Ποιοί έκαψαν την Σμύρνη;
Γράφει ο Νίκος Μόττας //
Οι προχθεσινές δηλώσεις του τούρκου προέδρου Ερντογάν κατά τη διάρκεια προεκλογικής του ομιλίας στη Σμύρνη είναι απαράδεκτες, προκλητικές και κυρίως σκόπιμα ανιστόρητες. Η ιστορία έχει καταγράψει με αδιάσειστα ντοκουμέντα τους υπαίτιους της μεγάλης πυρκαγιάς που κατέστρεψε σημαντικό τμήμα της ιστορικής αυτής πόλης τον Σεπτέμβρη του 1922.
Αδιαμφισβήτητα στοιχεία για την πυρπόληση σπιτιών και καταστημάτων στην ελληνική και αρμένικη συνοικία της πόλης από τούρκους στρατιώτες περιλαμβάνονται στο βιβλίο «Σμύρνη 1922- Η καταστροφή μιας πόλης» της αρμενικής καταγωγής αμερικανίδας καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Κολούμπια Μάρτζορι Χουσεπιάν Ντόμπκιν.
Στα ίδια συμπεράσματα με την Ντόμπκιν έχουν καταλήξει, έπειτα από έρευνες ετών, ιστορικοί όπως οι Ρίτσαρντ Κλογκ, Ρούντολφ Ρούμελ, Σέντρικ Τζ. Λόου και Μάικλ Ντοκριλ. Στην καταγραφή πλήθους μαρτυριών για τον πρωταγωνιστικό ρόλο του τούρκικου στρατού στην καταστροφή της Σμύρνης βασίζεται και το πόνημα «Paradise Lost: Smyrna 1922» του βρετανού συγγραφέα Γκάιλς Μίλτον.
Η απάντηση, λοιπόν, στο ερώτημα «ποιοί έκαψαν και κατέστρεψαν την Σμύρνη;» δίδεται από την ίδια την ιστορική έρευνα. Ωστόσο, η πυρπόληση της Σμύρνης τον Σεπτέμβρη του 1922 δεν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό. Αποτέλεσε την κορύφωση μιας σειράς γεγονότων που συνιστούν την τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής, μιας απ’ τις δραματικότερες στιγμές της ιστορίας της Ελλάδας το τίμημα της οποίας πλήρωσε ο λαός της.
Η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν το αποτέλεσμα της ενεργό συμμετοχής της τότε άρχουσας τάξης της Ελλάδας στα ιμπεριαλιστικά σχέδια που αναπτύσσονταν στην ευρύτερη περιοχή της Εγγύς Ανατολής, με στόχο να προωθήσει στην πράξη την θεωρία της «Μεγάλης Ιδέας». Εθνικιστικό ιδεολογικό κατασκεύασμα της ελληνικής αστικής τάξης, η «Μεγάλη Ιδέα» προέβλεπε την προσάρτηση εδαφών στην Ελλάδα προκειμένου να ικανοποιηθούν τα- διαπλεκόμενα με τα αντίστοιχα των τότε ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και ιδιαίτερα της Βρετανίας- συμφέροντα των ελλήνων κεφαλαιοκρατών.
Έλληνες στρατιώτες της 9ης Μεραρχίας διασχίζουν την Αλμυρά Έρημο, Αύγουστος 1921.
Τίποτα το αληθινά πατριωτικό, τίποτα που να απηχεί τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων της Ελλάδας δεν υπήρχε στο εγχείρημα της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Αντίθετα, ήταν η «δίψα» του ανερχόμενου ελληνικού καπιταλισμού της εποχής να διευρύνει την εσωτερική αγορά με νέα εδάφη, ώστε να βρει νέα πεδία κερδοφορίας, στο βωμό της οποίας θυσίασε εκατοντάδες χιλιάδες έλληνες της Μικράς Ασίας και στρατιώτες-παιδιά του ελληνικού λαού.
Βυθισμένη στους ιμπεριαλιστικούς της τυχοδιωκτισμούς η ελληνική αστική τάξη, μαζί με τα κόμματα της («βενιζελικοί» και «βασιλικοί»), οδήγησε στην τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής. Τους τυχοδιωκτισμούς αυτούς των αστών ξεσκέπαζε, κόντρα στο κυρίαρχο ρεύμα της εποχής, το ΚΚΕ (τότε ΣΕΚΕ) αποκαλύπτοντας στο λαό το χαρακτήρα του πολέμου, τους κινδύνους και τις συνέπειες που δημιουργούσε η συμμετοχή της Ελλάδας στα ιμπεριαλιστικά σχέδια. «Στη Μικρασία», σημείωνε σε ανακοίνωση του για τα δέκα χρόνια από την έναρξη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου το ΣΕΚΕ, «πολεμήσαμε όχι για το ξεσκλάβωμα δούλων αδερφών, αλλά σαν μισθοφόροι χωροφύλακες για τα συμφέροντα του αγγλικού ιμπεριαλισμού, που ενδιαφερόταν για τα Στενά και τα πετρέλαια της Μοσούλης» (3.8.1924).
Και ακριβώς επειδή αποκάλυπταν την τραγωδία στην οποία οδηγούσε η αστική τάξη το λαό, οι έλληνες κομμουνιστές διώχθηκαν, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν και το ΣΕΚΕ-ΚΚΕ συκοφαντήθηκε απ’ τους κολαούζους-γραφιάδες των πλουτοκρατών ως «αντιπατριωτικό» και «προδοτικό». Όση αντικομμουνιστική λάσπη κι’ αν πετάξουν όμως, όσο κι’ αν διαστρεβλώσουν τα γεγονότα, η ιστορική πραγματικότητα δείχνει ποιοι είναι οι ηθικοί αυτουργοί της Καταστροφής του 1922: Η ελληνική αστική τάξη και τα κόμματα της! Όσο για τους ιμπεριαλιστές συμμάχους της, αρκεί να θυμίσουμε πως την ημέρα που η Σμύρνη παραδίδονταν στις φλόγες και χιλιάδες άνθρωποι έτρεχαν να σωθούν απ’ την σφαγή, στο λιμάνι της πόλης βρίσκονταν 21 «συμμαχικά» πλοία (αγγλικά, γαλλικά, αμερικανικά, ιταλικά), τα πληρώματα των οποίων παρακολουθούσαν ατάραχα, ως σύγχρονοι Πόντιοι Πιλάτοι, το φρικτό θέαμα.
Συμπέρασμα; Η διατήρηση της ιστορικής μνήμης είναι εξαιρετικά σημαντική. Ιδιαίτερα σε μια περίοδο που, όπως και τότε, στις αρχές του 20ου αιώνα, έτσι και σήμερα, η άρχουσα τάξη και το πολιτικό της προσωπικό επικαλείται το «εθνικό» συμφέρον και συναίσθημα. Εν τέλει, η ανείπωτη τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής, όπως και άλλα γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας, μας υπενθυμίζουν την ανάγκη της αδιάλειπτης και ανυποχώρητης πάλης ενάντια στο εκμεταλλευτικό σύστημα, ώστε να πάψουν να γίνονται οι λαοί «κρέας για τα κανόνια» των άδικων, ληστρικών πολέμων που αυτό γεννά και αναπαράγει.
https://atexnos.gr/poioi-ekapsan-tin-smyrni/
