εκλογή του σαχέμ έμπαινε πάλι στη μέση το συμβούλιο της φρατρίας. Θεωρείτο αρκετά αυτονόητο ότι τα γένη-αδέρφια θα επικύρωναν την εκλογή, τα γένη όμως των άλλων φρατριών μπορούσαν να κάνουν ένσταση. Στην περίπτωση αυτή συνερχόταν το συμβούλιο αυτής της φρατρίας, κι αν έβρισκε την ένσταση βάσιμη, η εκλογή ακυρωνόταν.

6) Παλιότερα, οι Ιροκέζοι είχαν ειδικά θρησκευτικά μυστήρια, που οι λευκοί τα έλεγαν medicine lodges. Τα μυστήρια αυτά τελούνταν στους Σενέκα από δυο θρησκευτικές εταιρίες, με κανονική μύηση για τα νέα μέλη. Σε καθεμιά από τις δύο φρατρίες αναλογούσε μια απ’ αυτές τις εταιρίες.

7) Αν, όπως είναι σχεδόν βέβαιο, τα τέσσερα linages (γένη), που τον καιρό της κατάκτησης κατοικούσαν τα τέσσερα τέταρτα της Τλασκαλά (3) ήταν τέσσερις φρατρίες, αυτό αποδείχνει ότι οι φρατρίες, όπως στους Έλληνες και σε παρό-μοιες συγγενικές ενώσεις στους Γερμανούς, θεωρούνταν και στρατιωτικές μονάδες. Αυτά τα τέσσερα linages πήγαιναν στη μάχη το καθένα σαν ξεχωριστή ομάδα, με δική του στολή και λάβαρο και με δικό του αρχηγό.

Όπως πολλά γένη αποτελούν μια φρατρία, έτσι, στην κλασική μορφή της οργάνωσης των γενών, πολλές φρατρίες αποτελούν μια φυλή. Σε κάμποσες  περιπτώσεις, στις πολύ αδυνατισμένες φυλές λείπει το ενδιάμεσο μέλος, η φρατρία. Τι χαρακτηρίζει λοιπόν μια φυλή Ινδιάνων στην Αμερική; 

1) Ότι έχει δική της περιοχή και δικό της όνομα. Κάθε φυλή, εκτός από τον τόπο της πραγματικής της εγκατάστασης, είχε ακόμα στην κατοχή της και μια σημαντική περιοχή για κυνήγι και ψάρεμα. Πέρα απ’ αυτά βρισκόταν μια πλατιά ουδέτερη λουρίδα γης, που έφτανε ως την περιοχή της άλλης φυλής και που σε γλωσσικά συγγενικές φυλές ήταν μικρή, ενώ ήταν μεγάλη σε γλωσσικά μη συγγενικές φυλές. Η ζώνη αυτή αντιστοιχεί με το συνοριακό δάσος των Γερμανών, με την έρημο που οι Σουηβοί του Καίσαρα δημιουργούν γύρω από την περιοχή τους, με το isamholt (δανικά jamved, limes Danicus) ανάμεσα στους Δανούς και τους Γερμανούς, με το σαξονικό δάσος (Sachsenwald) και το branibor (σλαβικά = προστατευτικό δάσος) -απ’ όπου πήρε τ’ όνομά του το Μπράντενμπουργκ-ανάμεσα στους Γερμανούς και τους Σλάβους.

Η περιοχή που χωριζόταν έτσι με αβέβαια σύνορα, ήταν η κοινή χώρα της φυλής, που την αναγνώριζαν για τέτοια οι γειτονικές φυλές και που η φυλή την υπεράσπιζε από επιθέσεις. Η αβεβαιότητα των συνόρων έγινε μειονεκτική κυρίως μόνο όταν ο πλη-θυσμός είχε αυξηθεί πολύ. Τα ονόματα των φυλών τις περισσότερες φορές φαίνεται να έχουν προέλθει στην τύχη και δεν διαλέχτηκαν σκόπιμα. Με τον καιρό συνέβαινε συχνά οι γειτονικές φυλές να χαρακτηρίζουν μια φυλή με άλλο όνο-μα από το όνομα που χρησιμοποιούσε η ίδια. Έτσι, στους Γερμανούς το πρώτο τους ιστορικό γενικό όνομα Γερμανοί (Germanen) τους το έδωσαν οι Κέλτες.

2) Ότι έχει ειδική διάλεκτο, που αποτελεί χαρακτηριστικό μόνο αυτής της φυλής. Στην πραγματικότητα, φυλή και διάλεκτος συνυπάρχουν ουσιαστικά. Ακόμα ως τελευταία στην Αμερική σχηματίζονταν φυλές και διάλεκτοι με τη διάσπαση, και είναι αμφίβολο αν ακόμα και τώρα έχει σταματήσει αυτό ολότελα. Όπου δύο αδυνατισμένες φυλές έχουν συγχωνευτεί σε μία, μπορεί σαν εξαίρεση, στην ίδια φυλή να ομιλούνται δυο στενά συγγενικές διάλεκτοι. Ο μέσος όρος της δύναμης των αμερικανικών φυλών είναι λιγότερο από 2.000 άτομα. Οι Τσεροκέζοι ωστόσο είναι κάπου 26.000 -είναι ο μεγαλύτερος αριθμός Ινδιάνων στις Ηνωμένες Πολιτείες που μιλούν την ίδια διάλεκτο.

3) Ότι έχει το δικαίωμα να εγκαθιστά πανηγυρικά στο αξίωμά τους τούς σαχέμ και τους πολέμαρχους που έχουν εκλέξει τα γένη.

4) Ότι έχει το δικαίωμα να τους καθαιρεί ξανά, ακόμα και παρά τη θέληση του γένους τους. Επειδή οι σαχέμ και οι πολέμαρχοι είναι μέλη του συμβουλίου της φυλής, αυτά τα δικαιώματα της φυλής απέναντί τους εξηγούνταν από μόνα τους. Εκεί όπου είχε σχηματιστεί μια ομοσπονδία φυλών και το σύνολο των φυλών αντιπροσωπευόταν σ’ ένα ομοσπονδιακό συμβούλιο, τα παραπάνω δικαιώματα περνούσαν στο συμβούλιο αυτό.

5) Ότι έχει κοινές θρησκευτικές παραστάσεις (μυθολογία) και θρησκευτικές τελετές. «Οι Ινδιάνοι ήταν θρησκευτικός λαός με το δικό τους βάρβαρο τρόπο.» (4) Η μυθολογία τους δεν έχει ακόμα καθόλου μελετηθεί κριτικά. Φαντάζονται κιό-λας τις θρησκευτικές τους παραστάσεις -κάθε λογής πνεύματα-να παίρνουν αν-θρώπινη μορφή, η κατώτερη όμως βαθμίδα της βαρβαρότητας όπου βρίσκονταν, δεν γνωρίζει ακόμα εικονικές παραστάσεις, τα λεγόμενα είδωλα. Πρόκειται για μια λατρεία της φύσης και των στοιχείων που εξελίσσεται προς την πολυθεΐα. Οι διάφορες φυλές είχαν τις τακτικές τους γιορτές με ορισμένες μορφές λατρείας, κυρίως χορό και παιχνίδια. Ο χορός προπάντων ήταν ουσιαστικό στοιχείο όλων των θρησκευτικών τελετών. Κάθε φυλή έκανε χωριστά τις τελετές της.

6) Ότι έχει ένα συμβούλιο της φυλής για τις κοινές υποθέσεις. Το αποτελούσαν όλοι οι σαχέμ και οι πολέμαρχοι των ξεχωριστών γενών που ήταν οι πραγματικοί εκπρόσωποι των γενών, γιατί ήταν σε κάθε στιγμή ανακλητοί. Το συμβούλιο συζητούσε δημόσια, περιτριγυρισμένο από τα υπόλοιπα μέλη της φυλής, που είχαν κι αυτά το δικαίωμα να μιλάνε και ν’ ακούγεται η άποψή τους. Το συμβούλιο αποφάσιζε. Κατά κανόνα άκουγαν τον κάθε παρόντα όταν ζητούσε το λόγο, και οι γυναίκες μπορούσαν να διατυπώσουν την άποψή τους μέσω ε-νός ομιλητή της εκλογής τους. Στους Ιροκέζους η τελική απόφαση έπρεπε να παρθεί ομόφωνα, όπως συνέβαινε και για πολλές αποφάσεις γερμανικών αγροτικών κοινοτήτων (Markgemeinden). Το συμβούλιο της φυλής ασχολιόταν κυρίως με τη ρύθμιση των σχέσεων με ξένες φυλές. Δεχόταν πρεσβευτές και έστελνε πρεσβευτές, κήρυχνε τον πόλεμο και έκλεινε ειρήνη.

Όταν γινόταν πόλεμος, πολεμούσαν κυρίως εθελοντές. Κατ’ αρχήν θεωρούσαν ότι κάθε φυλή βρισκόταν σε κατάσταση πολέμου με κάθε άλλη, που δεν είχε κλείσει μαζί της ρητό σύμφωνο ειρήνης. Πολεμικές εκστρατείες ενάντια σε τέτοιους εχθρούς οργανώνονταν κυρίως από μεμονωμένους διακεκριμένους πολεμιστές. Οργάνωναν έναν πολεμικό χορό και όποιος χόρευε μαζί τους δήλωνε μ’ αυτό τον τρόπο τη συμμετοχή του στην εκστρατεία. Η φάλαγγα σχηματιζόταν αμέσως και ξεκινούσε. Το ίδιο και η άμυνα της περιοχής της φυλής που δεχόταν την επίθεση γινόταν κυρίως από εθελοντές.

Το ξεκίνημα και η επιστροφή τέτοιων φαλάγγων έδιναν πάντα αφορμή για δημόσιες τελετές. Δεν χρειαζόταν έγκριση του συμβουλίου της φυλής για τέτοιες εκστρατείες, ούτε τη ζητούσαν ούτε το συμβούλιο την έδινε. Είναι ακριβώς ανάλογες με τις ιδιωτικές πολεμικές εκστρατείες των γερμανικών ακολουθιών (Gefolgschaften), όπως μας τις περιγράφει ο Τάκιτος, μονάχα που στους Γερμανούς οι ακολουθίες έχουν κιόλας πάρει μονιμότερο χαρακτήρα, αποτελούν σταθερό πυρήνα που οργανώνεται κιόλας σε καιρό ειρήνης και που σε περίπτωση πολέμου συγκεντρώνονται γύρω του οι υπόλοιποι εθελοντές.

 Αυτές οι πολεμικές φάλαγγες σπάνια είχαν μεγάλη αριθμητική δύναμη. Οι πιο σημαντικές εκστρατείες των Ινδιάνων και σε μεγάλες αποστάσεις ακόμα, γίνονταν από ασήμαντες πολεμικές δυνάμεις. Όταν συγκεντρώνονταν για μια μεγάλη επιχείρηση πολλές τέτοιες ακολουθίες, η καθε-μιά υπάκουε μονάχα στο δικό της αρχηγό. Η ενότητα του σχεδίου εκστρατείας εξασφαλιζόταν κουτσά-στραβά από ένα συμβούλιο αυτών των αρχηγών. Είναι ο τρόπος πολέμου των Αλαμάνων στον Άνω Ρήνο, τον τέταρτο αιώνα, όπως μας τον περιγράφει ο Αμμιανός Μαρκελλίνος.

7) Σε μερικές φυλές βρίσκουμε έναν ανώτατο αρχηγό, που οι αρμοδιότητές του, όμως, είναι πολύ περιορισμένες. Είναι ένας από τους σαχέμ που, στις περιπτώσεις που απαιτούν γρήγορη ενέργεια, οφείλει να παίρνει προσωρινά μέτρα ως την ώρα που θα μπορέσει να συνέλθει το συμβούλιο και ν’ αποφασίσει οριστικά. Πρόκειται εδώ για μια αδύναμη απαρχή ενός οργάνου με εκτελεστική εξουσία που τις περισσότερες φορές έμεινε άκαρπο στην πιο πέρα εξέλιξη. Η εκτελεστική εξουσία, στις πιο πολλές περιπτώσεις, αν όχι παντού, εξελίχθηκε όπως θα δούμε μάλλον από τον ανώτατο στρατιωτικό αρχηγό.

Η μεγάλη πλειοψηφία των Ινδιάνων της Αμερικής δεν ξεπέρασε τη φάση της ένωσής τους σε φυλές. Συγκροτημένοι σε μικρές αριθμητικά φυλές, που χωρίζονταν μεταξύ τους με πλατιές συνοριακές ζώνες και που αδυνάτιζαν από αιώνιους πολέμους, κατείχαν με λίγους ανθρώπους τεράστια περιοχή. Συμμαχίες ανάμεσα σε συγγενικές φυλές σχηματίζονταν εδώ κι εκεί από στιγμιαίες ανάγκες και διαλύονταν μαζί με την αιτία τους. Όμως σε ορισμένες περιοχές αρχικά συγγενικές φυλές που είχαν διασπαστεί, ενώθηκαν ξανά σε μόνιμες ομοσπονδίες και έτσι έκαναν το πρώτο βήμα προς το σχηματισμό εθνών.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκουμε την πιο εξελιγμένη μορφή μιας τέτοιας ομοσπονδίας στους Ιροκέζους. Ξεκινώντας από τους αρχικούς τόπους διαμονής τους δυτικά από το Μισισιπή, όπου πιθανόν να αποτελούσαν έναν κλάδο της μεγάλης οικογένειας των Ντακότα, εγκαταστάθηκαν ύστερα από μακρινή πορεία στη σημερινή Πολιτεία της Νέας Υόρκης, χωρισμένοι σε πέντε φυλές: Σενέκα, Καγιούγκα, Ονοντάγκα, Ονέιντα και Μοχόκ. Ζού-σαν από το ψάρεμα, το κυνήγι και από μια πρωτόγονη κηπουρική, κατοικούσαν σε χωριά που τα προστάτευε συνήθως ένας φράχτης από πασσάλους.

Ποτέ δεν ξεπέρασε η δύναμή τους τα 20.000 άτομα, είχαν και στις πέντε φυλές μια σειρά κοινά γένη, μιλούσαν στενά συγγενικές διαλέκτους της ίδιας γλώσσας και κατείχαν μια συνεχή περιοχή που ήταν μοιρασμένη στις πέντε φυλές. Και επειδή η περιοχή αυτή είχε νεοκατακτηθεί, ήταν φυσικό να συνηθίζουν να συσπειρώνονται αυτές οι φυλές ενάντια στις φυλές που εξετόπιζαν.

Το αργότερο στις αρχές του 150υ αιώνα, η συνένωση αυτή εξελίχθηκε σε αληθινή «αιώνια συμμαχία», σε μια ομοσπονδία που, με το αίσθημα της νέας της δύναμης, απέκτησε αμέσως επιθετικό χαρακτήρα και στον κολοφώνα της δύναμής της, κατά το 1675, είχε κατακτήσει μεγάλες λουρίδες γης γύρω της και είτε είχε διώξει τους κατοίκους τους, είτε τους είχε κάνει φόρου υποτελείς. Η ομοσπονδία των Ιροκέζων μας δείχνει την πιο προοδευμένη κοινωνική οργάνωση που κατάφεραν να φτάσουν οι Ινδιάνοι, που δεν ξεπέρασαν την κατώτερη βαθμίδα της βαρβαρότητας (δηλαδή εκτός από τους Μεξικανούς, τους Νεομεξικανούς (5) και τους Περουβιανούς). Οι βασικοί κανονισμοί της ομοσπονδίας ήταν οι παρακάτω:

1) Αιώνια συμμαχία των πέντε φυλών που συγγένευαν εξ αίματος πάνω στη βάση της πλήρους ισότητας και αυτοτέλειας σε όλες τις εσωτερικές υποθέσεις της φυλής. Αυτή η συγγένεια εξ αίματος αποτελούσε την αληθινή βάση της ομοσπονδίας. Από τις πέντε φυλές, τρεις λέγονταν πατρικές φυλές και ήταν αδερφές μεταξύ τους. Οι άλλες δυο λέγονταν φυλές-κόρες και ήταν μεταξύ τους επίσης αδερφικές φυλές. Τρία γένη -τα αρχαιότερα-αντιπροσωπεύονταν ακόμα ζωντανά και στις πέντε φυλές, άλλα τρία σε τρεις φυλές. Τα μέλη του καθενός απ’ αυτά τα γένη ήταν αδέρφια μεταξύ τους μέσα και στις πέντε φυλές. Η κοινή γλώσσα, με διαφορές μόνο στη διάλεκτο, ήταν έκφραση και απόδειξη της κοινής καταγωγής.

2) Το όργανο της ομοσπονδίας ήταν ένα ομοσπονδιακό συμβούλιο από 50 σαχέμ, που όλοι τους ήταν ίσοι σε βαθμό και υπόληψη. Το συμβούλιο αυτό αποφάσιζε οριστικά για όλα τα ζητήματα της ομοσπονδίας.

3) Οι 50 αυτοί σαχέμ, όταν ιδρύθηκε η ομοσπονδία, είχαν μοιραστεί στις φυλές και στα γένη σαν φορείς νέων αξιωμάτων που δημιουργήθηκαν επίτηδες για τους σκοπούς της ομοσπονδίας. Κάθε φορά που έμενε κενή μια θέση, τα ενδιαφερόμενα γένη εκλέγανε άλλους και μπορούσαν κάθε στιγμή να τους καθαιρέσουν. Το δικαίωμα όμως της εγκατάστασης στο αξίωμά τους ανήκε στο ομοσπονδιακό συμβούλιο.

4) Αυτοί οι ομοσπονδιακοί σαχέμ ήταν επίσης σαχέμ στις δικές τους φυλές και είχαν έδρα και ψήφο στο συμβούλιο της φυλής.

5) Όλες οι αποφάσεις του ομοσπονδιακού συμβουλίου έπρεπε να παίρνονται ομόφωνα.

6) Η ψηφοφορία γινόταν κατά φυλές, έτσι ώστε κάθε φυλή, και σε κάθε φυλή όλα τα μέλη του συμβουλίου, έπρεπε να συμφωνούν για να παρθεί μια έγκυρη απόφαση.

7) Το καθένα από τα πέντε συμβούλια των φυλών μπορούσε να συγκαλεί το ομοσπονδιακό συμβούλιο, το οποίο, όμως, δεν μπορούσε να συγκληθεί με δική του πρωτοβουλία.

8) Οι συνεδριάσεις γίνονταν μπροστά στο συγκεντρωμένο λαό. Κάθε Ιροκέζος μπορούσε να πάρει το λόγο. Αποφάσιζε όμως μόνο το συμβούλιο.

9) Η ομοσπονδία δεν είχε προσωπική κορυφή, δεν είχε αρχηγό της εκτελεστικής εξουσίας.

10) Αντίθετα, είχε δυο ανώτατους πολεμικούς αρχηγούς, με ίσες αρμοδιότητες και ίση εξουσία (οι δυο «βασιλείς» των Σπαρτιατών, οι δυο ύπατοι στη Ρώμη).

Αυτή ήταν ολόκληρη η δημόσια συγκρότηση όπου έζησαν οι Ιροκέζοι πάνω από τετρακόσια χρόνια και εξακολουθούν να ζουν ακόμα. Την περιέγραψα λεπτομερειακά σύμφωνα με τον Μόργκαν, γιατί εδώ έχουμε την ευκαιρία να μελετήσουμε την οργάνωση μιας κοινωνίας που δεν γνωρίζει ακόμα το κράτος. Το κράτος προϋποθέτει μια ιδιαίτερη δημόσια εξουσία, χωρισμένη από το σύνολο αυτών που το αποτελούν κάθε φορά, και ο Μάουρερ, που με σωστό ένστικτο αναγνωρίζει τη γερμανική κοινοτική συγκρότηση (Mark Verfassung) σαν ένα καθαρά κοινωνικό θεσμό που διαφέρει ουσιαστικά από το κράτος, έστω κι αν ο θεσμός αυτός στο μεγαλύτερό του μέρος αποτελεί αργότερα τη βάση του κράτους -ο Μάουρερ  λοιπόν εξετάζει σ’ όλα του τα έργα πώς αναπτύχθηκε σιγά-σιγά η δημόσια εξουσία μέσα και δίπλα από την αρχική οργάνωση των μαρκ (αγροτικών κοινοτήτων), των χωριών, των μεγάλων αγροτικών κτημάτων και των πόλεων.

Βλέπουμε στους βορειοαμερικανούς Ινδιάνους πώς μια αρχικά ενιαία φυλή απλώνεται σιγά-σιγά σε μια τεράστια ήπειρο, πώς οι φυλές με τη διάσπασή τους γίνονται λαοί, γίνονται δηλαδή ολόκληρες ομάδες από φυλές, πώς αλλάζουν οι γλώσσες, ώσπου όχι μόνο γίνονται ακατανόητες η μια στην άλλη, αλλά ακόμα χάνουν σχεδόν κάθε ίχνος από την αρχική ενότητα. Πώς, παράλληλα, μέσα στις φυλές τα ξεχωριστά γένη διασπώνται σε περισσότερα, πώς τα παλιά γένη-μητέρες διατηρούνται σαν φρατρίες, ενώ μένουν ίδια τα ονόματα αυτών των παλιών γενών σε απομακρυσμένες και από πολύ καιρό χωρισμένες φυλές -ο λύκος και η αρκούδα είναι ακόμα ονόματα γενών για την πλειοψηφία των ινδιάνικων φυλών. Και για όλες αυτές ταιριάζει σε γενικές γραμμές η συγκρότηση που περιγράψαμε πιο πάνω -μονάχα που πολλές φυλές δεν κατάφεραν να φτάσουν ως την ομοσπονδία συγγενικών φυλών.

Βλέπουμε όμως επίσης ότι, αν πάρουμε το γένος σαν δοσμένη βασική κοινωνική μονάδα, όλη η συγκρότηση των γενών, των φρατριών και των φυλών αναπτύσσεται απ’ αυτή τη μονάδα με επιτακτική σχεδόν αναγκαιότητα και φυσικότητα. Και οι τρεις αυτές ομάδες αποτελούν διαφορετικές βαθμίδες της συγγένειας εξ αίματος, η καθεμιά είναι κλεισμένη στον εαυτό της και ρυθμίζει τα δικά της ζητήματα, όμως η καθεμιά συμπληρώνει επίσης την άλλη. Και ο κύκλος των υποθέσεων που ανήκουν στη δικαιοδοσία τους περιλαμβάνει το σύνολο των δημόσιων υποθέσεων του ανθρώπου που βρίσκεται στην κατώτερη βαθμίδα της βαρβαρότητας. Εκεί λοιπόν που σ’ ένα λαό βρίσκουμε το γένος σαν κοινωνική μονάδα, πρέπει να ψάχνουμε επίσης για μια οργάνωση της φυλής παρόμοια μ’ αυτήν που περιγράψαμε εδώ. Κι όπου υπάρχουν αρκετές πηγές, όπως στους Έλληνες και τους Ρωμαίους, όχι μονάχα θα τη βρούμε, αλλά και θα πειστούμε ότι και στις περιπτώσεις που μας εγκαταλείπουν οι πηγές, η σύγκριση με το αμερικάνικο κοινωνικό σύστημα μας βοηθάει να βγούμε από τις δυσκολότερες αμφιβολίες και να λύσουμε τα δυσκολότερα αινίγματα.

Κι είναι μια θαυμάσια συγκρότηση παρ’ όλη την παιδική της απλότητα, αυτό το καθεστώς των γενών! Χωρίς στρατιώτες, χωροφύλακες και αστυνομικούς, χωρίς άρχοντες, βασιλιάδες, διοικητές, νομάρχες ή δικαστές, χωρίς φυλακές, χωρίς δίκες, όλα τραβάνε τον κανονικό τους δρόμο. Για κάθε φιλονικία και διαφωνία αποφασίζει το σύνολο των ενδιαφερομένων, από το γένος ή τη φυλή, ή τα ξεχωριστά γένη μεταξύ τους, και μονάχα σαν έσχατο μέσο, που εφαρμόζεται σπάνια, καταφεύγουν στην αιματηρή εκδίκηση, που η δική μας θανατική ποινή αποτελεί μονάχα την πολιτισμένη της μορφή μαζί με όλα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του πολιτισμού.

Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πολύ περισσότερες κοινές υποθέσεις απ’ ό,τι τώρα -το νοικοκυριό είναι για μια σειρά οικογένειες, κοινό και κομμουνιστικό, η γη είναι ιδιοκτησία της φυλής, μονάχα τα περιβολάκια ανήκουν προσωρινά στα νοικοκυριά-δεν χρειάζεται ωστόσο ούτε ίχνος από το δικό μας το φουσκωμένο και πολύπλοκο διοικητικό μηχανισμό. Όλα τα ζητήματα τα αποφασίζουν οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι, και στις περισσότερες περιπτώσεις η συνήθεια αιώνων τα έχει κιόλας ρυθμίσει όλα. Φτωχοί και άποροι δεν μπορεί να υπάρχουν -το κομμουνιστικό νοικοκυριό και το γένος ξέρουν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στους γέρους, τους αρρώστους και τους ανάπηρους πολέμου. Όλοι είναι ίσοι και ελεύθεροι -μαζί και οι γυναίκες. Δεν υπάρχει ακόμα τόπος για δούλους, ούτε κατά κανόνα για την υποδούλωση ξένων φυλών.

Όταν γύρω στο 1651 οι Ιροκέζοι είχαν νικήσει τους Έρι και το «ουδέτερο έθνος»(6), τους πρότειναν να μπουν σαν ισότιμα μέλη στην ομοσπονδία. Μόνο όταν οι ηττημένοι αρνήθηκαν να το δεχτούν αυτό, τους έδιωξαν από την περιοχή τους. Και η άντρες και γυναίκες γεννάει μια τέτοια κοινωνία, το μαρτυράει ο θαυμασμός όλων των λευκών που συναναστράφηκαν με Ινδιάνους που δεν είχαν ακόμα διαφθαρεί, για την ατομική αξιοπρέπεια, την ευθύτητα, τη δύναμη του χαρακτήρα και την παλικαριά αυτών των βαρβάρων.

Παραδείγματα παλικαριάς είδαμε τώρα τελευταία στην Αφρική. Οι Κάφροι της χώρας των Ζουλού πριν από λίγα χρόνια, καθώς και οι Νουβίοι πριν από λίγους μήνες (7) -και στις δυο φυλές δεν έχουν ακόμα εξαφανιστεί οι θεσμοί των γενών-έκαναν ό,τι δεν μπορεί να κάνει κανένας ευρωπαϊκός στρατός. Οπλισμένοι μονάχα με λόγχες και ακόντια, χωρίς πυροβόλα όπλα, προχωρούσαν μέσα σε βροχή από σφαίρες των οπισθογεμών όπλων του αγγλικού πεζικού -που θεωρείται το πρώτο στον κόσμο σε πυκνή παράταξη μάχης προχώρησαν ως τις λόγχες, το έφεραν σε αταξία και το ανέτρεψαν κάμποσες φορές, παρά την κολοσσιαία ανισότητα στα όπλα, και παρά το ότι δεν έχουν καθόλου στρατιωτική θητεία και δεν ξέρουν η θα πει γυμνάσια.

Πόσο αντέχουν και η μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι αυτοί το αποδείχνει το παράπονο των Άγγλων, ότι ένας Κάφρος μέσα σε 24 ώρες μπορεί να διατρέξει μεγαλύτερη απόσταση και γρηγορότερα από ένα άλογο -«κι ο μικρότερος μυς τους ξεχωρίζει, σκληρός και ατσαλένιος, σαν νεύρο καμτσικιού», λέει ένας άγγλος ζωγράφος.

Τέτοιοι ήταν οι άνθρωποι και η ανθρώπινη κοινωνία πριν γίνει ο χωρισμός σε διάφορες τάξεις. Κι όταν συγκρίνουμε τη θέση τους με τη θέση της τεράστιας πλειοψηφίας των σημερινών πολιτισμένων ανθρώπων, θα δούμε ότι είναι τεράστια η απόσταση ανάμεσα στο σημερινό προλετάριο και μικροαγρότη και στο παλιό ελεύθερο μέλος του γένους.

Αυτή είναι η μια πλευρά. Ας μην ξεχνάμε, όμως, ότι αυτή η οργάνωση ήταν προορισμένη να σβήσει. Δεν ξεπερνούσε τη φυλή. Η ομοσπονδία των φυλών σημαδεύει κιόλας την αρχή της υπόσκαψής της, όπως θα δούμε και όπως εκφράστηκε κιόλας στις προσπάθειες των Ιροκέζων να υποδουλώσουν άλλες φυλές. Ό,τι ήταν έξω από τη φυλή, ήταν έξω από το δίκαιο. Όπου δεν υπήρχε ρητό σύμφωνο ειρήνης, επικρατούσε ο πόλεμος ανάμεσα στις φυλές, και ο πόλεμος γινόταν με την ωμότητα που ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα άλλα ζώα και που μόνο αργότερα  μαλάκωσε με την επίδραση του υλικού συμφέροντος.

Το σύστημα των γενών στην άνθησή του, όπως το είδαμε στην Αμερική, προϋποθέτει μια εξαιρετικά ανεξέλικτη παραγωγή, και επομένως έναν εξαιρετικά αραιό πληθυσμό πάνω σε μεγάλη έκταση. Επομένως, προϋποθέτει και τη σχεδόν ολοκληρωτική υποταγή του ανθρώπου στην εξωτερική φύση που ορθωνόταν ξένη και ακατανόητη απέναντί του, πράγμα που αντικαθρεφτίζεται στις παιδιάστικες θρησκευτικές παραστάσεις. Η φυλή έμενε το σύνορο για τον άνθρωπο, τόσο για τον ξένο, από άλλη φυλή, όσο και για τον ίδιο τον εαυτό του: η φυλή, το γένος και οι θεσμοί τους ήταν ιερά και απαραβίαστα, ήταν μια ανώτερη δύναμη δοσμένη από τη φύση που το άτομο της έμενε απόλυτα υποταγμένο στα αισθήματα, τη σκέψη και τη δράση του.

Όσο επιβλητικοί κι αν μας φαίνονται οι άνθρωποι αυτής της εποχής, τόσο είναι απαράλλαχτοι ο ένας με τον άλλο, κρέμονται ακόμα, όπως λέει ο Μαρξ, από τον ομφάλιο λώρο της πρωτόγονης κοινότητας. Η εξουσία αυτής της πρωτόγονης κοινότητας έπρεπε να σπάσει -κι έσπασε. Όμως έσπασε από επιδράσεις που από την αρχή μας φαίνονταν σαν ξεπεσμός, σαν αμαρτωλή πτώση από το απλό ηθικό ύψος της παλιάς κοινωνίας των γενών. Την καινούργια, πολιτισμένη ταξική κοινωνία εγκαινιάζουν τα πιο ποταπά συμφέροντα, η χυδαία απληστία, η ωμή φιληδονία, η βρομερή τσιγκουνιά, η εγωιστική καταλήστευση της κοινής ιδιοκτησίας.

Τα πιο άθλια μέσα -η κλεψιά, η βία, η δολιότητα, η προδοσία-υποσκάπτουν την παλιά αταξική κοινωνία των γενών και οδηγούν στην πτώση της. Και η ίδια η νέα κοινωνία στα 2.500 χρόνια της ύπαρξής της δεν ήταν ποτέ τίποτε άλλο παρά η ανάπτυξη της μικρής μειοψηφίας σε βάρος της μεγάλης πλειοψηφίας που υφίσταται εκμετάλλευση και καταπίεση. Και είναι τέτοια και σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά.

 

 

Σημειώσεις:

 

 

(1)Η, Morgan, Systems of consanguinity and affinity of the human family, Ουάσιγκτον 1871 (σημ. γερμ, σύντ.).

(2)Η. Morgan, Ancient society, σελ. 85-86 (σημ. γερμ. σύντ.).

(3)Αναφέρεται στην κατάκτηση του Μεξικού από τους Ισπανούς το 1519-1521 (σημ. γερμ. σύντ.).

(4) L. Η. Morgan, Ancient society, σελ. 115 (σημ. γερμ. σύντ.).

(5)Βλέπε σημείωση στη σελ. 30 (σημ. ελλ. σύντ.).

(6) «Ουδέτερο έθνος» ονόμαζαν το 170 αιώνα την πολεμική ομοσπονδία μερικών ινδιάνι-κων φυλών, συγγενικών προς τους Ιροκέζους, που ζούσαν στη βόρεια όχθη της λίμνης Έρι. Η πολεμική ομοσπονδία πήρε αυτή την ονομασία από τους γάλλους αποικιοκράτες, επειδή τηρούσε ουδετερότητα στους πολέμους ανάμεσα στις φυλές των Ιροκέζων και των Ουρόνων (σημ. γερμ. σύντ.).

(7) Ο Ένγκελς αναφέρεται εδώ στον εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο των Ζουλού και των Νουβίων ενάντια στους άγγλους αποικιοκράτες (…) (σημ. γερμ. σύντ.).

 

 

 

F.Engels, Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, σελ 77-90

 

 

http://www.scribd.com/fullscreen/39053415?access_key=key-1lg9s0ggfpuhtzs0wd35

 

 

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *