John Reed: Την παραμονή της επανάστασης του Οκτώβρη

Το κείμενο είναι το τρίτο μέρος του έργου του Τ.Ρίντ «Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο».  Τους προλόγους μπορείτε να τους βρείτε εδώ , το πρώτο μέρος εδώ και το δεύτερο εδώ.

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Την παραμονή

 

 

Στις σχέσεις ανάμεσα σε μια αδύνατη κυβέρνηση κι έναν εξεγερμένο λαό αργά ή γρήγορα έρχεται η στιγμή, που κάθε βήμα της εξουσίας εξαγριώνει τις μάζες και κάθε άρνησή της να δράσει τους προκαλεί την περιφρόνηση. Το σχέδιο εκκένωσης της Πετρούπολης προκάλεσε θύελλα αγανάχτησης. Η δημόσια δήλωση του Κερένσκι, πως η κυβέρνηση δεν είχε καθόλου τέτοια πρόθεση, έγινε δεκτή με χαλάζι από ειρωνείες. “Κολλημένη στον τοίχο από την πίεση της επανάστασης – διαλαλούσε ο Εργατικός Δρόμος -, η κυβέρνηση των ευνοουμένων της αστικής τάξης προσπαθεί να ξεγλιστρήσει, σκορπώντας ψεύτικες διαβεβαιώσεις ότι τάχα δεν ετοιμαζόταν να φύγει από την Πετρούπολη κι ότι δεν ήθελε να παραδώσει την πρωτεύουσα…“.

Στο Χάρκοβο (1), τριάντα χιλιάδες ανθρακωρύχοι οργανώθηκαν και αποδέχτηκαν εκείνο το εισαγωγικό σημείο του καταστατικού των “Βιομηχανικών εργατών του κόσμου” (2), που γράφει: “Η τάξη των εργατών και η τάξη των επιχειρηματιών δεν έχουν τίποτα το κοινό ανάμεσά τους“. Η οργάνωση διαλύθηκε από τους κοζάκους και διώχτηκαν πολλοί ανθρακωρύχοι από τη δουλειά. Οι υπόλοιποι κήρυξαν γενική απεργία. Ο υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας Κονοβάλοφ έστειλε το βοηθό του Ορλόφ να βάλει τέρμα στις ταραχές, δίνοντάς του ευρεία εξουσιοδότηση. Οι ανθρακωρύχοι μισούσαν τον Ορλόφ. Και η ΚΕΕ όχι μόνο υποστήριξε αυτό το διορισμό, αλλά και αρνήθηκε να απαιτήσει την απομάκρυνση των κοζάκων από το λεκανοπέδιο του Ντονέτς.

Υστερα απ’ αυτά ακολούθησε η διάλυση του Σοβιέτ της Καλούγκα. Οι μπολσεβίκοι, καταχτώντας την πλειοψηφία σ’ αυτό το Σοβιέτ, πέτυχαν την απελευθέρωση μερικών πολιτικών κρατουμένων. Η Δούμα της πόλης, με τη συγκατάθεση του κυβερνητικού επιτρόπου, κάλεσε από το Μινσκ στρατό και κανονιοβόλησε το Σοβιέτ. Οι μπολσεβίκοι υποχώρησαν, όμως τη στιγμή που έβγαιναν από το κτίριο του Σοβιέτ οι κοζάκοι έπεσαν απάνω τους φωνάζοντας: “Ετσι θα γίνει και με όλα τα υπόλοιπα μπολσεβίκικα Σοβιέτ και στη Μόσχα και στην Πετρούπολη“. Το επεισόδιο αυτό συντάραξε όλη τη Ρωσία…

Στην Πετρούπολη τέλειωσε το συνέδριο των Σοβιέτ της Βόρειας Περιοχής, που το παρακολουθούσε ο μπολσεβίκος Κριλένκο. Το συνέδριο με συντριπτική πλειοψηφία πήρε απόφαση για τη μεταβίβαση όλης της εξουσίας στο Πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ. Πριν να τελειώσει, το συνέδριο έστειλε χαιρετιστήριο στους συλληφθέντες μπολσεβίκους, αγγέλλοντας ότι η ώρα της απελευθέρωσής τους πλησιάζει. Ταυτόχρονα η πρώτη πανρωσική διάσκεψη των εργοστασιακών επιτροπών τάχθηκε κατηγορηματικά υπέρ των Σοβιέτ, παίρνοντας την εξής απόφαση: “… Ανατρέποντας την απολυταρχία στον πολιτικό τομέα η εργατική τάξη επιδιώκει το θρίαμβο του δημοκρατικού καθεστώτος και στον τομέα της παραγωγικής της δραστηριότητας.Εκφραση αυτής της προσπάθειας είναι η ιδέα του εργατικού ελέγχου, που γεννήθηκε στην περίοδο της οικονομικής παράλυσης, η οποία προκλήθηκε από την εγκληματική πολιτική των κυρίαρχων τάξεων…“.

Η ένωση των σιδηροδρομικών απαιτούσε την παραίτηση του υπουργού Μεταφορών Λιβερόβσκι. Ο Σκόμπελεφ από μέρους της ΚΕΕ υποστήριζε ότι με εντολή πρέπει να παρουσιαστεί στη διασυμμαχική διάσκεψη και διαμαρτυρήθηκε τυπικά ενάντια στην αποστολή του Τερεσένκο στο Παρίσι. Ο Τερεσένκο υπέβαλε την παραίτησή του… Ο στρατηγός Βερχόβσκι, μην μπορώντας να πραγματοποιήσει το σχέδιο αναδιοργάνωσης του στρατού που πρότεινε, πήγαινε πολύ αραιά στις συνεδριάσεις του υπουργικού συμβουλίου…

Στις 3 του Νοέμβρη (21 Οχτώβρη) στην Κοινή Υπόθεση του Μπούρτσεφ δημοσιεύτηκε με μεγάλα γράμματα η παρακάτω έκκληση:

Πολίτες! Σώστε τη Ρωσία! Μόλις αυτή τη στιγμή έμαθα ότι χτες, στη σύσκεψη της επιτροπής άμυνας στο Συμβούλιο της δημοκρατίας, ο υπουργός των Στρατιωτικών στρατηγός Βερχόβσκι, ένας από τους κύριους ενόχους του θανάτου του στρατηγού Κορνίλοφ, πρότεινε να κλείσουμε ειρήνη με τους Γερμανούς κρυφά από τους συμμάχους…Αυτό είναι προδοσία της Ρωσίας! Ο Τερεσένκο δήλωσε, ότι η πρόταση του στρατηγού Βερχόβσκι ούτε καν συζητήθηκε στην προσωρινή κυβέρνηση. Η πρόταση αυτή, είπε ο Μ. Ι. Τερεσένκο είναι παράφρονη. Τα λόγια του στρατηγού Βερχόβσκι προκάλεσαν φρίκη στα μέλη της επιτροπής. Ο στρατηγός Αλεξέγεφ έκλαιγε. Οχι! Η πρόταση δεν είναι παράφρονη! Είναι χειρότερη από κάθε παραφρόνηση! Είναι ανοιχτή προδοσία της Ρωσίας! Για τα λόγια του Βερχόβσκι πρέπει να δώσουν απάντηση αμέσως ο Κερένσκι, ο Τερεσένκο και ο Νεκράσοφ. Πολίτες, όλοι στο πόδι. Προδίνουν τη Ρωσία! Σώστε τη!“.

Στην πραγματικότητα ο Βερχόβσκι έλεγε μόνο ότι είναι ανάγκη να πιέσουν τους συμμάχους να βιαστούν να κάνουν προτάσεις ειρήνης γιατί ο ρωσικός στρατός δεν μπορεί πια να πολεμήσει. 21 Η εντύπωση στη Ρωσία και στο εξωτερικό ήταν τεράστια. Ο Βερχόβσκι πήρε “αναρρωτική άδεια επ’ αόριστο” και παραιτήθηκε από την κυβέρνηση. Η Κοινή Υπόθεση έκλεισε…

Η Κυριακή, 4 του Νοέμβρη (22 Οχτώβρη), ορίστηκε σαν “Μέρα του Σοβιέτ της Πετρούπολης” και θα γιορταζόταν με ογκώδη συλλαλητήρια σ’ όλη την πόλη. Αυτά τα συλλαλητήρια που οργανώθηκαν με πρόσχημα τη συγκέντρωση χρημάτων για τις σοβιετικές οργανώσεις και το σοβιετικό τύπο, στην πραγματικότητα ήταν επίδειξη δυνάμεων. Ξαφνικά ανακοινώθηκε ότι οι κοζάκοι όρισαν την ίδια ακριβώς ημέρα λιτανεία προς τιμή της θαυματουργής εικόνας που έσωσε τη Μόσχα από τον Ναπολέοντα, το 1812.

Η ατμόσφαιρα ηλεκτρίστηκε. Η παραμικρότερη σπίθα μπορούσε ν’ ανάψει την πυρκαγιά του εμφύλιου πολέμου. Το Σοβιέτ της Πετρούπολης κυκλοφόρησε την παρακάτω έκκληση με τίτλο:

Αδέλφια κοζάκοι! “… Εσάς κοζάκοι θέλουν να σας ξεσηκώσουν ενάντια σε εμάς, τους εργάτες και τους στρατιώτες. Αυτή την αδελφοκτόνα δουλιά κάνουν οι κοινοί μας εχθροί: οι καταπιεστές – ευγενείς, οι τραπεζίτες, οι τσιφλικάδες, οι παλιοί γραφειοκράτες, οι πρώην τσαρικοί λακέδες… Εμάς μας μισούν όλοι οι τοκογλύφοι, οι πλούσιοι, οι πρίγκιπες, οι ευγενείς, οι στρατηγοί και μαζί μ’ αυτούς οι δικοί σας, οι κοζάκοι στρατηγοί. Αυτοί είναι έτοιμοι κάθε στιγμή να διαλύσουν το Σοβιέτ της Πετρούπολης, να στραγγαλίσουν την επανάσταση…Στις 22 του Οχτώβρη οργανώνεται κάποια κοζάκικη λιτανεία. Ο κάθε κοζάκος είναι ελεύθερος να πάρει μέρος ή όχι στη λιτανεία. Εμείς δεν ανακατευόμαστε σ’ αυτή την υπόθεση και κανένα εμπόδιο δε βάζουμε σε κανέναν…“.

Η λιτανεία ματαιώθηκε στα βιαστικά… Στους στρατώνες και τις εργατικές συνοικίες οι μπολσεβίκοι διέδιδαν το σύνθημά τους: “Ολη η εξουσία στα Σοβιέτ!” και οι πράκτορες των σκοτεινών δυνάμεων υποκινούσαν το λαό να σφάξει τους Εβραίους, τους μαγαζάτορες και τους αρχηγούς των σοσιαλιστών… Από τη μια μεριά ήταν τα εμπρηστικά άρθρα του μοναρχικού τύπου, κι από την άλλη η βροντερή φωνή του Λένιν: “Εξέγερση!… Δεν πρέπει να περιμένουμε περισσότερο!“. Ακόμα κι ο αστικός τύπος ανησύχησε. Η εφημερίδα “Χρηματιστηριακές Υποθέσεις” αποκαλούσε την μπολσεβίκικη προπαγάνδα απόπειρα ενάντια στα “βασικά θεμέλια της κοινωνίας, ενάντια στο απαραβίαστο του ατόμου και το σεβασμό της ατομικής ιδιοκτησίας“.

Περισσότερο όμως απ’ όλους έσταζαν φαρμάκι οι “μετριοπαθείς” σοσιαλιστικές εφημερίδες. “Οι μπολσεβίκοι είναι οι πιο επικίνδυνοι εχθροί της επανάστασης“, τόνιζε η “Υπόθεση του Λαού”. Η μενσεβίκικη “Ημέρα” έγραφε: “Η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να υπερασπίσει τον εαυτό της και μας“. Η εφημερίδα του Πλεχάνοφ “Ενότητα” εφιστούσε την προσοχή της κυβέρνησης στο γεγονός ότι οι εργάτες της Πετρούπολης εξοπλίστηκαν κιόλας και απαιτούσε αποφασιστικά μέτρα ενάντια στους μπολσεβίκους. Και η κυβέρνηση γινόταν κάθε μέρα όλο και πιο ανίσχυρη. Ακόμα κι η αυτοδιοίκηση της πόλης κατέρρευσε. Οι στήλες των εφημερίδων ήταν γεμάτες από ειδήσεις για θρασύτατες ληστείες και φόνους, οι εγκληματίες όμως παρέμεναν ατιμώρητοι…

Από την άλλη πλευρά οι ένοπλες εργατικές περιπολίες φύλαγαν τις νύχτες τους δρόμους, καταδίωκαν τους πλιατσικολόγους και κατάσχεταν κάθε όπλο που έπεφτε στα χέρια τους. Την 1η του Νοέμβρη (19 Οχτώβρη) ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής της περιοχής της Πετρούπολης συνταγματάρχης Πολκόβνικοφ έβγαλε την παρακάτω διαταγή:

 “Παρά τις δύσκολες μέρες που περνάει η χώρα, στην Πετρούπολη συνεχίζονται οι ανεύθυνες εκκλήσεις για ένοπλες ενέργειες και πογκρόμ και συνάμα κάθε μέρα πληθαίνουν οι λεηλασίες και οι ασχημίες. Η κατάσταση αυτή αποδιοργανώνει τη ζωή των πολιτών και εμποδίζει την κανονική αυτή αποδιοργανώνει τη ζωή των πολιτών και εμποδίζει την κανονική λειτουργία των κυβερνητικών και κοινωνικών οργάνων. Με τη συναίσθηση της ευθύνης και του καθήκοντος απέναντι στην πατρίδα διατάσσω:

1.Κάθε στρατιωτικό τμήμα σύμφωνα με τις ειδικές οδηγίες στα όρια της περιοχής του να παρέχει κάθε δυνατή βοήθεια στα όργανα αυτοδιοίκησης της πόλης, στους κομισάριους και στην πολιτοφυλακή, για τη φρούρηση των κρατικών και κοινωνικών ιδρυμάτων.

2.Σε συνεργασία με το διοικητή της περιφέρειας και τον εκπρόσωπο της πολιτοφυλακής της πόλης να οργανωθούν περιπολίες και να παρθούν μέτρα για τη σύλληψη των εγκληματικών στοιχείωνκαι των λιποταχτών.

3.Ολα τα άτομα που εμφανίζονται στους στρατώνες και καλούν σε ένοπλη δράση και πογκρόμ, να συλλαμβάνονται και να οδηγούνται στο 2ο διοικητή της πόλης.

4.Απαγορεύονται οι διαδηλώσεις, τα συλλαλητήρια και οι πομπές στους δρόμους. 22

5.Οι ένοπλες ενέργειες και τα πογκρόμ να αντιμετωπίζονται αμέσως μ’ όλες τις ένοπλες δυνάμεις που υπάρχουν στη διάθεσή μας.

6.Να προσφέρεται βοήθεια στους κομισάριους για τη ματαίωση των αυθαίρετων ερευνών και συλλήψεων.

7.Για ό,τι ήθελε συμβεί στον τομέα διάταξης των τμημάτων σας ν’ αναφέρεστε αμέσως στο επιτελείο της περιοχής. Καλώ τις επιτροπές των τμημάτων κι όλες τις στρατιωτικές οργανώσεις να βοηθήσουν τους διοικητές να εκπληρώσουν τα καθήκοντα που τους ανατέθηκαν”.

Ο Κερένσκι δήλωσε στο Σοβιέτ της Δημοκρατίας ότι η προσωρινή κυβέρνηση είναι καλά ενημερωμένη για την προπαγάνδα που κάνουν οι μπολσεβίκοι κι ότι είναι αρκετά ισχυρή για να τα βγάλει πέρα με οποιαδήποτε διαδήλωση. Κατηγόρησε τις εφημερίδες “Νέα Ρωσία” και “Εργατικό Δρόμο” για παρόμοια εγκληματική δράση. “Η απόλυτη ελευθερία του τύπου, όμως, συνέχισε ο Κερένσκι, δεν επιτρέπει στην κυβέρνηση να πάρει μέτρα ενάντια στα ψέματα του τύπου… ” (3). Δηλώνοντας πως ο μπολσεβικισμός και ο μοναρχισμός είναι μόνον διαφορετικές εκδηλώσεις μιας και της ίδιας προπαγάνδας, που εξυπηρετεί την αντεπανάσταση και που τόσο πολύ την επιθυμούν οι σκοτεινές δυνάμεις, συνέχισε: “Εγώ είμαι καταδικασμένος. Μου είναι όμως αδιάφορο ό,τι κι αν μου συμβεί, κι έχω το θάρρος να δηλώσω, ότι όλο το μυστικό για τα γεγονότα βρίσκεται στην πρωτοφανή προβοκάτσια που δημιούργησαν στην πόλη οι μπολσεβίκοι“.

Μέχρι τις 2 του Νοέμβρη (20 Οχτώβρη) είχαν έρθει για το συνέδριο των Σοβιέτ συνολικά δεκαπέντε αντιπρόσωποι. Την άλλη ημέρα έφτασαν τους εκατό και το επόμενο εικοσιτετράωρο, τους εκατόν εβδομήντα πέντε. Απ’ αυτούς οι εκατόν τρεις ήταν μπολσεβίκοι… Για να υπάρχει απαρτία όμως χρειάζονταν τετρακόσιοι αντιπρόσωποι. Κι ως το συνέδριο υπολείπονταν μόνον τρεις μέρες…

Βρισκόμουνα όλη την ώρα σχεδόν στο Σμόλνι. Ηταν δύσκολο πια να φτάσει κανείς εδώ. Στις εξώπορτες στέκονταν διπλή αλυσίδα από σκοπούς και μπροστά στην κύρια είσοδο υπήρχε μια μακριά σειρά από ανθρώπους που περίμεναν άδεια. Στο Σμόλνι επέτρεπαν να μπουν από τέσσερις άνθρωποι μαζί, αφού πρώτα εξακρίβωναν ποιος ήταν ο καθένας και μαθαίναν για ποια δουλιά ήρθε. Εδιναν άδειες, όμως το σύστημα άλλαζε πολλές φορές την ημέρα, γιατί οι κατάσκοποι καθημερινά σοφίζονταν διάφορους τρόπους για να μπουν στο μέγαρο…

Μια φορά, πηγαίνοντας στο Σμόλνι, είδα μπροστά μου στην εξώπορτα τον Τρότσκι με τη γυναίκα του. Τους σταμάτησε ο σκοπός. Ο Τρότσκι ανακάτεψε όλες τις τσέπες του, αλλά στάθηκε αδύνατο να βρει την άδεια. Δεν πειράζει, είπε στο τέλος. Εμένα με ξέρετε. Το επίθετό μου είναι Τρότσκι. “Πού είναι η άδεια; απάντησε με πείσμα ο στρατιώτης. Η είσοδος απαγορεύεται, δεν ξέρω κανένα επίθετο εγώ“. “Μα εγώ είμαι ο πρόεδρος του Σοβιέτ της Πετρούπολης“. “Ε, λοιπόν, απάντησε ο στρατιώτης, αφού είστε τέτοιο σπουδαίο πρόσωπο, θα πρέπει να σας βρίσκεται έστω και ένα μικρό χαρτάκι“. Ο Τρότσκι ήταν πολύ υπομονετικός. “Οδηγήστε με στο διοικητή“, είπε. Ο στρατιώτης δίσταζε και μουρμούριζε πως δεν μπορεί ν’ ανησυχεί το διοικητή για το χατίρι του κάθε περαστικού. Στο τέλος όμως, γνέφοντας με το κεφάλι του, κάλεσε τον κινητό σκοπό. Ο Τρότσκι του εξήγησε τη δουλιά που είχε. “Το επίθετό μου είναι Τρότσκι“, επανέλαβε. “Τρότσκι… ” έκανε ο σκοπός ξύνοντας το σβέρκο του. “Κάπου τ’ άκουσα αυτό το όνομα… ” πρόφερε αργά. “Αντε, καλά περάστε, σύντροφε“.

Στο διάδρομο έπεσα πάνω στον Καραχάν, μέλος της ΚΕ των μπολσεβίκων (4). Αυτός μου διηγήθηκε, τι είδους θα είναι η νέα κυβέρνηση: “Ευλύγιστη στην οργάνωση, ευαίσθητη στη λαϊκή θέληση, που θα εκφράζεται από τα Σοβιέτ και θα παρέχει την πιο μεγάλη ελευθερία στην τοπική πρωτοβουλία. Σήμερα η προσωρινή κυβέρνηση δένει την τοπική δημοκρατία, όπως ακριβώς γινόταν τον καιρό του τσάρου…Στην καινούρια κοινωνία η πρωτοβουλία θα ξεκινάει από κάτω. Οι μορφές της διοίκησης θα καθοριστούν σύμφωνα με το καταστατικό του σοσιαλδημοκρατικού εργατικού κόμματος της Ρωσίας. Βουλή θα είναι η καινούρια ΚΕΕ, που θα είναι υπεύθυνη απέναντι στο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ, το οποίο πρέπει να συνέρχεται πολύ συχνά. Τα υπουργεία δε θα τα διευθύνουν ξεχωριστοί υπουργοί αλλά συλλογικά όργανα, άμεσα υπεύθυνα μπροστά στα Σοβιέτ”.

Στις 30 (17) του Οχτώβρη αφού είχαμε μείνει σύμφωνοι από προηγούμενα με τον Τρότσκι, τον επισκέφτηκα σ’ ένα μικρό αδειανό δωμάτιο, στο πάνω πάτωμα του Σμόλνι. Καθόταν στη μέση του δωματίου σε μια σκληρή καρέκλα, μπροστά σ’ ένα άδειο τραπέζι. Του υπέβαλα πολύ λίγα ερωτήματα. Μιλούσε γρήγορα και πειστικά πάνω από μια ώρα. Αναφέρω τα πιο βασικά από τα λεγόμενά του, συγκρατώντας ακριβώς τις εκφράσεις του:

Η προσωρινή κυβέρνηση είναι ολότελα ανίσχυρη. Στην εξουσία βρίσκεται η αστική τάξη, όμως η εξουσία της είναι καμουφλαρισμένη με τον εικονικό συνασπισμό με τα αμυνίτικα κόμματα. Στη διάρκεια όλης της επανάστασης βλέπουμε να εξεγείρονται οι αγρότες, που κουράστηκαν πια να περιμένουν τη γη που τους υποσχέθηκαν. Από παρόμοια δυσαρέσκεια κατέχονται όλες οι εργαζόμενες τάξεις σ’ ολόκληρη τη χώρα. Η κυριαρχία της αστικής τάξης μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνον με κορνιλοφικές μεθόδους, δεν της φθάνουν όμως οι δυνάμεις… Ο στρατός είναι μαζί μας. Οι συμβιβαστές και οι πασιφιστές, οι εσέροι κι οι μενσεβίκοι έχασαν όλο το κύρος τους, γιατί η πάλη ανάμεσα στους αγρότες και τους τσιφλικάδες, ανάμεσα στους εργάτες και τους εργοδότες, ανάμεσα στους στρατιώτες και τους αξιωματικούς έφτασε σε πρωτοφανή οξύτητα και αδιαλλαξία. Μόνο με ενωμένες τις προσπάθειες των λαϊκών μαζών, μόνο με τη νίκη της δικτατορίας του προλεταριάτου μπορεί να τελειώσει η επανάσταση, μπορεί να σωθεί ο λαός…

Τα Σοβιέτ είναι η πιο ολοκληρωμένη μορφή λαϊκής εκπροσώπησης, πιο ολοκληρωμένη και από την άποψη της επαναστατικής πείρας και από την άποψη των ιδεών και των σκοπών. Τα Σοβιέτ, στηριζόμενα άμεσα στα στρατιωτικά χαρακώματα, στους βιομηχανικούς εργάτες, στο αγροτικό χωριό, είναι η σπονδυλική στήλη της επανάστασης. Εγιναν απόπειρες να δημιουργηθεί εξουσία χωρίς τα Σοβιέτ. Αυτές οι απόπειρες δημιούργησαν μόνον αναρχία. Αυτή τη στιγμή στους διαδρόμους του Σοβιέτ της ρωσικής δημοκρατίας καταστρώνονται κάθε λογής αντεπαναστατικά σχέδια. Το κόμμα των καντέ είναι ο εκπρόσωπος της μαχητικής αντεπανάστασης. Τα Σοβιέτ όμως είναι οι εκπρόσωποι της λαϊκής υπόθεσης. Ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο στρατόπεδα δεν υπάρχει ούτε μια ομάδα που να είχε και την παραμικρότερη σοβαρή σημασία… Αυτό είναι το “lutte finale” – η τελευταία και αποφασιστική μάχη. Η αστική αντεπανάσταση οργανώνει όλες τις δυνάμεις της και περιμένει μόνο την κατάλληλη στιγμή για την επίθεση. Η δική μας απάντηση θα είναι αποφασιστική. Θα ολοκληρώσουμε το έργο που μόλις άρχισε το Φλεβάρη και τράβηξε προς τα μπρος στην περίοδο του κορνιλοφικού πραξικοπήματος…“.

Ύστερα πέρασε στην εξωτερική πολιτική της μελλοντικής κυβέρνησης: “Η πρώτη μας πράξη θα είναι η έκκληση για μια άμεση ανακωχή σ’ όλα τα μέτωπα και για μια διάσκεψη όλων των λαών που θα συζητήσει τους δημοκρατικούς όρους ειρήνης. Ο βαθμός της δημοκρατικότητας της συνθήκης ειρήνης θα εξαρτηθεί από το βαθμό της επαναστατικής υποστήριξης που θα βρούμε στην Ευρώπη. Εφόσον εμείς θα δημιουργήσουμε εδώ κυβέρνηση των Σοβιέτ, αυτό θα είναι ισχυρός παράγοντας προς όφελος της άμεσης ειρήνης σ’ όλη την Ευρώπη, επειδή η κυβέρνησή μας, παρακάμπτοντας τις κυβερνήσεις, θ’ απευθυνθεί ανοιχτά και άμεσα προς όλους τους λαούς, προτείνοντας ανακωχή. Όταν θα κλείσει ειρήνη, η ρωσική επανάσταση θα υποστηρίξει μ’ όλες τις δυνάμεις της την αρχή: “χωρίς προσαρτήσεις και επανορθώσεις, στη βάση της ελεύθερης αυτοδιάθεσης των λαώνκαθώς και τη δημιουργία ευρωπαϊκής ομοσπονδιακής δημοκρατίας…

Με το τέλος αυτού του πολέμου βλέπω την Ευρώπη ν’ αναμορφώνεται όχι από τους διπλωμάτες, αλλά από το προλεταριάτο. Ευρωπαϊκή ομοσπονδιακή δημοκρατία, Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, να τι πρέπει να γίνει. Η εθνική αυτονομία δεν είναι πια αρκετή. Η οικονομική πρόοδος απαιτεί την κατάργηση των εθνικών συνόρων. Αν η Ευρώπη παραμείνει διαμελισμένη σε εθνικές ομάδες, τότε ο ιμπεριαλισμός θα συνεχίσει τη δουλειά του. Ειρήνη σ’ όλο τον κόσμο μπορεί να εξασφαλίσει μόνο η ευρωπαϊκή ομοσπονδιακή δημοκρατία”, και χαμογέλασε ελαφρά, με το κάπως ειρωνικό χαμόγελό του. “Χωρίς όμως δράση των ευρωπαϊκών μαζών, οι σκοποί αυτοί δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν για την ώρα…“.

Όλοι περίμεναν ότι μια ωραία πρωία θα εμφανιστούν αναπάντεχα στους δρόμους οι μπολσεβίκοι και θ’ αρχίσουν να τουφεκίζουν όλους όσοι φορούν άσπρα κολάρα. Στην πραγματικότητα όμως η εξέγερση έγινε πολύ απλά και ολότελα ανοιχτά. Η προσωρινή κυβέρνηση ετοιμαζόταν να στείλει τη φρουρά της Πετρούπολης στο μέτωπο.

Η φρουρά της Πετρούπολης αριθμούσε περίπου εξήντα χιλιάδες ανθρώπους και έπαιξε στην επανάσταση σοβαρό ρόλο. Αυτή ακριβώς ήταν εκείνη που έλυσε την υπόθεση στις μεγάλες μέρες του Φλεβάρη, αυτή δημιούργησε το Σοβιέτ των στρατιωτών βουλευτών, αυτή αναχαίτισε τον Κορνίλοφ στα πρόθυρα της Πετρούπολης. Τώρα μέσα στη φρουρά ήταν πάρα πολλοί μπολσεβίκοι. Τότε που η προσωρινή κυβέρνηση μιλούσε για εκκένωση της πόλης, η φρουρά της Πετρούπολης τής έδωσε την απάντηση. “Ενα από τα δύο: Μια κυβέρνηση που είναι ανίκανη να προστατεύσει την πρωτεύουσα πρέπει είτε να κλείσει αμέσως ειρήνη, είτε, αν είναι ανίκανη να κλείσει ειρήνη, να μας αδειάσει τη γωνιά και να παραχωρήσει τη θέση της σε μια γνήσια λαϊκή κυβέρνηση…“.

Ηταν ολοφάνερο πως κάθε προσπάθεια εξέγερσης εξαρτιόταν ολοκληρωτικά από τη στάση της φρουράς της Πετρούπολης. Το σχέδιο της κυβέρνησης ήταν ν’ αντικαταστήσει τα συντάγματα της φρουράς με “έμπιστα” τμήματα, με κοζάκους και “τάγματα θανάτου”. Οι επιτροπές ορισμένων στρατιών, οι “μετριοπαθείς” σοσιαλιστές και η ΚΕΕ υποστήριζαν την κυβέρνηση. Στο μέτωπο και στην Πετρούπολη γινόταν πλατιά ζύμωση. Ελεγαν πως πέρασαν πια οχτώ μήνες από τότε που η φρουρά της Πετρούπολης τεμπελιάζει κι αναπαύεται στους στρατώνες της πρωτεύουσας, ενώ στο ίδιο διάστημα ο στρατός στο μέτωπο πεινάει και πεθαίνει, περιμένοντας αντικατάσταση κι ενισχύσεις.

Εννοείται πως στα λόγια αυτών που κατηγορούσαν τη φρουρά της Πετρούπολης για απροθυμία ν’ αλλάξει τη σχετική της ανάπαυση με τη φρίκη της χειμερινής εκστρατείας, υπήρχε ορισμένη δόση αλήθειας. Ομως για την άρνηση να πάει στο μέτωπο υπήρχαν κι άλλες αιτίες. Το Σοβιέτ της Πετρούπολης φοβόταν τα σχέδια της κυβέρνησης, στο μεταξύ όμως από το μέτωπο κατέφθαναν εκατοντάδες αντιπρόσωποι των απλών στρατιωτών, που με μια φωνή δήλωναν: “Είναι αλήθεια ότι μας χρειάζονται ενισχύσεις, όμως ακόμα πιο πολύ μας χρειάζεται να ξέρουμε ότι εδώ, στην Πετρούπολη, η επανάσταση βρίσκεται σε σιγουριά… Κρατάτε τα μετόπισθεν, σύντροφοι, κι εμείς θα κρατήσουμε το μέτωπο…“.

Στις 25 (12) του Οχτώβρη η εκτελεστική επιτροπή του Σοβιέτ της Πετρούπολης συζήτησε με κλειστές τις θύρες το ζήτημα της οργάνωσης ιδιαίτερης στρατιωτικής επιτροπής. Την άλλη μέρα το στρατιωτικό τμήμα του Σοβιέτ της Πετρούπολης 24 εξέλεξε επιτροπή που κήρυξε μποϊκοτάζ σ’ όλες τις αστικές εφημερίδες κι έδωσε μομφή στην ΚΕΕ για την πάλη της ενάντια στο συνέδριο των Σοβιέτ.

Στις 29 (16) Οχτώβρη, ο Τρότσκι σε ανοιχτή συνεδρίαση του Σοβιέτ της Πετρούπολης πρότεινε να επικυρωθεί τυπικά η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή. “Πρέπει, – είπε – να δημιουργήσουμε ειδική οργάνωση που θα την ακολουθούμε στη μάχη και θα πεθαίνουμε, αν χρειαστεί… “.

Αποφασίστηκε να στείλουν στο μέτωπο δύο αντιπροσωπείες για διαπραγματεύσεις με τις επιτροπές των στρατιωτών και με τις διοικήσεις. Τη μια από το Σοβιέτ και την άλλη από τη φρουρά. Στο Πσκοφ δέχτηκε την αντιπροσωπεία του Σοβιέτ ο διοικητής του Βόρειου Μετώπου στρατηγός Τσερεμίσοφ, που δήλωσε με λίγα λόγια, ότι διέταξε κιόλας τη φρουρά της Πετρούπολης να πιάσει θέσεις στα χαρακώματα και πως είναι άσκοπο να γίνεται κουβέντα γι’ αυτό το ζήτημα. Στην αντιπροσωπεία της φρουράς δεν επιτράπηκε να βγει από την Πετρούπολη… Η αντιπροσωπεία του στρατιωτικού τμήματος του Σοβιέτ της Πετρούπολης παρακάλεσε να γίνει δεκτός αντιπρόσωπός της στο επιτελείο της περιοχής της Πετρούπολης. Αρνήθηκαν. Το Σοβιέτ της Πετρούπολης απαίτησε να μην εκδίδεται καμιά διαταγή χωρίς την έγκριση του τμήματος των στρατιωτών. Αρνήθηκαν. Στους αντιπροσώπους δήλωσαν ωμά: “Εμείς αναγνωρίζουμε μόνον την ΚΕΕ. Εσάς δε σας αναγνωρίζουμε, κι αν παραβιάσετε κανένα νόμο, θα σας συλλάβουμε“.

Στις 30 (17) του Οχτώβρη (5) η συνέλευση των αντιπροσώπων όλων των συνταγμάτων της Πετρούπολης πήρε την παρακάτω απόφαση: “Η φρουρά της Πετρούπολης δεν αναγνωρίζει πια την προσωρινή κυβέρνηση. Κυβέρνησή μας είναι το Σοβιέτ της Πετρούπολης. Θα υποτασσόμαστε μόνον στις διαταγές του Σοβιέτ της Πετρούπολης, που θα εκδίδονται από τη Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή του”. Τα τοπικά στρατιωτικά τμήματα διατάχθηκαν να περιμένουν οδηγίες από το τμήμα των στρατιωτών του Σοβιέτ της Πετρούπολης.

Την άλλη μέρα η ΚΕΕ συγκάλεσε δική της συνέλευση που αποτελούνταν στη συντριπτική πλειοψηφία από αξιωματικούς, δημιούργησε ιδιαίτερη επιτροπή για το συντονισμό της δουλιάς με το επιτελείο κι έστειλε σ’ όλους τους τομείς της Πετρούπολης τους κομισάριούς της. Στις 3 του Νοέμβρη (21 του Οχτώβρη) ένα ογκώδες συλλαλητήριο των στρατιωτών στο Σμόλνι αποφάσισε:

Χαιρετίζοντας τον σχηματισμό της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής, δίπλα στο Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών της Πετρούπολης, η φρουρά της Πετρούπολης και των περιχώρων της υπόσχεται στη Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή πλήρη υποστήριξη σ’ όλα τα βήματά της, που θα κατευθύνονται στην πιο στενή σύνδεση του μετώπου με τα μετόπισθεν για το συμφέρον της επανάστασης. Μαζί μ’ αυτό, η φρουρά της Πετρούπολης δηλώνει: για τη φρούρηση της επαναστατικής τάξης στην Πετρούπολη βρίσκεται όλη η φρουρά μαζί με το οργανωμένο προλεταριάτο. Κάθε είδους προβοκατόρικες απόπειρες από μέρους των κορνιλοφικών και της αστικής τάξης να σπείρουν ζιζάνια και σύγχυση στις επαναστατικές γραμμές θ’ αντιμετωπίσουν “αμείλιχτη αντίσταση”“.

 Η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή, έχοντας συναίσθηση της δύναμής της απαιτούσε αποφασιστικά να μπει κάτω από τις διαταγές της το επιτελείο της περιοχής της Πετρούπολης. Εστειλε σ’ όλα τα τυπογραφεία διαταγή να μην τυπώνουν χωρίς την έγκρισή της κανενός είδους εκκλήσεις ή προκηρύξεις. Στο οπλοστάσιο του Κρονβέρσκι παρουσιάστηκαν ένοπλοι κομισάριοι κι άρπαξαν τεράστιο αριθμό όπλων και πολεμοφοδίων, ματαιώνοντας την αποστολή δέκα χιλιάδων ξιφολογχών, που προορίζονταν για το Νοβοτσερκάσκ, όπου ήταν το επιτελείο του Καλέντιν…

 Η κυβέρνηση, που βρέθηκε ξαφνικά μπροστά στον κίνδυνο, υποσχέθηκε στην επιτροπή, ότι δε θα τιμωρηθεί κανένα από τα μέλη της σε περίπτωση που θα διαλύονταν εθελοντικά. Ηταν όμως αργά πια. Τα μεσάνυχτα της 5ης Νοέμβρη (23 του Οχτώβρη) ο ίδιος ο Κερένσκι έστειλε στο Σοβιέτ της Πετρούπολης τον Μαλέφσκι με πρόταση να στείλει αντιπρόσωπο στο επιτελείο. Η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή συμφώνησε, όμως μέσα σε μια ώρα ο στρατηγός Μανικόφσκι, που εκτελούσε καθήκοντα υπουργού των Στρατιωτικών, ανακάλεσε την πρόταση…

Την Τρίτη το πρωί στις 6 του Νοέμβρη (24 του Οχτώβρη), η πόλη αναστατώθηκε από την έκκληση που κυκλοφόρησε στους δρόμους με την υπογραφή:”Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή, δίπλα στο Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών της Πετρούπολης”:

Προς τον πληθυσμό της Πετρούπολης. Πολίτες! Η αντεπανάσταση σήκωσε το εγκληματικό της κεφάλι. Οι κορνιλοφικοί επιστρατεύουν δυνάμεις για να συντρίψουν το Πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ και να ματαιώσουν τη Συντακτική Συνέλευση. Ταυτόχρονα οι πογκρομιστές μπορεί ν’ αποπειραθούν να δημιουργήσουν στους δρόμους της Πετρούπολης ταραχές και σφαγές. Το Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών της Πετρούπολης αναλαβαίνει την ευθύνη της φρούρησης της επαναστατικής τάξης από τους αντεπαναστάτες και τις απόπειρες πογκρόμ. Η φρουρά της Πετρούπολης δε θα επιτρέψει κανενός είδους βία και ασχημίες. Ο πληθυσμός καλείται να πιάνει τους αλήτες και τους εκατονταρχίτες πράκτορες και να τους παραδίνει στους κομισάριους του Σοβιέτ, στο πιο κοντινό στρατιωτικό τμήμα. Με την πρώτη απόπειρα των σκοτεινών στοιχείων να προκαλέσουν στους δρόμους της πρωτεύουσας ταραχές, λεηλασίες, καβγάδες ή πυροβολισμούς, οι εγκληματίες θα εξαφανιστούν από το πρόσωπο της Γης. Πολίτες! Σας καλούμε να δείξετε απόλυτη ψυχραιμία και αυτοκυριαρχία. Η υπόθεση της τάξης και της επανάστασης βρίσκεται σε σταθερά χέρια… “.

Στις 3 του Νοέμβρη (21 του Οχτώβρη) οι αρχηγοί των μπολσεβίκων μαζεύτηκαν στην ιστορική τους σύσκεψη, που έγινε με κλειστές τις θύρες. Ειδοποιήθηκα από τον Ζάλκιντ (6) και περίμενα τ’ αποτελέσματα της σύσκεψης πίσω από την πόρτα, στο διάδρομο. Ο Βολοντόρσκι, βγαίνοντας από το δωμάτιο, μου διηγήθηκε τι γίνεται εκεί.

Ο Λένιν έλεγε: “Στις 24 του Οχτώβρη θα είναι πολύ νωρίς να ενεργήσουμε: για την εξέγερση είναι απαραίτητη η πανρωσική βάση, και στις 24 δε θα φτάσουν ακόμα όλοι οι αντιπρόσωποι του συνεδρίου. Από την άλλη μεριά στις 26 του Οχτώβρη θα είναι πολύ αργά να ενεργήσουμε: σ’ αυτό το διάστημα το Συνέδριο θα οργανωθεί, και μια μεγάλη οργανωμένη συνέλευση είναι δύσκολο να πάρει αστραπιαία και αποφασιστικά μέτρα. Εμείς πρέπει να ενεργήσουμε στις 25 του Οχτώβρη, την ημέρα που ανοίγει το Συνέδριο, για να μπορούμε να πούμε σ’ αυτό: Να η εξουσία! Τι θα κάνετε μ’ αυτήν;“.

Σ’ ένα από τα δωμάτια του απάνω πατώματος καθόταν ένας λεπτοπρόσωπος άνθρωπος, με μακριά μαλλιά, μαθηματικός και σκακιστής, κάποτε αξιωματικός του τσαρικού στρατού, και κατόπιν επαναστάτης και εξόριστος, κάποιος Οφσέγενκο, με το παρατσούκλι Αντόνοφ. Ο μαθηματικός και σκακιστής, ήταν απορροφημένος με την επεξεργασία των σχεδίων κατάληψης της πρωτεύουσας. Και η κυβέρνηση ετοιμαζόταν από την πλευρά της για τη μάχη. Στην Πετρούπολη συγκεντρώνονταν απαρατήρητα τα πιστότερα συντάγματα, διαλεγμένα από τις μεραρχίες, που ήταν σκορπισμένες σ’ όλο το μέτωπο. Στα χειμερινά ανάκτορα πήρε διάταξη το πυροβολικό της Σχολής των Ευελπίδων.

Στους δρόμους, πρώτη φορά ύστερα από τις μέρες της εξέγερσης του Ιούλη, εμφανίστηκαν κοζάκικες περιπολίες. Ο Πολκόβνικοφ έβγαζε τη μια διαταγή πάνω στην άλλη, απειλώντας να καταπνίξει την παραμικρότερη ανυπακοή “με τα πιο αποφασιστικά κατασταλτικά μέτρα“. Το πιο μισητό μέλος της κυβέρνησης, ο υπουργός Λαϊκής Παιδείας Κίσκιν, διορίστηκε έκτακτος κομισάριος για τη διατήρηση της τάξης στην Πετρούπολη. Αυτός διόρισε σαν βοηθούς του τους Ρούντεμπεργκ και Παλτσούσκι, που ήταν το ίδιο αντιπαθητικοί στο λαό. Η Πετρούπολη, η Κρονστάνδη και η Φινλανδία κηρύχτηκαν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η αστική εφημερίδα “Νέοι Καιροί” έγραφε ειρωνικά απ’ αφορμή αυτό το μέτρο:

 “Για ποιο λόγο η κατάσταση πολιορκίας; Η κυβέρνηση έπαψε πια να έχει την εξουσία. Δε διαθέτει ούτε το ηθικό κύρος ούτε τον απαραίτητο μηχανισμό, που θα της έδινε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει δύναμη. Στην πιο καλύτερη περίπτωση η κυβέρνηση μπορεί μόνο να διεξάγει διαπραγματεύσεις με κείνους που συμφωνούν να συζητήσουν μαζί της. Αλλη εξουσία δεν έχει…“.

Τη Δευτέρα στις 5 του Νοέμβρη (23 Οχτώβρη) το πρωί, πετάχτηκα μια στιγμή στα ανάκτορα του Μερένσκι, για να ιδώ τι γίνεται στο Σοβιέτ της Ρωσικής Δημοκρατίας. Λυσσώδεις συζητήσεις για την εξωτερική πολιτική του Τερεσένκο. Σχόλια για το επεισόδιο Μπούρτσεφ – Βερχόβσκι. Ηταν παρόντες όλοι οι ξένοι διπλωμάτες, εκτός από τον Ιταλό πρεσβευτή, για τον οποίον έλεγαν, πως τσακίστηκε κυριολεχτικά σ’ ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα στο Κάρσο…

Τη στιγμή που έμπαινα ο αριστερός εσέρος Καρέλιν διάβαζε φωναχτά το κύριο άρθρο των “Τάιμς του Λονδίνου”, στο οποίο λεγόταν: “Ο μπολσεβικισμός πρέπει να θεραπευτεί με τις σφαίρες“. Απευθυνόμενος στους καντέ, ο Καρέλιν φώναζε: “Κι αυτά πάλι δικές σας ιδέες είναι!“. Φωνές απ’ τα δεξιά: “Ναι! Ναι!“. “Ναι, ξέρω ότι σκέπτεστε έτσι, απάντησε θυμωμένα ο Καρέλιν. Αλλά τολμήστε να τις εφαρμόσετε στην πράξη!“.

Κατόπιν ο Σκόμπελεφ, που έμοιαζε με κοσμικό δανδή, με το καλοπεριποιημένο ξανθό γένι του και με τα κίτρινα κατσαρά μαλλιά, υποστήριξε με τόνο ικετευτικό τη σοβιετική εντολή. Αμέσως ύστερα απ’ αυτόν μίλησε ο Τερεσένκο, που τον υποδέχτηκαν από τ’ αριστερά με φωνές: “Να παραιτηθείς! Να παραιτηθείς!“. Ο Τερεσένκο υποστήριζε πως στη διάσκεψη του Παρισιού, οι αντιπρόσωποι της κυβέρνησης και της ΚΕΕ πρέπει να υποστηρίξουν ενιαία άποψη και ακριβώς την άποψη τη δική του. Είπε έπειτα λίγα λόγια για την αποκατάσταση της πειθαρχίας στο στρατό και για τη συνέχιση του πολέμου ως τη νίκη….

Το Σοβιέτ της Ρωσικής Δημοκρατίας μέσα σε θόρυβο και θυελλώδεις διαμαρτυρίες απ’ τα αριστερά, πέρασε στην ημερήσια διάταξη. Οι μπολσεβίκικες θέσεις ήταν αδειανές, αδειανές από την ίδια μέρα που άρχισε η συζήτηση του Σοβιέτ. Οταν οι μπολσεβίκοι το εγκατέλειψαν, πήραν μαζί τους όλη τη ζωντάνια. Κατεβαίνοντας προς τα κάτω σκεπτόμουν πως παρ’ όλες αυτές τις θυελλώδεις συζητήσεις, ούτε μια ζωντανή φωνή από τον πραγματικό εξωτερικό κόσμο δεν μπορεί να διεισδύσει σ’ αυτή την ψηλή κρύα αίθουσα και ότι η προσωρινή κυβέρνηση έσπασε τα μούτρα της στον ίδιο ακριβώς βράχο του πολέμου και της ειρήνης, που προηγούμενα σύντριψε και την κυβέρνηση του Μιλιουκόφ…

Δίνοντας μου το παλτό, ο θυρωρός μουρμούρισε: “Οχι, κάτι θα γίνει με την κακόμοιρη τη Ρωσία!.. Μενσεβίκοι, μπολσεβίκοι, τρουντοβίκοι… Ουκρανία, Φινλανδία, Γερμανοί ιμπεριαλιστές, Αγγλοι ιμπεριαλιστές… Σαράντα πέντε χρόνια ζω στον κόσμο, μα ποτέ δεν άκουσα τόσες λέξεις“.

Στο διάδρομο με συνάντησε ο καθηγητής Σάτσκι, ένας κύριος με μεγάλη επιρροή στους κύκλους των καντέ, με μαλλιά αρουραίου, ντυμένος με ένα κομψό μακρύ σακάκι. Τον ρώτησα τι σκέπτεται για τις μπολσεβίκικες ενέργειες, για τις οποίες τόσα πολλά λένε. Σήκωσε τους ώμους και χαμογέλασε.

Αυτοί είναι κτήνη, καθάρματα, απάντησε. Δεν περιμένω να τολμήσουν, μα αν τολμήσουν, τότε θα τους δείξουμε!.. Κατά τη γνώμη μας, αυτό δεν είναι κι άσχημο, γιατί θα χρεοκοπήσουν με τις ενέργειές τους και δε θα ‘χουν καμιά δύναμη στη Συντακτική Συνέλευση… Ομως, αγαπητέ σερ, επιτρέψτε μου σε συντομία να σας εκθέσω το σχέδιό μου για τη συγκρότηση της καινούριας κυβέρνησης, που θα προταθεί στη Συντακτική Συνέλευση. Βλέπετε, είμαι πρόεδρος της επιτροπής, που σχηματίστηκε από κοινού από το Σοβιέτ της δημοκρατίας και την προσωρινή κυβέρνηση για την επεξεργασία του σχεδίου του Συντάγματος… Εμείς θα ‘χουμε δύο νομοθετικά σώματα, το ίδιο ακριβώς όπως κι εσείς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Κάτω Βουλή θ’ αποτελείται από τους τοπικούς εκπροσώπους και η Ανω από τους εκπροσώπους των ελεύθερων επαγγελμάτων, των ζέμστβο, των συνεταιρισμών και των επαγγελματικών συνδικάτων...”.

Εξω φυσούσε από τα δυτικά ένας υγρός κρύος αέρας. Η κρύα λάσπη τρύπωνε μέσα στις σόλες. Δύο λόχοι ευελπίδων, βαδίζοντας ρυθμικά, κατευθύνθηκαν προς τη θάλασσα. Οι γραμμές τους κυμάτιζαν συμμετρικά και στην πορεία τραγουδούσαν ένα παλιό στρατιωτικό τραγούδι της εποχής του τσάρου… Στο πρώτο σταυροδρόμι παρατήρησα ότι οι πολιτοφύλακες ήταν καβάλα στ’ άλογα και οπλισμένοι με πιστόλια σε υπέροχες καινούριες θήκες. Μια μικρή ομάδα ανθρώπων, τους κοίταζε σιωπηλά. Στη γωνία της λεωφόρου Νέβσκι αγόρασα την μπροσούρα του Λένιν: “Θα κρατήσουν οι μπολσεβίκοι την κρατική εξουσία;” και πλήρωσα γι’ αυτήν με χαρτονόμισμα. Τέτοια χαρτονομίσματα κυκλοφορούσαν τότε στη θέση των ασημένιων, που αλλάχτηκαν. Οπως πάντα, τα τραμ σέρνονταν με κρεμασμένους απέξω πολίτες και στρατιωτικούς, σε τέτοιες στάσεις που θα ‘καναν να πρασινίζει από ζήλια ο Τεόντορ Σουντ (7)…

 Κατά μήκος των τοίχων στέκονταν στη σειρά οι λιποτάκτες, ντυμένοι με στρατιωτική στολή και πουλούσαν τσιγάρα και ηλιόσπορους. Σ’ όλη τη λεωφόρο Νέβσκι, μέσα στην πυκνή ομίχλη πλήθη λαού έπαιρναν, δίνοντας μάχη, τις τελευταίες εκδόσεις των εφημερίδων ή συγκεντρώνονταν στις αφίσες, προσπαθούσαν να διαβάσουν τις εκκλήσεις και τις προκηρύξεις, από τις οποίες ήταν γιομάτοι όλοι οι τοίχοι. Εδώ ήταν προκηρύξεις της ΚΕΕ, των αγροτικών Σοβιέτ, των “μετριοπαθών” – σοσιαλιστικών κομμάτων, των στρατιωτικών επιτροπών, όλοι απειλούσαν, ικέτευαν, εξόρκιζαν τους εργάτες και τους στρατιώτες να καθίσουν στα σπίτια τους και να υποστηρίξουν την κυβέρνηση. Ενα θωρακισμένο αυτοκίνητο κινιόταν συνέχεια μπρος – πίσω κορνάροντας με τη σειρήνα.

Σε κάθε γωνιά, σε κάθε σταυροδρόμι συγκεντρώνονταν πυκνά πλήθη. Οι στρατιώτες κι οι φοιτητές συζητούσαν ζωηρά. Η νύχτα έπεφτε αργά, τρεμόσβηναν τα αραιά φανάρια, κυλούσαν τα ατέλειωτα κύματα του λαού… Ετσι γινόταν πάντα στην Πετρούπολη στις παραμονές των ταραχών. Η πόλη ήταν εκνευρισμένη κι αναταραζόταν σε κάθε απότομο θόρυβο. Οι μπολσεβίκοι όμως δεν έδιναν κανένα εξωτερικό σημάδι ζωής, οι στρατιώτες παρέμεναν στους στρατώνες, οι εργάτες στα εργοστάσια…

Μπήκα σ’ έναν κινηματογράφο κοντά στον καθεδρικό ναό του Καζάν. Προβαλλόταν ένα ιταλικό φιλμ γεμάτο αίμα, πάθη και ραδιουργίες. Μπροστά μου κάθονταν κάμποσοι ναύτες και στρατιώτες. Κοίταζαν με παιδική κατάπληξη την οθόνη, χωρίς να καταλαβαίνουν γιατί χρειάζονταν τόσα τρεχάματα και τόσοι σκοτωμοί. Από τον κινηματογράφο γύρισα γρήγορα στο Σμόλνι. Στο 10ο δωμάτιο, στο απάνω πάτωμα, συνεδρίαζε χωρίς διακοπή η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή. Προέδρευε ένας ξανθός νέος δεκαοκτώ χρονών, που τον λέγαν Λαζιμίρ. Περνώντας από κοντά μου, σταμάτησε και κάπως δειλά μου ‘σφιξε το χέρι.

 “Το φρούριο του Πετροπάβλοφσκ πέρασε ήδη με το μέρος μας! είπε χαμογελώντας ευτυχισμένα. Μόλις πήραμε ειδήσεις για ένα σύνταγμα, που στάλθηκε από την κυβέρνηση στην Πετρούπολη για καταστολή. Οι στρατιώτες άρχισαν να υποψιάζονται, ότι εδώ δεν είναι όλα παστρικά, σταμάτησαν την αμαξοστοιχία στην Γκάτσινα κι έστειλαν σ’ εμάς αντιπροσώπους. “Τι γίνεται; μας ρώτησαν. Τι έχετε να μας πείτε; Εμείς πια πήραμε την απόφαση, όλη η εξουσία στα Σοβιέτ. “Η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή τους απάντησε: “Αδέλφια, σας χαιρετούμε, στο όνομα της επανάστασης! Σταθείτε στη θέση σας και περιμένετε διαταγή”. “Ολα τα τηλεφωνικά μας καλώδια, είπε, κόπηκαν. Ωστόσο, οι στρατιώτες τηλεφωνητές έστρωσαν έρπουσα τηλεφωνική γραμμή για την επικοινωνία με τα εργοστάσια και τους στρατώνες…”“.

Στο δωμάτιο έμπαιναν κι έβγαιναν αδιάκοπα οι σύνδεσμοι κι οι κομισάριοι. Στις πόρτες φύλαγαν δώδεκα εθελοντές, έτοιμοι σε κάθε λεπτό να τρέξουν στην πιο απομακρυσμένη γωνιά της πόλης. Ενας απ’ αυτούς, άνθρωπος με πρόσωπο Τσιγγάνου και με στολή υπολοχαγού, μου είπε γαλλικά: Ολοι είναι έτοιμοι να ενεργήσουν με το πρώτο σύνθημα“. Περνούσαν: ο Ποντβόισκι – ισχνός, γενάτος, με πολιτική περιβολή. Ο Αντόνοφ, ο άνθρωπος που στο μυαλό του ωρίμαζαν τα σχέδια των επιχειρήσεων της εξέγερσης. Αξύριστος, με λερωμένο γιακά, τρικλίζοντας από την αϋπνία. Ο Κριλένκο, ένας κοντόχοντρος στρατιώτης με φαρδύ πρόσωπο που γελούσε αδιάκοπα, με ζωηρές χειρονομίες και απότομη ομιλία. Ο Ντιμπένκο, ένας πελώριος γενάτος ναύτης, με ήρεμο μέτωπο.

Τέτοιοι ήταν οι άνθρωποι αυτής της μάχης για την εξουσία των Σοβιέτ και των μελλοντικών μαχών. Κάτω, στα γραφεία των εργοστασιακών επιτροπών, καθόταν ο Σεράτοφ. Υπόγραφε τις διατακτικές για το δημόσιο οπλοστάσιο – από εκατόν πενήντα τουφέκια για κάθε εργοστάσιο… Μπροστά του μπήκαν στη γραμμή σαράντα αντιπρόσωποι.Στην αίθουσα συνάντησα μερικούς λιγότερο ξακουστούς παράγοντες των μπολσεβίκων. Ενας απ’ αυτούς μου ‘δειξε το περίστροφο. “Αρχισε!” είπε. Το πρόσωπό του ήταν χλομό. “Είτε ενεργήσουμε εμείς είτε όχι, ο εχθρός πια ξέρει πως ήρθε καιρός να ξεμπερδέψει μ’ εμάς ή να χαθεί ο ίδιος“.

Το Σοβιέτ της Πετρούπολης συνεδρίαζε ολόκληρα εικοσιτετράωρα χωρίς διακοπή. Οταν μπήκα στη μεγάλη αίθουσα, ο Τρότσκι μόλις τέλειωνε το λόγο του.

 “Μας ρωτούν, έλεγε, αν ετοιμαζόμαστε να οργανώσουμε επίθεση. Μπορώ να δώσω καθαρή απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα. Το Σοβιέτ της Πετρούπολης κατανοεί, ότι έφτασε πια η στιγμή, που όλη η εξουσία πρέπει να περάσει στα χέρια των Σοβιέτ. Αυτή η αλλαγή της εξουσίας θα πραγματοποιηθεί από το Πανρωσικό συνέδριο. Αν χρειάζεται ή όχι η ένοπλη εξέγερση, θα εξαρτηθεί από κείνους, που θέλουν να ματαιώσουν το Πανρωσικό συνέδριο. Είναι φανερό, ότι η κυβέρνησή μας, που αποτελείται από τα πρόσωπα του προσωρινού Υπουργικού Συμβουλίου, είναι μια κυβέρνηση θλιβερή κι ανήμπορη, που περιμένει μόνο το σκουπόξυλο της ιστορίας για να παραχωρήσει τη θέση της στην αληθινή εξουσία. Εμείς, όμως ακόμα και τώρα, ακόμα και σήμερα, προσπαθούμε ν’ αποφύγουμε τη σύγκρουση. Ελπίζουμε ότι το Πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ θα πάρει στα χέρια του την εξουσία, που θα στηρίζεται στην οργανωμένη ελευθερία όλου του λαού. Αν όμως η κυβέρνηση θελήσει να εκμεταλλευτεί αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα των 24, των 48 ή των 72 ωρών, που τη χωρίζει ακόμα από το θάνατό της, για να επιτεθεί ενάντιά μας, τότε εμείς θ’ απαντήσουμε με αντεπίθεση. Στο χτύπημα – με χτύπημα, στο σίδερο – με ατσάλι!“.

Κάτω από θύελλα χειροκροτημάτων ο Τρότσκι ανακοινώνει, ότι οι αριστεροί εσέροι συμφώνησαν να στείλουν τους αντιπροσώπους τους στη Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή. Φεύγοντας από το Σμόλνι, στις 3 η ώρα το πρωί, παρατήρησα ότι από τις δυο πλευρές της εισόδου ήταν στημένα πολυβόλα και ότι η εξώπορτα και τα γύρω σταυροδρόμια φρουρούνταν από ισχυρά στρατιωτικά περίπολα.

Στη σκάλα ανέβαινε τρέχοντας ο Μπιλ Σάτοφ (8). “Λοιπόν, φώναξε, αρχίσαμε! Ο Κερένσκι έστειλε ευέλπιδες να κλείσει τις εφημερίδες μας “Στρατιώτης” και “Εργατικός Δρόμος”. Εδώ όμως ήρθε ένα δικό μας τμήμα και διέλυσε το δημόσιο τυπογραφείο και τώρα στέλνουμε ανθρώπους για να καταλάβουν τα γραφεία της σύνταξης των αστικών εφημερίδων!“.

 Το πρωί στις 6 του Νοέμβρη (24 του Οχτώβρη) είχα δουλιά στη λογοκρισία, που το γραφείο της βρισκόταν στο υπουργείο Εξωτερικών. Στους δρόμους όλοι οι τοίχοι ήταν γεμάτοι από προκηρύξεις, που καλούσαν υστερικά το λαό στην “ησυχία”. Ο Πολκόβνικοφ έβγαζε τις διαταγές τη μια ύστερα από την άλλη!

Διατάσσω όλα τα τμήματα και τις διοικήσεις να παραμένουν στους στρατώνες τους, μέχρι που να πάρουν διαταγή από το επιτελείο της περιοχής. Απαγορεύω κάθε είδους αυτόβουλες ενέργειες. Ολοι οι αξιωματικοί, που θα ενεργήσουν χωρίς διαταγή των διοικητών τους, θα δικαστούν για ένοπλη ανταρσία. Απαγορεύω κατηγορηματικά στο στρατό να εκτελέσει οποιαδήποτε διαταγή που εκδόθηκε από τις διάφορες οργανώσεις…“.

Οι πρωινές εφημερίδες ανακοίνωσαν, ότι η κυβέρνηση απαγόρευσε τις εφημερίδες “Νέα Ρωσία”, “Ζωντανός Λόγος”, “Εργατικός Δρόμος” και “Στρατιώτης” και διέταξε τη σύλληψη των καθοδηγητών του Σοβιέτ της Πετρούπολης και των μελών της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής.  Καθώς διέσχιζα την πλατεία των Ανακτόρων, κάτω από την αψίδα του γενικού επιτελείου πέρασαν γρήγορα με θόρυβο μερικές μοίρες πυροβολικού της Σχολής των Ευελπίδων και τάχθηκαν μπροστά στα ανάκτορα. Το πελώριο κόκκινο χτίριο του γενικού επιτελείου είχε ασυνήθιστη κίνηση.

Μπροστά στις πόρτες στέκονταν αυτοκίνητα, αδιάκοπα έρχονταν κι έφευγαν όλο και νέα αυτοκίνητα με αξιωματικούς. Ο λογοκριτής ήταν αναστατωμένος σαν μικρό παιδί, που το πήγαν στο τσίρκο. “Ο Κερένσκι, μου είπε, μόλις πήγε στο Σοβιέτ της δημοκρατίας να υποβάλει παραίτηση!“. Ετρεξα στα ανάκτορα του Μαρίνσκι και πρόφτασα ν’ ακούσω το τέλος του γεμάτου πάθους και σχεδόν ασυνάρτητου λόγου του Κερένσκι, που ήταν όλο περιαυτολογίες και φαρμακερές επιθέσεις ενάντια στους πολιτικούς του αντιπάλους.

Για να σας φέρω αποδείξεις, έλεγε ο Κερένσκι, θα σας διαβάσω εδώ τις πιο χτυπητές θέσεις από μια σειρά προκηρύξεις που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα “Εργατικός Δρόμος”, από τον καταζητούμενο εγκληματία του κράτους Ουλιάνοφ – Λένιν. Σε μια σειρά προκηρύξεις με τον τίτλο “Γράμμα προς τους συντρόφους” ο εγκληματίας αυτός του κράτους καλούσε το προλεταριάτο της Πετρούπολης και το στρατό να επαναλάβουν το πείραμα της 3-5 του Ιούλη και υπέδειχνε την ανάγκη να προβούν στην άμεση ένοπλη εξέγερση… Παράλληλα μ’ αυτές τις εκκλήσεις έγιναν στις συνελεύσεις και τα συλλαλητήρια μια σειρά ομιλίες άλλων καθοδηγητών του κόμματος των μπολσεβίκων, με τις οποίες καλούσαν το λαό σε άμεση ένοπλη εξέγερση. Σχετικά, πρέπει να σημειώσουμε ιδιαίτερα την ομιλία του προέδρου του Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών της Πετρούπολης, του Μπρονστέιν – Τρότσκι…

Μια σειρά ομιλίες και άρθρα του “Εργατικού Δρόμου” και του “Στρατιώτη” στο ύφος και το στιλ μοιάζουν με τα άρθρα της “Νέας Ρωσίας”. Εχουμε να κάνουμε όχι τόσο με το κίνημα τούτου ή εκείνου του πολιτικού κόμματος, όσο με την εκμετάλλευση της πολιτικής αμάθειας και των εγκληματικών ενστίκτων ενός μέρους του πληθυσμού, έχουμε να κάνουμε με μια ειδική οργάνωση που βάζει για σκοπό της να προκαλέσει οπωσδήποτε στη Ρωσία ένα αυθόρμητο κύμα καταστροφής και πογκρόμ. Με τις σημερινές διαθέσεις των μαζών, το ανοιχτό κίνημα στην Πετρούπολη, θα συνοδευτεί με επικίνδυνες εκδηλώσεις πογκρόμ, που θ’ ατιμάσουν για πάντα το όνομα της ελεύθερης Ρωσίας. Είναι αρκετά χαρακτηριστικό, ότι σύμφωνα με την ομιλία του ίδιου του οργανωτή της εξέγερσης, του Ουλιάνοφ – Λένιν, “η θέση των άκρων αριστερών ρωσικών σοδιαλδημοκρατικών πτερύγων είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή”…“.

Εδώ ο Κερένσκι διάβασε την παρακάτω περικοπή από το άρθρο του Λένιν: “Σκεφθείτε μόνο: οι Γερμανοί, μέσα σε διαβολικά δύσκολες συνθήκες, έχοντας έναν Λίμπκνεχτ (κι αυτόν στα κάτεργα), χωρίς εφημερίδες, χωρίς ελευθερία συγκέντρωσης, χωρίς Σοβιέτ, με την απίστευτη εχθρότητα όλων των τάξεων του πληθυσμού, ακόμα και του τελευταίου πλουσιοχωρικού, προς τις ιδέες του διεθνισμού, με την υπέροχη οργάνωση της μεγάλης, της μεσαίας και της μικρής ιμπεριαλιστικής αστικής τάξης, οι Γερμανοί, δηλ. οι Γερμανοί επαναστάτες – διεθνιστές, οι εργάτες που είναι ντυμένοι με ναυτικά χιτώνια, οργάνωσαν εξέγερση στο στόλο, με ελπίδα επιτυχίας μια στις εκατό. Και μεις, έχοντας δεκάδες εφημερίδες, ελευθερία συγκέντρωσης, έχοντας την “πλειοψηφία” στα Σοβιέτ, εμείς που αποδείξαμε σ’ όλο τον κόσμο ότι ήμαστε οι καλύτεροι προλετάροιοι διεθνιστές, θα αρνηθούμε να υποστηρίξουμε τους Γερμανούς επαναστάτες με τη δική μας εξέγερση;“.

Ο Κερένσκι συνέχισε: “Οι ίδιοι οι οργανωτές, λοιπόν, αναγνωρίζουν, ότι οι πολιτικές συνθήκες για την ελεύθερη δράση όλων των πολιτικών κομμάτων είναι οι πιο ευνοϊκές σήμερα στη Ρωσία, με τη διοίκηση της σημερινής προσωρινής κυβέρνησης, στην οποία επικεφαλής βρίσκεται, κατά τη γνώμη του κόμματος των μπολσεβίκων, ο σφετεριστής κι ο άνθρωπος που πουλήθηκε στην αστική τάξη, ο πρωθυπουργός Κερένσκι…

Οι οργανωτές της εξέγερσης δε βοηθούν το προλεταριάτο της Γερμανίας, αλλά τις ιθύνουσες τάξεις της Γερμανίας, αφήνουν ακάλυπτο το μέτωπο του ρωσικού κράτους μπροστά στη θωρακισμένη γροθιά του Γουλιέλμου και των φίλων του… Για την προσωρινή κυβέρνηση είναι αδιάφορες οι αιτίες, είναι αδιάφορο αν αυτό γίνεται συνειδητά ή ασυνείδητα. Οπως και να ‘χει το ζήτημα, εγώ, έχοντας συναίσθηση της ευθύνης μου, απ’ αυτό το βήμα, θεωρώ τις τέτοιες ενέργειες ρωσικού πολιτικού κόμματος σαν εσχάτη προδοσία κατά του ρωσικού κράτους…

Θα σταθώ στη νομική πλευρά του ζητήματος: μου έγινε πρόταση ν’ αρχίσω αμέσως τις ανάλογες δικαστικές διώξεις, καθώς και πρόταση να ενεργήσουμε ανάλογες συλλήψεις (θόρυβος απ’ τ’ αριστερά δεν αφήνει τον Κερένσκι να μιλήσει). Μάλιστα, ακούστε! – τσίριξε δυνατά ο Κερένσκι. Σήμερα, που το κράτος από συνειδητή ή ασύνειδη προδοσία χάνεται και βρίσκεται στην άκρη του γκρεμού, η προσωρινή κυβέρνηση, κι εγώ μαζί, προτιμούμε να σκοτωθούμε και να συντριβούμε, αλλά τη ζωή, την τιμή και την ανεξαρτησία του κράτους δε θα την προδώσουμε…“.

Τη στιγμή αυτή έδωσαν στον Κερένσκι κάποια προκήρυξη (9). “Τώρα μου δώσαν αντίγραφο ενός ντοκουμέντου που στέλνεται αυτή τη στιγμή στα συντάγματα. Και διάβασε φωναχτά: “Το Σοβιέτ της Πετρούπολης το απειλεί κίνδυνος… Εντέλλομαι να έχετε το σύνταγμα σε πλήρη μαχητική ετοιμότητα και να περιμένετε παραπέρα διαταγές. Κάθε καθυστέρηση και μη εκπλήρωση της διαταγής θα θεωρηθεί προδοσία της επανάστασης. Για τον πρόεδρο Ποντβόισκι ο γραμματέας Αντόνοφ“.

Στην πραγματικότητα, συνέχισε ο Κερένσκι, αυτό είναι απόπειρα να ξεσηκωθεί ο όχλος ενάντια στην υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, να ματαιωθεί η Συντακτική Συνέλευση και να μείνει ακάλυπτο το ρωσικό μέτωπο μπροστά στα συμπαγή συντάγματα της σιδερένιας γροθιάς του Γουλιέλμου. Λέγω με απόλυτη συναίσθηση “όχλος”, γιατί όλη η συνειδητή δημοκρατία και η ΚΕΕ της, όλες οι στρατιωτικές οργανώσεις, όλα για όσα είναι περήφανη και πρέπει να περηφανεύεται η ελεύθερη Ρωσία, δηλαδή το λογικό, η συνείδηση κι η τιμή της μεγάλης Ρωσικής Δημοκρατίας, αντιτάσσονται σ’ αυτό…

Δεν ήρθα εδώ να παρακαλέσω, αλλά με τη βεβαιότητα ότι η προσωρινή κυβέρνηση, που αυτή τη στιγμή υπερασπίζει την καινούρια ελευθερία… Θα βρει την ομόφωνη υποστήριξη όλων, εκτός από κείνους, που δεν αποφασίζουν ποτέ να πουν θαρραλέα την αλήθεια κατάμουτρα… Η προσωρινή κυβέρνηση δεν παραβίασε ποτέ τις ελευθερίες των πολιτών του κράτους και τα πολιτικά τους δικαιώματα. Σήμερα, όμως, η προσωρινή κυβέρνηση δηλώνει, ότι εκείνα τα στοιχεία της ρωσικής κοινωνίας, εκείνες οι ομάδες και τα κόμματα που θα τολμήσουν να σηκώσουν χέρι ενάντια στην ελεύθερη θέληση του ρωσικού λαού, απειλώντας ταυτόχρονα μ’ αυτό ν’ ανοίξουν τις πόρτες στη Γερμανία, θα σαρωθούν αμέσως, αποφασιστικά και οριστικά…

Ας ξέρει ο πληθυσμός της Πετρούπολης ότι θα συναντήσει εξουσία αποφασιστική, και πιθανόν, την τελευταία ώρα ή το τελευταίο λεπτό η λογική, η συνείδηση και η τιμή να νικήσουν στις καρδιές εκείνων που έχουν ακόμα αυτές τις ιδιότητες…“.

Στη διάρκεια όλου αυτού του λόγου η αίθουσα βοούσε και μαινόταν. Οταν ο χλομός και λαχανιασμένος πρωθυπουργός σώπασε και εγκατέλειψε την αίθουσα συνοδευόμενος από αξιωματικούς, άρχισαν ν’ ανεβαίνουν στο βήμα ο ένας ύστερ’ απ’ τον άλλο οι αριστεροί ομιλητές. Εκαναν άγριες και οργισμένες επιθέσεις ενάντια στους δεξιούς. Ακόμα κι οι σοσιαλιστές – επαναστάτες δήλωσαν με το στόμα του Γκοτς: “Η πολιτική των μπολσεβίκων, που παίζουν με τη λαϊκή δυσαρέσκεια, είναι δημαγωγική κι εγκληματική. Ωστόσο, μια σειρά λαϊκές απαιτήσεις μένουν μέχρι τώρα ανικανοποίητες… Τα ζητήματα: της ειρήνης, της γης και του εκδημοκρατισμού του στρατού πρέπει να μπουν με τέτοιον τρόπο, ώστε ούτε ένας στρατιώτης, εργάτης ή αγρότης να μην αμφιβάλλει ότι η κυβέρνηση, σταθερά και ακλόνητα, επιδιώκει πραγματικά τη λύση τους“.

Κατόπιν μίλησε ο Μάρτοφ, γεμάτος οργή: “Τα λόγια του πρωθυπουργού, που είχε το θράσος να μιλήσει για κίνημα όχλου, ενώ πρόκειται για κίνημα σημαντικής μερίδας του προλεταριάτου και του στρατού, αν κι επιδιώκει λαθεμένους σκοπούς, είναι λόγια πρόκλησης εμφύλιου πολέμου” (χειροκροτήματα απ’ τ’ αριστερά).

Η μορφή της απόφασης, που προτάθηκε από τους αριστερούς, εγκρίθηκε. Στην πραγματικότητα αυτό ισοδυναμούσε με έκφραση δυσπιστίας προς την κυβέρνηση:

 “1) Η ένοπλη εξέγερση, που προετοιμάζεται τις τελευταίες μέρες, κι έχει σκοπό την κατάληψη της εξουσίας, απειλεί να προκαλέσει εμφύλιο πόλεμο, δημιουργεί ευνοϊκούς όρους για πογκρόμ και κινητοποίηση των εκατονταρχίτικων αντεπαναστατικών δυνάμεων και αναπόφευκτα θα καταλήξει στη ματαίωση της Συντακτικής Συνέλευσης, σε καινούριες πολεμικές καταστροφές και χάσιμο της επανάστασης, θα παραλύσει την οικονομική ζωή και θα ρίξει σε ολοκληρωτικό χάος τη χώρα.

2) Βάση για την επιτυχία της παραπάνω ζύμωσης δημιουργήθηκε, εκτός από τις αντικειμενικές συνθήκες του πολέμου και της ερήμωσης, κι από την καθυστέρηση στη λήψη επειγόντων μέτρων. Γι’ αυτό είναι αναγκαίο, πρώτ’ απ’ όλα, να δημοσιευτεί αμέσως το διάταγμα για την παραχώρηση της γης στη δικαιοδοσία των αγροτικών επιτροπών, και να γίνουν αποφασιστικές ενέργειες στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Να προταθεί στους συμμάχους να διακηρύξουν τους όρους ειρήνης και ν’ αρχίσουν διαπραγματεύσεις για τη σύναψη ειρήνης.

3) Για την αντιμετώπιση των έντονων εκδηλώσεων αναρχίας και του κινήματος των πογκρόμ, πρέπει να παρθούν αμέσως μέτρα για την εκμηδένισή τους και γι’ αυτό το σκοπό πρέπει να δημιουργηθεί στην Πετρούπολη επιτροπή κοινωνικής σωτηρίας από εκπροσώπους της αυτοδιοίκησης της πόλης και των οργάνων της επαναστατικής δημοκρατίας που θα δρα σε στενή συνεργασία με την προσωρινή κυβέρνηση…“.

Αξίζει να σημειώσουμε πως υπέρ της απόφασης αυτής ψήφισαν επίσης κι οι μενσεβίκοι κι οι εσέροι… Ωστόσο, όταν ο Κερένσκι το έμαθε, κάλεσε τον Αυξέντιεφ στα χειμερινά ανάκτορα και ζήτησε εξηγήσεις. “Αν αυτή η απόφαση είναι έκφραση δυσπιστίας προς την προσωρινή κυβέρνηση, δήλωσε στον Αυξέντιεφ, σας προτείνω να σχηματίσετε κυβέρνηση“. Τότε οι συμβιβαστές αρχηγοί Νταν, Γκοτς και Αυξέντιεφ έκαναν τον τελευταίο τους “συμβιβασμό”… Εξήγησαν στον Κερένσκι πως η απόφαση αυτή δε σημαίνει κριτική στη δράση της κυβέρνησης…

Στη γωνία των λεωφόρων Μόρσκαγια και Νέβσκι τμήματα στρατιωτών με εφ’ όπλου λόγχη, σταματούσαν όλα τα ιδιωτικά αυτοκίνητα, κατέβαζαν απ’ αυτά τους επιβάτες και τα ‘στελναν στα Χειμερινά Ανάκτορα. Ενα μεγάλο πλήθος τους κοίταζε. Κανένας δεν ήξερε, με το μέρος τίνος είναι αυτοί οι στρατιώτες: με την προσωρινή κυβέρνηση ή με τη Στρατιωτική Επιτροπή.

Στον καθεδρικό ναό του Καζάν γινόταν το ίδιο. Τ’ αυτοκίνητα κατευθύνονταν απ’ εκεί προς τα πάνω, προς τη λεωφόρο Νέβσκι. Εξαφνα εμφανίστηκαν πέντε – έξι ναύτες, οπλισμένοι με τουφέκια. Γελώντας βιασμένα, άρχισαν να συζητούν με δύο στρατιώτες. Στα ναυτικά τους πηλήκια, είχαν τις επιγραφές “Αβρόρα” και “Αυγή της ελευθερίας”, ονομασίες των πιο γνωστών μπολσεβίκικων καταδρομικών του στόλου της Βαλτικής. “Η Κρονστάνδη έρχεται”, είπε ένας απ’ τους ναύτες… Αυτά τα λόγια σήμαιναν το ίδιο ακριβώς που σήμαιναν στο Παρίσι το 1792 τα λόγια: “Οι Μασσαλιώτες έρχονται”.

Γιατί στην Κρονστάνδη ήταν είκοσι πέντε χιλιάδες ναύτες, όλοι πιστοί μπολσεβίκοι, έτοιμοι να βαδίσουν στο θάνατο. Ο “Εργάτης κι ο Στρατιώτης” κυκλοφόρησε πια. Σ’ όλη την πρώτη σελίδα του δημοσιευόταν με κεφαλαία γράμματα η έκκληση:

 “Στρατιώτες! Εργάτες! Πολίτες! Οι εχθροί του λαού πέρασαν τη νύχτα στην επίθεση. Οι κορνιλοφικοί του επιτελείου προσπαθούν να συγκεντρώσουν από τα προάστια τους ευέλπιδες και τα τάγματα κρούσης. Οι ευέλπιδες του Οράνιενμπάουμ και τα τάγματα κρούσης στο Τσάρσκογιε Σελό αρνήθηκαν να επιτεθούν. Σχεδιάζεται προδοτικό χτύπημα ενάντια στο Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών της Πετρούπολης… Η εκστρατεία των αντεπαναστατών συνωμοτών κατευθύνεται ενάντια στο Πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ, στις παραμονές της έναρξής του, ενάντια στη Συντακτική Συνέλευση, ενάντια στο λαό. Το Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών της Πετρούπολης είναι υπέρ της υπεράσπισης της επανάστασης. Η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή καθοδηγεί την απόκρουση της εφόδου των συνωμοτών. Ολη η φρουρά και όλο το προλεταριάτο της Πετρούπολης είναι έτοιμα να καταφέρουν στους εχθρούς του λαού συντριπτικό χτύπημα.

Η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή αποφασίζει:

1) Ολες οι επιτροπές των συνταγμάτων, των λόχων και των διοικήσεων μαζί με τους κομισάριους των Σοβιέτ, όλες οι επαναστατικές οργανώσεις, πρέπει να συνεδριάζουν αδιάκοπα, συγκεντρώνοντας όλες τις πληροφορίες για τα σχέδια και τις ενέργειες των συνωμοτών.

2) Ούτε ένας στρατιώτης δεν πρέπει ν’ απουσιάζει από το τμήμα του χωρίς την έγκριση της επιτροπής.

3) Να σταλούν αμέσως στο ινστιτούτο Σμόλνι δύο αντιπρόσωποι από κάθε τμήμα και πέντε από κάθε αχτίδα των Σοβιέτ.

4) Για όλες τις ενέργειες των συνωμοτών να ειδοποιείται αμέσως το ινστιτούτο Σμόλνι.

5) Ολα τα μέλη του Σοβιέτ της Πετρούπολης κι όλοι οι αντιπρόσωποι του Πανρωσικού συνεδρίου των Σοβιέτ καλούνται αμέσως στο ινστιτούτο Σμόλνι σε έκτακτη συνεδρίαση.

Η αντεπανάσταση σήκωσε το εγκληματικό της κεφάλι. Ολες τις καταχτήσεις και τις ελπίδες των στρατιωτών, των εργατών και των αγροτών τις απειλεί θανάσιμος κίνδυνος. Οι δυνάμεις όμως της επανάστασης ξεπερνούν κατά πολύ τις δυνάμεις των εχθρών της. Η υπόθεση του λαού βρίσκεται σε σίγουρα χέρια. Οι συνωμότες θα συντριβούν. Καμιά ταλάντευση και αμφιβολία. Σταθερότητα, ψυχραιμία, θάρρος και αποφασιστικότητα. Ζήτω η επανάσταση! Η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή“.

 Το Σοβιέτ της Πετρούπολης συνεδρίαζε αδιάκοπα στο Σμόλνι, όπου ήταν το κέντρο της θύελλας. Οι αντιπρόσωποι ξάπλωναν και κοιμούνταν εκεί στο πάτωμα και μετά ξυπνούσαν για να πάρουν άμεσα μέρος στη συζήτηση. Ο Τρότσκι, ο Κάμενεφ, ο Βολοντάρσκι μιλούσαν από 6, από 8, από 12 ώρες την ημέρα. Κατέβηκα στο πρώτο πάτωμα, στο 18ο δωμάτιο, όπου γινόταν σύσκεψη των μπολσεβίκων – αντιπροσώπων. Η διαπεραστική φωνή κάποιου ομιλητή, που δε φαινόταν πίσω από το πλήθος, βεβαίωνε με πεποίθηση: “Οι συμβιβαστές μιλούν πως απομονωθήκαμε. Μη δίνετε σημασία σ’ αυτούς! Στο κάτω της γραφής αυτοί θα υποχρεωθούν να ‘ρθουν μαζί μας ή να μείνουν χωρίς οπαδούς…“.

Ο ομιλητής σήκωσε προς τα πάνω ένα κομματάκι χαρτί: Τους πήραμε κιόλας με το μέρος μας! Τώρα μόλις ήρθε μια αντιπροσωπεία από μενσεβίκους και εσέρους και λένε πως κατακρίνουν τις ενέργειές μας, όμως αν η κυβέρνηση επιτεθεί ενάντιά μας, αυτοί δε θα ταχθούν ενάντια στην προλεταριακή υπόθεση!“, Θύελλα από ενθουσιώδεις φωνές…

***

Οταν νύχτωσε, η απέραντη αίθουσα γέμισε από στρατιώτες κι εργάτες, από ένα πυκνό σκούρο – καφετί πλήθος, που βούιζε υπόκωφα μέσα στον γκρίζο καπνό των τσιγάρων. Η παλιά ΚΕΕ αποφάσισε, επιτέλους, να χαιρετίσει τους αντιπροσώπους του νέου αυτού συνεδρίου, που θα της έφερνε το χαμό, κι ίσως, και το χαμό όλης της επαναστατικής τάξης πραγμάτων που δημιούργησε. Στο μεταξύ στη συνέλευση αυτή είχαν δικαίωμα ψήφου μόνο τα μέλη της ΚΕΕ.

 Ηταν πια μεσάνυχτα, όταν ο Γκοτς κατέλαβε την προεδρική θέση, και στο βήμα, μέσα στη βαθιά, σχεδόν απειλητική, όπως μου φαινόταν, ησυχία, ανέβηκε στο βήμα ο Νταν. “Οι στιγμές που περνούμε είναι χρωματισμένες με τους πιο τραγικούς τόνους“, είπε. “Ο εχθρός βρίσκεται στο δρόμο προς την Πετρούπολη, οι δυνάμεις της δημοκρατίας προσπαθούν να οργανώσουν την αντίσταση, όμως την ίδια στιγμή περιμένουμε ν’ αρχίσει αιματοχυσία στους δρόμους της πρωτεύουσας κι η πείνα απειλεί να τσακίσει όχι μόνο την κυβέρνησή μας, αλλά και την ίδια την επανάσταση… Οι μάζες είναι κουρασμένες και χωρίς διάθεση, έχασαν το ενδιαφέρον για την επανάσταση. Αν οι μπολσεβίκοι αρχίσουν κάτι, τότε αυτό θα σημάνει το θάνατο της επανάστασης… (Φωνές: “Ψέμα”). Μόνο τους μπολσεβίκους περιμένουν οι αντεπαναστάτες για ν’ αρχίσουν τα πογκρόμ και τους σκοτωμούς…

Αν επιχειρηθεί οποιαδήποτε ενέργεια, τότε Συντακτική Συνέλευση δε θα γίνει…(Φωνές: “Ψέμα, Αίσχος!”). Είναι εντελώς απαράδεχτο η φρουρά της Πετρούπολης ν’ αρνείται να εκτελέσει τις διαταγές του επιτελείου στον τομέα των πολεμικών επιχειρήσεων. Πρέπει να υπακούσετε στο επιτελείο και στην εκλεγμένη από σας ΚΕΕ. Το πέρασμα όλης της εξουσίας στα Σοβιέτ είναι θάνατος. Οι ληστές και οι διαρρήχτες περιμένουν με ανυπομονησία τη στιγμή για ν’ αρχίσουν τις λεηλασίες και τους εμπρησμούς. Οταν ρίχνονται τέτοια συνθήματα, όπως “ορμάτε στα σπίτια, βγάλτε από τους αστούς τις μπότες και τα ρούχα!.. (Θόρυβος, φωνές: “Τέτοια συνθήματα δε ρίχτηκαν! Ψέμα! Ψέμα!”). Το ίδιο κάνει! Μπορεί ν’ αρχίσει κανείς διαφορετικά, αλλά θα καταλήξει σ’ αυτά! Η ΚΕΕ έχει την εξουσία και το δικαίωμα να δράσει κι όλοι είναι υποχρεωμένοι να υπακούσουν σ’ αυτή. Δε φοβόμαστε τις λόγχες! Η ΚΕΕ θα καλύψει την επανάσταση με το ίδιο της το σώμα…” (Φωνές: “Αυτή από καιρό πια είναι νεκρό σώμα!“).

Δημιουργήθηκε ένας φοβερός, ασταμάτητος θόρυβος, τέτοιος που μόλις μπορούσες να ξεχωρίσεις τη φωνή του, όταν ο Νταν, εντείνοντας όλες τις δυνάμεις φώναξε, χτυπώντας τη γροθιά στην άκρη της εξέδρας: “Οποιος υποκινεί σε τέτοια κάνει έγκλημα!“. Φωνή: “Εσείς από καιρό κάνατε αυτό το έγκλημα! Πήρατε την εξουσία και τη δώσατε στην αστική τάξη!“. Ο Γκοτς χτυπάει το προεδρικό κουδούνι: “Ησυχία, ή θα σας βγάλω έξω!“. Φωνή: “Δοκιμάστε!“. Χειροκροτήματα και σφυρίγματα.

Τώρα, συνεχίζει ο Νταν, για την ειρηνική μας πολιτική. (Γέλια). Δυστυχώς η Ρωσία δεν μπορεί πια να πολεμήσει. Θα γίνει ειρήνη, όμως όχι διαρκής, όχι δημοκρατική ειρήνη… Σήμερα στο Συμβούλιο της δημοκρατίας, για ν’ αποφύγουμε την αιματοχυσία, ψηφίσαμε μια απόφαση που προβλέπει το πέρασμα της γης στις αγροτικές επιτροπές και την άμεση έναρξη ειρηνικών διαπραγματεύσεων…“. (Γέλια, φωνές: “Αργά“).

Από τους μπολσεβίκους ανέβηκε στο βήμα ο Τρότσκι, που έγινε δεκτός με θύελλα χειροκροτημάτων. Ολη η συνέλευση σηκώθηκε και τον επευφήμησε. Στο αδύνατο, μυτερό πρόσωπο του Τρότσκι, ήταν αποτυπωμένη μια άγρια μεφιστοφελική ειρωνεία. “Η ταχτική του Νταν αποδείχνει, ότι η μάζα, – η πλατιά, η κουτή, η αδιάφορη μάζα – είναι ολοκληρωτικά μαζί τους!“. Ομηρικό χαχανητό… Ο ομιλητής αποτείνεται με δραματικές χειρονομίες στον πρόεδρο! “Οταν εμείς μιλούσαμε για παραχώρηση της γης στους αγρότες, εσείς είσαστε ενάντια σ’ αυτό. Εμείς λέγαμε στους αγρότες: αν δε σας δίνουν τη γη, πάρτε τη μόνοι σας! Τώρα οι αγρότες ακολούθησαν τη συμβουλή μας κι εσείς διακηρύχνετε κείνο, για το οποίο εμείς μιλούσαμε πριν έξι μήνες. Νομίζω πως ο Κερένσκι ακύρωσε την ποινή του θανάτου στο μέτωπο, όχι γιατί ξεκινάει από τις ιδεολογικές του αντιλήψεις. Υποθέτω, πως τον Κερένσκι τον έπεισε η φρουρά της Πετρούπολης, που αρνήθηκε να τον υπακούσει…

Σήμερα κατηγορούν τον Νταν, ότι εκφώνησε στο Συμβούλιο της δημοκρατίας λόγο, που φανερώνει έναν καμουφλαρισμένο μπολσεβίκο… Θα ‘ρθει μέρα, που ο ίδιος ο Νταν θα πει ότι στην εξέγερση της 3-5 του Ιούλη πήρε μέρος το άνθος της επανάστασης. Στην απόφαση του Νταν, που πάρθηκε σήμερα στο Συμβούλιο της δημοκρατίας, δε γίνεται κανένας λόγος για το δυνάμωμα της πειθαρχίας στο στρατό, αν και στη μενσεβίκικη προπαγάνδα το σημείο αυτό κατέχει πολύ σπουδαία θέση… Οχι! Η ιστορία των τελευταίων εφτά μηνών δείχνει ότι οι μάζες εγκατέλειψαν τους μενσεβίκους! Οι μενσεβίκοι κι οι εσέροι χτύπησαν τους καντέ, μα όταν η εξουσία τους χτύπησε την πόρτα, αυτοί την παράδωσαν πάλι στους ίδιους τους καντέ… Ο Νταν σας λέει πως δεν έχετε το δικαίωμα να εξεγερθείτε. Η εξέγερση είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε επαναστάτη! Οταν οι καταπιεζόμενες μάζες εξεγείρονται, έχουν πάντα δίκιο…“.

 Κατόπιν πήρε το λόγο ο μακρυπρόσωπος και βωμολόχος Λίμπερ που τον υποδέχτηκαν με ειρωνικά: “όχι!! όχι!” και γέλια. “Ο Μαρξ και ο Ενγκελς έλεγαν ότι το προλεταριάτο δεν έχει το δικαίωμα να πάρει την εξουσία, αν δεν έχει ωριμάσει γι’ αυτό. Στην αστική επανάσταση, όπως και στη δική μας… η κατάληψη της εξουσίας από τις μάζες σημαίνει το τραγικό τέλος της επανάστασης… Με την ιδιότητα του σοσιαλδημοκράτη θεωρητικού, ο ίδιος ο Τρότσκι τάσσεται ενάντια σ’ αυτό, για το οποίο σας καλεί τώρα…” (Φωνές: “Φτάνει! Κάτω!“). Μίλησε έπειτα ο Μάρτοφ, που τον διέκοπταν κάθε τόσο με φωνές από κάτω. “Οι διεθνιστές δεν έχουν αντίρρηση για το πέρασμα της εξουσίας στη δημοκρατία, όμως καταδικάζουν τις μπολσεβίκικες μεθόδους. Τώρα δεν είναι καιρός να πάρουμε την εξουσία…“. Στο βήμα εμφανίζεται πάλι ο Νταν, που διαμαρτύρεται λυσσασμένα ενάντια στις ενέργειες της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής η οποία έστειλε κομισάριο για να καταλάβει τα γραφεία της σύνταξης της “Ισβέστια” και να λογοκρίνει την εφημερίδα.

Ακολούθησε φοβερός θόρυβος. Ο Μάρτοφ προσπάθησε να μιλήσει, μα δεν ακουγόταν. Οι αντιπρόσωποι από το στρατό και το στόλο της Βαλτικής σηκώθηκαν από τη θέση τους φωνάζοντας, ότι το Σοβιέτ είναι η κυβέρνησή τους. Μέσα στην άγρια φασαρία ο Ερλιχ (10) πρότεινε μια απόφαση που καλούσε τους εργάτες και τους στρατιώτες να κρατήσουν ηρεμία και να μην ακούν τους προβοκάτορες, που τους καλούν σε διαδήλωση, μαζί δε μ’ αυτό αναγνωριζόταν η ανάγκη της άμεσης δημιουργίας επιτροπής κοινωνικής ασφάλειας, καθώς επίσης η επείγουσα δημοσίευση από την προσωρινή κυβέρνηση νόμου για την παραχώρηση της γης στους αγρότες και την έναρξη διαπραγματεύσεων για το κλείσιμο ειρήνης.

Τότε πετάχτηκε ο Βολοντάρσκι, που φώναξε θυμωμένα, ότι στις παραμονές του συνεδρίου των Σοβιέτ, η ΚΕΕ δεν έχει το δικαίωμα να σφετερίζεται τις λειτουργίες αυτού του συνεδρίου. Η ΚΕΕ ουσιαστικά είναι νεκρή, δήλωσε ο Βολοντάρσκι κι η απόφαση αυτή είναι μόνο μανούβρα για να στηρίξει τη χρεοκοπημένη της εξουσία… “Εμείς οι μπολσεβίκοι δε θα ψηφίσουμε αυτή την απόφαση!“. Μετά απ’ αυτό όλοι οι μπολσεβίκοι εγκατέλειψαν την αίθουσα της συνεδρίασης κι η απόφαση ψηφίστηκε…

Στις 4 το πρωί περίπου, συνάντησα στο προαύλιο τον Ζόριν. Είχε στον ώμο του ένα τουφέκι. “Εμείς κινηθήκαμε!“, μου είπε ήρεμα, αλλά ικανοποιημένα. “Συλλάβαμε ήδη τον σύντροφο υπουργό της Δικαιοσύνης και τον υπουργό των Θρησκευμάτων. Αυτοί βρίσκονται πια στο φρέσκο. Ενα σύνταγμα στάλθηκε να καταλάβει το τηλεφωνείο, ένα άλλο τραβάει για το τηλεγραφείο κι ένα τρίτο για την κρατική τράπεζα. Η Κόκκινη Φρουρά κατέβηκε στους δρόμους…“.

Στα σκαλοπάτια του Σμόλνι, στο κρύο σκοτάδι, για πρώτη φορά είδαμε την Κόκκινη Φρουρά, μια ανήσυχη γκρούπα νεαρών με εργατική στολή. Κρατούσαν στα χέρια τουφέκια με εφ’ όπλου λόγχη και συζητούσαν ανήσυχα. Από μακριά, απ’ τη Δύση, πάνω απ’ τις σιωπηλές στέγες, ακούγονταν σύντομοι πυροβολισμοί. Ηταν οι ευέλπιδες, που προσπαθούσαν ν’ αποσυνδέσουν τις γέφυρες του Νέβα, για να μην αφήσουν τους εργάτες και τους στρατιώτες της πλευράς του Βίμποργκ να ενωθούν με τις ένοπλες δυνάμεις του Σοβιέτ, που βρίσκονταν στην αντίπερα όχθη του ποταμού, αλλά οι ναύτες της Κροστάνδης σύνδεσαν ξανά τις γέφυρες. Πίσω από τις πλάτες μας, έλαμπε στο φως και βούιζε σαν κυψέλη, το πελώριο μέγαρο του Σμόλνι…

 

 

 

Σημειώσεις:

 

 

 

(1)Οπως φαίνεται ο συγγραφέας είχε υπόψη του το ανθρακοφόρο λεκανοπέδιο του Ντονέτς. Σύντ.

(2) “Οι βιομηχανικοί εργάτες του κόσμου”, ήταν μια από τις επαναστατικές μαζικές συνδικαλιστικές οργανώσεις των ΗΠΑ. Ιδρύθηκε το 1905 κάτω από την επίδραση των επαναστατικών γεγονότων στη Ρωσία. Ουσιαστικά έπαψε να υπάρχει ύστερα από το 1930 γιατί εκφυλίστηκε σε σεχταριστική οργάνωση, που έχασε τη σύνδεση που είχε κάποτε με τις μάζες. Στην εποχή της άνθησης των “ΒΕΚ”, έπαιρνε σ’ αυτή δραστήριο μέρος και ο Τζον Ριντ. Σύντ.

(3) Αυτή η δήλωση δεν ήταν απόλυτα ειλικρινής. Τον Ιούλη η προσωρινή κυβέρνηση έκλεισε τις μπολσεβίκικες εφημερίδες και τώρα ετοιμαζόταν να κάνει πάλι το ίδιο. Τζον Ριντ.

(4) Ο Καραχάν δεν ήταν μέλος της ΚΕ. Σύντ.

(5)Αυτή η συνέλευση έγινε στις 31 (18) του Οχτώβρη. Σύντ..

(6) Ζάλκιντ Ι. Α. – Πήρε δραστήριομέρος στην Οχτωβριανή Επανάσταση, μέλος της οργάνωσης των μπολσεβίκων της Πετρούπολης. Σύντ

(7)Διάσημος ακροβάτης τον καιρό εκείνο. Σύντ.

(8)Είναι πολύ γνωστός σ’ όσους πήραν μέρος στο αμερικάνικο εργατικό κίνημα. Τζον Ριντ. Εχει υπόψη του τον Βλαντιμίρ Σεργκέγιεβιτς Σάτοφ, που γύρισε από την Αμερική τον Ιούνη του 1917 κι ήταν ένας από τους οργανωτές των “βιομηχανικών εργατών του κόσμου”. Το 1917, μέλος της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής της Πετρούπολης και μέλος του προεδρείου του Κεντρικού Σοβιέτ των εργοστασιακών επιτροπών και κατόπιν κομμουνιστής. Σύντ.

(9) Την προκήρυξη την έδωσε στον Κερένσκι ο Α. Ι. Κονοβάλοφ. Σύντ.

(10) Ερλιχ, ένας από τους αρχηγούς των μενσεβίκων. Σύντ.

 

 

 

http://revmarx.blogspot.gr/2011/12/blog-post_8609.html

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *