Το κείμενο είναι το πέμπτο μέρος του έργου του Τ.Ρίντ «Δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο». Τους προλόγους μπορείτε να τους βρείτε εδώ , το πρώτο μέρος εδώ ,το δεύτερο εδώ , το τρίτο εδώ και το τέταρτο εδώ.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Ασυγκράτητα μπροστά!
Πέμπτη, 8 του Νοέμβρη (26 του Οχτώβρη). Το πρωί βρήκε την πόλη σε μια παράφορη έξαψη. Ενας ολόκληρος λαός ξεσηκωνόταν μέσα σε μπουμπουνητά θύελλας. Επιφανειακά όλα ήταν ήρεμα. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έπεφταν να κοιμηθούν τη συνηθισμένη ώρα, ξυπνούσαν νωρίς και πήγαιναν στη δουλιά. Στην Πετρούπολη κινούνταν τα τραμ, τα μαγαζιά και τα εστιατόρια ήταν ανοιχτά, τα θέατρα εργάζονταν, οι εκθέσεις ζωγραφικής τραβούσαν κόσμο…
Η πολύπλοκη ρουτίνα της καθημερινής ζωής, που δε διαταράχτηκε ούτε στις συνθήκες του πολέμου, συνέχιζε τον κανονικό της δρόμο. Τίποτα δεν είναι ίσως πιο εκπληκτικό, από τη ζωντάνια του κοινωνικού οργανισμού, που συνεχίζει τη δουλιά του, τρέφεται, ντύνεται, διασκεδάζει ακόμα και στον καιρό των μεγάλων δυστυχιών…
Στην πόλη κυκλοφορούσαν πολλές φήμες για τον Κερένσκι. Ελεγαν πως έφτασε στο μέτωπο και οδηγεί ενάντια στην πρωτεύουσα πολυάριθμο στρατό. Η “Θέληση του Λαού” δημοσίευε μια διαταγή του που την έβγαλε στο Πσκοφ:
“Το τωρινό κίνημα, που προκλήθηκε από τον παραλογισμό των μπολσεβίκων, οδηγεί το κράτος μας στο χείλος της καταστροφής και γι’ αυτό επιβάλλεται σ’ όλους μας να εντείνουμε τη θέληση, το θάρρος και να κάνουμε το χρέος μας για να βγει η πατρίδα μας από τη σκληρή δοκιμασία που περνά.
Από δω και μπρος και μέχρι που ν’ ανακοινωθεί η καινούρια σύνθεση της προσωρινής κυβέρνησης, αν γίνει κάτι τέτοιο, ο καθένας πρέπει να παραμείνει στη θέση του και να κάνει το καθήκον του απέναντι στη δύστυχη πατρίδα.
Ας μην ξεχνούμε ότι και η πιο ελάχιστη διατάραξη της σημερινής οργάνωσης του στρατού μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες καταστροφές, αφήνοντας ακάλυπτο το μέτωπο σε ένα καινούριο χτύπημα του αντιπάλου. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να διαφυλαχτεί, με κάθε θυσία, η μαχητικότητα του στρατού, να τηρηθεί η πειθαρχία, να προφυλαχτεί ο στρατός από νέους κλονισμούς, και να μη διασαλευτεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη ανάμεσα στους διοικητές και τους διοικούμενους.
Διατάζω όλους τους διοικητές και τους κομισάριους, στο όνομα της σωτηρίας της Πατρίδας, να κρατήσουν τις θέσεις τους, όπως κι εγώ κρατώ το πόστο μου του Ανώτατου Διοικητή, ωσότου εκδηλωθεί η θέληση της προσωρινής κυβέρνησης της δημοκρατίας...”.
Σαν απάντηση σ’ αυτή τη διαταγή κολλήθηκε σ’ όλους τους τοίχους η έκκληση:
“Από το Πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ
Οι πρώην υπουργοί Κονοβάλοφ, Κίσκιν, Τερεσένκο, Μαλιάντοβιτς, Νικίτιν, κ.ά. πιάστηκαν από τη Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή. Ο Κερένσκι το ‘σκασε. Εντέλλονται όλες οι στρατιωτικές οργανώσεις να πάρουν μέτρα για την άμεση σύλληψη του Κερένσκι και τη μεταγωγή του στην Πετρούπολη. Κάθε βοήθεια προς τον Κερένσκι θα τιμωρηθεί σαν βαρύτατο έγκλημα ενάντια στο κράτος“.
Αποχτώντας πλήρη ελευθερία δράσης, η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή, μετέδινε σαν τη σπίθα προς όλες τις κατευθύνσεις διαταγές, εκκλήσεις, διατάγματα… Διατάχθηκε η μεταφορά του Κορνίλοφ στην Πετρούπολη. Τα μέλη των αγροτικών επιτροπών, που είχαν συλληφθεί από την προσωρινή κυβέρνηση, αφέθηκαν ελεύθερα. Καταργήθηκε η θανατική ποινή στο μέτωπο. Οι δημόσιοι υπάλληλοι διατάχθηκαν να συνεχίσουν τη δουλιά, με απειλή αυστηρής τιμωρίας σε περίπτωση ανυπακοής. Για την τιμωρία περιπτώσεων πογκρόμ, ταραχών και κερδοσκοπίας καθιερώθηκε η θανατική ποινή.
Σ’ όλα τα υπουργεία διορίστηκαν προσωρινοί κομισάριοι: στο υπουργείο Εξωτερικών και Δικαιοσύνης ο Ρίκοφ, στο υπουργείο Εργασίας ο Σλιάπνικοφ, στο υπουργείο Οικονομικών ο Μενζίνσκι, στο υπουργείο Εμπορίου και Μεταφορών ο Ριαζάνοφ, στη διεύθυνση του υπουργείου Ναυτικών ο ναύτης Κόρμπιρ, στο υπουργείο ΤΤΤ ο Σπίρο, στη διεύθυνση θεάτρων ο Μουραβιόφ, στη διεύθυνση κρατικών τυπογραφείων ο Ντέρμπισεφ. Κομισάριος της Πετρούπολης διορίστηκε ο ανθυπολοχαγός Νέστεροφ, κομισάριος του Βόρειου Μετώπου ο Πόζερν (1).
Ο στρατός κλήθηκε να εκλέξει στρατιωτικές επαναστατικές επιτροπές. Οι σιδηροδρομικοί κλήθηκαν να κρατήσουν πειθαρχία και το βασικό, να μην καθυστερούν τη μεταφορά των τροφίμων στις πόλεις και στο μέτωπο. Τους υποσχέθηκαν να επιτρέψουν τη συμμετοχή εκπροσώπων τους στο υπουργείο Μεταφορών.
“Αδέρφια κοζάκοι!” έλεγε μια από τις προκηρύξεις. “Σας οδηγούν ενάντια στην Πετρούπολη. Θέλουν να σας φέρουν σε σύγκρουση με τους εξεγερμένους στρατιώτες και με τους εργάτες της πρωτεύουσας… Μην πιστεύετε ούτε μια λέξη των κοινών εχθρών μας, των τσιφλικάδων και των καπιταλιστών.
Στο συνέδριό μας αντιπροσωπεύτηκαν όλοι οι οργανωμένοι εργάτες, οι στρατιώτες, κι οι συνειδητοί αγρότες της Ρωσίας. Το συνέδριο θέλει να δει στην οικογένειά του και τους εργαζόμενους κοζάκους. Εχθροί μας είναι οι μαυροεκατονταρχίτες στρατηγοί, οι υπηρέτες των τσιφλικάδων, οι υπηρέτες του Νικολάου του ματοβαμμένου…
Σας λένε ότι τα Σοβιέτ θέλουν να πάρουν τη γη από τους κοζάκους. Αυτό είναι ψέμα. Η επανάσταση μόνον από τους κοζάκους τσιφλικάδες θα πάρει τη γη και θα τη δώσει στο λαό.
Οργανώστε Σοβιέτ των κοζάκων βουλευτών! Ενωθείτε με τα Σοβιέτ των εργατών, στρατιωτών και αγροτών!
Δείξτε στους μαυροεκατονταρχίτες ότι δε θα γίνετε προδότες του λαού, ότι δε θέλετε να πάρετε απάνω σας το ανάθεμα όλης της επαναστατημένης Ρωσίας!..
Αδέλφια κοζάκοι! Μην εκτελείτε ούτε μια διαταγή των εχθρών του λαού!.. Στείλτε στην Πετρούπολη αντιπροσώπους σας για συμφωνία μαζί μας…
Οι κοζάκοι της φρουράς της Πετρούπολης, προς τιμή τους, δε δικαίωσαν τις ελπίδες των εχθρών του λαού…
Αδέρφια κοζάκοι! Το Πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ σας απλώνει αδερφικά το χέρι.
Ζήτω η συμμαχία των κοζάκων με τους στρατιώτες, εργάτες και αγρότες όλης της Ρωσίας!” (2).
Κι από την άλλη πλευρά είχε ξεσπάσει ένας χείμαρρος από εκκλήσεις και αφίσες, που ήταν τοιχοκολλημένες και σκορπισμένες παντού, από εφημερίδες που διαμαρτύρονταν, καταριούνταν και προφήτευαν το χαμό! Είχε φτάσει η ώρα της πάλης των πιεστηρίων, γιατί όλα τα υπόλοιπα όπλα βρίσκονταν στα χέρια των Σοβιέτ.
Πρώτη εμφανίστηκε η έκκληση της επιτροπής σωτηρίας της πατρίδας και της επανάστασης, που μεταδόθηκε πλατιά σ’ όλη τη Ρωσία και την Ευρώπη:
“Προς τους πολίτες της Ρωσικής Δημοκρατίας
Στις 25 του Οχτώβρη οι μπολσεβίκοι της Πετρούπολης παρά και ενάντια στη θέληση του επαναστατικού λαού συνέλαβαν εγκληματικά ένα μέρος των μελών της προσωρινής κυβέρνησης, διέλυσαν το Προσωρινό Συμβούλιο της Ρωσικής Δημοκρατίας και ανακήρυξαν παράνομη εξουσία.
Η βίαια επίθεση ενάντια στην κυβέρνηση της επαναστατικής Ρωσίας, που έγινε σε μέρες μεγάλης απειλής από τον εξωτερικό εχθρό, αποτελεί ανήκουστο έγκλημα ενάντια στην πατρίδα.
Η ανταρσία των μπολσεβίκων καταφέρει θανάσιμο χτύπημα στην άμυνα της χώρας και απομακρύνει την ποθητή για όλους ειρήνη.
Ο εμφύλιος πόλεμος, που άρχισαν οι μπολσεβίκοι, απειλεί να ρίξει τη χώρα στην απερίγραπτη φρίκη της αναρχίας και της αντεπανάστασης και να ματαιώσει τη Συντακτική Συνέλευση, που πρόκειται να σταθεροποιήσει το δημοκρατικό καθεστώς και να κατοχυρώσει για πάντα το δικαίωμα του λαού για γη.
Η Πανρωσική επιτροπή σωτηρίας της πατρίδας και της επανάστασης, διατηρώντας τη συνέχεια της μοναδικής κρατικής εξουσίας, παίρνει την πρωτοβουλία της ανασυγκρότησης της προσωρινής κυβέρνησης, η οποία στηριζόμενη στις δυνάμεις της δημοκρατίας, θα οδηγήσει τη χώρα στη Συντακτική Συνέλευση και θα τη σώσει από την αντεπανάσταση και την αναρχία.
Η Πανρωσική επιτροπή σωτηρίας της πατρίδας και της επανάστασης καλεί τους πολίτες:
Να μην αναγνωρίζουν την εξουσία των τρομοκρατών!
Να μην εκτελούν τις διαταγές τους!
Να ξεσηκωθούν για να υπερασπίσουν την πατρίδα και την επανάσταση!
Υποστηρίξτε την Πανρωσική επιτροπή σωτηρίας της πατρίδας και της επανάστασης!
Η Πανρωσική επιτροπή σωτηρίας της πατρίδας και της επανάστασης αποτελείται από αντιπροσώπους της δημαρχίας της Πετρούπολης, του Προσωρινού Συμβουλίου της Ρωσικής Δημοκρατίας, της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής των Πανρωσικών Σοβιέτ των αγροτών βουλευτών, της Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής των Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών, των ομάδων του μετώπου, του 2ου συνεδρίου των Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών, των παρατάξεων των σ. – ε. σ. – δ. (μενσεβίκων) των λαϊκών σοσιαλιστών, της ομάδας “Ενότητα” και άλλων“.
Κυκλοφορούσαν εκκλήσεις του κόμματος των εσέρων, των μενσεβίκων – αμυνιτών, της εκτελεστικής επιτροπής του Σοβιέτ των αγροτών, των στρατιωτικών επιτροπών του στόλου…
“…Η πείνα θα γονατίσει την Πετρούπολη, φώναζαν όλοι. Τα γερμανικά στρατεύματα θα ποδοπατήσουν τη λευτεριά μας.
Τα μαυροεκατονταρχίτικα πογκρόμ θα επεκταθούν σ’ όλη τη Ρωσία, αν όλοι εμείς οι συνειδητοί εργάτες, οι στρατιώτες, οι πολίτες, δε συσπειρωθούμε…
Μην πιστεύετε στις υποσχέσεις των μπολσεβίκων! Η υπόσχεση της άμεσης ειρήνης είναι ψέμα! Η υπόσχεση του ψωμιού είναι απάτη! Η υπόσχεση της γης είναι παραμύθι!…”.
Κι όλα στον ίδιο χαβά.
“Σύντροφοι!… Σας εξαπάτησαν πρόστυχα κι εγκληματικά! Η κατάληψη της εξουσίας έγινε μόνο από τους μπολσεβίκους…
Οι μπολσεβίκοι έκρυψαν το σχέδιό τους από τ’ άλλα σοσιαλιστικά κόμματα που βρίσκονταν στο Σοβιέτ…
Σας υποσχέθηκαν γη και λευτεριά, μα η αντεπανάσταση θα χρησιμοποιήσει την αναρχία, που έσπειραν οι μπολσεβίκοι και θα σας στερήσει τη γη και τη λευτεριά…”.
Το ίδιο επιθετικές ήταν κι οι εφημερίδες:
“Το καθήκον μας“, έγραφε η “Υπόθεση του Λαού“, “είναι να ξεσκεπάσουμε αυτούς τους προδότες της εργατικής τάξης. Το καθήκον μας είναι να επιστρατεύσουμε όλες τις δυνάμεις και να ξεσηκωθούμε για να υπερασπίσουμε την επανάσταση”.
Η “Ισβέστια”, που μιλούσε για τελευταία φορά από μέρους της παλιάς ΚΕΕ, απειλούσε με αυστηρή τιμωρία…”…Σχετικά με το συνέδριο των Σοβιέτ, βεβαιώνουμε, ότι δεν ήταν συνέδριο των Σοβιέτ, βεβαιώνουμε ότι ήταν μόνο μια ξεχωριστή σύσκεψη της παράταξης των μπολσεβίκων. Στην περίπτωση αυτή οι μπολσεβίκοι δεν είχαν δικαίωμα ν’ αφαιρέσουν την πληρεξουσιότητα από την ΚΕΕ“.
Η “Νέα Ζωή”, υποστηρίζοντας τη δημιουργία μιας νέας κυβέρνησης που θα συνένωνε όλα τα σοσιαλιστικά κόμματα, έκανε δριμύτατη κριτική στους εσέρους και τους μενσεβίκους που αποχώρησαν από το Συνέδριο και τόνιζε ότι η εξέγερση των μπολσεβίκων πρόβαλε με αναντίρρητη σαφήνεια ένα βασικό γεγονός – την πλήρη ανεδαφικότητα κάθε αυταπάτης για συνεργασία με την αστική τάξη.
Ο “Εργατικός Δρόμος” πήρε ξανά τον τίτλο “Πράβντα” – τον τίτλο της λενινιστικής εφημερίδας που την είχαν κλείσει τον Ιούλη. Η “Πράβντα” υπογράμμιζε έντονα:
“Εργάτες, στρατιώτες, αγρότες! Εσείς τσακίσατε το Φλεβάρη την απολυταρχία της κλίκας των ευγενών. Εσείς τσακίσατεχτες την απολυταρχία της αστικής συμμορίας…
Τώρα το πρώτο καθήκον είναι να φρουρείτε όλες τις προσβάσεις της Πετρούπολης.
Το δεύτερο, αφοπλίστε και κάνετε τελειωτικά ακίνδυνα τα αντεπαναστατικά στοιχεία στην Πετρούπολη.
Το τρίτο, να οργανωθεί οριστικά η επαναστατική εξουσία και να εξασφαλιστεί η πραγματοποίηση του λαϊκού προγράμματος...”.
Οι λίγες καντέτικες και γενικά οι αστικές εφημερίδες, που εξακολουθούσαν ακόμα να βγαίνουν, αντιμετώπιζαν την κατάσταση με ήρεμη ειρωνεία, σαν να ‘λεγαν περιφρονητικά προς όλα τα υπόλοιπα κόμματα: Δε σας τα λέγαμε! Γνωστά μέλη του κόμματος των καντέ στριφογύριζαν όλο το διάστημα γύρω από το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης και την επιτροπή σωτηρίας της πατρίδας και της επανάστασης.
Στο σύνολό της, η αστική τάξη σώπαινε, περιμένοντας την ώρα της, που νόμιζε πως δεν ήταν μακριά. Ισως κανένας άλλος εκτός από τον Λένιν, τον Τρότσκι, τους εργάτες της Πετρούπολης και τους απλούς στρατιώτες, δεν πίστευε ότι οι μπολσεβίκοι θα κρατήσουν την εξουσία περισσότερο από τρεις μέρες…
Τη μέρα αυτή παρακολούθησα στο μεγάλο αμφιθέατρο της αίθουσας Νικολάβιεφσκ, τη θυελλώδη σύσκεψη του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλης, που συνεδρίαζε αδιάκοπα. Εδώ εκπροσωπούνταν όλες οι δυνάμεις της αντιμπολσεβίκικης αντιπολίτευσης. Ο μεγαλοπρεπής ασπρογένης κι ασπρομάλλης δήμαρχος της πόλης Σρέιντερ διηγόταν στους συγκεντρωμένους πώς πήγε την περασμένη νύχτα στο Σμόλνι για να διαμαρτυρηθεί από μέρους της Αυτοδιοίκησης της πόλης.
“Το Δημοτικό Συμβούλιο, που είναι αυτή τη στιγμή η μοναδική νόμιμη εξουσία στην πόλη, που έχει εκλεγεί με βάση τη γενική, άμεση και μυστική ψηφοφορία, δεν αναγνωρίζει την καινούρια εξουσία!” δήλωσε στον Τρότσκι. Σ’ απάντηση ο Τρότσκι του είπε: “Και τι μ’ αυτό! Γι’ αυτό το ζήτημα, υπάρχουν συνταγματικά μέτρα. Το Δημοτικό Συμβούλιο μπορούμε να το διαλύσουμε και να το επανεκλέξουμε...”. Η αφήγηση του Σρέιντερ προκάλεσε θύελλα αγανάχτησης.
“Αν, τέλος πάντων, αναγνωρίσουμε μια κυβέρνηση, που δημιουργήθηκε με τις λόγχες“, συνέχισε ο γέρος, απευθυνόμενος προς το Δημοτικό Συμβούλιο, “τότε τέτοια κυβέρνηση έχουμε. Εγώ όμως θεωρώ νόμιμη μόνο την κυβέρνηση που αναγνωρίζει ο λαός, η πλειοψηφία κι όχι αυτή που δημιουργήθηκε από μια ομάδα σφετεριστών“. Χειροκρότησαν μανιώδικα απ’ όλα τα καθίσματα, εκτός από τις θέσεις των μπολσεβίκων. Ο άρχοντας της πόλης, μέσα σε θόρυβο και φωνές, ανακοινώνει ότι οι μπολσεβίκοι παραβίασαν κιόλας τα δικαιώματα της Αυτοδιοίκησης της πόλης, διορίζοντας σε μια σειρά τμήματα δικούς τους κομισάριους.
Ο μπολσεβίκος ομιλητής, προσπαθώντας να σκεπάσει το θόρυβο, φωνάζει πως η υποστήριξη που έδωσε στους μπολσεβίκους το συνέδριο των Σοβιέτ, είναι υποστήριξη όλης της Ρωσίας. “Εσείς δεν είστε οι πραγματικοί εκπρόσωποι του πληθυσμού της Πετρούπολης!” φωνάζει. Φωνές από τις θέσεις: “Αυτό είναι βρισιά!“
Ο δήμαρχος της πόλης θυμίζει ευγενικά, πως το Δημοτικό Συμβούλιο εκλέχτηκε με βάση το πιο ελεύθερο εκλογικό σύστημα που μπορεί να γίνει.
“Σωστά“, απαντάει ο μπολσεβίκος ομιλητής. “Το Δημοτικό Συμβούλιο, όμως, εκλέχτηκε πριν από πολύν καιρό, τόσο καιρό, όσο κι η ΚΕΕ και οι στρατιωτικές επιτροπές...”. “Καινούριο συνέδριο των Σοβιέτ δεν έγινε ακόμα!” του φωνάζουν σαν απάντηση.
“Η παράταξη των μπολσεβίκων αρνείται να παραμείνει σ’ αυτή τη φωλιά της αντεπανάστασης…“. Θόρυβος. “Εμείς απαιτούμε επανεκλογή του Δημοτικού Συμβουλίου!...”. Οι μπολσεβίκοι αποσύρονται από την αίθουσα της συνεδρίασης.
“Πράχτορες των Γερμανών!” τους φωνάζουν από πίσω. “Κάτω οι προδότες!“.
Ο καντέ Σίνγκαρεφ ζήτησε να καθαιρεθούν και να παραπεμφθούν στο δικαστήριο όλοι οι υπάλληλοι της Αυτοδιοίκησης της πόλης που συμφώνησαν να γίνουν κομισάριοι της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής. Ο Σρέιντερ σηκώθηκε κι έκανε πρόταση να διαμαρτυρηθούν ενάντια στην απειλή των μπολσεβίκων να διαλύσουν το Δημοτικό Συμβούλιο. Το Δημοτικό Συμβούλιο με την ιδιότητα του νόμιμου εκπροσώπου του πληθυσμού πρέπει ν’ αρνηθεί να εγκαταλείψει τη θέση του.
Η αίθουσα Αλεξαντρόφ ήταν το ίδιο γεμάτη ασφυχτικά. Συνεδρίαζε εδώ η επιτροπή σωτηρίας. Μιλούσε ο Σκόμπελεφ:
“Ουδέποτε, είπε, η θέση της επανάστασης ήταν τόσο κρίσιμη, ουδέποτε η ίδια η ύπαρξη του ρωσικού κράτους προκάλεσε τόση ανησυχία. Ποτέ μέχρι σήμερα η ιστορία δεν έβαλε με τόση οξύτητα και με τόση κατηγορηματικότητα μπροστά στη Ρωσία το ζήτημα: να υπάρξει ή να μην υπάρξει.
Εφτασε η μεγάλη ώρα της σωτηρίας της επανάστασης. Συναισθανόμενοι αυτό το γεγονός θα διαφυλάξουμε τη στενή ενότητα όλων των ζωντανών δυνάμεων της επαναστατικής δημοκρατίας, που η οργανωμένη θέλησή της δημιούργησε κιόλας κέντρο για τη σωτηρία της πατρίδας και της επανάστασης. Θα πεθάνουμε, όμως δε θα εγκαταλείψουμε το δοξασμένο πόστο μας…” και άλλα παρόμοια.
Μέσα σε θύελλα χειροκροτημάτων ανακοινώθηκε πως η Ενωση των σιδηροδρομικών προσχωρεί στην επιτροπή σωτηρίας.
Υστερα από λίγα λεπτά εμφανίστηκαν υπάλληλοι των ΤΤΤ. Κατόπιν μπήκαν κάμποσοι μενσεβίκοι – διεθνιστές. Τους υποδέχτηκαν με χειροκροτήματα. Οι σιδηροδρομικοί δήλωσαν πως δεν αναγνωρίζουν τους μπολσεβίκους, πως πήραν όλο το μηχανισμό των σιδηροδρόμων στα χέρια τους και αρνούνται να τον παραδώσουν στην εξουσία των σφετεριστών. Οι αντιπρόσωποι των υπαλλήλων των τηλεγραφείων δήλωσαν ότι οι σύντροφοί τους αρνήθηκαν κατηγορηματικά να δουλέψουν όσο θα βρίσκεται στο υπουργείο μπολσεβίκος κομισάριος. Οι εργαζόμενοι του ταχυδρομείου αρνήθηκαν να παραλάβουν και να στείλουν ταχυδρομείο στο Σμόλνι… Ολες οι τηλεφωνικές γραμμές του Σμόλνι αποσυνδέθηκαν.
Η συνέλευση άκουσε με αγαλλίαση την αφήγηση για το πώς ο Ουρίτσκι πήγε στο υπουργείο Εξωτερικών να ζητήσει τις μυστικές συμφωνίες και πώς ο Νεράτοφ (3) τον παρακάλεσε να φύγει. Οι δημόσιοι υπάλληλοι παντού παράτησαν τη δουλιά…
Αυτός ήταν ο πόλεμος, συνειδητά προμελετημένος πόλεμος, καθαρά ρωσικού τύπου, πόλεμος με απεργίες και σαμποτάζ.
Ο πρόεδρος διάβασε μπροστά μας έναν κατάλογο εντολών. Ενας έπρεπε να επισκεφτεί όλα τα υπουργεία, κάποιος άλλος τις τράπεζες, δέκα – δώδεκα άνθρωποι διορίστηκαν να πάνε στους στρατώνες να πείσουν τους στρατιώτες να κρατήσουν ουδετερότητα: “Ρώσοι στρατιώτες μη χύνετε αδερφικό αίμα!“. Σχηματίστηκε ιδιαίτερη επιτροπή για επαφή με τον Κερένσκι. Κάμποσοι άνθρωποι στάλθηκαν στις επαρχιακές πόλεις για οργάνωση τοπικών τμημάτων της επιτροπής σωτηρίας και για τη συνένωση όλων των αντιμπολσεβίκικων στοιχείων.
Το ηθικό αναπτερώθηκε: “Αυτοί οι μπολσεβίκοι θέλουν να δοκιμάσουν να επιβάλουν τη θέλησή τους στη διανόηση;…
Λοιπόν, εμείς θα τους δείξουμε!...
Καταπληκτική ήταν η αντίθεση ανάμεσα σ’ αυτή τη συνέλευση και το συνέδριο των Σοβιέτ. Εκεί ήταν μεγάλες μάζες ρακένδυτων στρατιωτών, λερωμένων εργατών και αγροτών, όλοι οι φτωχοί, οι καμπουριασμένοι και βασανισμένοι από τη σκληρή βιοπάλη.
Εδώ ήταν οι μενσεβίκοι και εσέροι αρχηγοί, οι Αυξέντιεφ, οι Νταν, οι Λίμπερ, οι πρώην υπουργοί – σοσιαλιστές Σκόμπελεφ και Τσερνόφ και δίπλα τους οι καντέ σαν τον ελεεινό Σάτσκι και τον κομψευόμενο Βίναβερ. Εδώ ήταν δημοσιογράφοι, φοιτητές, διανοούμενοι όλων των ειδών και χρωμάτων. Αυτό το πλήθος του Δημαρχείου ήταν θρεμμένο και καλοντυμένο. Δεν είδα εδώ περισσότερους από τρεις προλετάριους…
Εφτασαν καινούριες ειδήσεις. Οι αφοσιωμένοι στον Κορνίλοφ τεκιστές, εξόντωσαν στο Μπίχοφ τη φρουρά κι ο Κορνίλοφ δραπέτευσε. Ο Καλέντιν κινήθηκε προς το Βορρά. Το Σοβιέτ της Μόσχας οργάνωσε Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή κι άρχισε διαπραγματεύσεις με τον διοικητή της πόλης, απαιτώντας την παράδοση του οπλοστασίου. Το Σοβιέτ ήθελε να εξοπλίσει τους εργάτες.
Αυτά τα γεγονότα ανακατεύονταν με κάθε είδους φήμες, κουτσομπολιά και καθαρές ψευτιές. Ετσι, λόγου χάρη, ένας νεαρός διανοούμενος καντέ, πρώην προσωπικός γραμματέας του Μιλιούκοφ και κατόπιν του Τερεσένκο, μας τράβηξε στην άκρη και μας αφηγήθηκε όλες τις λεπτομέρειες για την κατάληψη των Χειμερινών Ανακτόρων.
“Τους μπολσεβίκους τους οδήγησαν Γερμανοί και Αυστριακοί αξιωματικοί! ” βεβαίωνε.
“Ετσι είναι; ” τον ρωτήσαμε ευγενικά. “Από πού το ξέρετε; “.
“Ηταν εκεί ένας φίλος μου. Αυτός μου το ‘πε“.
“Πώς όμως διαπίστωσε, ότι ήταν Γερμανοί αξιωματικοί; “.
“Μα αφού ήταν ντυμένοι με γερμανικές στολές!… “.
Τέτοιες παράλογες φήμες διαδίδονταν κατά εκατοντάδες. Εκτός που τις δημοσίευε όλος ο αντιμπολσεβίκικος Τύπος, τις πίστευαν ακόμα και άνθρωποι σαν τους μενσεβίκους και εσέρους που πάντα ήταν περισσότερο προσεχτικοί απέναντι στα γεγονότα.
Ακόμα όμως πιο φοβερές ήταν οι αφηγήσεις για μπολσεβίκικες βιαιότητες και ωμότητες. Ετσι, λόγου χάρη, παντού λεγόταν και δημοσιευόταν πως τάχα οι κοκκινοφρουροί όχι μόνο λήστεψαν ολότελα τα Χειμερινά Ανάκτορα, αλλά σκότωσαν και άοπλους ευέλπιδες κι έσφαξαν αιμοβόρικα και μερικούς υπουργούς. Οσο για τις γυναίκες στρατιωτίνες, οι πιο πολλές βιάστηκαν και οι άλλες αυτοκτόνησαν μην υποφέροντας τα μαρτύρια… Το πλήθος του Δημαρχείου έχαφτε με προθυμία όλα αυτά τα παραμύθια…
Το χειρότερο όμως ήταν ότι οι γονείς και οι γυναίκες των ευέλπιδων, διαβάζοντας όλες αυτές τις φρικιαστικές αφηγήσεις στις εφημερίδες, καθώς μάλιστα αναφέρονταν και ονόματα παθόντων, περικύκλωσαν, μόλις νύχτωσε, το Δημαρχείο ξετρελαμένοι από τον πόνο και τη φρίκη…
Πολύ χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση με τον πρίγκιπα Τουμάνοφ, που το πτώμα του, όπως υποστήριζαν πολλές εφημερίδες, είχε αποβρασθεί στο Μόικ. Μέσα σε λίγες ώρες η ανακοίνωση αυτή διαψεύστηκε από την οικογένεια του ίδιου του πρίγκιπα, που δήλωσε ότι ο πρίγκιπας πιάστηκε.
Τότε δημοσιεύτηκε πως ο πνιγμένος δεν είναι ο πρίγκιπας Τουμάνοφ, αλλά ο στρατηγός Ντενίσοφ. Ο στρατηγός όμως ήταν κατάγερος και ολοζώντανος. Κάναμε έρευνα, αλλά ούτε ίχνος πνιγμένου δεν ανακαλύψαμε στο Μόικ.
Οταν βγήκαμε από το Δημαρχείο, δύο πρόσωπα μοίραζαν προκηρύξεις στο τεράστιο πλήθος που είχε κατακλύσει τη λεωφόρο Νέβσκι μπροστά στις πόρτες. Το πλήθος αποτελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από επιχειρηματίες, μαγαζάτορες, δημόσιους υπαλλήλους, υπάλληλους γραφείων. Να τι έλεγε η προκήρυξη:
“Από το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης
Το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης, στη συνεδρίασή του της 26 του Οχτώβρη απ’ αφορμή τα γεγονότα που διαδραματίζονται αποφάσισε να κηρύξει το απαραβίαστο του οικογενειακού ασύλου και μέσω των οικιακών επιτροπών καλεί τον πληθυσμό της πόλης της Πετρούπολης να αποκρούσει αποφασιστικά κάθε απόπειρα παραβίασης του οικογενειακού ασύλου, χρησιμοποιώντας ακόμα και τα όπλα για το συμφέρον της αυτοάμυνας των πολιτών“.
Στη γωνία της Λιτέιναγια πέντε κοκκινοφρουροί και δύο ναύτες κύκλωσαν έναν εφημεριδοπώλη και ζητούσαν να τους παραδώσει το δέμα με τα φύλλα της μενσεβίκικης Εργατικής Εφημερίδας. Ο εφημεριδοπώλης φώναζε δαιμονισμένα και τους φοβέριζε με τη γροθιά. Ενας από τους ναύτες ωστόσο του πήρε τις εφημερίδες.
Τριγύρω μαζεύτηκε μεγάλη ανθρώπινη μάζα, που περιέλουζε την περίπολο με βρισιές. Κάποιος μικρός εργάτης προσπαθούσε επίμονα να πείσει τον εφημεριδοπώλη και το πλήθος, λέγοντας συνέχεια: “Εδώ δημοσιεύεται προκήρυξη του Κερένσκι, που λέει πως εμείς πυροβολούμε ενάντια στο ρώσικο λαό. Θα γίνει αιματοχυσία… “.
Στο Σμόλνι η ατμόσφαιρα ήταν περισσότερο τεταμένη από ό,τι προηγούμενα, αν μπορεί να ειπωθεί κάτι τέτοιο. Οι ίδιοι πάντα άνθρωποι να τρέχουν στους σκοτεινούς διαδρόμους, τα ίδια εξοπλισμένα εργατικά τμήματα, οι ίδιοι εκείνοι άνθρωποι που συζητούσαν, εξηγούσαν κι έδιναν σύντομες διαταγές, οι αρχηγοί με τις γεμάτες τσάντες…
Οι άνθρωποι αυτοί ήταν πάντα βιαστικοί και πίσω τους έτρεχαν οι φίλοι κι οι βοηθοί. Ηταν, με την καλή έννοια της λέξης, έξαλλοι. Ηταν η ζωντανή προσωποποίηση της χωρίς ύπνο ακούραστης δουλιάς. Αξύριστοι, αναμαλλιασμένοι, με πυρετικά μάτια, τραβούσαν ολοταχώς προς τον αντικειμενικό σκοπό, φλεγόμενοι από ενθουσιασμό. Είχαν τόσα πολλά, αφάνταστα πολλά, να κάνουν. Επρεπε να σχηματίσουν κυβέρνηση, να επιβάλουν την τάξη στην πόλη, να κρατήσουν με το μέρος τους τη φρουρά, να νικήσουν το Δημοτικό Συμβούλιο και την Επιτροπή Σωτηρίας, να συγκρατήσουν τους Γερμανούς, να ετοιμαστούν για μάχη με τον Κερένσκι, να κατατοπίζουν τις επαρχίες, να διεξάγουν προπαγάνδα σ’ όλη τη Ρωσία, από το Αρχάγγελο ως το Βλαδιβοστόκ.
Οι δημόσιοι κι οι δημοτικοί υπάλληλοι αρνούνταν να υπακούσουν στους κομισάριους, οι εργαζόμενοι του ταχυδρομείου και του τηλεγραφείου έκοψαν την επικοινωνία του Σμόλνι με τον έξω κόσμο, οι σιδηροδρομικοί αρνούνταν επίμονα να στείλουν τις αμαξοστοιχίες που τους ζητούσαν. Και πάνω στην ώρα κινήθηκε ο
Κερένσκι. Στη φρουρά δεν έπρεπε και πολύ να υπολογίζουν, οι κοζάκοι ετοιμάζονταν για εξέγερση… Με το μέρος του εχθρού δεν ήταν μόνο η οργανωμένη αστική τάξη, αλλά κι όλα τα σοσιαλιστικά κόμματα, με εξαίρεση τους αριστερούς εσέρους και μερικούς μενσεβίκους – διεθνιστές, καθώς και ορισμένους της Νέας Ζωής, αλλά και αυτοί ταλαντεύονταν, μην ξέροντας τι ν’ αποφασίσουν.
Η αλήθεια είναι πως με τους μπολσεβίκους ήταν οι πλατιές μάζες των εργατών και των στρατιωτών, η αλήθεια ακόμα είναι πως η θέση της αγροτιάς δεν είχε ξεκαθαριστεί αρκετά, και το κόμμα των μπολσεβίκων δε διέθετε, σε τελευταία ανάλυση, αρκετούς μορφωμένους και ειδικευμένους ανθρώπους…
Ο Ριαζάνοφ, ανεβαίνοντας τη σκάλα, έλεγε με κωμικό φόβο πως αν και ήταν κομισάριος του Εμπορίου και της Βιομηχανίας, δεν καταλάβαινε απολύτως τίποτα από εμπορικές υποθέσεις. Πάνω στην εστία καθόταν ξεχασμένος στη γωνιά ένας άνθρωπος με γούνινο καλπάκι και με το ίδιο κοστούμι, με το οποίο… – ήθελα να πω κοιμήθηκε τη νύχτα – όμως την πέρασε άυπνος. Στο πρόσωπό του φύτρωνε μια τριήμερη αγριότριχα. Εγραφε νευρικά κάτι σε ένα λερωμένο φάκελο και καθώς ήταν απορροφημένος δάγκωνε το μολύβι. Ηταν ο κομισάριος των οικονομικών Μενζίνσκι, που όλη η προετοιμασία του στα οικονομικά ζητήματα συνοψιζόταν στο ότι κάποτε ήταν υπάλληλος στη Γαλλική Τράπεζα…
Εκείνοι οι τέσσερις σύντροφοι, που τρέχουν στο διάδρομο από το διαμέρισμα της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής, γράφοντας κάτι βιαστικά σε κουρελιασμένο χαρτί, είναι οι κομισάριοι που στέλνονταν σ’ όλη τη Ρωσία για να μεταδώσουν όλα όσα έγιναν, για να πείσουν και να παλέψουν με ό,τι επιχειρήματα και με ό,τι μέσα θα μπορούσαν να βρουν…
Οι εργασίες του συνεδρίου έπρεπε ν’ αρχίσουν στη μία και η ευρύχωρη αίθουσα ήταν κιόλας από πολύ ώρα γεμάτη από αντιπροσώπους. Είχε γίνει σχεδόν εφτά και το προεδρείο ακόμα δε φαινόταν… Οι μπολσεβίκοι κι οι αριστεροί εσέροι έκαναν στα γραφεία τους συνεδριάσεις των παρατάξεων. Ολη αυτή την ατέλειωτη μέρα ο Λένιν και ο Τρότσκι την κατανάλωσαν στην πάλη με τους οπαδούς του συμβιβασμού. Σημαντική μερίδα των μπολσεβίκων ήταν υπέρ του σχηματισμού πανσοσιαλιστικής κυβέρνησης.
“Δε θα μπορέσουμε να κρατηθούμε, φώναζαν. Ενάντιά μας είναι πάρα πολλές δυνάμεις! Δεν έχουμε ανθρώπους. Θα απομονωθούμε, κι όλα θα χαθούν…“. Αυτά έλεγαν ο Κάμενεφ, ο Ριαζάνοφ κι άλλοι.
Ο Λένιν όμως, που τον υποστήριζε ο Τρότσκι, στεκόταν ακλόνητος σαν βράχος: “Ας δεχτούν οι συμβιβαστές το πρόγραμμά μας και να μπουν στην κυβέρνηση! Εμείς δεν υποχωρούμε ούτε σπιθαμή. Αν εδώ υπάρχουν σύντροφοι, που τους λείπει το θάρρος κι η θέληση να σταθούν στις θέσεις που στεκόμαστε εμείς, τότε ας πάνε μαζί μ’ όλους τους άλλους δειλούς και συμβιβαστές! Οι εργάτες κι οι στρατιώτες είναι μαζί μας, κι εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να συνεχίσουμε το έργο“.
Στις εφτά και πέντε λεφτά οι αριστεροί εσέροι ειδοποίησαν ότι παραμένουν στη Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή. “Ετσι είναι“, λέει ο Λένιν. “Αυτοί τραβιούνται κοντά μας!“.
Λίγο αργότερα, όταν καθόμουν στη μεγάλη αίθουσα, στο τραπέζι των δημοσιογράφων, ένας αναρχικός, που συνεργαζόταν με τις αστικές εφημερίδες, μού πρότεινε να πάμε μαζί να δούμε τι συμβαίνει με το προεδρείο. Ούτε στο δωμάτιο της ΚΕΕ, ούτε στο γραφείο του Σοβιέτ της Πετρούπολης ήταν κανένας. Γυρίσαμε όλο το Σμόλνι.
Σίγουρα κανένας δεν είχε ιδέα, πού βρίσκονταν οι καθοδηγητές του συνεδρίου. Στο δρόμο, ο συνοδός μου, μού αφηγήθηκε για την προηγούμενη επαναστατική δράση του, για το πώς υποχρεώθηκε να το σκάσει από τη Ρωσία και πόσο ευχάριστα έζησε αρκετό καιρό στη Γαλλία…
Τους μπολσεβίκους τούς θεωρούσε χοντροκομμένους, ύπουλους κι αμόρφωτους ανθρώπους, χωρίς λεπτά αισθήματα.
Ηταν ένας τυπικός εκπρόσωπος Ρώσου διανοούμενου… Τέλος, φτάσαμε στο δωμάτιο Νο 17, όπου στεγαζόταν η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή και σταματήσαμε μπροστά στην πόρτα… Η πόρτα άνοιξε, κι από το δωμάτιο βγήκε ένας κοντόχοντρος πλατυμέτωπος άνθρωπος με στρατιωτική στολή, χωρίς επωμίδες, φάνηκε πως χαμογέλασε, όμως άμα πρόσεχε κανείς καλά θα ‘βλεπε ότι το χαμόγελό του ήταν μόνο γκριμάτσα απέραντης κούρασης. Ηταν ο Κριλένκο.
Ο συνοδός μου, ο κομψός νεαρός, με την πολιτισμένη φινέτσα, φώναξε χαρούμενα και ρίχτηκε προς τα μπρος.
“Νικολάι Βασίλεβιτς!” φώναξε απλώνοντας το χέρι. “Μήπως με ξεχάσατε; Κάναμε μαζί φυλακή”.
Ο Κριλένκο έκανε μια προσπάθεια, συγκεντρώθηκε και κοίταξε. “Αχ ναι”, απάντησε τελικά, κοιτώντας το συνομιλητή με την πιο φιλική έκφραση. “Εσείς Σ… Χαίρετε!”. Φιλήθηκαν. “Λοιπόν, τι κάνετε δω πέρα;” κι ο Κριλένκο έκανε με το χέρι μια πλατιά χειρονομία.
“Ω, εγώ μόνο παρατηρώ… Εσείς, φαίνεται, έχετε μεγάλες επιτυχίες;“.
“Μάλιστα“, απάντησε ο Κριλένκο, με κάπως απότομο τόνο. “Η προλεταριακή επανάσταση είναι μια μεγάλη επιτυχία!“.
Χαμογέλασε. “Πιθανόν… πιθανόν, ίσως, να ξανασυναντηθούμε στη φυλακή…“.
Βαδίζαμε στο διάδρομο κι ο φίλος μου άρχισε να μου αναλύει την κατάσταση: “Βλέπετε, εγώ είμαι οπαδός του Κροπότκιν. Κατά την άποψή μας η επανάσταση τέλειωσε με μεγάλη αποτυχία: δεν ξεσήκωσε τον πατριωτισμό των μαζών. Φυσικά, αυτό αποδείχνει μόνο τούτο, πως ο λαός μας δεν ωρίμασε ακόμα για επανάσταση…“.
***
Η ώρα ήταν 8 και 40 ακριβώς, όταν ένα βροντερό κύμα από ζητωκραυγές και χειροκροτήματα ανάγγειλε την εμφάνιση των μελών του προεδρείου και του Λένιν – του μεγάλου Λένιν – ανάμεσά τους. Ηταν ένας χαμηλός κοντόχοντρος άνθρωπος, με μεγάλη φαλάκρα και γερτό κεφάλι, που κρατιόταν γερά από τους ώμους. Μικρά μάτια, μεγάλη μύτη, φαρδύ ευγενικό στόμα, γερό πιγούνι. Ξυρισμένος αλλά με φυτρωμένο κιόλας το μούσι, τόσο γνωστό στο παρελθόν και στο μέλλον. Τριμμένο κοστούμι, κάπως μακριά, ανάλογα με το ανάστημα, τα παντελόνια. Τίποτε που να θύμιζε το είδωλο του πλήθους. Απλός, αγαπητός και σεβαστός τόσο, όσο ίσως λίγοι αρχηγοί αγαπήθηκαν και τιμήθηκαν στην ιστορία.
Ασυνήθιστος αρχηγός του λαού, αρχηγός αποκλειστικά χάρη στη διάνοιά του, ξένος προς κάθε προσποίηση, δεν έχανε την ψυχική του διάθεση, σταθερός, ακλόνητος, χωρίς έντονα πάθη, που είχε όμως την τεράστια δεξιοσύνη να προβάλλει τις πιο σύνθετες ιδέες με τα πιο απλά λόγια και ν’ αναλύει βαθιά τη συγκεκριμένη κατάσταση, συνδυάζοντας τη διορατική ευλυγισία με τη ριψοκίνδυνη θαρραλέα σκέψη.
Ο Κάμενεφ διάβασε τον απολογισμό της δράσης της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής: κατάργηση της θανατικής ποινής στο στρατό, αποκατάσταση της ελευθερίας της προπαγάνδας, απελευθέρωση των στρατιωτών και αξιωματικών που πιάστηκαν για πολιτικά αδικήματα, διαταγές για τη σύλληψη του Κερένσκι και για την κατάσχεση των αποθεμάτων τροφίμων στις ιδιωτικές αποθήκες… Θυελλώδη χειροκροτήματα.
Στο βήμα ξανά ο αντιπρόσωπος του Μπουντ. Η ανειρήνευτη θέση των μπολσεβίκων θα καταστρέψει την επανάσταση, γι’ αυτό οι αντιπρόσωποι του Μπουντ είναι υποχρεωμένοι να παραιτηθούν από την παραπέρα συμμετοχή στο συνέδριο.
Κραυγές από τις θέσεις:
“Εμείς νομίζαμε ότι φύγατε κιόλας από την περασμένη νύχτα! Πόσες φορές θα φύγετε;”. Κατόπιν ο αντιπρόσωπος των μενσεβίκων – διεθνιστών. Φωνές: “Πως! Ακόμα ‘δω είστε κι εσείς;”. Ο ομιλητής εξηγεί πως από το συνέδριο έφυγε μόνο ένα μέρος των μενσεβίκων – διεθνιστών, μα ένα μέρος παρέμεινε στο συνέδριο!…”Εμείς θεωρούμε τη μεταβίβαση της εξουσίας στα Σοβιέτ επικίνδυνη κι ίσως μάλιστα ολέθρια για την επανάσταση… (Θόρυβος). Θεωρούμε όμως καθήκον μας να παραμείνουμε στο συνέδριο και να ψηφίσουμε ενάντια σ’ αυτήν τη μεταβίβαση“.
Μίλησαν κι άλλοι, που όπως φαίνεται, πήραν το λόγο χωρίς να έχουν δηλώσει από προηγούμενα. Ο αντιπρόσωπος των ανθρακωρύχων του Ντονέτς κάλεσε το συνέδριο να πάρει μέτρα ενάντια στον Καλέντιν, που μπορούσε ν’ αποκόψει τον εφοδιασμό της πρωτεύουσας με κάρβουνο και ψωμί. Μερικοί στρατιώτες, που μόλις είχαν φτάσει από το μέτωπο, μετέφεραν στη συνέλευση ενθουσιώδεις χαιρετισμούς από τα συντάγματά τους.
Και να στο βήμα ανεβαίνει ο Λένιν. Στάθηκε ακουμπώντας στην άκρη του βήματος και κοιτάζοντας με μισόκλειστα μάτια τη μάζα των αντιπροσώπων, περίμενε χωρίς ν’ ακούει, όπως φαίνεται, τις αυξανόμενες επευφημίες, που κράτησαν κάμποσα λεπτά. Οταν σταμάτησαν, είπε σύντομα και απλά:
“Τώρα πια είναι καιρός να προχωρήσουμε στην ανοικοδόμηση της σοσιαλιστικής τάξης πραγμάτων!“.
Νέο συγκλονιστικό πανδαιμόνιο ανθρώπινης θύελλας.
“Η πρώτη μας δουλιά πρέπει να είναι τα πραχτικά μέτρα για την πραγματοποίηση της ειρήνης… Πρέπει να προτείνουμε στους λαούς όλων των εμπόλεμων χωρών ειρήνη με βάση τους σοβιετικούς όρους, χωρίς προσαρτήσεις, χωρίς αποζημιώσεις, με βάση την ελεύθερη αυτοδιάθεση των εθνοτήτων. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με την υπόσχεσή μας, είμαστε υποχρεωμένοι να δημοσιεύσουμε τις μυστικές συμφωνίες και να παραιτηθούμε από την τήρησή τους…
Το ζήτημα του πολέμου και της ειρήνης είναι τόσο καθαρό, που νομίζω ότι μπορώ, χωρίς καμιά εισαγωγή, να διαβάσω το σχέδιο της έκκλησης προς τους λαούς όλων των εμπόλεμων χωρών…“.
Ο Λένιν μιλούσε, ανοίγοντας φαρδιά το στόμα σαν να χαμογελούσε, η φωνή του ήταν βραχνή, όχι δυσάρεστη, μα σαν να ‘χε γίνει τέτοια από πολύχρονη συνήθεια από τις ομιλίες κι αντηχούσε με τόση ακρίβεια, που φαινόταν πως θα μπορούσε να μιλάει ατέλειωτα…
Θέλοντας να υπογραμμίσει τη γνώμη του, ο Λένιν έσκυβε ελαφρά προς τα μπρος. Δεν έκανε καμιά χειρονομία. Χιλιάδες απλοί άνθρωποι τον κοιτούσαν εντατικά, γεμάτοι θαυμασμό.
“Εκκληση προς τους λαούς και τις κυβερνήσεις όλων των εμπόλεμων χωρών.
Η εργατοαγροτική κυβέρνηση, βγαλμένη από την επανάσταση της 24 – 25 του Οχτώβρη και στηριγμένη στα Σοβιέτ των εργατών, στρατιωτών και αγροτών βουλευτών προτείνει σ’ όλους τους εμπόλεμους λαούς και στις κυβερνήσεις τους ν’ αρχίσουν αμέσως διαπραγματεύσεις για μια δίκαιη δημοκρατική ειρήνη.
Δίκαιη ή δημοκρατική ειρήνη, που την ποθεί ολόψυχα η συντριπτική πλειοψηφία των εξαντλημένων, βασανισμένων και τυραννισμένων από τον πόλεμο εργατών και εργαζομένων τάξεων όλων των εμπόλεμων χωρών, ειρήνη που οι Ρώσοι εργάτες και αγρότες την απαιτούσαν με τον πιο κατηγορηματικό και επίμονο τρόπο ύστερα από την ανατροπή της τσαρικής μοναρχίας – τέτοια ειρήνη η κυβέρνηση θεωρεί την άμεση ειρήνη χωρίς προσαρτήσεις (δηλαδή χωρίς αρπαγή ξένων εδαφών, χωρίς βίαιη ενσωμάτωση ξένων εθνοτήτων) και χωρίς επανορθώσεις.
Η κυβέρνηση της Ρωσίας προτείνει σ’ όλους τους εμπόλεμους λαούς να κλείσουν αμέσως τέτοια ειρήνη και δηλώνει πως είναι έτοιμη να προβεί αμέσως, χωρίς την παραμικρή αναβολή, σε κάθε αποφασιστική ενέργεια για την τελική επικύρωση όλων των όρων αυτής της ειρήνης από τις πληρεξούσιες συνελεύσεις των λαϊκών αντιπροσώπων όλων των χωρών και όλων των εθνών.
Λέγοντας προσάρτηση ή αρπαγή ξένων εδαφών η κυβέρνηση εννοεί, σύμφωνα με την περί δικαίου αντίληψη της δημοκρατίας γενικά και των εργαζομένων τάξεων, ειδικά, κάθε ενσωμάτωση σ’ ένα μεγάλο ή ισχυρό κράτος μιας μικρής ή αδύνατης εθνότητας, χωρίς τη συγκατάθεση και επιθυμία αυτής της εθνότητας, εκφρασμένη ρητά, καθαρά και ελεύθερα, άσχετα από το πότε έγινε αυτή η βίαιη ενσωμάτωση, άσχετα επίσης, από το βαθμό ανάπτυξης ή καθυστέρησης αυτού του έθνους, που το προσαρτούν με τη βία ή το κατακρατούν με τη βία μέσα στα σύνορα ορισμένου κράτους. Ασχετα, τέλος, από το αν το έθνος αυτό ζει στην Ευρώπη ή σε μακρινές υπερπόντιες χώρες.
Αν οποιοδήποτε έθνος κατακρατείται με τη βία μέσα στα σύνορα ορισμένου κράτους, αν παρά την εκφρασμένη επιθυμίατου έθνους αυτού – αδιάφορο αν η επιθυμία αυτή έχει εκφραστεί στον Τύπο, σε λαϊκές συνελεύσεις, σε αποφάσεις των κομμάτων ή με ξεσηκώματα και εξεγέρσεις ενάντια στην εθνική καταπίεση – δεν του παραχωρείται το δικαίωμα να λύσει με ελεύθερες εκλογές, αφού αποχωρήσουν όλα τα στρατεύματα του προσαρτώντος ή γενικά του ισχυρότερου έθνους και χωρίς τον παραμικρότερο καταναγκασμό, το ζήτημα των μορφών της κρατικής του υπόστασης, σε τέτοια περίπτωση η ενσωμάτωσή του είναι προσάρτηση, δηλαδή κατάχτηση και καταναγκασμός.
Η κυβέρνηση θεωρεί σαν το μεγαλύτερο έγκλημα ενάντια στην ανθρωπότητα τη συνέχιση αυτού του πολέμου για το μοίρασμα ανάμεσα στα ισχυρά και πλούσια έθνη των αδύνατων εθνών, τα οποία έχουν καταχτήσει και δηλώνει επίσημα πως είναι αποφασισμένη να υπογράψει αμέσως τους όρους μιας ειρήνης, που θα βάλει τέρμα σ’ αυτό τον πόλεμο, με βάση τις αρχές που αναφέραμε και που είναι εξίσου δίκαιες για όλους χωρίς εξαίρεση τους λαούς.
Ταυτόχρονα η κυβέρνηση δηλώνει ότι τους πιο πάνω όρους ειρήνης δεν τους θεωρεί καθόλου τελεσιγραφικούς, δηλαδή δέχεται να συζητήσει και οποιουσδήποτε άλλους όρους ειρήνης, επιμένοντας μόνο στο να προταθούν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα από οποιαδήποτε εμπόλεμη χώρα και να διατυπωθούν με τη μεγαλύτερη σαφήνεια, έτσι που να αποκλείεται εντελώς κάθε διφορούμενο σημείο και κάθε μυστικότητα κατά την πρόταση των όρων της ειρήνης.
Η κυβέρνηση καταργεί τη μυστική διπλωματία εκφράζοντας από την πλευρά της τη σταθερή απόφασή της να διεξάγει όλες τις διαπραγματεύσεις εντελώς ανοιχτά, μπροστά σ’ όλο το λαό, αρχίζοντας αμέσως τη δημοσίευση όλων των μυστικών συμφώνων που έχει επικυρώσει ή συνάψει η κυβέρνηση των τσιφλικάδων και των κεφαλαιοκρατών από το Φλεβάρη ως τις 25 του Οχτώβρη 1917.
Η κυβέρνηση δηλώνει ότι ακυρώνει απόλυτα και αμέσως όλες τις διατάξεις που περιέχουν τα μυστικά αυτά σύμφωνα, στο μέτρο που οι διατάξεις αυτές αποβλέπουν, όπως συνέβαινε στις περισσότερες περιπτώσεις, στο να εξασφαλίσουν ωφελήματα και προνόμια στους Ρώσους τσιφλικάδες και κεφαλαιοκράτες, στο να διατηρήσουν ή να αυξήσουν τις προσαρτήσεις που έκαναν οι μεγαλορώσοι.
Απευθυνόμενη στις κυβερνήσεις και στους λαούς όλων των χωρών με την πρόταση ν’ αρχίσουν αμέσως ανοιχτές διαπραγματεύσεις για τη σύναψη ειρήνης, η κυβέρνηση δηλώνει από την πλευρά της πως είναι έτοιμη να διεξάγει αυτές τις διαπραγματεύσεις τόσο με αλληλογραφία και με τον τηλέγραφο, όσο και με διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους αντιπροσώπους των διαφόρων χωρών ή σε διάσκεψη αυτών των αντιπροσώπων. Για να διευκολύνει τις διαπραγματεύσεις αυτές η κυβέρνηση διορίζει έναν πληρεξούσιο αντιπρόσωπό της στις ουδέτερες χώρες.
Η κυβέρνηση προτείνει σ’ όλες τις κυβερνήσεις και στους λαούς όλων των εμπόλεμων χωρών να συνάψουν αμέσως ανακωχή και δηλώνει πως θεωρεί από την πλευρά της επιθυμητό να συναφθεί η ανακωχή αυτή τουλάχιστον για τρεις μήνες, δηλαδή για χρονικό διάστημα εντελώς αρκετό τόσο για να διεξαχθούν οι διαπραγματεύσεις ειρήνης με τη συμμετοχή των αντιπροσώπων όλων χωρίς εξαίρεση των λαών ή των εθνών, που πήραν μέρος στον πόλεμο ή που αναγκάστηκαν να πάρουν μέρος σ’ αυτόν, όσο και για να συγκληθούν πληρεξούσιες συνελεύσεις των αντιπροσώπων των λαών σε όλες τις χώρες για την οριστική επικύρωση των όρων της ειρήνης.
Κάνοντας αυτή την πρόταση ειρήνης στις κυβερνήσεις και στους λαούς όλων των εμπόλεμων χωρών η προσωρινή εργατοαγροτική κυβέρνηση της Ρωσίας απευθύνεται επίσης ιδιαίτερα στους συνειδητούς εργάτες των τριών πιο προηγμένων εθνών της ανθρωπότητας, των πιο μεγάλων κρατών που παίρνουν μέρος στη σημερινό πόλεμο: της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας.
Οι εργάτες αυτών των χωρών έχουν προσφέρει τις μεγαλύτερες υπηρεσίες στην υπόθεση της προόδου και του σοσιαλισμού: τα μεγάλα παραδείγματα του κινήματος των Χαρτιστών στην Αγγλία, μια σειρά επαναστάσεις κοσμοϊστορικής σημασίας που έκανε το γαλλικό προλεταριάτο, τέλος, ο ηρωικός αγώνας ενάντια στον έκτακτο νόμο κατά των σοσιαλιστών και η δημιουργία μαζικών προλεταριακών οργανώσεων στη Γερμανία, ύστερα από μακρόχρονη, επίμονη, πειθαρχική δουλιά, που αποτελεί υπόδειγμα για τους εργάτες όλου του κόσμου.
Ολα αυτά τα πρότυπα προλεταριακού ηρωισμού και ιστορικής δημιουργίας, αποτελούν για μας εγγύηση ότι οι εργάτες των χωρών αυτών θα καταλάβουν ότι τα καθήκοντα που επωμίζονται τώρα είναι η λύτρωση της ανθρωπότητας από τις φρίκες του πολέμου και από τις συνέπειές του, ότι οι εργάτες αυτοί με την ολόπλευρη, αποφασιστική και ανεπιφύλαχτη ενεργητική δράση τους, θα μας βοηθήσουν να φέρουμε σε αίσιο πέρας το έργο της ειρήνης και μαζί το έργο της απελευθέρωσης των εργαζομένων και εκμεταλλευόμενων μαζών του πληθυσμού από κάθε σκλαβιά και από κάθε εκμετάλλευση“.
Οταν σταμάτησε η θύελλα των χειροκροτημάτων, ο Λένιν συνέχισε:
“Προτείνουμε στο συνέδριο να δεχτεί και να επικυρώσει αυτή την έκκληση. Δεν απευθυνόμαστε μόνο προς τους λαούς, αλλά και προς τις κυβερνήσεις, γιατί η έκκληση μόνο προς τους λαούς των εμπόλεμων χωρών θα μπορούσε να καθυστερήσει τη σύναψη ειρήνης.
Οι όροι της ειρήνης θα προετοιμαστούν κατά τη διάρκεια της ανακωχής και θα επικυρωθούν από τη Συντακτική Συνέλευση. Καθορίζοντας την προθεσμία της ανακωχής για τρεις μήνες, θέλουμε να δώσουμε στους λαούς όσο το δυνατόν πιο μακρόχρονη ανάπαυλα από τον αιματηρό πόλεμο και αρκετό χρόνο για την εκλογή των αντιπροσώπων. Ορισμένες ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις θα αντιταχθούν στις ειρηνικές μας προτάσεις. Δεν έχουμε καθόλου αυταπάτες γι’ αυτό. Ελπίζουμε όμως ότι γρήγορα θα ξεσπάσει σ’ όλες τις εμπόλεμες χώρες η επανάσταση και ακριβώς γι’ αυτό απευθυνόμαστε με ιδιαίτερη επιμονή προς τους Γάλλους, τους Αγγλους και τους Γερμανούς εργάτες…“.
“Η επανάσταση της 24 – 25 του Οχτώβρη, κατέληξε ο Λένιν, ανοίγει την εποχή της σοσιαλιστικής επανάστασης… Το εργατικό κίνημα θα επικρατήσει και θ’ ανοίξει το δρόμο για την ειρήνη και το σοσιαλισμό…“.
Τα λόγια του απόπνεαν ηρεμία και δύναμη και μπαίναν βαθιά στις ανθρώπινες ψυχές. Ηταν φανερό γιατί ο λαός πίστευε πάντοτε αυτό που έλεγε ο Λένιν.
Εγινε πρόταση και με ανοιχτή ψηφοφορία εγκρίθηκε αμέσως να δοθεί ο λόγος μόνο στους αντιπροσώπους των παρατάξεων και να περιοριστεί ο χρόνος της ομιλίας σε 15′.
Πρώτος μίλησε ο Καρέλιν από μέρους των αριστερών εσέρων: “Η παράταξή μας δεν είχε τη δυνατότητα να κάνει τροπολογίες στο κείμενο της έκκλησης, επειδή η έκκληση συντάχθηκε μόνο από τους μπολσεβίκους. Ωστόσο, θα ψηφίσουμε υπέρ της έκκλησης, γιατί συμφωνούμε απόλυτα με τη γενική κατεύθυνση...”.
Από τους σοσιαλδημοκράτες διεθνιστές μίλησε ο Κράμαροφ, ένας μακρύς, στενοθώρακος και μυωπικός άνθρωπος, που είχε αποχτήσει τον όχι κολακευτικό τίτλο του γελωτοποιού της αντιπολίτευσης. “Μόνο μια κυβέρνηση, που θ’ αποτελείται από αντιπροσώπους όλων των σοσιαλιστικών κομμάτων, δήλωσε, μπορεί να ‘χει αρκετό κύρος ν’ αποφασίσει για μια τόσο σοβαρή ενέργεια. Αν σχηματιστεί ένας τέτοιος σοσιαλιστικός συνασπισμός, τότε η παράταξή μας θα υποστηρίξει όλο το πρόγραμμα, αν όμως όχι, τότε θα το υποστηρίξει μόνο μερικά. Σχετικά με την έκκληση. Οι διεθνιστές αποδέχονται ολοκληρωτικά τα βασικά της σημεία…“.
Υστερα απ’ αυτό, μέσα σε ατμόσφαιρα αυξανόμενου ενθουσιασμού, μιλούσαν ο ένας ύστερ’ από τον άλλον οι αντιπρόσωποι. Υπέρ της έκκλησης τάχθηκαν οι αντιπρόσωποι των σοσιαλδημοκρατών της Ουκρανίας, των σοσιαλδημοκρατών της Λιθουανίας, των λαϊκών σοσιαλιστών, των σοσιαλδημοκρατών της Πολωνίας και της Λετονίας.
Το σοσιαλιστικό κόμμα της Πολωνίας τάχθηκε επίσης υπέρ της έκκλησης, με την επιφύλαξη όμως ότι θα προτιμούσε το σοσιαλιστικό συνασπισμό. Κάτι είχε ξυπνήσει μέσα σ’ όλους αυτούς τους ανθρώπους. Ο ένας μιλούσε για την “επερχόμενη παγκόσμια επανάσταση, της οποίας εμείς είμαστε η πρωτοπορία“, άλλος για τον “καινούριο αιώνα της αδελφότητας που θα ενώσει όλους τους λαούς σε μια μεγάλη ενιαία οικογένεια…“.
Κάποιος αντιπρόσωπος δήλωσε: “Εδώ υπάρχει κάποια αντίφαση. Στην αρχή προτείνατε ειρήνη χωρίς προσαρτήσεις και αποζημιώσεις και μετά λέτε πως θα εξετάσετε όλες τις ειρηνικές προτάσεις. Να τις εξετάσω σημαίνει ότι θα τις δεχτώ…“.
Ο Λένιν πετάχτηκε αμέσως από τη θέση του: “Εμείς θέλουμε δίκαιη ειρήνη, μα δε φοβόμαστε και τον επαναστατικό πόλεμο… Κατά πάσα πιθανότητα, οι ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις δε θα απαντήσουνε στην έκκλησή μας, εμείς όμως δεν πρέπει να τους στείλουμε τελεσίγραφο, στο οποίο είναι πολύ εύκολο ν’ απαντήσουν αρνητικά…
Αν το γερμανικό προλεταριάτο δει ότι είμαστε έτοιμοι να εξετάσουμε οποιαδήποτε πρόταση ειρήνης, τότε αυτό το γεγονός μπορεί να γίνει τελευταία σταγόνα που θα κάνει να ξεχειλίσει το ποτήρι και να ξεσπάσει στη Γερμανία επανάσταση…
Είμαστε σύμφωνοι να εξετάσουμε οποιουσδήποτε όρους ειρήνης, αυτό όμως δε σημαίνει κιόλας πως συμφωνούμε να δεχτούμε αυτούς τους όρους. Για μερικούς από τους όρους μας θα παλέψουμε ως το τέλος, είναι όμως πολύ πιθανό να υπάρχουν και όροι για τους οποίους δεν είναι απαραίτητο να συνεχίσουμε τον πόλεμο…
Το βασικό είναι ότι θέλουμε να ξεμπερδέψουμε με τον πόλεμο...”.
Η ώρα ήταν ακριβώς 10 και 35, όταν ο Κάμενεφ πρότεινε πως όσοι ψηφίζουν υπέρ της έκκλησης να σηκώσουν τα πληρεξούσιά τους. Ενας από τους αντιπροσώπους δοκίμασε να ψηφίσει κατά, μα ξέσπασε ενάντιά του τέτοια αγανάχτηση, που γρήγορα κατέβασε το χέρι…
Η έκκληση έγινε ομόφωνα δεκτή. Μια ξαφνική και αυθόρμητη παρόρμηση μας σήκωσε όλους στο πόδι κι όλοι με μια φωνή αρχίσαμε να τραγουδάμε τον ύμνο της “Διεθνούς”. Ενας ηλικιωμένος, ασπρομάλλης στρατιώτης έκλαιγε σαν μικρό παιδί. Η Αλεξάνδρα Κολοντάι σκούπιζε αργά – αργά τα δάκρυά της. Ο δυνατός ύμνος γέμισε την αίθουσα, ξεχύθηκε από τα παράθυρα και τις πόρτες κι απλώθηκε στον ήρεμο ουρανό.
“Τέλος στον πόλεμο! Τέλος στον πόλεμο!” έλεγε χαμογελώντας χαρούμενα ο γείτονάς μου, ένας νεαρός εργάτης. Κι όταν σταματήσαμε να τραγουδάμε τη “Διεθνή” και στεκόμασταν με κάποια αδέξια σιωπή, κάποιος φώναξε από τις πίσω σειρές: “Σύντροφοι, ας θυμηθούμε εκείνους που πέσαν για τη λευτεριά“. Κι εμείς τραγουδήσαμε το πένθιμο εμβατήριο, το αργό και λυπητερό, μα νικηφόρο τραγούδι. Το τόσο βαθιά ρωσικό και πολύ συγκινητικό.
Η “Διεθνής” είναι, βλέπετε, ένα τραγούδι που φτιάχτηκε σε άλλη χώρα. Το πένθιμο εμβατήριο αποκαλύπτει όλη την ψυχή των καταφρονεμένων μαζών, που οι αντιπρόσωποί τους, συνεδρίαζαν σ’ αυτή την αίθουσα, οικοδομώντας με τις ακαθόριστες ακόμα αντιλήψεις τους τη νέα Ρωσία, και ίσως κάτι περισσότερο…
Επέσατε θύματα αδέρφια εσείς/ σ’ άνιση μάχη κι αγώνα. /Ψωμί, λευτεριά και τιμή του λαού/ γυρεύοντας, βρήκατε μνήμα… /
Θεριεύει ο γίγαντας, τώρα, λαός/ και σπάει δεσμά κι αλυσίδες. / Αιώνια η μνήμη σε σας αδερφοί, / στον τίμιο που πέσατ’ αγώνα!
Στο όνομα αυτού του καινούριου που γεννιόταν κείτονταν στον κρύο αδερφικό τάφο, το πεδίο του Αρεως, οι μάρτυρες της επανάστασης του Μάρτη, στο όνομα αυτού χιλιάδες, δεκάδες χιλιάδες πέθαναν στις φυλακές, στις εξορίες, στα ορυχεία της Σιβηρίας. Εστω και αν δεν έγιναν όλα έτσι όπως εκείνοι τα φαντάστηκαν, έτσι όπως τα περίμενε η διανόηση. Ωστόσο, έγιναν ορμητικά, επιτακτικά, ασυγκράτητα, σπάζοντας τις φόρμουλες, περιφρονώντας κάθε αισθηματισμό, αληθινά….
Ο Λένιν διάβασε το διάταγμα για τη γη:
“1) Η ιδιοκτησία των τσιφλικάδων στη γη καταργείται αμέσως χωρίς καμιά αποζημίωση.
2) Τα κτήματα των τσιφλικάδων, όπως κι όλη η γη που ανήκει στην αυτοκρατορική οικογένεια, στα μοναστήρια, στις εκκλησίες, μαζί με όλα τα σύνεργα και ζώα εργασίας, όλα τα κτίρια και όλα τα εξαρτήματά τους μπαίνουν στη διάθεση των επαρχιακών επιτροπών γης και των περιφερειακών Σοβιέτ των αγροτών βουλευτών, ως τη σύγκληση της Συντακτικής Συνέλευσης.
3) Κάθε φθορά της δημευόμενης περιουσίας, που από σήμερα ανήκει σ’ όλο το λαό, θεωρείται βαρύ έγκλημα, που τιμωρείται από το επαναστατικό δικαστήριο. Τα νομαρχιακά Σοβιέτ των αγροτών βουλευτών παίρνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να τηρηθεί αυστηρότατη τάξη κατά τη δήμευση των κτημάτων των τσιφλικάδων, για να καθοριστεί πόση έκταση γης και ποια ακριβώς γη υπόκειται σε δήμευση, για να γίνει ακριβής καταγραφή όλης της δημευόμενης περιουσίας και για να διαφυλαχτούν με τη μεγαλύτερη επαναστατική αυστηρότητα τα αγροτικά νοικοκυριά που περνούν στο λαό, μαζί με όλα τα κτίρια, τα εργαλεία, τα ζώα, τα αποθέματα τροφίμων κλπ.
4) Σαν οδηγός για την πραγματοποίηση των μεγάλων αγροτικών μετασχηματισμών, ως την οριστική λύση τους από τη Συντακτική Συνέλευση πρέπει στο εξής να χρησιμεύσει παντού η παρακάτω εντολή των αγροτών*, που έχει διατυπωθεί από τη σύνταξη της εφημερίδας Ισβέστια του Πανρωσικού Σοβιέτ των Αγροτών βουλευτών με βάση τις 242 τοπικές εντολές των αγροτών και που δημοσιεύτηκε στο φύλλο 88 της εφημερίδας αυτής (Πετρούπολη, αριθ. φύλλου 88, 19 του Αυγούστου 1917).
5) Η γη των απλών αγροτών και των απλών κοζάκων δε δημεύεται“.
“Αυτό, πρόσθεσε ο Λένιν, δεν είναι το σχέδιο του πρώην υπουργού Τσερνόφ, που έλεγε ότι πρέπει να φτιάξουμε δάση, και προσπάθησε να κάνει τη μεταρρύθμιση από τα πάνω. Το ζήτημα της ανακατανομής της γης θα λυθεί από τα κάτω, στην ύπαιθρο. Ο αγροτικός κλήρος θα καθοριστεί σε εξάρτηση από τις τοπικές συνθήκες…
Την περίοδο της προσωρινής κυβέρνησης οι τσιφλικάδες αρνούνταν κατηγορηματικά να υπακούσουν στις διαταγές των αγροτικών επιτροπών, των ίδιων κείνων αγροτικών επιτροπών, που τις σκέφθηκε ο Λβοφ, τις πραγματοποίησε ο Σίνγκαρεφ και τις διεύθυνε ο Κερένσκι!“.
Οι συζητήσεις δεν είχαν αρχίσει ακόμα, όταν ένας άνθρωπος άνοιξε με τη βία δρόμο, σπρώχνοντας το πλήθος κι ανέβηκε στο βήμα. Ηταν το μέλος της εκτελεστικής επιτροπής των αγροτικών Σοβιέτ Πιάνιχ. Ηταν έξω φρενών από θυμό.
“Η εκτελεστική επιτροπή των Πανρωσικών Σοβιέτ των αγροτών βουλευτών διαμαρτύρεται ενάντια στη σύλληψη των συντρόφων μας, των υπουργών Σαλάζκιν και Μάσλοφ!” φώναξε απότομα και κατάμουτρα στους αντιπροσώπους.
“Απαιτούμε την άμεση απελευθέρωσή τους! Είναι κλεισμένοι στο φρούριο του Πετροπάβλοφσκ. Πρέπει να ενεργήσουμε αμέσως. Δεν πρέπει να χάνουμε ούτε λεπτό!“.
Υστερα απ’ αυτόν μίλησε ένας στρατιώτης με ανακατεμένα γένια και με φλογερά μάτια. “Εσείς κάθεστε εδώ και συζητάτε για την παραχώρηση της γης στους αγρότες και ταυτόχρονα συμπεριφέρεστε προς τους εκλεγμένους αντιπροσώπους αυτών των αγροτών σαν τύραννοι και σφετεριστές! Σας λέω” – σήκωσε τη γροθιά – “σας λέω πως αν πέσει έστω και μια τρίχα από το κεφάλι τους, θα αντιμετωπίσετε εξέγερση!“. Το πλήθος συγχυσμένο θορύβησε.
Στο βήμα ανέβηκε ήρεμος και φαρμακερός, με πίστη στη δύναμή του, ο Τρότσκι. Η συνέλευση τον υποδέχτηκε με χαιρετιστήρια οχλοβοή. “Χτες η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή πήρε κατ’ αρχήν την απόφαση να απελευθερώσει τους υπουργούς των εσέρων και των μενσεβίκων, τον Μάσλοφ, τον Σαλάζκιν, τον Γκβόζντεφ και τον Μαλιάντοβιτς. Αν αυτοί όλοι βρίσκονται ακόμη κλεισμένοι στο φρούριο Πετροπάβλοφσκ, είναι γιατί είμαστε πολύ απασχολημένοι…
Εννοείται ότι αυτοί θα παραμείνουν περιορισμένοι στο σπίτι, ώσπου να ξεκαθαριστεί τελικά η συμμετοχή τους στις προδοτικές ενέργειες του Κερένσκι στην περίοδο του κορνιλοφισμού“.
“Ποτέ“, φώναξε ο Πιάνιχ, “ποτέ σε καμιά επανάσταση δεν έγινε αυτό που βλέπουμε τώρα“.
“Κάνετε λάθος“, απάντησε ο Τρότσκι. “Παρόμοια πράγματα είδε ακόμα κι η δική μας επανάσταση. Στις μέρες του Ιούλη πιάστηκαν εκατοντάδες σύντροφοί μας… όταν η συντρόφισσα Κολοντάι, ύστερα από γνωμάτευση του γιατρού απελευθερώθηκε από τη φυλακή, ο Αυξέντιεφ έβαλε στην πόρτα της δυο χαφιέδες, της πρώην τσαρικής ασφάλειας!“. Οι αντιπρόσωποι των αγροτών έφυγαν βρίζοντας. Η συνέλευση τους ξεπροβόδισε με κοροϊδίες.
Ο αντιπρόσωπος των αριστερών εσέρων αναφέρθηκε στο διάταγμα για τη γη. Οι αριστεροί εσέροι, συμφωνώντας απόλυτα κατ’ αρχήν με το διάταγμα, θα ψηφίσουν ωστόσο υπέρ, μόνο ύστερα από συζήτηση. Είναι ανάγκη να ξέρουμε, είπε, τη γνώμη των Σοβιέτ των αγροτών.
Κι οι μενσεβίκοι – διεθνιστές επέμειναν να συζητήσουν το ζήτημα στο κόμμα τους.
Κατόπιν μίλησε ο αρχηγός των μαξιμαλιστών, δηλαδή της αναρχικής πτέρυγας της αγροτιάς: “Δεν μπορούμε να μη δώσουμε δίκιο στο πολιτικό εκείνο κόμμα, που από την πρώτη μέρα, χωρίς καμιά φλυαρία, πραγματοποιεί στη ζωή μια τέτοια υπόθεση!...”.
Στο βήμα εμφανίστηκε ένας αντιπροσωπευτικός τύπος αγρότη. Ηταν ένας μαυρομάλλης, με ψηλές μπότες και με πρόβειο κοντογούνι. Υποκλίθηκε προς όλες τις μεριές. “Γεια χαρά, σύντροφοι και πολίτες, είπε. Εδώ στριφογυρίζουν όλοι οι καντέ.
Εσείς όμως πιάνετε τους δικούς μας αγρότες σοσιαλιστές. Γιατί δεν πιάνετε και τούτους τους καντέ;“.
Αυτό ήταν το σινιάλο για ν’ ανάψει η συζήτηση για το αγροτικό. Ετσι ακριβώς συζητούσαν κι οι στρατιώτες την προηγούμενη νύχτα. Εδώ υπήρχαν πραγματικοί προλετάριοι της γης…
“Τα μέλη της εκτελεστικής μας επιτροπής, ο Αυξέντιεφ και οι άλλοι, που τους θεωρούσαμε υποστηριχτές της αγροτιάς, αυτοί οι ίδιοι είναι οι καντέ. Να τους συλλάβετε! Να τους συλλάβετε!“.
Κάποια άλλη φωνή: “Ποιοι είναι αυτοί, όλοι αυτοί οι Αυξέντιεφ και οι Πιάνιχ; Αυτοί δεν είναι αγρότες! Μόνο φλυαρούν!“.
Το πλήθος άκουγε μ’ ενδιαφέρον τους ομιλητές αυτούς, νιώθοντας πως είναι πραγματικά αδέρφια τους!
Οι αριστεροί εσέροι πρότειναν μισή ώρα διάλειμμα.
Οταν οι αντιπρόσωποι άρχισαν να βγαίνουν από την αίθουσα, ο Λένιν σηκώθηκε από τη θέση του:
“Δεν πρέπει να χάνουμε καιρό, σύντροφοι! Αύριο το πρωί όλη η Ρωσία πρέπει να ξέρει τα νέα αυτά, που έχουν κολοσσιαία σημασία! Καμιά καθυστέρηση!“.
Ανάμεσα στις ζωηρές λογομαχίες, τις συζητήσεις και το θόρυβο εκατοντάδων ποδιών ακούστηκε η φωνή του αντιπροσώπου της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής, που φώναξε:
“Στο 17ο δωμάτιο μας χρειάζονται δεκαπέντε προπαγανδιστές! Για αποστολή στο μέτωπο!…“.
Υστερα από δυόμισι ώρες οι αντιπρόσωποι γύρισαν στην αίθουσα, ομάδες – ομάδες. Το προεδρείο κατέλαβε τη θέση του κι η συνεδρίαση ξανάρχισε. Διαβάστηκαν τα τηλεγραφήματα από διάφορα συντάγματα, που υπόσχονταν να υποστηρίξουν τη Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή.
Η συνέλευση σιγά σιγά ζωήρευε. Ο αντιπρόσωπος των ρωσικών στρατευμάτων του Μακεδονικού Μετώπου εξιστορούσε με πίκρα την κατάστασή τους. “Περισσότερο υποφέρουμε από τη φιλία των “συμμάχων” μας παρά από τον εχθρό”, είπε.
Οι αντιπρόσωποι της 10ης και της 12ης Στρατιάς, που μόλις είχαν φτάσει από το μέτωπο, δήλωσαν: “Σας υποσχόμαστε πλήρη υποστήριξη!“. Κάποιος αγρότης στρατιώτης διαμαρτυρήθηκε για την απελευθέρωση των “σοσιαλπροδοτών Μάσλοφ και Σαλάζκιν“. Οσο για την εκτελεστική επιτροπή των Σοβιέτ των αγροτών, είπε, πρέπει ολόκληρη, χωρίς εξαίρεση, να πιαστεί. Αυτά μάλιστα! Ηταν πραγματικά επαναστατικά λόγια…
Ο αντιπρόσωπος των ρωσικών στρατευμάτων στην Περσία δήλωσε, ότι είναι εξουσιοδοτημένος να ζητήσει το πέρασμα όλης της εξουσίας στα Σοβιέτ…
Ενας αξιωματικός Ουκρανός φώναξε στη μητρική του γλώσσα: “Σε τέτοια κρίσιμη στιγμή δεν μπορεί να γίνει κανένας ξεχωρισμός κατά εθνότητες… Ζήτω η δικτατορία του προλεταριάτου σ’ όλες τις χώρες!“. Ετσι βούιζε αυτός ο χείμαρρος των υψηλών και φλογερών ιδεών κι ήταν ολοφάνερο πως η Ρωσία ποτέ πια δεν πρόκειται να σωπάσει…
Ο Κάμενεφ δήλωσε πως οι αντιμπολσεβίκικες δυνάμεις προσπαθούν να δημιουργήσουν παντού ταραχές και διάβασε την έκκληση του συνεδρίου προς όλα τα τοπικά Σοβιέτ:
“Το Πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών εξουσιοδοτεί τα τοπικά Σοβιέτ να πάρουν αμέσως τα πιο δραστήρια μέτρα και να μην επιτρέψουν αντεπαναστατικές ενέργειες, αντιεβραϊκά και οποιαδήποτε άλλα πογκρόμ. Η τιμή της επανάστασης των εργατών, των αγροτών και των στρατιωτών απαιτεί ώστε να μη γίνουν κανενός είδους πογκρόμ.
Η Κόκκινη Φρουρά της Πετρούπολης, η εξεγερμένη φρουρά της Πετρούπολης κι οι ναύτες εξασφάλισαν στην πρωτεύουσα πλήρη τάξη.
Οι εργάτες, οι στρατιώτες κι οι αγρότες πρέπει να ενεργήσουν παντού σύμφωνα με το παράδειγμα των εργατών και στρατιωτών της Πετρούπολης.
Σύντροφοι στρατιώτες και κοζάκοι, σ’ εσάς, πρώτ’ απ’ όλα, πέφτει η υποχρέωση να εξασφαλίσετε τη γνήσια επαναστατική τάξη. Εσάς παρακολουθεί όλη η επαναστατική Ρωσία κι όλος ο κόσμος!“.
Στις δύο η ώρα τη νύχτα το διάταγμα για τη γη μπήκε σε ψηφοφορία και έγινε δεκτό, με μια μόνο ψήφο κατά. Οι αντιπρόσωποι των αγροτών ήταν κατενθουσιασμένοι…
Ετσι, οι μπολσεβίκοι τραβούσαν ασυγκράτητα προς τα μπρος, παραμερίζοντας όλες τις αμφιβολίες και σαρώνοντας στο δρόμο τους όλους όσοι αντιστέκονταν. Ηταν οι μοναδικοί άνθρωποι στη Ρωσία που είχαν συγκεκριμένο πρόγραμμα δράσης, ενώ όλοι οι άλλοι, οχτώ ολόκληρους μήνες, καταγίνονταν μόνον με φλυαρίες.
Στο βήμα ανέβηκε ένας κουρασμένος, κουρελής και εύγλωττος στρατιώτης. Τάχθηκε ενάντια στο άρθρο της εντολής (4), στο οποίο αναφερόταν ότι οι λιποτάχτες στερούνται κλήρου. Στην αρχή τον υποδέχτηκαν γιουχαϊσματα και σφυρίγματα, στο τέλος, όμως τα απλά και συγκινητικά λόγια του υποχρέωσαν όλους να σωπάσουν.
“Ο φουκαράς ο στρατιώτης που τον έχωσαν με το ζόρι στην κρεατομηχανή των χαρακωμάτων, που την ανείπωτη φρίκη της την αναγνωρίζετε κι εσείς οι ίδιοι στο διάταγμα για την ειρήνη, – φώναξε – δέχτηκε την επανάσταση σαν μήνυμα ειρήνης και λευτεριάς. Ειρήνη; Η κυβέρνηση του Κερένσκι τον ανάγκασε να επιτεθεί ξανά, να πάει στη Γαλικία, να σκοτωθεί και να χαθεί. Αυτός λαχταρούσε ειρήνη κι ο Τερεσένκο γελούσε…
Λευτεριά; την περίοδο του Κερένσκι είδε να διαλύονται οι επιτροπές του, να κλείνονται οι εφημερίδες του, να φυλακίζονται οι ομιλητές τους κόμματός του… Και στο σπίτι, στο χωριό του, οι τσιφλικάδες να παλεύουν ενάντια στις επιτροπές των αγροτών και να κλείνουν στα συρματοπλέγματα τους συντρόφους του…
Στην Πετρούπολη η αστική τάξη, σε συμμαχία με τους Γερμανούς, σαμποτάριζε τον εφοδιασμό του στρατού με τρόφιμα, ρουχισμό και πολεμοφόδια… Ο στρατιώτης καθόταν στα χαρακώματα γυμνός και ξυπόλυτος. Ποιος τον υποχρέωνε να λιποταχτήσει; Η κυβέρνηση του Κερένσκι, που ανατρέψατε!”. Στο τέλος τον χειροκρότησαν κιόλας.
Αμέσως ύστερα μίλησε φλογερά ένας άλλος στρατιώτης: “Η κυβέρνηση του Κερένσκι, δεν είναι παραβάν που πίσω του μπορεί να κρυφτεί μια τέτοια βρομερή δουλιά, όπως η λιποταξία!. Ο λιποτάχτης είναι παλιάνθρωπος, γιατί το σκάει για το σπίτι κι αφήνει τους συντρόφους του να πεθαίνουν στα χαρακώματα! Κάθε λιποτάχτης είναι προδότης και πρέπει να τιμωρηθεί… “. Θόρυβος, φωνές “Φτάνει! Ησυχία“. Ο Κάμενεφ προτείνει βιαστικά να αφήσουν το ζήτημα να το εξετάσει η κυβέρνηση.
Στις 2 και 30 μετά τα μεσάνυχτα, έγινε απόλυτη σιγή. Ο Κάμενεφ διάβασε το διάταγμα για το σχηματισμό της κυβέρνησης:
“Να σχηματιστεί για τη διακυβέρνηση της χώρας, κι ως τη σύγκληση της Συντακτικής Συνέλευσης, προσωρινή εργατοαγροτική κυβέρνηση, που θα ονομάζεται Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού.
Η διεύθυνση των διαφόρων τομέων της κρατικής ζωής ανατίθεται σε επιτροπές που τα μέλη τους, σε στενή συνεργασία με τις μαζικές οργανώσεις των εργατών, των εργατριών, των ναυτών, των στρατιωτών, των αγροτών και των υπαλλήλων πρέπει να εξασφαλίσουν την εφαρμογή στην πράξη του προγράμματος που διακήρυξε το συνέδριο.
Η κυβερνητική εξουσία ανήκει στο Σώμα των προέδρων αυτών των επιτροπών, δηλαδή στο Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού.Ο έλεγχος της δράσης των Επιτρόπων του Λαού και το δικαίωμα της αντικατάστασής τους ανήκει στο Πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ των εργατών, αγροτών και στρατιωτών βουλευτών και στην Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή…“
Στην αίθουσα επικρατεί ησυχία. Υστερα από την ανάγνωση του καταλόγου των λαϊκών επιτρόπων, ξεσπάει θύελλα χειροκροτημάτων σε κάθε όνομα, ιδιαίτερα του Λένιν και του Τρότσκι.
“... Πρόεδρος του Συμβουλίου – Βλαντιμίρ Ουλιάνοφ (Λένιν).
Επίτροπος του λαού για τις εσωτερικές υποθέσεις: – Α. Ι. Ρίκοφ.
Της Γεωργίας – Β. Π. Μιλιούτιν.
Της Εργασίας – Α. Γ. Σλιάπνικοφ.
Των Στρατιωτικών και των Ναυτικών – μια επιτροπή αποτελούμενη από τους: Β. Α. Οβσεένκο (Αντόνοφ), Ν. Β. Κριλένκο και
Π. Ε. Ντιμπένκο.
Του Εμπορίου και της Βιομηχανίας – Β. Π. Νόγκιν.
Της Λαϊκής Παιδείας – Α. Ν. Λουνατσάρσκι.
Των Οικονομικών – Ι. Ι. Σκβορτσόφ (Στεπάνοφ)
Των Εξωτερικών – Λ. Δ. Μπρόνσταϊν (Τρότσκι)
Της Δικαιοσύνης – Γ. Ι. Οπόκοφ (Λόμοφ)
Του Επισιτισμού – Λ. Α. Τεοντόροβιτς.
Των Ταχυδρομείων και Τηλεγραφείων – Ν. Π. Αβίλοφ (Γκλέμποφ).
Πρόεδρος για τις υποθέσεις των Εθνοτήτων – Ι. Β. Τζουγκασβίλι (Στάλιν).Η θέση του επιτρόπου του λαού για τους σιδηροδρόμους παραμένει προσωρινά κενή“.
Κατά μήκος των τοίχων της αίθουσας σχηματιζόταν μια γραμμή από λόγχες. Λόγχες φαίνονταν και πάνω από τις καρέκλες των αντιπροσώπων. Η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή τους εξόπλισε όλους. Οι μπολσεβίκοι εξοπλίζονταν για την αποφασιστική μάχη με τον Κερένσκι, που οι ήχοι των σαλπίγγων του ακούγονταν κιόλας από τα νοτιοανατολικά…
Κανένας δεν ήθελε να φύγει για το σπίτι του. Αντίθετα, στην αίθουσα μαζεύονταν όλο και καινούριες εκατοντάδες άνθρωποι. Η απέραντη αίθουσα ήταν ασφυχτικά γεμάτη από στρατιώτες με αυστηρά πρόσωπα κι από εργάτες, που στέκονταν εδώ ολόκληρες ώρες, ακούγοντας ακούραστα τους ομιλητές. Η βαριά αποπνιχτική ατμόσφαιρα ήταν γεμάτη από τον καπνό των τσιγάρων, μύριζε ιδρώτα, ανθρώπινα χνώτα και λερωμένα ρούχα.
Ο Αβίλοφ, της σύνταξης της “Νέας Ζωής”, μίλησε από μέρους των σοσιαλδημοκρατών – διεθνιστών και των μενσεβίκων – διεθνιστών που είχαν παραμείνει. Είχε λεπτό νεανικό πρόσωπο, το κομψό του ημίπαλτο δεν ταίριαζε καθόλου με το περιβάλλον.
“Πρέπει να σκεφθούμε στα σοβαρά τι γίνεται και πού τραβάμε… Αυτή η ευχέρεια με την οποία έγινε δεκτή η ανατροπή της προσωρινής κυβέρνησης δεν εξηγείται με το ότι η αριστερή δημοκρατία είναι πολύ δυνατή, μα αποκλειστικά από το γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν μπορούσε να δώσει στο λαό ούτε ψωμί, ούτε ειρήνη. Και η αριστερή μερίδα της δημοκρατίας θα μπορέσει να κρατηθεί μόνο στην περίπτωση που θα λύσει τα δύο αυτά προβλήματα.
Αραγε μπορεί να δώσει στο λαό ψωμί; Στη χώρα το ψωμί είναι πολύ λίγο. Η πλειοψηφία της αγροτικής μάζας δε θα σας ακολουθήσει, γιατί δεν μπορείτε να δώσετε στους αγρότες μηχανές, που έχουν τόσο ανάγκη. Καύσιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης είναι σχεδόν αδύνατο να βρει κανείς…
Το ίδιο δύσκολο, και μάλιστα πιο δυσκολότερο, να πετύχετε ειρήνη. Οι κυβερνήσεις των συμμαχικών δυνάμεων αρνήθηκαν να μιλήσουν ακόμα και με τον Σκόμπελεφ και τις προτάσεις που κάνατε για διάσκεψη ειρήνης δε θα τις δεχτούν σε καμιά περίπτωση. Δε σας αναγνωρίζει ούτε το Λονδίνο, ούτε το Παρίσι, ούτε το Βερολίνο.
Για την ώρα δεν μπορείτε να υπολογίζετε στη δραστήρια υποστήριξη του προλεταριάτου των συμμαχικών χωρών, επειδή αυτό, στην πλειοψηφία του, είναι μακριά από την επαναστατική πάλη. Θυμηθείτε πως η συμμαχική δημοκρατία, ούτε και τη συνδιάσκεψη της Στοκχόλμης δεν μπόρεσε να συγκαλέσει.
Σχετικά με γερμανική σοσιαλδημοκρατία μόλις τώρα μίλησα με τον αντιπρόσωπό μας στη Στοκχόλμη, το σύντροφο Χόλντεμπεργκ. Οι αντιπρόσωποι της άκρας αριστεράς του δηλώνουν πως σε καιρό πολέμου, επανάσταση στη Γερμανία είναι αδύνατη…“.
Οι κραυγές από κάτω ακούγονταν όλο και πιο συχνά και οργισμένα, μα ο Αβίλοφ συνέχιζε:
“Είτε τσακιστεί από τους Γερμανούς ο ρωσικός στρατός, οπότε ο αυστρογερμανικός και ο αγγλογαλλικός συνασπισμός θα συμφιλιωθούν σε βάρος μας, είτε κλείσουμε μεις χωριστή ειρήνη με τη Γερμανία, το αποτέλεσμα θα ‘ναι το ίδιο: η πλέρια απομόνωση της Ρωσίας.
Μόλις τώρα έμαθα ότι οι πρεσβευτές των συμμάχων ετοιμάζονται να φύγουν και πως σ’ όλες τις πόλεις της Ρωσίας οργανώθηκαν επιτροπές σωτηρίας της πατρίδας και της επανάστασης…
Κανένα κόμμα δεν μπορεί μόνο του να τα βγάλει πέρα με τέτοιες πρωτοφανείς δυσκολίες. Μόνο η πραγματική πλειοψηφία του λαού που θα υποστηρίζει μια κυβέρνηση σοσιαλιστικού συνασπισμού, μπορεί να ολοκληρώσει την υπόθεση της επανάστασης…“.
Κατόπιν διάβασε απόφαση και των δύο παρατάξεων:
“Το συνέδριο αναγνωρίζοντας ότι για να σωθούν οι καταχτήσεις της επανάστασης είναι απαραίτητος ο άμεσος σχηματισμός κυβέρνησης, που θα στηρίζεται στην επαναστατική δημοκρατία, που είναι οργανωμένη στα Σοβιέτ των εργατών, των στρατιωτών και αγροτών βουλευτών, αναγνωρίζοντας πως τα καθήκοντα αυτής της κυβέρνησης είναι: το γρήγορο κλείσιμο δημοκρατικής ειρήνης, η μεταβίβαση της γης στη διάθεση των αγροτικών επιτροπών, η οργάνωση ελέγχου της παραγωγής και η σύγκληση σε καθορισμένη προθεσμία της Συντακτικής Συνέλευσης, αποφασίζει: να εκλεγεί προσωρινή εκτελεστική επιτροπή για τη δημιουργία κυβέρνησης σε συμφωνία με κείνες τις ομάδες της επαναστατικής δημοκρατίας που παρευρίσκονται στο συνέδριο“.
Οι ήρεμες και ψυχρές κρίσεις του Αβίλοφ έφεραν στους αντιπροσώπους ορισμένη σύγχυση, παρόλο τον επαναστατικό τους ενθουσιασμό. Στο τέλος του λόγου οι φωνές και τα σφυρίγματα έπαψαν, κι όταν ο Αβίλοφ τέλειωσε την ομιλία, κάπου ακούστηκαν ακόμα και χειροκροτήματα.
Τον Αβίλοφ τον διαδέχτηκε ο Καρέλιν, ένας νεαρός και τολμηρός, που για την ειλικρίνειά του δεν αμφέβαλε κανένας, και που ήταν εκπρόσωπος του κόμματος των αριστερών εσέρων, δηλαδή του κόμματος της Μαρίας Σπιριντόνοβα, του μοναδικού κόμματος που ακολούθησε τους μπολσεβίκους, του κόμματος που επηρέαζε την εξεγερμένη αγροτιά (5).
“Το κόμμα μας αρνήθηκε να μπει στα Σοβιέτ των Επιτρόπων του Λαού γιατί δε θέλουμε να ξεκόψουμε για πάντα με τη μερίδα του στρατού της επανάστασης, που έφυγε από το συνέδριο. Ενα τέτοιο ξέκομμα θα μας στερούσε τη δυνατότητα να είμαστε οι μεσολαβητές ανάμεσα στους μπολσεβίκους και τις άλλες δημοκρατικές ομάδες. Κι ακριβώς η τέτοια μεσολάβηση είναι αυτή τη στιγμή η βασική μας υποχρέωση. Δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε καμιά άλλη κυβέρνηση, εκτός από κυβέρνηση σοσιαλιστικού συνασπισμού…
Εκτός απ’ αυτό, διαμαρτυρόμαστε ενάντια στην αυταρχική συμπεριφορά των μπολσεβίκων. Οι κομισάριοί μας διώχτηκαν από τις θέσεις τους. Χτες απαγορεύτηκε το μοναδικό μας έντυπο όργανο η “Σημαία της Δουλειάς“.
Το Δημοτικό Συμβούλιο δημιουργεί για την πάλη ενάντιά σας ισχυρή επιτροπή σωτηρίας της πατρίδας και της επανάστασης. Είστε πια απομονωμένοι. Ούτε μια δημοκρατική ομάδα δεν υποστηρίζει την κυβέρνησή σας…“.
Στο βήμα ανέβηκε ο Τρότσκι, γεμάτος αυτοπεποίθηση και κουράγιο. Στα χείλη του πλανιόταν ένα σαρκαστικό χαμόγελο, σχεδόν ειρωνικό. Μιλούσε με καμπανιστή φωνή και το απέραντο πλήθος, ακούγοντας τα λόγια του, μετακινιόταν προς τα μπρος.
“Ολες αυτές οι αντιλήψεις για τον κίνδυνο απομόνωσης του κόμματός μας δεν είναι καινούριες. Και στις παραμονές της εξέγερσης προφήτευαν την αναπόφευκτη αποτυχία μας. Ενάντιά μας ήταν γενικά όλοι. Στη Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή έδωσε βοήθεια μόνο η παράταξη των αριστερών εσέρων. Με ποιον όμως τρόπο μπορέσαμε, ωστόσο, χωρίς σχεδόν αιματοχυσία ν’ ανατρέψουμε την προσωρινή κυβέρνηση;…
Το γεγονός αυτό είναι η πιο χτυπητή απόδειξη ότι δεν είμαστε απομονωμένοι. Στην πραγματικότητα απομονωμένη αποδείχτηκε η προσωρινή κυβέρνηση, απομονώθηκαν τα δημοκρατικά κόμματα που ήταν ενάντιά μας, αυτά τα κόμματα και τώρα είναι απομονωμένα και ξέκοψαν μια για πάντα από το προλεταριάτο!
Μας μιλούν για την ανάγκη συνασπισμού. Μόνο ένας συνασπισμός είναι δυνατός, ο συνασπισμός με τους εργάτες, τους στρατιώτες και τη φτωχή αγροτιά. Και η τιμή της πραγματοποίησης αυτού του συνασπισμού ανήκει στο δικό μας κόμμα…
Τι είδους συνασπισμό έχει υπόψη του ο Αβίλοφ; Το συνασπισμό με εκείνους που υποστήριζαν την κυβέρνηση που πρόδινε το λαό; Ο συνασπισμός δε μεγαλώνει πάντα τις δυνάμεις. Θα μπορούσαμε να οργανώσουμε την εξέγερση, αν, λόγου χάρη, βρίσκονταν στις γραμμές μας ο Νταν και ο Αυξέντιεφ;”. Ξέσπασαν γέλια.
“Ο Αυξέντιεφ έδινε λίγο ψωμί. Μήπως όμως ο συνασπισμός με τους αμυνίτες θα δώσει περισσότερο; Οταν πρέπει να εκλέξουμε ανάμεσα στους αγρότες και τον Αυξέντιεφ που έπιασε τις αγροτικές επιτροπές, προτιμούμε τους αγρότες! Η επανάστασή μας θα παραμείνει κλασική στην ιστορία…
Μας κατηγορούν ότι αρνηθήκαμε να ‘ρθουμε σε συμφωνία με τα άλλα δημοκρατικά κόμματα. Μήπως όμως φταίμε μεις γι’ αυτό; Η φταίει, όπως ίσως νομίζει ο Καρέλιν, η “παρανόηση”; Οχι, σύντροφοι. Οταν στο αποκορύφωμα της επανάστασης το κόμμα, που ήταν τυλιγμένο ακόμα από τον καπνό του μπαρουτιού, έρχεται και λέει: “Να η εξουσία, πάρτε τη!”, κι εκείνοι, που τους προτείνεται αυτή η εξουσία, περνούν στο στρατόπεδο των εχθρών, τότε αυτό δεν είναι παρανόηση… αυτό είναι κήρυξη αμείλιχτου πολέμου! Και τον πόλεμο αυτόν δεν τον κηρύξαμε εμείς…
Ο Αβίλοφ μάς φοβερίζει πως αν παραμείνουμε “απομονωμένοι”, τότε οι προσπάθειές μας για την ειρήνη δε θα ‘χουν επιτυχία. Επαναλαβαίνω, ότι δεν καταλαβαίνω με ποιον τρόπο ο συνασπισμός με τον Σκόμπελεφ ή ακόμα με τον Τερεσένκο θα μας βοηθήσει να πετύχουμε την ειρήνη. Ο Αβίλοφ προσπαθεί να μας τρομάξει με τον κίνδυνο μιας ειρήνης σε βάρος της Ρωσίας. Σ’ αυτό απαντώ, πως αν η Ευρώπη και στο μέλλον έχει επικεφαλής την ιμπεριαλιστική αστική τάξη, τότε η επαναστατική Ρωσία αναπόφευκτα θα χαθεί…
Ενα από τα δύο: Είτε η ρωσική επανάσταση θα προκαλέσει επαναστατικό κίνημα στην Ευρώπη, είτε οι ευρωπαϊκές δυνάμεις θα πνίξουν τη ρωσική επανάσταση!“.
Οι αντιπρόσωποι χειροκρότησαν θυελλώδικα. Φλογίζονταν από τόλμη βλέποντας τους εαυτούς τους να παλεύουν για όλη την ανθρωπότητα. Κι από τότε σ’ όλες τις ενέργειες των εξεγερμένων μαζών εκδηλώθηκε και παρέμεινε για πάντα μια συνειδητή και σταθερή αποφασιστικότητα.
Μα και η άλλη πλευρά είχε κιόλας αρχίσει να μπαίνει στον αγώνα. Ο Κάμενεφ έδωσε το λόγο στον αντιπρόσωπο της Ενωσης των σιδηροδρομικών. Ηταν ένας κοντόχοντρος άνθρωπος, με σκληρό πρόσωπο, που δεν έκρυβε την ανειρήνευτη έχθρα του. Ο λόγος του επέδρασε στη συνέλευση, σαν έκρηξη βόμβας.
“Μιλώ από μέρους της ισχυρότερης οργάνωσης στη Ρωσία και σας δηλώνω: Η Βίκζελ (1) με εξουσιοδότησε να κάνω γνωστή στο συνέδριο την απόφαση της ένωσής μας πάνω στο ζήτημα της οργάνωσης της εξουσίας. Η κεντρική επιτροπή αρνείται πέρα για πέρα να υποστηρίξει τους μπολσεβίκους, αν αυτοί και μελλοντικά συνεχίσουν να παραμένουν εχθροί όλης της ρωσικής δημοκρατίας“. Στην αίθουσα ξεσηκώθηκε φοβερός θόρυβος.
“Το 1905 και στις μέρες του Κορνίλοφ οι εργάτες των σιδηροδρόμων αποδείχτηκαν οι καλύτεροι υπερασπιστές της επανάστασης. Εσείς όμως δε μας καλέσατε στο συνέδριό σας”. Φωνές: “Δε σας κάλεσε η παλιά ΚΕΕ!”. Ο ομιλητής δεν ακούει και συνεχίζει: “Εμείς δεν αναγνωρίζουμε αυτό το συνέδριο σαν νόμιμο: μετά την αποχώρηση των μενσεβίκων και των εσέρων εδώ δεν υπάρχει η νόμιμη απαρτία… Η ένωσή μας υποστηρίζει την παλιά ΚΕΕ και δηλώνει πως το συνέδριο δεν έχει το δικαίωμα να εκλέξει καινούρια ΚΕΕ…
Η εξουσία πρέπει να είναι σοσιαλιστική και επαναστατική εξουσία, υπεύθυνη απέναντι στα έγκυρα όργανα όλης της επαναστατικής δημοκρατίας. Ωσπου να δημιουργηθεί μια τέτοια εξουσία, η Ενωση των σιδηροδρομικών αρνείται να μεταφέρει τα αντεπαναστατικά τμήματα που κατευθύνονται ενάντια στην Πετρούπολη και ταυτόχρονα απαγορεύει στα
μέλη της να εκπληρώσουν οποιεσδήποτε διαταγές χωρίς την έγκριση της Βίκζελ. Η Βίκζελ παίρνει στα χέρια της όλη τη διεύθυνση των ρωσικών σιδηροδρομικών γραμμών“.
Το τέλος της ομιλίας σχεδόν πνίγηκε μέσα σε θύελλα γενικής αγανάχτησης. Παρ’ όλα αυτά όμως ήταν ένα βαρύ χτύπημα.
Απόδειξη γι’ αυτό ήταν τα σκεφτικά πρόσωπα των μελών του προεδρείου. Ο Κάμενεφ απάντησε σύντομα πως δεν μπορεί να υπάρξει καμιά αμφιβολία σχετικά με τις αρμοδιότητες του συνεδρίου, επειδή και ύστερα από την αποχώρηση των μενσεβίκων και των εσέρων, στο συνέδριο παρέμειναν ακόμα περισσότερα μέλη απ’ ό,τι χρειάζονταν για την απαρτία που καθόρισε η παλιά ΚΕΕ…
Κατόπιν με συντριπτική πλειοψηφία εκλέχτηκε το Σοβιέτ των Επιτροπών του Λαού.
Η εκλογή της καινούριας ΚΕΕ, της καινούριας Βουλής της Ρωσικής Δημοκρατίας δεν κράτησε περισσότερο από ένα τέταρτο της ώρας. Ο Τρότσκι διάβασε τα αποτελέσματα: Ηταν εκατό μέλη, κι απ’ αυτούς οι εβδομήντα ήταν μπολσεβίκοι…
Για τους αγρότες και τα κόμματα που αποχώρησαν απ’ το συνέδριο έμειναν κενές θέσεις. “Με χαρά δεχόμαστε στην κυβέρνηση όλα τα κόμματα και τις ομάδες που θα δεχτούν το πρόγραμμά μας“. Ετσι έκλεισε την ανακοίνωσή του ο Τρότσκι.
(1) Οι αναγραφόμενες στο βιβλίο πληροφορίες για τους διορισμούς των προσωρινών κομισάριων στα υπουργεία δεν είναι ακριβείς: Στο υπουργείο Εξωτερικών διορίστηκε μόνο ο Ουρίτσκι, την καθοδήγηση του υπουργείου Ναυτικών την πήρε η εκλεγμένη από τους αντιπροσώπους όλων των στόλων στο Πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ Στρατιωτική Ναυτική Επαναστατική Επιτροπή. (Βλέπε “Χρονικά των γεγονότων”, Τ. Υ. Κρατικό Εκδοτικό, Μ. Λ.1926, σελ. 200 – 201). Σύντ.
(2) Κάτω από την έκκληση η υπογραφή “Πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ των Ε. και Σ.Β.” Σύντ.
(3) Νεράτοφ – υπουργός των Εξωτερικών της προσωρινής κυβέρνησης, πρώην τσαρικός διπλωμάτης. Σύντ.
(4) Εχει υπόψη του την εντολή που πάρθηκε από το συνέδριο ταυτόχρονα με το διάταγμα για τη γη. Σύντ.
(5) Τους αριστερούς εσέρους τους ακολουθούσε μόνο ένα μέρος των επαναστατικά διατεθειμένων αγροτών. Σύντ.
http://revmarx.blogspot.gr/2011/12/blog-post_8609.htm
