Στο τσίρκο
Οι ελέφαντες του τσίρκου μπορεί ν’ αναγνωρίζουν σαν δική τους την ανωτερότητα του ανθρώπου ,που δεν μπορεί να νικηθεί στον αγώνα της τεχνικής.Το επίφοβο ζώο οδηγείται στην πίστα με μαστίγια και σιδερένιες αρπάγες. Υπακούοντας στη διαταγή, σηκώνει το δεξί πόδι, το αριστερό, την προβοσκίδα, γυρνάει γύρω από τον εαυτό του, ξαπλώνει με κόπο καταγής και τελικά στέκεται κάτω από το κροτάλισμα της καμτσικιάς στα δυό του πόδια που δεν μπορούν καν να κρατήσουν το βαρύ του σώμα.
Αυτό πρέπει να κάνει ο ελέφαντας εδώ και πολλές εκατοντάδες χρόνια για ν’ αρέσει στους ανθρώπους. Αλλά δεν λέει κανείς τίποτα εναντίον του τσίρκου ή εναντίον του νούμερου της πίστας . Το τσίρκο δεν είναι για το ζώο πιο ξένο ή πιο ανάρμοστο, προφανώς είναι πλησιέστερα στο ζώο απ’ ότι η δουλική εργασία με την οποία εισήλθε ο ελέφαντας στην ιστορία του ανθρώπου.
Στην πίστα όπου η μορφή του ελέφαντα μοιάζει, μπρος στην κουταμάρα των θεατών, με απεικόνιση της αιώνιας σοφίας που για χάρη της ειρήνης, κάνει ανάμεσα στους τρελούς κάποιες τρελές κινήσεις, ξεδιπλώνεται ακόμη η αντικειμενική αντιλογική της εξαναγκασμένης απόδοσης, που εξυπηρετεί το λογικό σκοπό της ινδικής αγοράς ξύλου.
Το ότι οι άνθρωποι εξαρτώνται από μια τέτοια εργασία, ώστε να παραδίδονται και οι ίδιοι σ’ αυτήν είναι τελικά μόνο δική τους ντροπή. Το σκλάβωμα του ζώου ως διαμεσολάβηση της ύπαρξής τους, μέσω της εργασίας εναντίον της δικής τους και της ξένης φύσης, έχει την εξής συνέπεια: η ύπαρξή τους είναι τόσο έξω απ’ αυτούς όσο είναι και για το ζώο το νούμερο του τσίρκου.
Αυτό το κατάλαβε ο Rouseau, όταν έγραφε τα βραβευμένα συγγράματά του «Ο πολιτισμός ως αποβλάκωση»
Max Horkheimer, Φιλοσοφικό σημειωματάριο, τόμος πρώτος (1950-1957), σελ 124, εκδόσεις Ύψιλον.
https://theshadesmag.wordpress.com/2018/03/14/note29/
