Ο ‘Παρτιζάνικος πόλεμος’ του Λένιν
Σίμος Ανδρονίδης
«Η πραγματικότητα όσο πλαταίνει μεγαλώνει τη πληγή των λυπημένων. Ήταν ένα νύχι στην αρχή που έξυνε την αιτία Έγινε ράμφος πιο μετά και κατοικεί στα σωθικά. Αν η πληγή που πυορροεί μια μέρα κλείσει Τι λούλουδο θ’ ανθίσει;». (Μπουντούρης Αντώνης, ‘Ερωτηματικό’).
Σε ένα κείμενο του με τίτλο ‘ο παρτιζάνικος πόλεμος’ ο Βλαντιμίρ Ιλίτς Ουλιάνωφ Λένιν προβάλλει και εκφράζει θέσεις για τις μορφές πάλης που δύναται να υιοθετήσει το εργατικό-ταξικό κίνημα. Η συζήτηση μέσα στους κόλπους του μαρξισμού, (για την ίδια την έννοια της στρατηγικής ενσωμάτωσης-εναλλαγής μορφών πάλης), είναι παλαιά και «βαθιά».
Οι ίδιες οι μορφές πάλης1, ως ‘εργαλείο’ τακτικής & ταξικής διαμεσολάβησης, (και σε συνθήκες έκτακτης κρίσης), δύνανται να διαπεράσουν τον ιστορικό κεφαλαιοκρατικό ‘χρόνο’, (διαρκής αφήγηση-συνεχές πλαίσιο ταξικής εκμετάλλευσης-αλλοτρίωσης), να επενεργήσουν στο ίδιο το βιωματικό-συνειδησιακό ‘είναι’ τμημάτων της εργατικής τάξης, να κινούνται ακαθόριστα & απρόβλεπτα, όσο ακαθόριστος και απρόβλεπτος είναι ο ιστορικός χρόνος, να ‘εδαφικοποιούνται’ στα ιδεολογικά πλαίσια καθώς και στον συγκεκριμένο πυρήνα του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής.
‘Ο Παρτιζάνικος πόλεμος’ του Λένιν συνιστά τη συνήχηση των διαφόρων μορφών πάλης στην πράξη.2 Κάθε μορφή δράσης (‘είδος’ δράσης), που αρθρώνει αντι-κεφαλαιοκρατικές τάσεις, που συναρθρώνει την υλικότητα (δοσμένο πεδίο-ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης) με την πρακτική ενδεχομενικότητα (κινήσεις προς τα μπρος-ρηγματώσεις-πισωγυρίσματα), ιστορικοποιείται. Δεν ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας ή του ιστορικά αδύνατου, αλλά στη σφαίρα αυτού που θα αναφέραμε ως ιστορικά κινητικό-‘ανεξάντλητο’.3
Το περίφημο ‘τέλος της ιστορίας’ του Φράνσις Φουκουγιάμα δεν προδικάζεται εδώ. Ο Βλαντιμίρ Iλίτς Λένιν προσδιορίζει το δομικό-υλικό υπόστρωμα, εναλλάσσει τις μορφές στρατηγικού αυτό-προσδιορισμού του προλεταριάτου, παραπέμποντας στο μαρξισμό ως επιστήμη της δράσης, δίδοντας του τα στοιχεία «λακτίσματος»: ότι εκκινεί ως ταξική πάλη, ως «λάκτισμα» εναντίον κοινωνικής τάξης (δομικός επικαθορισμός της κυρίαρχης αστικής τάξης), δεν εκκινεί από το μηδέν του ‘χώρου’, από μία διαμορφούμενη στατικότητα, σε συνθήκες γραφείου.
Αντιθέτως, κινείται, εντάσσεται ως μείγμα πάλης εντός των αποτυπώσεων- ταξικών χασμάτων που διαμορφώνει η μέθοδος λειτουργίας του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, «λάκτισμα» που τροφοδοτείται ιδεολογικά έχοντας ως στόχο να διευρυνθεί κοινωνικά, είναι «λάκτισμα θέσεων» ( ή πόλεμος θέσεων, για να θυμηθούμε και τον Αντόνιο Γκράμσι), και δυναμική πρακτική. Το «λάκτισμα» δεν εκκινεί απλά, δύναται να οξυνθεί, και, (στις συνθήκες που είχε υπόψιν του ο Βλαντιμίρ Λένιν), οξύνεται.
Σημειώνει ο Λένιν: «Ο μαρξισμός, που είναι αναμφισβήτητα εχθρός κάθε αφηρημένης διατύπωσης, κάθε δογματικής συνταγής, απαιτεί να μελετάμε προσεκτικά τη διεξαγόμενη μαζική πάλη, που με την ανάπτυξη του κινήματος, με το ανέβασμα της συνειδητότητας των μαζών, με την όξυνση των οικονομικών και πολιτικών κρίσεων, γεννά συνεχώς όλο και νέους, όλο και πιο ποικίλους τρόπους άμυνας και επίθεσης. Γι’ αυτό ο μαρξισμός δεν απορρίπτει καμιά απολύτως μορφή πάλης».4
Eίναι η κρίσιμη & κρισιακή στιγμή όπου το ‘σημείο αποκρισιμότητας’ του καπιταλισμού ‘ρηγματώνεται’, παραπέμπει σε ένα έντονο τώρα. Εκκινώντας από την αναγκαία σχετικότητα του μαρξισμού όσον αφορά την αλληλουχία μορφών ταξικής πάλης εντός πεδίου, εντός δομής θα λέγαμε, ο Βλαντιμίρ Λένιν του προσδίδει τα χαρακτηριστικά μείζονος «λακτίσματος» εντός χώρου, εντός κεφαλαιοκρατικής θεσμικής-ιστορικής κανονικότητας, «λάκτισμα» εντός ταξικών θραυσμάτων-χασμάτων για το εκτός της δομικής μεταβολής.
Αποφεύγοντας μία απόλυτη συγκρουσιακή ταυτολογία, ο μαρξισμός εκβάλλει προς διάφορες κατευθύνσεις που τέμνονται σε έναν δομικό τρόπο (παραγωγής-αναπαραγωγής) με στόχο-πρόταγμα να τον άρουν. ‘Ο Παρτιζάνικος πόλεμος’ του Λένιν συνιστά ένα αμάλγαμα θεωρητικοποίησης στη μάχη, μία ιδεολογικοποίηση του περιεχομένου της, την ‘τέχνη’ του εναλλασσόμενου και του απρόβλεπτου, τη μη-άρνηση (διαμέσου και της εμπλεκόμενης θετικότητας) του δυνητικού: ότι προσιδιάζει στο στόχο, (μορφή-τρόπος πάλης), δύναται να χρησιμοποιηθεί. Μηδέ της ένοπλης πάλης εξαιρουμένης.
Ο λενινιστικός πόλεμος (ταξικός-ένοπλος, ένας εμφύλιος πόλεμος), των παρτιζάνων εναντίον της κυρίαρχης τάξης και της κρατικής δομής. Η άμεση πάλη (εντός & ‘εκτός’ κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής) για την εξουσία που προσλαμβάνει ένοπλο χαρακτήρα. Αυτό που θα αποκαλούσαμε ως ένοπλη ‘υποκειμενοποίηση’. Ο εμφύλιος πόλεμος (ένοπλη ταξική πάλη) εντός και για την τρόπο παραγωγής, αντανακλά και τη λειτουργία κοινωνικών τάξεων υπό δύσκολες συνθήκες, τη συγκρότηση συμμαχιών-μπλοκ ‘αντιπαράθεσης, την έννοια της προσδιορισμένης ταξικά εξουσίας.
Η ένοπλή πάλη (επαναστατική ρηγμάτωση-ένοπλη επανάσταση), ταξικά δομημένη, αποτελεί ένα ταξικό επίδικο, καθότι συγκεκριμενοποιεί το πλαίσιο (πεδίο), μία ‘στιγμή’ διεκδίκησης υπέρβασης του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής.
Σε συνθήκες έντονης και ιστορικά βιωμένης κρίσης του ελληνικού κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού η συνάρθρωση του πολιτικού & οικονομικού στοιχείου είναι εξόχως σημαντικό στοιχείο. Με τα λόγια της Ρόζας Λούξεμπουργκ: «Με την εξάπλωση της πολιτικής πάλης, με το ξεκαθάρισμα και την κλιμάκωση της, ο οικονομικός αγώνας όχι μόνο δεν εξαφανίζεται, αλλά εξαπλώνεται, οργανώνεται και κλιμακώνεται παράλληλα. Υπάρχει μία πλήρης αλληλοεπίδραση ανάμεσα στα δύο».5
Η εναλλαγή των μορφών πάλης, η αλληλουχία τους ως συνολικό πλαίσιο, (και η μαζική απεργία της Ρόζας Λούξεμπουργκ ως κρισιακή απάντηση-έκφανση), είναι απαραίτητη προϋπόθεση ώστε το εργατικό-ταξικό κίνημα να διεξάγει με καλύτερους όρους την πάλη των τάξεων. (με στόχο την απελευθέρωση των πένητων, της εργατικής τάξης, ευρύτερα του μπλοκ των λαϊκών-υποτελών τάξεων).
Ο λαϊκός πόλεμος του Μάο ‘επικοινωνεί’ υπόγεια και ‘ζωντανά’ με τον ‘Παρτιζάνικο πόλεμο του Λένιν ως αλληλουχία θέσεων, (πάλης-δράσης),‘παίγνιο’ & ‘τέχνη’ πολιτικής ‘επιστήμης’, προσδιορισμός πλαισίου-τρόπου, καταγωγή & ταυτότητα.
Σημειώσεις:
1 Και ως ‘επιβεβαίωση’ της συνθετότητας του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, τρόπου που επικαλύπτει τον ‘πυρήνα’ (το βαθύ σημείο της εκμετάλλευσης-αλλοτρίωσης), που αναπαράγεται ως θεσμοποίηση και ως ‘έκτακτη ανάγκη’. Είναι εξόχως σημαντικές οι παρατηρήσεις του Νίκου Πουλαντζά πάνω στον αυταρχικό κρατισμό, που, εκφράζει το πεδίο ενός κυρίαρχου ‘ηθικού’ (οι συνθήκες και οι περιστάσεις το απαιτούν) δικαικού κανόνα. Στα πουλαντζικά χάσματα του νόμου ενυπάρχουν το δέον και το μη-δέον.
2 Μορφές πάλης που στοχεύουν (κίνηση-στόχευση) το κράτος και τις εκφάνσεις του («αλυσίδες» διάχυσης των κανόνων-νορμών) του. Όπως αναφέρει ο Νίκος Πουλαντζάς: «Στην πραγματικότητα, το κράτος σε καμία περίπτωση δεν είναι Υποκείμενο (σ.σ: ουσιοκρατική «αίσθηση» ή πραγμάτωση του αντικειμενικού κόσμου) ή Πράγμα, αλλά από τη φύση του, όπως και το «κεφάλαιο», το κράτος είναι μία σχέση», βλέπε σχετικά, Πουλαντζάς Νίκος, ‘Η κρίση των δικτατοριών’, Πορτογαλία-Ελλάδα-Ισπανία, Μετάφραση: Αγριαντώνη Χριστίνα, Αποστολόπουλος Αποστόλης, Επιμέλεια: Ελεφάντης Άγγελος, Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς/Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα, 2006, σελ. 73. Το αστικό κράτος ενός συγκεκριμένου τρόπου παραγωγής ανάγεται σε μία συνταγματική αρχή, προσδιορίζει την ταξικότητα, λειτουργεί ως καίριος «παίκτης-δρων», ‘συγκροτεί τη «σχετική αυτονομία» του (Νίκος Πουλαντζάς), ως την άλλη πλευρά της ενεργητικότητας του, προχωρά στην (ιδεολογική) της συμπύκνωση, «αποκαλύπτει» την ιστορία του, (το περίφημο το ‘κράτος έχει συνέχεια), είναι τύποις «αυτόνομο» για να είναι ταξικό και υλικό.
3 Για να θυμηθούμε και τις εκφάνσεις-συνηχήσεις του ποιητικά-ιστορικά ‘ανεξάντλητου’ του Γιάννη Ρίτσου, που, έξοχα «βύθισε» ένα ποίημα (το ‘Τερατώδες Αριστούργημα), στην ολότητα των αντιφάσεων, για να το ανασύρει και να το αποκρυσταλλώσει, την ίδια στιγμή, ως ‘ερωτισμό’ του υπαρκτού, με τις κορυφώσεις και τις ανεπάρκειες του. Μία δομή που διφυώς είναι από-δομή & υπερ-δομή.
4 Βλέπε σχετικά, Λένιν Βλαντιμίρ, ‘Ο Παρτιζάνικος πόλεμος’, Praxis/Εργατικό περιοδικό/Μαρξιστική επιθεώρηση θεωρίας και πολιτισμού, 15/08/2016, praxisreviev.gr
5 Βλέπε σχετικά, Λούξεμπουργκ Ρόζα, ‘Μαζική απεργία, κόμμα, συνδικάτα’, Μετάφραση: Πίττας Γιώργος, Εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Αθήνα, 2011, σελ. 65.
