V.I Lenin: Για την ήττα της κυβέρνησης της χώρας σου στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο

Το κείμενο βρίσκεται στο “Β.Ι Λενιν-Για τον πόλεμο και την σοσιαλιστική επανάσταση”, εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, σελ 82-90.

 

 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΤΤΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΣΟΥ ΣΤΟΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ

 

 

Άπαντα, τόμ. 26, σελ. 291-2971

 

 

 

Σ’ έναν αντιδραστικό πόλεμο μια επαναστατική τάξη  δεν μπορεί παρά να εύχεται την ήττα της κυβέρνησης της.  Αυτό είναι αξίωμα. Και το αξίωμα αυτό το αμφισβητούν  μόνο οι συνειδητοί οπαδοί ή οι ανίκανοι υπηρέτες των σοσιαλσοβινιστών. Στους πρώτους ανήκει, λόγου χάρη, ο Σεμκόβσκι της Οργανωτικής Επιτροπής (αρ. φύλ. 2 της Ισβέστιγίά του). Στους τελευταίους ο Τρότσκι και ο Μπουκβογέντ και στη Γερμανία ο Κάουτσκι.

Το να εύχεται κανείς να  ηττηθεί η Ρωσία, γράφει ο Τρότσκι, είναι «μια παραχώρηση που δεν προκαλείται από τίποτε και δε δικαιολογείται με τίποτε, μια παραχώρηση στην πολιτική μεθοδολογία του σοσιαλπατριωτισμού, ο οποίος υποκαθιστά την επαναστατική πάλη ενάντια στον πόλεμο και στους όρους που τον γεννάνε μ’ έναν προσανατολισμό στη γραμμή του μικρότερου κακού, στο έπακρο αυθαίρετου μέσα στις δοσμένες συνθήκες» (αρ. φύλ. 105 της Νάσε Σλόβο).

Να ένα δείγμα των φουσκωμένων φράσεων με τις οποίες ο Τρότσκι δικαιολογεί πάντα τον οπορτουνισμό. «Ο επαναστατικός αγώνας ενάντια στον πόλεμο» είναι κούφ ια και χωρίς περιεχόμενο αναφώνηση, που γι’ αυτήν είναι καλοί μαστόροι οι ήρωες της II Διεθνούς, όταν ‘με τον αγώνα αυτό δεν εξυπακούεται μια επαναστατική δράση κατά της κυβέρνησης  σου και στη διάρκεια του πολέμου.

Φτάνει να το σκεφτείς λιγάκι για να το καταλάβεις. Επαναστατική δράση, όμως, ενάντια στην κυβέρνηση σου στη διάρκεια του πολέμου σημαίνει, αναμφισβήτητα, αναντίρρητα, όχι μόνο να εύχεσαι να ηττηθεί η κυβέρνηση σου αλλά και να συμβάλλεις έμπρακτα σ’ αυτήν την ήττα. (Για έναν «οξυδερκή αναγνώστη»: Αυτό δε σημαίνει καθόλου ότι πρέπει «να ανατινάζονται οι γέφυρες», να οργανώνονται αποτυχημένες απεργίες ενάντια στον πόλεμο και γενικά να βοηθιέται η κυβέρνηση για να επιφέρει ήττα στους επαναστάτες.)

Ο Τρότσκι προσπαθώντας να ξεφύγει με φράσεις πνίγεται σε μια κουταλιά νερό. Του φαίνεται ότι το να εύχεσαι την ήττα της Ρωσίας σημαίνει να εύχεσαι τη νίκη της Γερμανίας (ο ΜπουκβογέλΊ: και ο Σεμκόβσκι εκφράζουν πιο απερίφραστα τούτη την κοινή σ’ αυτούς και τον Τρότσκι «σκέψη» -ή πιο σωστά την έλλειψη σκέψης). Και σ’ αυτό εοθ3 ο Τρότσκι διακρίνει «μεθοδολογία του σοσιαλπατριωτισμού»! Η απόφαση της Βέρνης {Σοτσιάλ-Ντεμοκράτ, αρ.φύλ. 40) για να βοηθήσει τους ανθρώπους που δεν ξέρουν να σκέπτονται, ξεκαθάρισε ότι: Σε όλες τις ιμπεριαλιστικές χώρες το προλεταριάτο πρέπει σήμερα να εύχεται την ήττα  της κυβέρνησης του (1).

Ο Μπουκβογέλτ και ο Τρότσκι προτίμησαν να αντιπαρέλθουν αυτήν την αλήθεια, ενώ ο Σεμκόβσκι (ένας οπορτουνιστής που ωφελεί περισσότερο από κάθε άλλον την εργατική τάξη επαναλαμβάνοντας με ολοφάνερη απλοϊκότητα τις σοφίες της αστικής τάξης), ο Σεμκόβσκι το «ξεφούρνισε χαριτωμένα»: Αυτό είναι παραλογισμός, γιατί μπορεί να νικήσει είτε η Γερμανία είτε η Ρωσία (Ισβέστιγια, αρ. φύλ. 2).

Πάρτε το παράδειγμα της Κομμούνας. Η Γερμανία νίκησε τη Γαλλία και ο Βίσμαρκ με τον Θιέρσο νίκησαν τους εργάτες!! Αν ο Μπουκβογέντ και ο Τρότσκι το είχαν σκεφτεί θα είχαν δει ότι τάσσονται με την άποψη του πολέμου των κυβερνήσεων και της αστικής τάξης, δηλαδή ότι υποκλίνονται δουλόπρεπα μπροστά στην «πολιτική μεθοδολογία του σοσιαλπατριωτισμού», για να μιλήσουμε με την επιτηδευμένη γλώσσα του Τρότσκι.

Επανάσταση σε καιρό πολέμου σημαίνει εμφύλιος πόλεμος, η μετατροπή, όμως, του πολέμου των κυβερνήσεων σε εμφύλιο πόλεμο, από το ένα μέρος, διευκολύνεται από τις στρατιωτικές αποτυχίες (από την «ήττα») των κυβερνήσεων, ενώ, από το άλλο μέρος, είναι αδύνατο, τείνοντας στην πράξη προς μια τέτοια μετατροπή να μη συμβάλλεις έτσι στην ήττα.

Γι’ αυτό και οι σοβινιστές (με την Οργανωτική Επιτροπή, με την ομάδα Τσχεΐτζε) απορρίπτουν το «σύνθημα» της ήττας, γιατί και μόνο τον το σύνθημα αυτό σημαίνει συνεπές προσκλητήριο για επαναστατική δράση ενάντια στην κυβέρνηση σου στη διάρκεια του πολέμου. Χωρίς όμως τέτοια δράση οι πιο υπέρ.. .επαναστατικές φράσεις για πόλεμο κατά «του πολέμου και των όρων κτλ.» δεν αξίζουν πεντάρα τσακιστή.

Όποιος θα ήθελε σοβαρά ν’ ανασκευάσει το «σύνθημα» της ήττας της κυβέρνησης του στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο θα έπρεπε ν’ αποδείξει ένα από τα τρία αυτά πράγματα: Ή 1) ότι ο πόλεμος του 1914-1915 δεν είναι αντιδραστικός· ή 2) ότι η επανάσταση σε σύνδεση μ’ αυτόν δεν είναι δυνατό να γίνει  ή 3) ότι είναι αδύνατη μια συνάντηση και αλληλοϋποστήριξη των επαναστατικών κινημάτων σ’ όλες τις εμπόλεμες χώρες.

 Το τελευταίο επιχείρημα έχει ιδιαίτερη σημασία για τη Ρωσία επειδή είναι η πιο καθυστερημένη χώρα, όπου είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί άμεσα μια σοσιαλιστική επανάσταση. Γι’ αυτό ακριβώς οι Ρώσοι σοσιαλδημοκράτες ήταν αναγκαστικά οι πρώτοι που διατύπωσαν «θεωρητικά και πρακτικά» το «σύνθημα» της ήττας. Και η τσαρική κυβέρνηση είχε απόλυτα δίκιο που θεωρούσε τη ζύμωση της ΡΣΔΕ κοινοβουλευτικής ομάδας -μοναδικό παράδειγμα μέσα στη Διεθνή όχι μόνο κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης αλλά και πραγματικά επαναστατικής ζύμωσης μέσα στις μάζες ενάντια στην κυβέρνηση τους- που θεωρούσε ότι η ζύμωση αυτή αδυνάτιζε τη «στρατιωτική ισχύ» της Ρωσίας και συντελούσε στην ήττα της.

 Αυτό είναι γεγονός. Και δεν είναι έξυπνο να κρύβεται κανείς απ’ αυτό. Οι αντίπαλοι του συνθήματος της ήττας φοβούνται, απλούστατα, τον ίδιο τον εαυτό τους όταν δε θέλουν να δουν κατάματα το ολοφάνερο γεγονός της αδιάρρηκτης σύνδεσης που υπάρχει ανάμεσα στην επαναστατική ζύμωση ενάντια στην κυβέρνηση και τη συμβολή στην ήττα της.

Είναι άραγε δυνατή μια συμφωνία και αλληλοϋποστήριξη του επαναστατικού, με την αστικοδημοκρατική έννοια, κινήματος της Ρωσίας με το σοσιαλιστικό κίνημα της Δύσης; Κανένας σοσιαλιστής, απ’ όσους εκφράστηκαν δημόσια τα τελευταία 10 χρόνια, δεν το αμφισβήτησε αυτό και το κίνημα του αυστριακού προλεταριάτου μετά από τις 17  Οκτώβρη 1905^ απέδειξε έμπρακτα αυτήν τη δυνατότητα.

Ρωτήστε οποιονδήποτε σοσιαλδημοκράτη που ονομάζει τον εαυτό του διεθνιστή: Επιδοκιμάζει μια συμφωνία των σοσιαλδημοκρατών των διαφόρων εμπόλεμων χωρών για κοίλη επαναστατική δράση ενάντια σ’ όλες τις εμπόλεμες κυβερνήσεις; Πολλοί θ’ απαντήσουν ότι μια τέτοια συμφωνία δεν είναι δυνατή, όπως απάντησε ο Κάουτσκι {Neue Zeit, 2 Οκτώβρη 1914), αποδεικνύοντας έτσι πέρα για πέρα το σοσιαλσοβινισμό του. Γιατί, από το ένα μέρος, αυτό είναι μια φανερή, μια χτυπητή αναλήθεια που έρχεται σε κατάφωρη αντίθεση με τα πασίγνωστα γεγονότα και τη Διακήρυξη της Βασιλείας. Και από το άλλο μέρος, αν αυτό ήταν αλήθεια, τότε οι οπορτουνιστές θα είχαν δίκιο από πολλές απόψεις

Πολλοί θ’ απαντήσουν ότι επιδοκιμάζουν μια τέτοια συμφωνία. Και τότε θα πούμε: Αν αυτή η επιδοκιμασία δεν είναι υποκριτική είναι γελοίο να νομίζει κανείς ότι στον πόλεμο και για τον πόλεμο απαιτείται μια συμφωνία «με όλους τους τύπους»: Εκλογή αντιπροσώπου, συνάντηση, υπογραφή της συμφωνίας, καθορισμός μέρας και ώρας!

Μόνο οι διάφοροι Σεμκόβσκι μπορούν να σκέπτονται έτσι. Μια συνεννόηση για επαναστατική δράση, έστω και σε μια μόνη χώρα, χωρίς να μιλάμε για μια σειρά χώρες, είναι πραγματοποιήσιμη μόνο με τη δύναμη του παραδείγματος ορισμένων σοβαρών επαναστατικών εκδηλώσεων, με το πέρασμα στην πραγματοποίηση τους, με την ανάπτυξη τους. Μα ένα τέτοιο ξεκίνημα δεν είναι πάλι κατορθωτό χωρίς να εύχεται κανείς την ήττα και χωρίς να συμβάλλει σ’ αυτήν την ήττα.

 Η μετατροπή του ιμπεριαλιστικού πολέμου σε εμφύλιο δεν μπορεί να «φτιαχτεί», όπως δεν μπορεί να «φτιάξει» κανείς επανάσταση -η μετατροπή αυτή προκύπτει από μια ολόκληρη σειρά πολύμορφα φαινόμενα, πλευρές, μικροχαρακτηριστικά, ιδιότητες και συνέπειες του ιμπεριαλιστικού πολέμου. Και μια τέτοια ανάπτυξη δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μια σειρά στρατιωτικές αποτυχίες και ήττες εκείνων των κυβερνήσεων που τους καταφέρουν χτυπήματα οι ίδιες οι καταπιεζόμενες τάξεις τους.

Το να παραιτείται κανείς από το σύνθημα της ήττας σημαίνει να μετατρέπει την επαναστατικότητά του σε κούφια φρασεολογία είτε σε καθαρή υποκρισία.

Και με τι μας προτείνουν να αντικαταστήσουμε το «σύνθημα» της ήττας; Με το σύνθημα «ούτε νίκη, ούτε ήττα» (Σεμκόβσκι στην Ισβέστιγια, αρ. φύλ. 2. Το ίδιο σύνθημα προτείνει και όλη η Οργανωτική Επιτροπή στο φύλ. αρ. Ι). Αυτό όμως δε σημαίνει τίποτε άλλο παρά παράφραση του αισθήματος «υπεράσπιση της πατρίδας». Αυτό σημαίνει ίσα-ίσα μετατόπιση του ζητήματος στο επίπεδο του πολέμου των κυβερνήσεων (που σύμφωνα με το περιεχόμενο του συνθήματος πρέπει να παραμείνουν στην παλιά τους θέση, να «διατηρήσουν τις θέσεις τους») και όχι στο επίπεδο του αγώνα των καταπιεζόμενων τάξεων ενάντια στην κυβέρνηση τους! Αυτό σημαίνει δικαιολόγηση του σοβινισμού όλων των ιμπεριαλιστικών εθνών, που οι αστικές τους τάξεις είναι πάντα έτοιμες να πουν -και λένε στο λαό-ότι αγωνίζονται «μόνο» ενάντια στην «ήττα».

 «Το νόημα της  ψήφου μας της 4ης Αυγούστου ήταν: Όχι υπέρ του πολέμου αλλά κατά  της ήττας», γράφει στο βιβλίο του ο ηγέτης τ(ον οπορτουνιατών Ε. Ντάβιντ. Οι οπαδοί της Οργανωτική Επιτροπής, μαζί με τον Μπουκβογέντ και τον Τρότσκι, τάσσονται ολοκληρωτικά με την άποψη του Ντάβιντ όταν υπερασπίζουν το σύνθημα: Ούτε νίκη, ούτε ήττα!

Το σύνθημα αυτό, αν το καλοσκεφτεί κανείς, σημαίνει «ταξική ειρήνη», απάρνηση του ταξικού αγώνα της καταπιεζόμενης τάξης σ’ όλες τις εμπόλεμες χώρες, γιατί είναι αδύνατο να διεξάγει κανείς ταξικό αγώνα χωρίς να καταφέρει χτυπήματα στη «δική του» αστική τάξη και στη «δική του» κυβέρνηση και το να καταφέρει κανείς σε καιρό πολέμου χτύπημα στην κυβέρνηση του σημαίνει εσχάτη προδοσία (προς γνώση του Μπουκβογέντ!), σημαίνει συμβολή στην ήττα της χώρας του.

Όποιος παραδέχεται το σύνθημα «ούτε νίκη, ούτε ήττα», αυτός μόνο υποκριτικά μπορεί να είναι υπέρ της ταξικής πάλης, υπέρ της «ρήξης της ταξικής ειρήνης», αυτός στην πράξη παραιτείται από την ανεξάρτητη προλεταριακή πολιτική και επιβάλλει στο προλεταριάτο όλων των εμπόλεμων χωρών ένα καθήκον τελείως  αστικό: Να προφυλάξει από την ήττα τις δοσμένες ιμπεριαλιστικές κυβερνήσεις. Η μοναδική πολιτική που σημαίνει ρήξη της «ταξικής ειρήνης», ρήξη πραγματική και όχι στα λόγια, και αναγνώριση της ταξικής πάλης, είναι η πολιτική του να επωφελείται το προλεταριάτο από τις δυσκολίες τχ\ς κυβέρνησης του και της αστικής του τάξης για να τις ανατρέψει. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να το πετύχει κανείς, δεν μπορεί να το επιδιώκει χωρίς να εύχεται την ήττα της κυβέρνησης του, χωρίς να συμβάλλει α’ αυτήν την ήττα.

Όταν οι Ιταλοί σοσιαλδημοκράτες έβαλαν στις παραμονές του πολέμου ζήτημα μαζικής απεργίας, η αστική τάξη τους απάντησε -απόλυτα σωστά από την άποψη της: Αυτό σημαίνει εσχάτη προδοσία και θα σας μεταχειριστούμε όπως μεταχειρίζονται τους προδότες. Αυτό είναι αλήθεια, όπως είναι αλήθεια και το ότι η συναδέλφωση στα χαρακώματα είναι εσχάτη προδοσία. Όποιος γράφει κατά «της εσχάτης προδοσίας», όπως ο Μπουκβογέντ, κατά της «διάλυσης» της Ρωσίας, όπως ο Σεμκόβακι, αυτός υποστηρίζει την αστική και όχι την προλεταριακή άποψη. Ο προλετάριος  δεν μπορεί ούτε να καταφέρει ταξικό χτύπημα στην κυβέρνηση του, ούτε να δώσει (στην πράξη) το χέρι στον αδελφό του, τον «ξένο» προλετάριο, τον προλετάριο της χώρας που βρίσκεται σε πόλεμο μαζί «μας», χωρίς να διαπράττει «εσχάτη προδοσία», χωρίς να συμβάλλει στην ήττα, χωρίς να βοηθάει στη διάλυση της «δικής του» ιμπεριαλιστικής «μεγάλης» Δύναμης.

Όποιος υποστηρίζει το σύνθημα «ούτε νίκη, ούτε ήττα» είναι συνειδητός ή ασυνείδητος σοβινιστής, είναι στην καλύτερη περίπτωση ένας διαλλακτικός μικροαστός αλλά πάντως είναι εχθρός της προλεταριακής πολιτικής, οπαδός των σημερινών κυβερνήσεων, των σημερινών κυρίαρχων τάξεων.

Ας εξετάσουμε το ζήτημα και από μια άλλη άποψη. Ο πόλεμος δεν μπορεί να μην προκαλεί στις μάζες τα πιο τρικυμιώδη αισθήματα που διαταράσσουν τη συνηθισμένη νωθρή ψυχική διάθεση. Και δεν είναι δυνατό να υπάρχει επαναστατική τακτική αν η τακτική δεν αντιστοιχεί στα νέα αυτά τρικυμιώδη αισθήματα.

Ποιες είναι οι κυριότερες μορφές με τις οποίες εκδηλώνονται τα τρικυμιώδη αυτά αισθήματα; 1) Φρίκη και απόγνωση. Από δω προέρχεται το δυνάμωμα της θρησκείας. Οι εκκλησίες άρχισαν πάλι να γεμίζουν -θριαμβολογούν οι αντιδραστικοί. «Όπου βάσανα, εκεί και θρησκεία», λέει ο υπεραντιδραστικός Μπαρές. Και έχει δίκιο. 2) Μίσος προς τον εχθρό -ένα αίσθημα που το υποδαυλίζει ειδικά η αστική τάξη (και όχι τόσο οι παπάδες) και που από οικονομική και πολιτική άποψη συμφέρει μόνο αυτήν. 3) Μίσος  προς την κυβέρνηση τους και προς τη δική τους αστική τάξη -αίσθημα που το έχουν όλοι οι συνειδητοί εργάτες, που, από το ένα μέρος, καταλαβαίνουν ότι ο πόλεμος είναι η «συνέχιση της πολιτικής» του ιμπεριαλισμού και απαντούν σ’ αυτήν την πολιτική με τη «συνέχιση» του μίσους τους προς τον ταξικό τους εχθρό, ενώ, από το άλλο μέρος, καταλαβαίνουν ότι το σύνθημα «πόλεμος κατά του πολέμου» είναι μια τριμμένη φράση όταν δε συνεπάγεται επανάσταση ενάντια στην κυβέρνηση τους. Δεν μπορεί να διεγείρει κανείς το μίσος προς την κυβέρνηση του και προς την αστική του τάξη χωρίς να εύχεται την ήττα τους -και δεν μπορεί να είναι κανείς ανυπόκριτος εχθρός της «κοινωνικής ειρήνης» (=της ταξικής ειρήνης) χωρίς να διεγείρει το μίσος προς την κυβέρνηση του και προς την αστική του τάξη!!

Οι οπαδοί του συνθήματος «ούτε νίκη, ούτε ήττα» στην πράξη είναι με το μέρος της αστικής τάξης και των οπορτουνιστών, αφού «δεν πιστεύουν» στη δυνατότητα μιας διεθνούς επαναστατικής δράσης της εργατικής τάξης ενάντια στις κυβερνήσεις τους, αφού δεν επιθυμούν να βοηθήσουν την ανάπτυξη τέτοιας δράσης -καθήκον αναμφισβήτητα όχι εύκολο, μα μοναδικά άξιο ενός προλετάριου, καθήκον μοναδικά σοσιαλιστικό. Ακριβώς το προλεταριάτο της πιο καθυστερημένης από τις εμπόλεμες μεγάλες Δυνάμεις ήταν εκείνο που υποχρεώθηκε, ιδιαίτερα μπροστά στην επαίσχυντη προδοσία των Γερμανών και των Γάλλων σοσιαλδημοκρατών, να ακολουθήσει με το Κόμμα του μια επαναστατική τακτική, που είναι εντελώς αδύνατη χωρίς τη «συμβολή στην ήττα» της κυβέρνησης του, μα που είναι η μονά- δική που οδηγεί στην ευρωπαϊκή επανάσταση, στη σταθερή ειρήνη του σοσιαλισμού, στην απολύτρωση της ανθρωπότητας από τις φρίκες, τα βάσανα, την αγριότητα και τις θηριωδίες που κυριαρχούν σήμερα.

 

 

Σοτσιάλ-Ντεμοκράτ, αρ. φυλ 43,26 Ιούλη 1915.

Δημοσιεύεται  σύμφωνα με το κείμενο της εφημερίδας Σότσιαλ-Ντεμοκράτ

 

 

 

(1) Βλ. Β. Ι. Λένιν, Άπαντα, τόμ. 26, σελ. 166. Η Συντ.

 

 

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *